รายงานความฉลาดทางดิจิทัล(DQ)

รายงาน เร่อื ง ความฉลาดทางดิจิทัล(DQ Digital Intelligence Quotient) จดั ทาโดย นางสาวอโรชา ลาใยสวุ มิ ล รหสั นกั ศกึ ษา 634102025 เสนอ อาจารย์สธุ ิดา ปรีชานนท์ รายงานนเ้ี ป็นสว่ นหน่งึ ของวิชานวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือการสื่อสารการศึกษาและการเรียนรู้ สาขาวิชาภาษาองั กฤษ หมู่ 1 ภาคเรียนท1ี่ ป2ี 564 มหาวทิ ยาลัยราชภฏั หมู่บ้านจอมบงึ

คำนำ รายงานเร่ือง ความฉลาดทางดจิ ิทัล ( DQ: Digital Intelligence Quotient)เล่มน้ี เป็นสว่ นหนึง่ ของรายวชิ า นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศ เพ่ือการส่ือสารการศึกษาและการเรียนรู้(PC 62506)จดั ทาขน้ึ เพื่อให้นักศกึ ษา ได้ศึกษา ค้นควา้ หาความรู้และไดเ้ ขา้ ใจมากขน้ึ หากมขี ้อแนะนาหรอื ข้อผดิ พลาดประการใด ผจู้ ัดทาขอน้อมรับไวแ้ ละขออภยั มา ณ ท่นี ้ีดว้ ย ผูจ้ ดั ทา

สารบัญ หน้า ก คานา ข สารบัญ 1 ความฉลาดทางดิจทิ ัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) 2 ทกั ษะในการรกั ษาอตั ลักษณ์ทดี่ ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) 3 ทกั ษะการคิดวิเคราะหม์ วี ิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) 4 ทกั ษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) 5 ทักษะในการรกั ษาข้อมลู ส่วนตัว (Privacy Management) 6 ทกั ษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) 7 ทกั ษะในการบริหารจดั การข้อมลู ท่ีผูใ้ ชง้ าน มกี ารทง้ิ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints 8 ทักษะในการรับมือกับการกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) 9 ทกั ษะการใช้เทคโนโลยอี ยา่ งมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) 10 บรรณานกุ รม

1 ความฉลาดทางดจิ ิทลั (DQ: Digital Intelligence Quotient) คอื กลุม่ ความสามารถทางสังคมอารมณ์ และการรบั รู้ ทีจ่ ะทาใหค้ นคนหนึ่งสามารถเผชิญกบั ความท้าทายของชวี ติ ดจิ ทิ ัล และสามารถปรบั ตวั ให้เขา้ กบั ชีวติ ดจิ ิทลั ได้ ความฉลาดทางดิจิทลั ครอบคลุมทง้ั ความรู้ ทกั ษะ ทัศนคตแิ ละ คา่ นยิ มท่จี าเปน็ ตอ่ การใช้ชีวติ ในฐานะสมาชิกของโลกออนไลน์ กลา่ วอกี นัยหนงึ่ คือ ทักษะการใชส้ ื่อและการเข้า สงั คมในโลกออนไลน์ ความเป็นพลเมืองดิจิทัล(Digital Citizenship) คืออะไร ความเปน็ พลเมืองดจิ ิทลั คือ พลเมอื งผูใ้ ช้งานสื่อดิจทิ ลั และส่ือสงั คมออนไลน์ทเ่ี ข้าใจบรรทัดฐานของ การปฏบิ ตั ติ ัว ใหเ้ หมาะสมและมีความรบั ผดิ ชอบในการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างย่งิ การส่ือสาร ในยคุ ดจิ ทิ ัลเป็นการสื่อสาร ทไ่ี ร้พรมแดน สมาชกิ ของโลกออนไลนค์ ือ ทกุ คนที่ใช้เครือข่ายอนิ เทอร์เนต็ บนโลกใบนี้ ผู้ใช้สอ่ื สังคมออนไลน์มี ความหลากหลายทางเช้อื ชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม พลเมือง ดิจทิ ัลจึงต้องเป็นพลเมืองท่มี ีความรับผดิ ชอบ มี จรยิ ธรรม เห็นอกเห็นใจและเคารพผู้อนื่ มีสว่ นรว่ ม และมุง่ เน้นความเป็นธรรมในสังคม การเป็นพลเมืองในยุค ดจิ ทิ ัลนัน้ มีทักษะที่สาคญั 8 ประการ

2 1.ทกั ษะในการรกั ษาอตั ลักษณท์ ดี่ ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสร้างและบรหิ ารจัดการอตั ลกั ษณท์ ่ดี ีของตนเองไวไ้ ดอ้ ย่างดีทง้ั ในโลกออนไลน์และโลกความจริง อัตลักษณ์ ทดี่ คี อื การทผ่ี ใู้ ช้สอ่ื ดจิ ิทลั สรา้ งภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเองในแงบ่ วก ท้งั ความคิด ความร้สู ึก และการ กระทา โดยมวี จิ ารณญานในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคิดเห็น มีความเหน็ อก เห็นใจผู้รว่ มใช้งานในสังคม ออนไลน์ และรจู้ กั รับผดิ ชอบต่อการกระทา ไม่กระทาการที่ผดิ กฎหมาย และจริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การ ละเมดิ ลขิ สิทธิ์ การกลน่ั แกลง้ หรอื การใชว้ าจาที่สรา้ งความ เกลียดชังผู้อื่นทางสื่อออนไลน์

3 2. ทักษะการคิดวเิ คราะห์มีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหวา่ งข้อมลู ที่ถกู ต้องและข้อมูลท่ีผดิ ข้อมูลที่มีเนอ้ื หาเป็นประโยชน์ และข้อมลู ทเ่ี ข้าข่ายอนั ตราย ขอ้ มูลติดต่อทางออนไลน์ท่ีนา่ ต้งั ขอ้ สงสัยและน่าเช่อื ถือได้ เม่ือใชอ้ นิ เทอรเ์ น็ต จะรวู้ ่าเนื้อหาอะไร เปน็ สาระ มีประโยชน์ รเู้ ทา่ ทันส่ือและสารสนเทศ สามารถวิเคราะหแ์ ละประเมิน ข้อมลู จากแหลง่ ข้อมลู ที่หลากหลายได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงต่างๆ ในโลกไซเบอร์ เชน่ ขา่ วปลอม เวบ็ ปลอม ภาพตดั ต่อ เป็นต้น

4 3. ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) สามารถป้องกนั ข้อมลู ดว้ ยการสรา้ งระบบความปลอดภัยทเี่ ขม้ แข็ง และป้องกนั การโจรกรรมข้อมลู หรอื การโจมตีออนไลน์ได้ มีทักษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ การรักษา ความปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร์คือ การปกป้องอปุ กรณด์ จิ ิทัลข้อมูลทีจ่ ดั เกบ็ และข้อมูลสว่ นตัว ไมใ่ หเ้ สยี หาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผไู้ ม่หวงั ดใี นโลกไซเบอร์ การรักษาความปลอดภัยทาง ดจิ ทิ ัลมคี วามสาคัญดงั น้ี 1. เพื่อรกั ษาความเป็นสว่ นตวั และความลับ หากไมไ่ ด้รกั ษาความปลอดภัยใหก้ ับอปุ กรณ์ดจิ ิทลั ข้อมลู ส่วนตวั และข้อมูลท่เี ปน็ ความลับอาจจะรัว่ ไหลหรอื ถูกโจรกรรมได้ 2. เพ่อื ป้องกนั การขโมยอตั ลักษณ์ การขโมยอัตลักษณ์เริม่ มีจานวนท่มี ากข้ึนในยุคข้อมูลขา่ วสาร เนือ่ งจากมีการ ทาธุรกรรมทางออนไลน์มากย่ิงข้ึน ผู้คนเริม่ ทาการชาระคา่ สนิ คา้ ผา่ นสือ่ อนิ เทอรเ์ นต็ และทาธรุ กรรมกบั ธนาคาร ทางออนไลนห์ ากไม่มกี ารรักษาความปลอดภัยทเี่ พียงพอมจิ ฉาชพี อาจจะล้วงข้อมูลเกยี่ วกับบัตรเครดิตและ ข้อมลู ส่วนตวั ของผใู้ ช้งานไปสวมรอยทาธุรกรรมได้ เช่น ไปซ้ือสินค้า ก้ยู ืมเงนิ หรือสวมรอยรบั ผลประโยชน์และ สวสั ดิการ 3. เพื่อป้องกันการโจรกรรมข้อมูล เน่ืองจากขอ้ มลู ต่างๆ มกั เก็บรักษาในรปู ของดิจิทัล ไม่วา่ จะเป็นเอกสาร ภาพถา่ ย หรอื คลปิ วดี ิโอ ข้อมูลเหล่านอี้ าจจะถูกโจรกรรมเพื่อนทาไปขายต่อ แบล็คเมล์ หรือเรียกค่าไถ่ 4. เพ่ือป้องกนั ความเสยี หายของข้อมลู และอปุ กรณ์ ภยั คุกคามทางไซเบอร์อาจส่งผลเสียตอ่ ข้อมูลและอปุ กรณ์ ดจิ ิทัลไดผ้ ้ไู ม่หวังดีบางรายอาจมุ่งหวงั ใหเ้ กิดอนั ตรายต่อข้อมลู และอุปกรณ์ท่เี ก็บรักษามากกวา่ ที่จะโจรกรรม ข้อมลู น้ันภยั คุกคามอย่างไวรัสคอมพิวเตอร์ โทรจนั และมลั แวร์สรา้ งความเสยี หายรา้ ยแรงให้กับคอมพิวเตอร์ หรือระบบปฏิบตั ิการได้

5 4. ทกั ษะในการรกั ษาขอ้ มูลส่วนตวั (Privacy Management) มีดลุ พินจิ ในการบรหิ ารจดั การข้อมูลส่วนตวั รจู้ กั ปกป้องข้อมูลความสว่ นตัวในโลกออนไลน์โดยเฉพาะการแชร์ ขอ้ มลู ออนไลน์เพื่อป้องกนั ความเปน็ ส่วนตวั ทั้งของตนเองและผอู้ ืน่ รู้เท่าทนั ภัยคุกคามทางอินเทอรเ์ น็ต เช่น มลั แวร์ ไวรสั คอมพิวเตอร์ และกลลวงทางไซเบอร์

6 5. ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ทกั ษะในการบรหิ ารเวลากับการใชอ้ ปุ กรณย์ ุคดจิ ิทลั รวมไปถงึ การควบคมุ เพื่อใหเ้ กิดสมดุลระหว่างโลกออนไลน์ และโลกภายนอก นบั เปน็ อีกหนึ่งความสามารถที่บ่งบอกถึง ความเป็นพลเมืองดิจิทลั ได้เปน็ อย่างดี เพราะเปน็ ทรี่ ู้ กนั อย่แู ลว้ วา่ การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศที่ขาดความเหมาะสมยอ่ มสง่ ผลเสียตอ่ สุขภาพโดยรวม ทง้ั ความเครยี ดตอ่ สขุ ภาพจติ และเป็นสาเหตุก่อใหเ้ กดิ ความเจ็บปว่ ยทางกาย ซง่ึ นาไปส่กู ารสญู เสยี ทรัพยส์ ินเพือ่ ใช้รกั ษา และเสีย สุขภาพในระยะยาวโดยรเู้ ทา่ ไม่ถงึ การณ์

7 6. ทกั ษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งาน มีการท้ิงไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) สามารถเขา้ ใจธรรมชาตขิ องการใชช้ ีวิตในโลกดิจทิ ลั วา่ จะหลงเหลอื รอ่ ยรอยข้อมูลทิ้งไว้เสมอ รวมไปถึง เข้าใจผลลัพธท์ อ่ี าจเกิดข้นึ เพื่อการดูแลสิง่ เหล่าน้ีอยา่ งมีความรับผดิ ชอบ รอยเท้าดจิ ทิ ัล (Digital Footprints) คืออะไร รอยเท้าดจิ ิทลั คอื คาที่ใช้เรยี กรอ่ งรอยการกระทาต่างๆ ท่ีผูใ้ ชง้ านท้งิ รอยเอาไวใ้ นโลกออนไลน์ โซเชียลมเี ดีย เว็บไซตห์ รือโปรแกรมสนทนา เช่นเดียวกบั รอยเท้าของคนเดนิ ทาง ข้อมูลดจิ ทิ ลั เชน่ การลงทะเบียนอเี มลการ โพสตข์ ้อความหรอื รปู ภาพ เมื่อถูกส่งเข้าโลกไซเบอร์แล้วจะทิ้งร่อยรอยข้อมูลส่วนตวั ของผใู้ ช้งานไว้ให้ผู้อน่ื ติดตาม ได้เสมอ แมผ้ ูใ้ ช้งานจะลบไปแลว้ ดงั น้ันหากเป็นการกระทาท่ผี ดิ กฎหมายหรือศลี ธรรมกอ็ าจมีผลกระทบต่อชือ่ เสียง และภาพลกั ษณ์ของผู้กระทากลา่ วงา่ ยๆ รอยเท้าดจิ ิทลั คือทุกส่ิงทุกอย่างในโลกอินเทอร์เนต็ ทบี่ อกเรื่องของเรา เช่น

8 7. ทักษะในการรบั มือกับการกล่นั แกลง้ บนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การรับมอื กับการกล่นั แกล้งบนโลกไซเบอร์ อันดบั แรกเราต้องเข้าใจธรรมชาติของโลกไซเบอรก์ ่อนว่า เป็นโลกแหง่ การสอื่ สารไร้พรหมแดน ทุกคนสามารถมาตดิ ต่อกบั เราได้หมด และสว่ นใหญจ่ ะเปน็ คนที่ไม่รูจ้ ักเรา และ เราก็ไม่ รูจ้ กั พวกเขา ไม่มีความสมั พันธใ์ ดๆตอ่ กัน ไมร่ ู้เร่ืองราวใดๆของกันและกนั คอมเมนท์ต่างๆเกิดจากการคอมเมนท์ ตามๆกันมา ขน้ึ กบั ว่าคนกลุ่มแรกจะคอมเมนทไ์ ปในทิศทางไหน และข้อความทคี่ อมเมนท์สว่ นใหญ่ก็ออกมาจาก ทศั นคติความคิดของแตล่ ะคน ซง่ึ มขี ้อเท็จจริงน้อยมาก และคนเหล่านน้ั ไมไ่ ดม้ คี วามสาคัญกบั ชวี ิตเราเลย บางคน แค่มาพิมพ์ทิง้ ไวแ้ ล้วก็ไมไ่ ด้กลับมาสนใจกับคอมเมนท์น้ันอีกเลย แตถ่ ้าเรานาทุกคอมเมนทม์ าคิด หรือ ไปตอบแก้ ตา่ งทกุ คอมเมนท์ก็จะทาใหเ้ ราเครยี ดโดยใชเ่ หตุ วธิ กี ารรับมือกบั เร่ืองน้ีอย่างชาญฉลาดท่สี ดุ คือ การไม่ไปตอบโตใ้ ดๆ หรอื ตอบโต้ใหน้ ้อยทีส่ ดุ แลว้ ไม่นานเรื่องก็จะ เงียบหายไป เพราะบนโลกออนไลน์มีกระแสเรอื่ งใหม่ๆเกิดข้ึนทกุ ชั่วโมง ถา้ ย่งิ ตอบโต้กนั ไปมาเรื่องของเรากจ็ ะย่ิง อยกู่ ระแสตอ่ ไปอกี นานมากข้ึน แต่หากมีผลกระทบกับชื่อเสยี งของเรา กใ็ หเ้ ก็บรวบรวมหลกั ฐานเอาไว้และก็ ดาเนินคดตี ามกฎหมายเพื่อพิสูจน์ความจริงกนั ในช้นั ศาล

9 8. ทกั ษะการใชเ้ ทคโนโลยอี ย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) มีความเห็นอกเหน็ ใจ และสร้างความสัมพันธท์ ดี่ กี บั ผู้อ่นื บนโลกออนไลน์ แม้จะเปน็ การสอ่ื สารที่ไม่ไดเ้ ห็นหนา้ กนั มี ปฏสิ ัมพันธ์อนั ดตี ่อคนรอบขา้ ง ไม่วา่ พ่อแม่ ครู เพื่อนท้ังในโลกออนไลนแ์ ละในชีวติ จรงิ ไมด่ ว่ นตดั สินผอู้ ืน่ จาก ขอ้ มูลออนไลนแ์ ต่เพียงอยา่ งเดยี ว และจะเป็นกระบอกเสยี งใหผ้ ู้ทีต่ ้องการความชว่ ยเหลือ คิดก่อนจะโพสตล์ งสงั คมออนไลน์ (Think Before You Post) ใครค่ รวญก่อนทีจ่ ะโพสต์รปู หรอื ข้อความลงในสื่อออนไลน์ ไมโ่ พสต์ขณะกาลงั อยใู่ นอารมณโ์ กรธสื่อสารกบั ผ้อู ืน่ ด้วยเจตนาดี ไม่ใชว้ าจาท่สี ร้างความเกลยี ดชงั ทางออนไลน์ ไมน่ าลว้ งข้อมูลสว่ นตวั ของผู้อืน่ ไม่กล่ันแกลง้ ผู้อื่นผา่ น สอื่ ดิจทิ ัล โดยอาจตง้ั ความถามกับตวั เองก่อนโพสต์วา่ เร่อื งทีจ่ ะโพสต์เป็น เรื่องจรงิ หรือไม่ เรือ่ งทจี่ ะโพสต์ทา ใคร เดือดร้อนหรือไม่ เรอื่ งท่จี ะโพสตผ์ ดิ กฎหมายหรอื ไม่ เรื่องที่จะโพสตม์ สี าระหรอื ความจาเป็นหรอื ไม่ และเรื่องทจ่ี ะ โพสต์ มเี จตนาดีหรอื ไม่

บรรณานกุ รม http://cclickthailand.com/wp-content/uploads/2020/04/dq_FINAL.pdf https://www.salika.co/2019/04/03/8-skills-for-digital- citizenship/?fbclid=IwAR0ZDDfk3Rv1dygmtXSbVqvTVAxmrC0yo6rZSmqqOXx6UWponiHHIhq362Y