เรื่องพระอภัยมณี-ตอนหนีนางผีเสื้อสมุทร-ชั้นมัธยมศึกษาปีที่-3 (1)

นิทานคำกลอน เรื่องพระอภัยมณี ตอนหนีนางผีเสื้อสมุทร ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

ความเป็นมา นิทานคำกลอนเรื่องพระอภัยมณีเป็นวรรณคดีที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นผลงานดีเด่นเรื่องหนึ่งของ สุนทรภู่ด้วยเหตุที่วรรณคดีเรื่องนี้มีความแตกต่างจากวรรณคดีเรื่องอื่นๆแม้ว่าเนื้อหาตอนต้นของเรื่องจะยัง คงรูปแบบ ตามขนบการแต่งวรรณกรรม จักรๆวงค์ๆ ทั่วไป กล่าวคือ เรื่องจักรๆ วงศ์ๆ มักกล่าวถึงตัว ละครเอกเป็นโอรสกษัตริย์ ต้องไปเรียนศิลปวิทยากับฤาษีหรือพราหมณ์ทิศาปาโมกข์แล้ว จึงกลับบ้านเมือง ระหว่างนั้น ตัวละครเอก หรือชายามักถูกยักษ์หรือโจรลักพาให้พลัดพรากกันภัยหลัง จึงตามหากันจนพบแต่ นิทานคำกลอนเรื่องพระอภัยมณีของสุนทรภู่ต่างออกไป คือ เรื่องที่แสดงให้เห็นแนวคิดแปลกใหม่เกี่ยวกับ ตัวละคร ฉาก สถานที่ และให้ความรู้ ในเรื่องคติธรรมสอนใจในการดำเนินชีวิต ได้เป็นแบบอย่างดี ทั้งนี้ พระอภัยมณียังถือว่าเป็นตัวแทนลูกทัศน์ของสุนทรภู่ที่มีต่อชาวต่างชาติ โดยสยามในสมัยนั้นส่วนใหญ่มีมุม มองด้านลบต่อชาวต่างชาติด้วยสาเหตุการเข้าว่าเพื่อแสวงหาและกอบโกยผล ที่สำคัญสุนทรภู่ยังแสดงโลก ทัศน์เกี่ยวกับสตรีที่แตกต่างจากโลกทัศน์ของตนในสังคมร่วมกันสมัยเดียวกัน โดยนำเสนอผ่านพฤติกรรม ตัวละคร

ประวัติผู้แต่ง พระสุนทรโวหาร (ภู่) หรือที่ทุกคนรู้จักกันในนามว่า สุนทรภู่ เป็นกวีคนสำคัญในสมัย รัตนโกสินทร์ตอนต้น เกิดในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อวันจันทร์ที่ ๒๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๓๒๙ บิดาเป็นข้าราชบริพารในกรมพระราชวังบวรสถานมงคลซึ่งภายหลังได้ลา ออกจากราชการกลับไปอยู่บ้านเกิดที่บ้านกร่ำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง มารดานั้นพื้นเดิมเป็นคน เมืองเพชรบุรีตามที่ปรากฏในนิราศเมืองเพชรแต่มารับราชการเป็นพระนมของพระองค์เจ้าจงกล พระ ธิดาในกรมพระราชวังหลัง บิดาและมารดาของสุนทรภู่หย่าร้างกันตั้งแต่สุนทรภู่ยังเป็นเด็กเล็กอยู่ สุนทรภู่จึงอาศัยอยู่กับมารดาและได้ศึกษาเล่าเรียน ณ วัดชีปะขาวหรือวัดศรีสุดารามริมคลอง บางกอกน้อย ต่อมามารดาได้พาเข้าไปถวายตัวเป็นข้าราชบริพารในกรมพระราชวังหลัง

ลักษณะคำประพันธ์ คำประพันธ์ในเรื่อง พระอภัยมณีหนี นางผีเสื้อสมุทร เป็นกลอนสุภาพ ทั้งหมด เป็นความถนัดอย่างพิเศษของกวีผู้นี้ ภาษา ที่ใช้ มีความเรียบเรียบง่ายตามแบบฉบับ ของสุนทรภู่ มีสัมผัสในไพเราะงดงาม

แผนผังกลอนสุภาพ

เนื้อเรื่องย่อ พระอภัยมณี ตอนหนีนางผีเสื้อสมุทร กล่าวถึงพระอภัยมณีได้มาอยู่กับนางผีเสื้อสมุทรที่แปลงกายเป็นผู้หญิงงามจนมีลูกชาย 1 คน ชื่อสินสมุทร มีลักษณะ คือ ตาแดง กำลังดั่งช้างสาร มีเขี้ยวคล้ายนางผีเสื้อสมุทร เมื่อ สินสมุทรอายุได้ 8 ปี เปิดถ้ำไปเที่ยวนอกถ้ำพบเงือกจึงจับตัวมาให้พระอภัยมณีดู เงือกขอชีวิต ไว้และอาสาพาพระอภัยมณีหนีไปเกาะแก้วพิสดาร ส่วนนางผีเสื้อสมุทรฝันร้ายว่าเทวดาที่เกาะเหาะมาทำลายถ้ำและทุบนางเกือบตาย แล้ว เทวดาก็ควักเอาดวงตาเหาะหายไป พระอภัยมณีได้ทีจึงออกอุบายให้นางไปสะเดาะเคราะห์ รักษาศีล 3 วัน แล้วพระอภัยมณีกับสินสมุทรก็หนีไปโดยความช่วยเหลือของเงือกผัวเมียและ ลูกสาวเงือก ฝ่ายผีเสื้อสมุทรรักษาศีลครบ 3 วัน กลับมาไม่พบพระอภัยมณีก็ตามหา สินสมุทรมาขัด ขวางเพื่อถ่วงเวลา นางผีเสื้อสมุทรอ่านพระเวทแล้วมองไปไกลเห็นพระอภัยมณี จึงไล่ติดตาม และจับเงือกผัวเมียกิน นางเงือกพาพระอภัยมณีหนีไปจนถึงเกาะแก้วพิสดาร เมื่อนางผีเสื้อสมุทรตามมาทัน และอาละวาดพระโยคีจึงเสกทรายขว้างมากลางคลื่น นางผีเสื้อสมุทรกลัวหลบหนีไป

คุณค่าด้านวรรณศิลป์ สัลลาปังคพิสัย ลงกลิ้งเกลือกเสือกกายร้องไห้โร่ เสียงโฮโฮดังก้องห้องคูหา พระรูปหล่อพ่อคุณของเมียอา ควรหรือมาทิ้งขว้างหมองหมางเมีย ทั้งลูกน้อยกลอยใจไปด้วยเล่า เหมือนควักเอาดวงใจน้องไปเสีย น้องร้องรุ่นกลุ้มใจดังไฟเลีย ทูนหัวเมียช่างไม่ไว้อาลัยเลย ตอนที่นางผีเสื้อสมุทรไปตามพระอภัยมณีกลับมา แต่โดนปฏิเสธไป แล้วนาง เปรียบเทียบกับว่า สามีก็หนีไป แล้วก็เอาลูกมาด้วย เหมือนโดนควักหัวใจไป

พระอภัยมณี พระอภัยมณี เป็นโอรสของท้าวสุทัศน์กษัตริย์ แห่งกรุงรัตนา กับนางปทุมเกสร มีน้องชายชื่อ ศรีสุวรรณ พระอภัยมณีไปเรียนวิชาเป่าปี่ จน เชี่ยวชาญสามารถทำให้ผู้ที่ได้ยินเสียงปี่ เคลิ้ม หลับได้ ลักษณะนิสัย พระอภัยมณีมีนิสัย เจ้าชู้ จึงมีภรรยาหลายคน

นางเงือก นางเหงือก มีร่างครึ่งคนครึ่งปลา คือกาย ท่อนบนเป็นหญิงสาวสวย แต่ท่อนล่างตั้งแต่ เอวลงไปเป็นมีหางเป็นปลา อาศัยอยู่ในทะเล ลักษณะนิสัย มีเมตตา มั่นคงในความรัก เสียสละ

ผีเสื้อสมุทร นางผีเสื้อสมุทร เป็นยักษ์ อาศัยอยู่ในถ้ำซึ่งอยู่ กลางทะเล สามารถแปลงร่างเป็นหญิงสาวสวยได้ ชาติก่อนได้พรจากพระอิศวรให้ถอดดวงใจใส่ไว้ใน ก้อนหินได้ นางจึงกำเริบใจไปต่อสู้กับพระเพลิงจึง ถูกไฟกรดเผาจนร่างมอดไหม้ นางก็กลายเป็น ปีศาจสิงอยู่ในก้อนหินที่ฝากดวงใจไว้ ลักษณะนิสัย ขี้หึง อาฆาตแค้น

สินสมุทร สินสมุทร เป็นบุตรของ พระอภัยมณี กับ นางผีเสื้อสมุทร มีรูปร่างหน้าตางดงามคล้าย พระอภัยมณี แต่มีเขี้ยว ผมหยิก ตาแดง มี กำลังมาก พออายุได้ 8 ขวบ พ่อก็ชวนให้หนีไป อาศัยอยู่กับ โยคี ที่เกาะแก้วพิสดาร ลักษณะนิสัย ติดพ่อ รักพ่อมาก ชอบการ พจญภัย

เงือก เฒ่า พ่อแม่นางเหงือก มีร่างครึ่ง คนครึ่งปลา คือกายท่อนบนเป็น มนุษย์ แต่ท่อนล่างตั้งแต่เอวลง ไปเป็นมีหางเป็นปลา อาศัยอยู่ใน ทะเล ลักษณะนิสัย มีเมตตาเสียสละ

คุณค่าที่ได้จากเรื่อง ได้คุณค่าทาง ปรัชญาคติ เตือนใจที่ให้คิดอย่าง ลึกซึ้ง รวมถึงการสร้างเรื่อง การใช้ถ้อยคำที่เหมาะสม กับเรื่องที่ทำให้ผู้อ่านได้เห็น ภาพอารมณ์ ความรู้สึก เศร้าโกรธ ของตัวละครได้ และจินตภาพ ที่สื่อถึงการ เคลื่อนไหว ของตัวละคร หรือธรรมชาติ อย่างมีชีวิต ชีวา และทำให้เกิดการจินตนาการทั้งภาพ แสง สี เสียง

ข้อคิดที่ได้จากเรื่อง 1.การพลัดพลาดจากสิ่งที่รักย่อมเป็นทุกข์ 2.เมื่อเป็นพ่อแม่ควรพูดจาดีๆกับลูก พูดด้วยเหตุผล และความรัก ไม่ใช้อารมณ์และไม่ทำร้ายลูก 3.ไม่ควรทำลายชีวิตผู้อื่น

นางสาวอัซลินดา มะนอ 6206510036