การเขียนผังงาน 2

การเขียนผังงาน จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม 1. บอกความหมายและประโยชน์ของผังงานได้ 2. บอกประเภทของผังงานได้ และสามารถนำไปใช้ให้เหมาะกบั ลกั ษณะงาน 3. มคี วามร้คู วามเข้าใจในสัญลักษณท์ น่ี ำมาใชเ้ ขียนผงั งาน 4. สามารถนำสัญลักษณต์ ่างๆ ในผงั งานมาเขยี นเปน็ ผงั งานได้อยา่ งถูกต้อง 5. สามารถใช้โปรแกรม visio เพอ่ื เขียนผงั งานได้

ผงั งาน (Flowchart) เปน็ วิธีการออกแบบโปรแกรมที่เก่าแก่และหลายคนรู้จักกันดี นกั เขยี นโปรแกรมล้วนเคยใชผ้ งั งานเพ่ือ ออกแบบโปรแกรม หรือนำมาใช้เพื่อเขียนโปรแกรมมาก่อนโดยเฉพาะในช่วงที่เริ่มศึกษาเกี่ยวกับการเขียน โปรแกรมใหมๆ่ แต่อยา่ งไรก็ตามใช่ว่าผังงานจะถูกนำมาใชเ้ พอ่ื การเขียนโปรแกรมเทา่ นน้ั ซึง่ ความจริงแล้ว ไม่ วา่ จะเป็นงานชนดิ ใดก็ตาม หากมกี ารกำหนดและลำดับข้ันตอนในแตล่ ะกิจกรรมทชี่ ัดเจนแน่นอน กส็ ามารถนำ ผังงานมาประยกุ ตใ์ ช้ได้ทัง้ สิ้น รวมถึงกจิ กรรมอนื่ ๆท่เี กีย่ วข้องกับการดำเนนิ ชีวติ ประจำวนั ของเราโดยพจิ ารณา รปู ท่ี 3.1 เป็นตวั อยา่ งผังงานของการใช้โทรศัพท์สาธารณะแบบหยอดเหรยี ญ ความหมายและประโยชน์ของผังงาน ผงั งาน เป็นแผนภาพท่ใี ชล้ ำดับขนั้ ตอนในการทำงานของโปรแกรมตัง้ แต่จุดเรมิ่ ต้นจนถงึ จดุ สน้ิ สุดด้วย การนำเสนอผ่านสัญลักษณ์ที่เป็นมาตรฐานเพือ่ ให้สื่อความหมายและความเข้าใจตรงกัน ผังงานเป็นตัวแทน แนวความคดิ ที่ถกู นำมาลำดบั ข้ันตอนการทำงานในแตล่ ะกิจกรรมใหม้ ีความเป็นรูปธรรมมากขึ้นง่ายต่อการทำ ความเข้าใจ ประโยชนข์ องผงั งาน 1. นำมาใช้เพอื่ ถ่ายทอดแนวความคิด ความเขา้ ใจทีไ่ ด้จากการวิเคราะหง์ าน ด้วยการใชส้ ัญลักษณ์ท่ีมี ความเป็นสากลและสื่อความหมายได้ดี ทำให้เข้าใจลำดับขั้นตอนการทำงาน รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่าง ขน้ั ตอนการปฏิบตั ิงานต่างๆ เพ่ือให้โปรแกรมเมอรส์ ามารถนำไปประกอบการเขยี นโปรแกรมได้ง่ายและสะดวก ย่งิ ข้นึ

2. เป็นสื่อกลางในการติดต่อ การประสานความคิดระหว่างผู้ใช้กับผู้เขียนโปรแกรม หรือผู้เขียน โปรแกรมกับนักวเิ คราะห์ระบบ 3. นำมาใช้เพื่อทดสอบและทบทวนขั้นตอนการทำงาน เพื่อหาข้อผิดพลาดในขั้นตอนการทดสอบ รวมถึงนำมาเป็นเอกสารประกอบโปรแกรมเพื่องานบำรุงรักษา และในกรณีที่โปรแกรมมีความจำเป็นต้อง ปรับปรุงเปลยี่ นแปลง โปรแกรมเมอร์ทเ่ี ข้ามาสานงานต่อสามารถนำพลังงานทมี่ ีอยเู่ ดิมมาใชเ้ พ่ือการปรับปรุง แกไ้ ขโปรแกรมได้ ประเภทของผังงาน ผงั งานเพื่องานทางคอมพวิ เตอร์มีอยู่ 2 ประเภทดว้ ยกันคือ 1 .ผังงานระบบ เป็นผังงานท่ีนำมาใชเ้ พื่อแสดงข้ันตอนการทำงานของระบบท้ังหมดในลักษณะแบบ กว้างๆ ด้วยการแสดงเฉพาะตัวชิ้นงานของระบบ ว่าต้องทำอะไรบ้าง โดยจะไมแ่ สดงรายละเอยี ดว่างานนัน้ ๆ ต้องทำอย่างไรโดยปกติแลว้ การเขียนผงั งานระบบจะเกย่ี วขอ้ งกับระบบงาน ในภาพรวมทัง้ หมดจงึ ประกอบไป ด้วยเปน็ สือ่ อุปกรณ์ เครือ่ งมอื คอมพิวเตอร์และบคุ คล

2. ผังงานโปรแกรม เป็นผงั งานที่แสดงรายละเอียดขั้นตอนการประมวลผลในคอมพิวเตอร์ โดยจะมี การลำดับขั้นตอนการทำงานอย่างเป็นละเอียด และโปรแกรมเมอร์สามารถนำไปใช้ประกอบการเขียน โปรแกรมไดต้ ่อไป สญั ลักษณ์ทใี่ ชใ้ นผงั งาน ในการเขียนผังงาน ทำได้ด้วยการนำสัญลักษณ์ต่างๆ มาลำดับขั้นตอนการทำงาน โดยมีเส้นและลูกศรเป็น ตัวเชอ่ื มระหว่างสัญลกั ษณ์ ดงั นั้นสิง่ สำคัญกค็ ือเราต้องเรยี นร้คู วามหมายของสัญลักษณเ์ หล่าน้ันว่าสัญลักษณ์ แต่ละตัว ทำหน้าทอ่ี ะไรและนำไปใช้งานอย่างไร สำหรับเกณฑ์ในการเขียนผังงาน โดยทั่วไปแล้วไม่ได้มีกฎเกณฑ์เคร่งครัดแต่อย่างใด เพียงแค่ใช้ สัญลักษณใ์ ห้ตรงกับกิจกรรม เขียนแบบบนลงลา่ ง วางลำดับขน้ั ตอนใหถ้ ูกต้องและสามารถส่ือสารเขา้ ใจตรงกนั ก็นบั ว่าเพียงพอแล้วสำหรับสญั ลกั ษณ์ทนี่ ำมาใช้เพอ่ื การเขียนผงั งาน มีอยู่หลายสญั ลกั ษณด์ ้วยกนั ดังรปู ท่ี 3.4

สญั ลกั ษณ์พน้ื ฐาน สำหรับสัญลกั ษณ์พ้นื ฐานที่นำมาใชก้ บั ผังงาน ประกอบดว้ ยสัญลกั ษณ์ตา่ งๆดงั ตอ่ ไปน้ี

สัญลักษณ์ระบบ สำหรบั สญั ลกั ษณร์ ะบบที่นำมาใชก้ บั ผงั งาน ประกอบดว้ ยสัญลกั ษณต์ า่ งๆดังต่อไปนี้ สัญลักษณ์การโปรแกรม สำหรับสญั ลกั ษณ์การโปรแกรมท่ีนำมาใชก้ บั ผงั งาน ประกอบดว้ ยสญั ลักษณ์ ต่างๆดงั ตอ่ ไปน้ี

ผังงานโครงสรา้ ง เน่ืองจากการเขยี นผงั งานปกติแล้วจะไมม่ กี ฎเกณฑเ์ ครง่ ครดั เพียงแต่ใหเ้ ลอื กใชส้ ญั ลกั ษณใ์ หถ้ ูกต้องซง่ึ ดเู หมอื นวา่ มรี ูปแบบท่ีคอ่ นไปทางอสิ ระขนึ้ อยู่กบั การเขียนของแต่ละบุคคลดังน้นั จงึ เกิดแนวคดิ การเขยี นผงั งาน แบบโครงสร้างข้นึ มาเพื่อให้มีระบบระเบยี บย่งิ ขึ้นกลา่ วคอื จะใชห้ ลกั การแบ่งแยกและการจดั ลำดับชั้นทีม่ ีความ ชัดเจนและดูเป็นระบบระเบยี บมากขน้ึ พจิ ารณาจากรูปท่ี 3.5 เพอื่ เปรียบเทยี บซึ่งเทคนคิ โครงสรา้ งนี้นอกจาก จะช่วยให้การออกแบบผังงานใหแ้ ลดูง่ายแล้วยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อการเขียนโปรแกรมชุดคำสั่งได้ งา่ ยยิ่งขนึ้ โดยผังงานโครงสรา้ งจะมอี ยู่ 3 รูปแบบดว้ ยกันคอื 1 ผงั งานโครงสร้างแบบลำดบั 2 ผังงานโครงสร้างแบบทางเลอื ก 3 ผงั งานโครงสร้างแบบทำซำ้ ผงั งานโครงสรา้ งแบบลำดับ เป็นผังงานทีม่ โี ครงสรา้ งลำดบั กจิ กรรมกอ่ นหลังโดยจะเขยี นเป็นลำดบั ต่อเนือ่ งกันไป

ผงั งานโครงสรา้ งแบบทางเลือก เปน็ ผงั งานท่ีมโี ครงสร้างให้เลือกตดั สินใจเพื่อเลอื กทางเลอื กใดทางเลอื กหน่งึ ซงึ่ เงอื่ นไขท่ีกำหนดอาจมี เพียง 2 ทางเลอื กหรืออาจมีหลายทางเลอื กก็ได้แลว้ แต่ความซับซอ้ นของเง่อื นไขนน้ั ๆ นอกจากกำหนดทางเลือกดว้ ยเงอื่ นไข IF แลว้ ยังสาวมารถกำหนดทางเลือกเงื่อนไขแบบกรณี (CASE) เชน่ การ กำหนดทางเลือกด้วย CASE เพอ่ื เลือกทำงานแตล่ ะเมนู ดงั ตัวอยา่ งรูปที่ 3.10

ผงั งานโครงสรา้ งแบบทำซ้ำ สำหรับโครงสรา้ งการทำงานแบบทำซำ้ หรอื เปน็ รอบ (loop) จะมีหลายแบบด้วยกัน อนั ประกอบดว้ ย • โครงสรา้ งการทำซำ้ แบบ WHILE…ENDWHILE การทำซำ้ ในรปู แบบของ WHILE…ENDWHILE จะทำ การตรวจสอบเง่อื นไขกอ่ น โดยหากเงอ่ื นไขเป็นจริงก็จะทำซำ้ ต่อไป จนกระท่งั เงือ่ นไขเป็นเท็จก็หลุด จากกระบวนการทำซำ้ ดังนั้น หากเงอ่ื นไขถกู ตรวจสอบก่อนว่าเปน็ เท็จ กจิ กรรมภายในลูปก็จะไม่ได้ รบั การประมวลผลใดๆ เลย • โครงสร้างการทำแบบซำ้ REPEAT…UNTIL การทำซ้ำในรูปแบบของ REPEAT…UNTIL จะทำให้การ ประมวลกิจกรรมภายในลูปก่อน แล้วจงึ คอ่ ยตรวจสอบเงอื่ นไขจนกระท่งั เงอื่ นไขเปน็ จรงิ กลา่ วคือ ลูป ชนิดนี้จะมีการประมวลผลชุดคำสั่งภายในลูปอย่างน้อยหนึ่งรอบ จากนั้นจึงค่อยตรวจสอบเงือ่ นไข โดยหากเงื่อนไขยังคงเป็นเท็จก็จะวนซ้ำเพื่อทำงานในรอบถัดไปเรื่อยๆ จนกร ะทั่งเมื่อเงื่อนไขที่ ตรวจสอบเป็นจริง ก็จะหลดุ ออกจากลปู เพื่อทำงานชุดคำสงั่ ถัดไป

• โครงสรา้ งการทำซ้ำแบบ FOR…NEXT การทำซ้ำในรูปแบบของลูป FOR…NEXT จะมกี ารกำหนดรอบ การทำงานท่ีแน่นอนตามจำนวนรอบทก่ี ำหนดไวช้ ัดเจน เช่น ทำงานจำนวน 5 รอบ เป็นตน้ เครอ่ื งมอื ช่วยเขียนผงั งาน เน่อื งจากผังงานมสี ญั ลักษณ์ทใ่ี ชอ้ ยู่หลายสญั ลักษณด์ ว้ ยกนั การเขียนผังงานดว้ ยมือก็จัดเป็นวิธีที่ง่าย แต่อาจเขียนสญั ลักษณ์ได้ไมส่ วยงามนกั หรอื ผิดเพ้ยี นไปจากความเปน็ จริงได้ ประกอบกบั หากมีการแกไ้ ขกต็ ้อง ลบแล้วเขียนใหม่ ซึ่งทำให้ยุ่งยากและเสียเวลา ดังนั้น จึงมีเครื่องมือที่สามารถนำมาใช้เพื่อเขียนผังงาน ซ่ึง ประกอบด้วยไมบ้ รรทัดสำหรบั เขียนผงั งาน และซอฟตแ์ วรเ์ ขียนผังงาน ไมบ้ รรทดั สำหรับเขยี นผงั งาน เปน็ ไมบ้ รรทดั ทมี่ ชี อ่ งสญั ลกั ษณข์ องผังงานในรูปแบบตา่ งๆ ทผ่ี ู้เขยี นสามารถเขยี นแบบสญั ลกั ษณต์ าม ชอ่ งในเท็มเพลตได้ทนั ที

ซอฟต์แวรเ์ ขียนผังงาน เป็นซอฟต์แวร์สำเร็จรูปทีผ่ ู้ใช้สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือเพื่อวาดผังงาน ตัวอย่างเช่น โปรแกรม Microsoft Visio ซึ่งจดั เป็นโปรแกรมหนึง่ ที่มีความนยิ ม โดยสามารถนำมาใช้เป็นเคร่ืองมือเพื่อการออกแบบ หรือเครื่องมือช่วยวาดงานต่างๆ ตามความต้องการโดยสัญลักษณ์ของผังงานก็จัดเป็นอีกหนึ่งเทม็ เพลตทีไ่ ด้ ผนวกไวใ้ นโปรแกรม Visio เชน่ กัน

วิธเี ขยี นผงั งานดว้ ยโปรแกรม MS-Visio เม่ือเปดิ โปรแกรมข้ึนมาดงั รปู ทีเ่ ทม็ เพลตด้านซ้ายมอื ใหค้ ลิกเลือก Flowchart จากนน้ั ดบั เบิลคลิกที่ ไอคอน Basic Flowchart