คู่มือการประเมินผลดัชนีชี้วัดการขับเคลื่อนงานสิทธิมนุษยชน ระดับจังหวัด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด 1



คู่่ม� ือื การประเมิินผลดััชนีชี ี้้ว� ัดั การขับั เคลื่่�อนงานสิิทธิมิ นุษุ ยชน ระดับั จัังหวัดั



คำ�ำ นำ�ำ เพื่�่อให้ก้ ารประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขัับเคลื่�่อนงานสิิทธิิมนุุษยชนระดับั จัังหวัดั มีีประสิิทธิิ ภาพและเป็็ นไปในทิิศทางเดีียวกััน กรมคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพจึึงได้้ จััดทำ�ำ คู่�่มืือการประเมิินผลดััชนีีชี้ �วััดการขัับเคลื่�่อนงานสิิทธิิมนุุษยชนระดัับจัังหวััดขึ้้�น เพื่�่อประโยชน์ใ์ นการปฏิิบััติิงานของเจ้้าหน้้าที่่�และผู้�เกี่�ยวข้้อง ตลอดจนเพื่�่อให้ก้ ารประเมิิน สถา น การณ์์ก ารล ะ เ มิิ ด สิิทธิิ มนุุษ ย ช น ร ะ ดัับจััง ห วััด เกิิดผลอย่่างเป็็ นรู ปธรรม และบรรลุุวััตถุุประสงค์์ตามที่่�กำ�ำ หนดไว้้ กรมคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพ หวังั เป็็นอย่่างยิ่�งว่่าคู่�่มืือเล่่มนี้้ � จะเป็็นประโยชน์์ ให้ก้ ับั ผู้�ปฏิิบัตั ิงิ านหรืือบุคุ คลทั่่�วไปที่่�มีีความสนใจนำ�ำ ไปใช้ป้ ระโยชน์ต์ ่่อไป กรมคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพ กัันยายน 2564

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ

สารบัญั หน้้า คำ�ำ นำ�ำ ส่่วนที่่� 1 บทนำ�ำ 1.1 ความเป็็นมาและความสำ�ำ คัญั ของปััญหา 1 1.2 วัตั ถุุประสงค์ ์ 5 1.3 ขอบเขต 5 1.4 ประโยชน์ท์ี่่�จะได้ร้ ับั 5 ส่่วนที่่� 2 แนวทางการประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุุษยชนด้้วยดัชั นีีชี้้ว� ััด การละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชนในบริิบทสัังคมไทย ระดับั จังั หวััด 2.1 ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนในบริบิ ทสังั คมไทย 7 2.2 บทบาทและหน้า้ ที่่�ความรับั ผิิดชอบของหน่่วยงาน 9 2.3 ขั้น� ตอนการดำ�ำ เนิินงานการประเมิินสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชน 11 ระดับั จังั หวัดั ภาคผนวก - แบบฟอร์ม์ รายละเอีียดตัวั ชี้้ว� ัดั 24 - QR CODE ตัวั อย่่างเอกสารประกอบการดำ�ำ เนิินงาน 25 คณะทำ�ำ งาน 26

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 6 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ บทนำ�ำ 1.1 ความเป็็ นมาและความสำ�ำ คัญั ของปััญหา กรมคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพ มีีนโยบายในการขัับเคลื่�่อนงานสิิทธิิมนุุษยชน ของประเทศไทยเพื่�่อสร้า้ งความตระหนัักรู้�เกี่�ยวกัับการส่่งเสริิม ป้้องกััน คุ้้�มครอง เยีียวยา และสร้า้ งหลักั ประกัันสิิทธิิเสรีีภาพและสิิทธิิมนุุษยชน โดยมีีภารกิิจเกี่�ยวกับั สิิทธิิและเสรีีภาพ ที่่ป� ระชาชนพึงึ ได้ร้ ับั ตามกฎหมายและตามหลักั สิทิ ธิิมนุษุ ยชน เพื่อ�่ ให้ป้ ระชาชนได้ร้ ับั การคุ้้�มครอง และดููแลจากรัฐั อย่่างทั่่�วถึงึ และเท่่าเทียี มกันั โดยมีหี น้า้ ที่่แ� ละอำ�ำ นาจในการจัดั ระบบการบริหิ ารจัดั การ ด้า้ นคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพ ส่่งเสริิมและพัฒั นาการคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพ การระงัับ ข้้อพิิพาทในสัังคม รวมทั้้�งพััฒนาระบบมาตรการและดำำ�เนิินการช่่วยเหลืือประชาชน ที่่�ตกเป็็ นเหยื่�่ออาชญากรรม จำ�ำ เลยที่่�ถููกดำ�ำ เนิินคดีีอาญาโดยมิิได้้เป็็นผู้�กระทำ�ำ ความผิิด และการคุ้้�มครองพยานในคดีีอาญาตามกฎหมายที่่�เกี่�ยวข้อ้ ง นอกจากนี้้ � มีีหน้้าที่่�ส่่งเสริิม และดำ�ำ เนิินการตามพันั ธกรณีีระหว่่างประเทศด้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชนที่่�กรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ได้ร้ ับั มอบหมาย ด้ว้ ยการประสานงานด้า้ นคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพกัับภาครัฐั ภาคเอกชน และภาคประชาสัังคม ทั้้�งภายในประเทศและต่่างประเทศ โดยมีีเป้้าหมายที่่�จะทำ�ำ ให้้ การละเมิิดสิิทธิิเสรีีภาพของประชาชนลดลง ลดปริิมาณคดีีขึ้ �นสู่�่ศาล ลดค่่าใช้้จ่่าย ในกระบวนการยุุติิธรรม ประชาชนที่่�ถููกละเมิิดได้้รัับการช่่วยเหลืือตามมาตรฐานสากล แ ล ะ สร้้า ง ค ว า ม เ ชื่�่ อ มั่่� น ใ ห้้กัั บ พ ย า น ใ น ค ดีี อ า ญ า ทำ ำ� ใ ห้้ภ า พลััก ษ ณ์์ด้้า น สิิ ท ธิิ มนุุษ ย ช น ของประเทศไทยในเวทีีระหว่่างประเทศดีีขึ้ น� โดยที่่�ผ่่านมากรมคุ้้�มครองสิิทธิิและเสรีีภาพ มีีการพัฒั นาระบบมาตรการและกลไกในการส่่งเสริิมคุ้้�มครองและช่่วยเหลืือเยีียวยาประชาชน ทั้้ง� กลุ่่ม� ที่่ย� ังั ไม่่เกิดิ ปััญหาการละเมิดิ และกลุ่่ม� ที่่ม� ีโี อกาสเสี่่ย� งที่่จ� ะถููกละเมิดิ และกลุ่่ม� ที่่ถ� ููกละเมิดิ สิิทธิิและเสรีีภาพและสิิทธิิมนุษุ ยชนแล้ว้ โดยใช้แ้ ผนสิิทธิิมนุษุ ยชนแห่่งชาติิ เป็็นกรอบทิิศทาง ให้ห้ น่่วยงานภาครัฐั ต่่างๆ ได้น้ ำ�ำ ไปเป็็นกรอบคิิดและคำ�ำ นึึงถึึงในการดำ�ำ เนิินงานตามภารกิิจ อย่่างไรก็็ตามยัังไม่่มีีการกำำ�หนดเครื่�่องมืือที่่�สามารถวััดผลว่่าการละเมิิดสิิทธิิเสรีีภาพ และสิิทธิิมนุุษยชนลดลง หากมีีการพััฒนาและจััดทำำ� ตััวชี้้ว� ััดการละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน ที่่ส� ามารถสะท้อ้ นสถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนในภาพรวม และเป็็นที่่ย� อมรับั จากทุกุ ภาคส่่วน คู่�่ มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด 1

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ จะมีสี ่่วนช่่วยให้ส้ ังั คมเกิดิ ความตระหนักั ถึงึ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนได้อ้ ย่่างเป็็นรูปธรรม รวมทั้้ง� มีีกรอบทิิศทางให้ห้ น่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ งมีีความร่่วมมืือในการส่่งเสริมิ ให้ส้ ังั คมรู้้�หน้า้ ที่่�และ เคารพสิทิ ธิิมนุษุ ยชน เฝ้า้ ระวังั ให้ก้ ารคุ้้�มครองกลุ่่ม� เสี่่ย� งต่่อการละเมิดิ และเยียี วยาฟื้ �นฟููผู้้�ถููกละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนได้อ้ ย่่างชัดั เจน และเป็็นข้อ้ มููลสำ�ำ หรับั การวางนโยบายการส่่งเสริมิ คุ้้�มครองและแก้ไ้ ข ปััญหาการละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในภาพรวมต่่อไป การจััดทำ�ำ ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน มีวี ัตั ถุปุ ระสงค์เ์ พื่อ�่ ใช้เ้ ป็็นเครื่อ�่ งมืือสำ�ำ หรับั วิิเคราะห์ข์ ้อ้ มููลจากแหล่่งข้อ้ มููลที่่�สำ�ำ คัญั เพื่�่อแสดงสถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในบริบิ ท สัังคมไทย เป็็นข้อ้ มููลเบื้้อ� งต้น้ ประกอบการกำ�ำ หนดนโยบายด้า้ นการส่่งเสริิมและคุ้้�มครอง สิิทธิิมนุุษยชน และเป็็นข้อ้ มููลสำ�ำ คัญั สำ�ำ หรับั ผู้�บริิหารที่่�จะช่่วยให้เ้ ห็็นภาพความเปลี่่�ยนแปลง ทั้้�งเชิิงบวกและเชิิงลบต่่อนโยบายและผลสััมฤทธิ์�ของการดำ�ำ เนิินงานในระบบการคุ้้�มครอง สิทิ ธิิเสรีภี าพและสิทิ ธิิมนุษุ ยชน โดยการพัฒั นาดัชั นีชีี้ว� ัดั การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน ใช้ก้ รอบแนวคิดิ พื้้น� ฐานสำ�ำ คัญั 3 ประการ คืือ 1) ตัวั ชี้้ว� ัดั ด้า้ นสิิทธิิมนุุษยชนตามหลักั การของสิิทธิิมนุุษยชน ที่่ป� รากฏในคำ�ำ ปรารภของปฏิญิ ญาสากลด้า้ นสิทิ ธิมิ นุษุ ยชน ในส่่วนของตัวัชี้้ว� ัดั ผลลัพั ธ์ ์ ที่่ส� ะท้อ้ นถึงึ การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนระหว่่างบุคุ คล และระหว่่างรัฐั กับั บุคุ คล ซึ่ง�่ วิชิ ัยั ศรีรี ัตั น์์ และคณะ (2556) พัฒั นาไว้้ 2) เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืืน ขององค์ก์ ารสหประชาชาติ ิ ที่่ส� อดคล้อ้ งกับั หลักั สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน โดยเฉพาะเป้้าหมายที่่� 16 การส่่งเสริิมให้ส้ ังั คมมีีความเป็็นปกติิสุขุ ไม่่แบ่่งแยกเพื่�่อการพัฒั นา ที่่ย�ั่่�งยืืน มีีการเข้า้ ถึงึ ความยุตุ ิธิ รรมโดยถ้ว้ นหน้า้ และสร้า้ งให้เ้ กิิดสถาบันั อันั เป็็นที่่�พึ่่ง� ของส่่วนรวม มีปี ระสิทิ ธิิผล และเป็็นที่่ย� อมรับั ในทุกุ ระดับั (Promote peaceful and inclusive soceties for sust- tainable development , provide access to justice for all and build effective, accountable and inclusive institutions at all levels) คัดั เลืือกตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่ส� ะท้อ้ นถึงึ การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระหว่่างบุคุ คล และระหว่่างรัฐั กับั บุคุ คล และ 3) ยึดึ หลักั การจัดั ทำ�ำ ดัชั นีีที่่�กำ�ำ หนดจากปััจจัยั ร่่วม ที่่ค� นส่่วนใหญ่่ในสังั คมยอมรับั ร่่วมกันั เพื่อ�่ สะท้อ้ นเป้า้ หมายในการส่่งเสริมิ และคุ้้�มครองสิทิ ธิเิ สรีภี าพ และสิทิ ธิิมนุษุ ยชน และลดการละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน จากการทบทวนเอกสารวิิชาการ และการศึึกษาวิิจััยในส่่วนที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกัับดัชั นีีชี้ ว� ัดั ด้า้ นสิทิ ธิมิ นุษุ ยชน(DocumentaryStudy) ภายใต้ก้ รอบของหลักั การสิทิ ธิิมนุษุ ยชนที่่ม� ีกี ารพัฒั นาขึ้น� ในประเทศไทย พบว่่า ตัวัชี้้ว� ัดั ด้า้ นสิทิ ธิมิ นุษุ ยชน มักั ใช้เ้ ป็็นเครื่อ�่ งมืือในการตรวจสอบการดำ�ำ เนินิ งาน 2 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ด้า้ นสิิทธิิมนุษุ ยชนของรัฐั บาลตามที่่�ประเทศไทยมีีพันั ธกรณีีภายใต้ก้ ฎหมายระหว่่างประเทศ บ่่งชี้ ถ� ึึงสถานการณ์์การดำ�ำ เนิินการตามพัันธกรณีีสนธิิสััญญาด้้านสิิทธิิมนุุษยชนอย่่างไร ถึงึ แม้ว้่่าการจัดั ทำ�ำ รายงานประเทศตามสนธิิสัญั ญาที่่�ประเทศไทยเข้า้ เป็็นภาคีีและตามกลไกการ ทบทวนสถานการณ์์ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนของประเทศ (Universal Periodic Review – UPR) จะบ่่งชี้ว�่่า มีกี ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนหรืือไม่่อย่่างไร แต่่ไม่่ได้แ้ สดงข้อ้ มููลสถิติ ิใิ นเชิงิ ปริมิ าณที่่ช� ัดั เจนที่่จ� ะบ่่งชี้ � ว่่าการละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนเพิ่่�มขึ้้น� หรืือลดลงอย่่างไร ในขณะที่่�การรายงานผลการประเมินิ สถานการณ์ด์ ้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชนของประเทศไทยโดยคณะกรรมการสิทิ ธิิมนุษุ ยชนแห่่งชาติิ (กสม.) รายงานการประเมิินสถานการณ์ด์ ้า้ นสิทิ ธิิพลเมืืองและสิทิ ธิิทางการเมืือง ด้า้ นสิทิ ธิิทางเศรษฐกิจิ สังั คมและวัฒั นธรรม สิิทธิิมนุษุ ยชน ของบุคุ คลและสิิทธิิมนุษุ ยชนรายประเด็็นที่่� กสม. ห่่วงใย จะเป็็นการรายงานข้อ้ มููลเชิิงคุุณภาพ ที่่�ผ่่านการวิิเคราะห์์ กลั่่�นกรอง และประมวลข้อ้ มููล จากแหล่่งข้อ้ มููลต่่างๆ เพื่อ�่ แสดงให้เ้ ห็น็ สถานการณ์ท์ี่่ท� ำ�ำ ให้ม้ ีโี อกาสเกิดิ การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน และให้ข้ ้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายแก่่รัฐั มีีการนำ�ำ เสนอข้อ้ มููลเชิิงปริิมาณที่่�แสดงถึึงการละเมิิด สิิทธิิมนุุษยชนเพีียงบางประเด็็นแต่่ไม่่มีีการเปรีียบเทีียบข้อ้ มููลเชิิงสถิิติิเพื่�่อแสดงให้เ้ ห็็นว่่า การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนเพิ่่ม� ขึ้้น� หรืือลดลงเท่่าไหร่่ อย่่างไร กรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ได้ศ้ ึกึ ษาพัฒั นาดัชั นีชีี้ว� ัดั การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน โดยใช้ว้ ิธิ ีี การศึกึ ษาหลายลักั ษณะ ได้แ้ ก่่ การศึกึ ษาค้น้ คว้า้ จากเอกสาร (Documentary Study) ที่่เ� กี่�ยวข้อ้ ง กับั ตัวั ชี้้ว� ัดั ด้า้ นสิิทธิิมนุษุ ยชนภายใต้ก้ รอบหลักั การของสิิทธิิมนุษุ ยชน และการพัฒั นาดัชั นีชีี้ว� ัดั สำ�ำ คัญั ต่่างๆ ของประเทศไทย ที่่�ใช้เ้ ป็็นข้อ้ มููลแสดงสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชน รวมถึงึ ผลสัมั ฤทธิ์�ของการดำ�ำ เนิินงานในระบบการคุ้้�มครองสิทิ ธิิเสรีภี าพและสิทิ ธิิมนุษุ ยชน การรวบรวม ข้อ้ มููลความคิดิ เห็น็ ของผู้�เชี่�ยวชาญโดยใช้เ้ ทคนิคิ เดลฟาย (DelPhi Technique) ในการพิจิ ารณา ความเหมาะสมและคััดเลืือกตััวชี้้ว� ััดที่่�เป็็นตััวแทนสถานการณ์์การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน ได้แ้ ก่่ ผู้้�ทรงคุณุ วุฒุ ิดิ ้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ผู้้�แทนองค์ก์ รอิสิ ระตามรัฐั ธรรมนููญ ผู้้�แทนหน่่วยงานภาครัฐั ผู้�แทนหน่่วยงานในกระบวนการยุตุ ิิธรรม อาจารย์ม์ หาวิิทยาลัยั และผู้�แทนองค์ก์ รภาคเอกชน ภาคประชาสังั คม รวมจำ�ำ นวน 20 ท่่าน และการสัมั ภาษณ์แ์ บบเจาะลึกึ (in-depth Interview) กลุ่่ม� ผู้้�ให้ข้ ้อ้ มููลสำ�ำ คัญั ได้แ้ ก่่ ผู้้�ทรงคุณุ วุฒุ ิดิ ้า้ นสิทิ ธิมิ นุษุ ยชน ในภาครัฐั ภาคเอกชนและภาคการศึกึ ษา ที่่เ� กี่ย� วข้อ้ งกับั ด้า้ นสิทิ ธิมิ นุษุ ยชนจำ�ำ นวน 5 ท่่าน เพื่อ�่ ให้ค้ วามเห็น็ ต่่อดัชั นีชีี้ว� ัดั การละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด 3

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ในบริิบทสัังคมไทยที่่�พััฒนาเสร็็จสิ้้น� ในขั้ �นสุุดท้้ายเพื่�่อหาข้้อสรุุปในการปรัับปรุุงดััชนีีชี้ ว� ััด การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในบริบิ ทสังั คมไทย ก่่อนนำ�ำ ไปใช้ป้ ระโยชน์์ ผลจากการศึกึ ษาของ วิชิ ัยั ศรีรี ัตั น์์ และคณะ กำ�ำ หนดตัวั ชี้้ว� ัดั ทั้้ง� สิ้้น� 420 ตัวั ชี้้ว� ัดั แบ่่งกลุ่่ม� ตัวั ชี้้ว� ัดั เป็็น 3 ประเภท ได้แ้ ก่่ ตัวั ชี้้ว� ัดั โครงสร้า้ ง 101 ตัวั ตัวั ชี้้ว� ัดั กระบวนการ 165 ตัวั และตัวั ชี้้ว� ัดั ผลลัพั ธ์์ 154 ตัวั นำ�ำ ตัวั ชี้้ว� ัดั ผลลัพั ธ์ม์ าวิเิ คราะห์เ์ นื้้อ� หาร่่วมกับั ตัวั ชี้้ว� ัดั เป้า้ หมายที่่� 16 แห่่งเป้า้ หมาย การพัฒั นา ที่่ย� ั่่�งยืืน 22 ตัวั ชี้้ว� ัดั สรุุปเป็็นชุดุ ดัชั นีชีี้ว� ัดั 4 มิติ ิิ 35 ตัวั ชี้้ว� ัดั นำ�ำ ไปสร้า้ งเป็็นแบบสอบถาม ให้ผู้้�เชี่�ยวชาญด้า้ นสิิทธิิมนุุษยชน แสดงความคิิดเห็็นรอบที่่�หนึ่่�ง โดยใช้เ้ กณฑ์ค์ วามสอดคล้อ้ ง (Consensus) ที่่ร� ้อ้ ยละ 90 คัดั กรองตัวัชี้้ว� ัดั และปรับั ปรุุงชื่อ�่ ตัวัชี้้ว� ัดั คำ�ำ จำ�ำ กัดั ความ ได้ด้ ัชั นีชีี้ว� ัดั ทั้้ง� สิ้้น� 4 มิติ ิิ 11 ตัวั ชี้้ว� ัดั มาจัดั ทำ�ำ เป็็นแบบสอบถามส่่งกลับั ไปให้ผู้้�เชี่�ยวชาญแสดงความคิดิ เห็น็ รอบที่่ส� อง โดยนำ�ำ ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่�ได้ ้ มาสร้า้ งแบบสอบถามชนิดิ มาตราส่่วนประมาณค่่าแบบลิเิ คิริ ์ท์ (Likert Rating scale) 5 ระดับั ส่่งให้ผู้้�เชี่�ยวชาญแสดงความคิดิ เห็น็ และให้ข้ ้อ้ เสนอแนะเพิ่่ม� เติมิ หลังั จากประมวล และวิิเคราะห์์รายตััวชี้้�วััดแล้้ว สรุุปดัชั นีีชี้ ว� ัดั สถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนในบริิบท สังั คมไทยเบื้้อ� งต้น้ จำ�ำ นวน 3 ตัวัชี้้ว� ัดั เพื่อ�่ นำ�ำ ไปทดลองประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน ในระดับั จังั หวัดั 2 จังั หวัดั คืือ จังั หวัดั สุโุ ขทัยั และจังั หวัดั พะเยา หลังั จากนั้้น� จัดั ประชุมุ ชี้้แ� จงผลการ พัฒั นาดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนในบริิบทสังั คมไทย ให้บ้ ุคุ ลากรกรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและ เสรีภี าพได้ร้ ับั ทราบ และแสดงความคิดิ เห็น็ ร่่วมกับั การสัมั ภาษณ์ผ์ู้�ทรงคุณุ วุฒุ ิดิ ้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชน เพื่�่อรับั ฟัังความคิิดเห็็น และข้อ้ เสนอแนะในการปรับั ปรุุงดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน ในบริิบทสังั คมไทย สรุุปผลการพัฒั นาดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนในบริิบทสังั คมไทย ระดับั จังั หวัดั ประกอบด้ว้ ย 2 ตัวั ชี้้ว� ัดั ได้แ้ ก่่ ตัวัชี้้ว�ัดัที่่� 1 สัดั ส่่วนการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนเกี่ย� วกับั ชีวี ิติ ร่่างกาย และเพศ ต่่อประชากรหนึ่่ง� แสน ตัวัชี้้ว�ัดัที่่� 2 จำ�ำ นวนเรื่อ�่ งร้อ้ งเรียี นว่่าไม่่ได้ร้ับั ความเป็็นธรรมในสังั คม โดยข้อ้ มููลที่่�นำ�ำ มาใช้ป้ ระกอบการประเมิินสถานการณ์ต์ ามดัชั นีีชี้ ว� ัดั ที่่�พัฒั นาขึ้น� จะเป็็น ข้อ้ มููลที่่ส� ืืบค้น้ และเข้า้ ถึงึ ได้จ้ ากการเปิิดเผยข้อ้ มููลต่่อสาธารณะ อาจมีขี ้อ้ จำ�ำ กัดั ของความครบถ้ว้ น ถููกต้อ้ งตามสถานการณ์ท์ี่่�เกิิดขึ้้น� จริงิ จึงึ ต้อ้ งใช้ข้ ้อ้ มููลเชิิงคุณุ ภาพอื่�่นๆ ตามบริบิ ทของแต่่ละพื้้น� ที่่� ที่่ส� ามารถสะท้อ้ นสถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนได้อ้ ย่่างมีนี ัยั ยะสำ�ำ คัญั 4 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ดังั นั้้น� กรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ จึงึ ได้จ้ ัดั ทำ�ำ คู่ม�่ ืือการประเมินิ ผลดัชั นีชีี้ว� ัดั การขับั เคลื่อ�่ น งานสิทิ ธิมิ นุษุ ยชนระดับั จังั หวัดั ขึ้้น� เพื่อ�่ เป็็นเครื่อ�่ งมืือในการประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน ในระดัับจัังหวััด ทำ�ำ ให้ก้ ารปฏิิบัตั ิิงานของเจ้า้ หน้า้ ที่่�และผู้�เกี่�ยวข้อ้ งเป็็นไปในทิิศทางเดีียวกันั และได้ท้ ราบถึงึ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในระดับั พื้้น� ที่่� ซึ่ง�่ จะเป็็นข้อ้ มููลในการกำ�ำ หนด นโยบายเกี่�ยวกับั การส่่งเสริมิ คุ้้�มครอง และแก้ไ้ ขปััญหาการละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนต่่อไป 1.2 วัตั ถุุประสงค์์ 1) เพื่�่อให้ก้ ารประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�่อนงานสิิทธิิมนุษุ ยชนระดับั จังั หวัดั เกิิดผล อย่่างเป็็นรู ปธรรม เป็็นไปในทิศิ ทางเดียี วกันั และบรรลุวุ ัตั ถุปุ ระสงค์ต์ ามที่่ก� ำ�ำ หนดไว้้ 2) เพื่�่อให้บ้ ุคุ ลากร เจ้า้ หน้า้ ที่่�ผู้�ปฏิิบัตั ิงิ าน มีีความรู้้�ความเข้า้ ใจเกี่�ยวกับั บทบาท ภารกิิจ ในการดำ�ำ เนินิ งานเพื่อ�่ การประเมินิ ผลดัชั นีชีี้ว� ัดั การขับั เคลื่อ�่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชนระดับั จังั หวัดั 3) เพื่�่อให้ก้ ารดำ�ำ เนิินงานเกี่�ยวกับั การประเมิินผลสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวัดั มีปี ระสิทิ ธิิภาพ เป็็นที่่ย� อมรับั จากหน่่วยงานที่่เ� กี่�ยวข้อ้ ง 1.3 ขอบเขต คู่�่มืือปฏิิบััติิงาน การจััดทำ�ำ ติิดตาม รวบรวม และรายงานการประเมิินผลดััชนีีชี้ ว� ััด การขับั เคลื่อ�่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชนระดับั จังั หวัดั สำ�ำ หรับั เจ้า้ หน้า้ ที่่ส� ำ�ำ นักั งานยุตุ ิธิ รรมจังั หวัดั 1.4 ประโยชน์ท์ี่่จ� ะได้้รัับ 1) สังั คมไทยมีเี ครื่อ�่ งมืือประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนที่่เ� ป็็นรู ปธรรม 2) หน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ งทราบถึึงสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนระดัับจัังหวัดั ในแต่่ละช่่วงเวลา และสามารถเปรียี บเทียี บผลสัมั ฤทธิ์�ของการส่่งเสริมิ คุ้้�มครอง และป้อ้ งกันั การ ละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน และนำ�ำ ข้อ้ มููลสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนมาเป็็นกรอบแนวทาง เพื่อ�่ กำ�ำ หนดนโยบาย ในการส่่งเสริมิ คุ้้�มครอง และแก้ป้ ััญหาการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนในระดับั จังั หวัดั ได้้ 3) ทุกุ ภาคส่่วนในสังั คมเกิดิ ความร่่วมมืือในการส่่งเสริมิ ป้อ้ งกันั และคุ้้�มครองสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ของประชาชน ตลอดจนหน่่วยงานได้ร้ ับั การยอมรับั และความไว้ว้ างใจจากประชาชนผู้�ใช้บ้ ริกิ าร คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด 5

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 6 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ แนวทางการประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุุษยชน ด้้วยดัชั นีีชี้้ว� ััดการละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชนในบริิบทสัังคมไทย ระดับั จังั หวััด 2.1 ดัชั นีชีี้้ว� ัดั การละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุุษยชนในบริบิ ทสังั คมไทยระดับั จังั หวัดั ประกอบด้้วย 2 ตัวั ชี้้ว� ััด ได้้แก่่ 1) ตัวั ชี้้ว� ััดที่่� 1 สััดส่่วนการละเมิดิ สิทิ ธิิมนุุษยชนเกี่่ย� วกัับชีวี ิติ ร่่างกาย และเพศ ต่อ่ ประชากรหนึ่่�งแสน หน่่วยวััด : สัดั ส่่วนต่่อประชากรหนึ่่ง� แสน คำ�ำ อธิิบาย : การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนเกี่�ยวกัับชีีวิิตร่่างกาย และเพศ ต่่อประชากรหนึ่่ง� แสน หมายถึึง การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนความผิิดอาญาเกี่�ยวกัับชีีวิิต ร่่างกาย และเพศ พิิจารณา จากจำ�ำ นวนคดีรี ับั แจ้ง้ ความร้อ้ งทุกุ ข์/์กล่่าวโทษ ในฐานความผิดิ ทางอาญาตามประมวลกฎหมายอาญา ฐานฆ่า่ ผู้�อื่น� ทำ�ำ ร้า้ ยผู้�อื่น� จนถึงึ แก่่ความตาย พยายามฆ่า่ ทำ�ำ ร้า้ ยร่่างกาย ข่่มขืืนกระทำ�ำ ชำ�ำ เรา อนาจาร ทั้้�งนี้้� ให้ห้ มายความรวมถึึงความผิิดอื่�่นที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกัับความผิิดต่่อชีีวิิต ความผิิดต่่อร่่างกาย และความผิิดเกี่�ยวกับั เพศด้ว้ ย รวมทั้้ง� จำ�ำ นวนผู้้�ร้อ้ งทุกุ ข์/์ ผู้้�มาขอรับั บริิการ ประเภทการกระทำ�ำ ความรุุนแรงทางเพศเปรียี บเทียี บกับั จำ�ำ นวนประชากรของจังั หวัดั ในช่่วงเวลาเดียี วกันั (ต่่อประชากร แสนคน) จำ�ำ นวนประชากรของจังั หวัดั หมายถึงึ จำ�ำ นวนประชากรที่่ม� ีขี ้อ้ มููลในฐานข้อ้ มููลทะเบียี นราษฎร์์ สำ�ำ นักั ทะเบีียนกลาง กรมการปกครอง คู่�่ มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด 7

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ หมายเหตุ ุ การละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนตามประมวลกฎหมายอาญา เช่่น - จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ อาญาเกี่ย� วกับั ชีวี ิติ มาตรา 288-294 - จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ ต่่อร่่างกาย มาตรา 295-300 - จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ ฐานทำ�ำ ให้แ้ ท้ง้ ลููก มาตรา 301-305 - จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ ฐานทอดทิ้้ง� เด็ก็ คนป่่วยเจ็บ็ หรืือคนชรา มาตรา 306-308 - จำ�ำ นวนคดีรีับั แจ้ง้ ความร้อ้ งทุกุ ข์ฐ์ านความผิดิ คดีอี าญาเกี่ย� วกับั เพศ มาตรา 276-287 2) ตัวั ชี้้ว� ััดที่่� 2 จำ�ำ นวนเรื่�องร้้องเรีียนว่่าไม่่ได้้รัับความเป็็ นธรรมในสัังคม หน่่วยวััด : จำ�ำ นวน คำ�ำ อธิิบาย : เรื่อ�่ งร้อ้ งเรียี นว่่าไม่่ได้ร้ ับั ความเป็็นธรรมในสังั คม หมายถึงึ เรื่อ�่ งร้อ้ งเรียี น/ร้อ้ งทุกุ ข์์ เกี่�ยวกับั การไม่่ได้ร้ ับั ความเป็็นธรรม การถููกเลืือกปฏิิบัตั ิอิ ย่่างไม่่เป็็นธรรม หรืืออย่่างไม่่เป็็นมิิตร เพราะเชื้อ� ชาติ ิ สีีผิิว เผ่่าพันั ธุ์์� สัญั ชาติิ บรรพบุรุ ุุษหรืือภููมิิหลังั ทางชาติพิ ันั ธุ์� ความเชื่�่อทางศาสนา หรืือการเข้้าร่่วมในกิิจกรรมทางศาสนา ความพิิการความเจ็็บป่่วยจากโรคหรืือการบาดเจ็็บ ฐานะทางสังั คมหรืือความหลากหลายทางเพศ รวมทั้้ง� เรื่อ�่ งที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั สวัสั ดิกิ ารแรงงานที่่�รับั และพิจิ ารณาวินิ ิจิ ฉัยั คำ�ำ ร้อ้ งตามมาตรา 123 เช่่น นายจ้า้ งไม่่จ่่ายเงินิ ตามกฎหมายคุ้้�มครองแรงงาน นายจ้า้ งไม่่ปฏิบิ ัตั ิติ ามกฎหมายคุ้้�มครองแรงงาน กฎหมายแรงงานสัมั พันั ธ์์ การไม่่ได้ร้ับั ความปลอดภัยั เกี่�ยวกับั อาชีีวอนามัยั และสภาพแวดล้อ้ มในการทำ�ำ งาน 8 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ โดยการวิิเคราะห์แ์ ละประเมิินสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน นอกจากข้อ้ มููล ที่่�รวบรวมได้จ้ ากตัวั ชี้้ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนในบริิบทสังั คมไทย (ระดับั จังั หวัดั ) ที่่�กำ�ำ หนด ในเชิงิ ปริมิ าณแล้ว้ ต้อ้ งมีกี ารรวบรวมข้อ้ มููลเชิงิ คุณุ ภาพ เช่่น เหตุกุ ารณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน ที่่�สำ�ำ คัญั ในพื้้น� ที่่� ที่่�ต้อ้ งนำ�ำ มาประมวลผลการประกอบการประเมิินสถานการณ์ด์ ้ว้ ย 2.2 บทบาทและหน้้าที่่ค� วามรัับผิิดชอบของหน่่วยงาน คู่�่มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด 9

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ขั้้น� ตอนการดำ�ำ เนิินงานการประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชน ด้้วยดัชั นีีชี้้ว� ััดการละเมิดิ สิทิ ธิิมนุุษยชนในบริิบทสัังคมไทย ระดับั จังั หวััด 10 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 2.3 ขั้้น� ตอนการดำ�ำ เนินิ งานการประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิ มนุุษยชนระดับั จังั หวัดั การประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชน โดยใช้เ้ ครื่อ�่ งมืือที่่เ� ป็็นรูปธรรมในเชิงิ สถิติ ิิ เพื่�่อให้ท้ ราบถึึงสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนในพื้้น� ที่่�ระดับั จัังหวััดในแต่่ละช่่วงเวลา สามารถเปรีียบเทีียบผลสัมั ฤทธิ์�ของการส่่งเสริิมคุ้้�มครองและป้้องกันั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน และเป็็นข้อ้ มููลสำ�ำ หรับั การวางกรอบแนวทางเพื่�่อกำ�ำ หนดนโยบายในการส่่งเสริิม คุ้้�มครอง และแก้ไ้ ขปััญหาการละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนในระดับั จังั หวัดั ได้้ แต่่การนำ�ำ ชุดุ ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิด สิิทธิิมนุุษยชนในบริิบทสัังคมไทยระดัับจัังหวััดไปใช้้ประโยชน์์ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ ประสิิทธิิผล ต้อ้ งเกิิดการยอมรับั และร่่วมมืือจากผู้�ที่�เกี่�ยวข้อ้ ง ดัังนั้้�น จึึงมีีแนวทางสำ�ำ หรับั การนำ�ำ ชุุดดััชนีีชี้ ว� ััดการละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนในบริิบทสัังคมไทยระดัับจัังหวััดไปประเมิิน สถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนในพื้้น� ที่่�แต่่ละจังั หวัดั 7 ขั้้น� ตอน ดังั นี้้� 11คู่�่มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ขั้้น� ตอนที่่� 1 รวบรวมข้้อมููลพื้้น� ฐานของจังั หวััดจากแหล่่งข้้อมููลต่า่ งๆ •รวบรวมข้้อมููลที่่�เกี่�ยวข้้องกัับตััวชี้้ว� ััดจากแหล่่งข้้อมููลทางเอกสารและการสืืบค้้น ทางอิินเทอร์เ์ น็็ต โดยใช้ช้ ุดุ ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนในบริิบทสังั คมไทยระดับั จังั หวัดั เป็็นตัวั แบบ ดังั นี้้� - ข้อ้ มููลพื้้น� ฐานของจังั หวัดั ได้แ้ ก่่ ลักั ษณะภููมิิศาสตร์์ ประชากร - ข้อ้ มููลประกอบการประเมินิ ตัวัชี้้ว� ัดั ที่่� 1 สัดั ส่่วนการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนเกี่ย� วกับั ชีวี ิติ ร่่างกาย และเพศ ต่่อประชากรหนึ่่ง� แสน •การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนความผิิดอาญาเกี่�ยวกัับชีีวิิตพิิจารณาจากจำ�ำ นวนคดีี รับั แจ้ง้ ความร้อ้ งทุุกข์/์ กล่่าวโทษในฐานความผิิดทางอาญา เช่่น ในฐานฆ่่าผู้้�อื่�น พยายามฆ่า่ ทำ�ำ ร้า้ ยผู้�อื่�นจนถึงึ แก่่ความตาย จากหน่่วยงานตำ�ำ รวจภููธรจังั หวัดั ข้อ้ มููลตามปีีงบประมาณ •การละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนความผิดิ อาญาเกี่ย� วกับั ร่่างกาย พิจิ ารณาจากจำ�ำ นวนคดีรี ับั แจ้ง้ ความ ร้อ้ งทุกุ ข์/์ กล่่าวโทษในฐานความผิิดทางคดีีอาญา เช่่น ในฐานทำ�ำ ร้า้ ยร่่างกายผู้�อื่�น จากหน่่วยงาน ตำ�ำ รวจภููธรจังั หวัดั ข้อ้ มููลตามปีีงบประมาณ •การละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนความผิิดอาญาเกี่�ยวกับั เพศ พิิจารณาจาก - จำ�ำ นวนคดีรี ับั แจ้ง้ ความร้อ้ งทุกุ ข์/์กล่่าวโทษฐานความผิดิ คดีอี าญา เช่่น ในฐานข่่มขืืนกระทำ�ำ ชำ�ำ เรา อนาจาร และอื่�่น ๆ จากหน่่วยงานตำ�ำ รวจภููธรจังั หวัดั ข้อ้ มููลตามปีีงบประมาณ - จำ�ำ นวนผู้้�มาร้อ้ งทุกุ ข์/์ ขอรับั บริิการ ประเภทการกระทำ�ำ รุุนแรงทางเพศ จากศููนย์พ์ึ่่�งได้้ โรงพยาบาล (OSCC) สาธารณสุขุ จังั หวัดั ข้อ้ มููลตามปีีงบประมาณ - จำ�ำ นวนเรื่อ�่ งร้อ้ งทุกุ ข์/์ ขอรับั บริกิ าร เนื่อ�่ งจากการกระทำ�ำ ความรุุนแรงทางเพศ จากสายด่่วน 1300 และสำ�ำ นักั งานพัฒั นาสังั คมและความมั่่�นคงของมนุษุ ย์จ์ ังั หวัดั ข้อ้ มููลตามปีีงบประมาณ (โดยตรวจสอบความซ้ำ��ำ ซ้อ้ นของข้อ้ มููล) •ข้อ้ มููลประกอบการประเมินิ ตัวัชี้้ว� ัดั ที่่� 2 จำ�ำ นวนเรื่อ�่ งร้อ้ งเรียี นว่่าไม่่ได้ร้ับั ความเป็็นธรรมใน สังั คมจากข้อ้ มููลตามปีีงบประมาณ - สำ�ำ นักั งานพัฒั นาสังั คมและความมั่่�นคงของมนุษุ ย์จ์ ังั หวัดั - ศููนย์ด์ ำ�ำ รงธรรมจังั หวัดั สำ�ำ นักั งานจังั หวัดั - สำ�ำ นักั งานสาธารณสุขุ จังั หวัดั 12 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ - สำ�ำ นักั งานคณะอนุกุ รรมการคุ้้�มครองผู้�บริโิ ภคประจำ�ำ จังั หวัดั - สำ�ำ นักั งานสวัสั ดิกิ ารและคุ้้�มครองแรงงานจังั หวัดั - สำ�ำ นักั งานยุตุ ิธิ รรมจังั หวัดั - สำ�ำ นักั งานประกันั สังั คมจังั หวัดั - สำ�ำ นักั งานอัยั การคุ้้�มครองสิทิ ธิิและช่่วยเหลืือทางกฎหมายและบังั คับั คดีีจังั หวัดั ขั้้น� ตอนที่่� 2 สร้้างการรับั รู้้เ� รื่อ� งดัชั นีชีี้้ว� ัดั การละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุุษยชนในบริบิ ทสังั คมไทย ระดับั จังั หวัดั เนื่อ�่ งจากบริบิ ทของแต่่ละจังั หวัดั มีคี วามแตกต่่างกันั ดังั นั้้น� การนำ�ำ ดัชั นีชีี้ว�ัดั ไปใช้ป้ ระเมินิ สถานการณ์์ การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน ต้อ้ งมีกี ารสร้า้ งความรู้้�ความเข้า้ ใจเรื่อ�่ งสิทิ ธิิมนุษุ ยชนให้ก้ ับั ผู้�ที่เ� กี่�ยวข้อ้ ง กับั ตัวั ชี้้ว� ัดั และนำ�ำ กระบวนการมีีส่่วนร่่วมของผู้�ที่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั ตัวั ชี้้ว� ัดั ในการแสดงความคิดิ เห็น็ รวมทั้้ง� ให้ข้ ้อ้ เสนอแนะในการกำ�ำ หนดรายละเอีียดตัวั ชี้้ว� ัดั หน่่วยงานที่่�รับั ผิิดชอบหรืือแหล่่งข้อ้ มููล ช่่องทาง การติดิ ต่่อสื่อ�่ สาร ระยะเวลาในการเก็บ็ รวบรวมข้อ้ มููล และรูปแบบการรายงานผลที่่เ� หมาะสม กัับแต่่ละจัังหวัดั โดยที่่�จัังหวัดั อาจพิิจารณาเพิ่่�มตัวั ชี้้ว� ัดั สำ�ำ คัญั ที่่�สะท้อ้ นปััญหาการละเมิิด สิิทธิิมนุษุ ยชนในพื้้น� ที่่�เพิ่่�มเติิมได้้ รวมทั้้ง� เพิ่่�มเติิมแหล่่งข้อ้ มููลที่่�สนับั สนุนุ ข้อ้ มููลตามคำ�ำ นิิยาม ของตัวั ชี้้ว� ัดั ได้้ โดย •เชิิญประชุุมหน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกัับตััวชี้้ว� ััด โดยระบุผุู้�แทนหน่่วยงานเจ้า้ ของข้อ้ มููล หรืือรับั ผิิดชอบจัดั เก็็บข้อ้ มููล ได้แ้ ก่่ ผู้้�แทนของตำ�ำ รวจภููธรจังั หวัดั สำ�ำ นักั งานสาธารณสุขุ จังั หวัดั สำ�ำ นักั งานพัฒั นาสังั คมและความมั่่�นคงของมนุษุ ย์จ์ ังั หวัดั ศููนย์ด์ ำ�ำ รงธรรมจังั หวัดั สำ�ำ นักั งานคณะ อนุกุ รรมการคุ้้�มครองผู้�บริิโภคประจำ�ำ จังั หวัดั สำ�ำ นักั งานสวัสั ดิิการและคุ้้�มครองแรงงานจังั หวัดั สำ�ำ นัักงานประกัันสัังคมจัังหวััด สำ�ำ นัักงานอัยั การคุ้้�มครองสิิทธิิและช่่วยเหลืือทางกฎหมาย และบังั คับั คดีีจังั หวัดั และสำ�ำ นักั งานยุตุ ิธิ รรมจังั หวัดั ส่่งแบบตอบรับั พร้อ้ มช่่องทางการติิดต่่อ •ประสานผู้�แทนหน่่วยงานเพื่�่อติดิ ตามข้อ้ มููลที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั ตัวั ชี้้ว� ัดั นำ�ำ มาจัดั ทำ�ำ เป็็นข้อ้ มููล ประกอบการวิเิ คราะห์ต์ ัวั ชี้้ว� ัดั เบื้้อ� งต้น้ สำ�ำ หรับั นำ�ำ เสนอในที่่�ประชุมุ •วิเิ คราะห์ต์ ัวั ชี้้ว� ัดั เพื่อ�่ กำ�ำ หนดคำ�ำ นิยิ าม รายละเอียี ดเกี่�ยวกับั แหล่่งข้อ้ มููล ผู้้�รับั ผิดิ ชอบข้อ้ มููล วิิธีีการเก็็บรวบรวม ช่่วงเวลาการจัดั เก็็บ •จัดั ประชุมุ หน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ ง ครั้ง� ที่่� 1 เพื่�่อ - ชี้้แ� จงวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการจัดั ประชุมุ และประโยชน์ท์ี่่�จังั หวัดั จะได้ร้ ับั 13คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ - นำ�ำ เสนอหลัักการและความสำ�ำ คััญ วิิธีีการพัฒั นาดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน ในบริบิ ทสังั คมไทย ระดับั จังั หวัดั เพื่�่อสร้า้ งการรับั รู้� - นำ�ำ เสนอแนวทางการประเมิินสถานการณ์ด์ ้ว้ ยชุดุ ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน และผลการประเมิินสถานการณ์์การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนในบริิบทของจัังหวััดจากข้้อมููล ที่่�รวบรวมได้เ้ บื้้อ� งต้น้ - ซักั ซ้อ้ มความเข้า้ ใจและประเมินิ ความเป็็นไปได้ใ้ นการจัดั เก็บ็ ข้อ้ มููล เปิิดโอกาสให้ห้ น่่วยงาน แ สด ง ค ว า มคิิ ด เ ห็็ น แ ล ะ ใ ห้้ข้้อ เ ส น อ แ น ะ ใ น ก า ร ป รัับ ป รุุ ง แ ล ะ กำ ำ�ห น ด ร า ย ล ะ เ อีี ย ดตััวชี้้ �วััด ให้ส้ อดคล้อ้ งตามบริบิ ทของจังั หวัดั หน่่วยงานที่่�รับั ผิิดชอบหรืือเพิ่่�มเติิมแหล่่งข้อ้ มููล ช่่องทางการ ติดิ ต่่อสื่�อ่ สาร ระยะเวลาในการเก็็บรวบรวมข้อ้ มููลและรู ปแบบการรายงานผล ขั้้น� ตอนที่่� 3 รวบรวมข้้อมููลที่่เ� กี่่ย� วข้้อง เพื่่อ� ประเมินิ และสรุุปสถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุุษยชน โดยสื่�่อสารและสร้า้ งความเข้า้ ใจแก่่ผู้้�ปฏิิบัตั ิิที่่�เกี่�ยวข้อ้ งเพื่�่อสร้า้ งความตระหนักั เกี่�ยวกับั ความถููกต้อ้ งและความน่่าเชื่�่อถืือของข้อ้ มููล เพื่�่อประโยชน์ใ์ นการพัฒั นาสถานการณ์ก์ ารละเมิิด สิทิ ธิิมนุษุ ยชน ในจังั หวัดั ให้ด้ ีีขึ้น� นำ�ำ ข้อ้ มููลที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่�รวบรวมได้ใ้ นช่่วงเวลาเดีียวกันั มาเปรียี บเทีียบกับั อีีกช่่วงเวลา •ตัวั อย่่างรูปแบบการจัดั เก็บ็ ข้อ้ มููลตามรายละเอียี ดตัวัชี้้ว� ัดั ที่่� 1 สัดั ส่่วนการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน เกี่�ยวกับั ชีีวิติ ร่่างกาย และเพศ ต่่อประชากรหนึ่่ง� แสนคน 14 คู่�่มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ การวิิเคราะห์ข์ ้อ้ มููลสัดั ส่่วนการละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนต่่อประชากรหนึ่่ง� แสน เช่่น สััดส่่วนการละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชนเกี่่ย� วกัับชีวี ิติ ต่อ่ ประชากรหนึ่่�งแสน = จำ�ำ นวนคดีีความผิิดต่่อชีีวิิต x 100,000 จำ�ำ นวนประชากรของจังั หวัดั ในฐานข้อ้ มููลทะเบีียนราษฎร์์ สััดส่่วนการละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชนเกี่่ย� วกัับร่่างกายต่อ่ ประชากรหนึ่�่งแสน = (จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ ต่่อร่่างกาย + จำ�ำ นวนผู้�ได้ร้ ับั ความรุุนแรงทางร่่างกายและจิติ ใจ) x 100,000 จำ�ำ นวนประชากรของจังั หวัดั ในฐานข้อ้ มููลทะเบีียนราษฎร์์ สััดส่่วนการละเมิดิ สิทิ ธิิมนุุษยชนเกี่่ย� วกัับเพศต่อ่ ประชากรหนึ่่�งแสน = (จำ�ำ นวนคดีีความผิิดเกี่�ยวกับั เพศและอื่�่นๆ + จำ�ำ นวนผู้�ได้ร้ ับั ความรุุนแรงทางเพศ) x 100,000 จำ�ำ นวนประชากรของจังั หวัดั ในฐานข้อ้ มููลทะเบีียนราษฎร์์ สััดส่่วนการละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชนเกี่่ย� วกัับชีีวิติ ร่่างกายและเพศต่อ่ ประชากรหนึ่่�งแสน = (จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ ต่่อชีวี ิติ + จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ ต่่อร่่างกาย + จำ�ำ นวนคดีคี วามผิดิ เกี่ย� วกับั เพศฯ + จำ�ำ นวนผู้�ได้ร้ับั ความรุุนแรงทางร่่างกายและจิติ ใจ + จำ�ำ นวนผู้�ได้ร้ับั ความรุุนแรงทางเพศ) x 100,000 จำ�ำ นวนประชากรของจังั หวัดั ในฐานข้อ้ มููลทะเบีียนราษฎร์์ •ตัวั อย่่างรูปแบบการเปรียี บเทียี บสัดั ส่่วนการละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนระหว่่างปีี 25.. และ ปีี 25.. 15คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ •ตัวั อย่่างรู ปแบบแสดงแนวโน้ม้ ของข้อ้ มููลสัดั ส่่วนการละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนเกี่�ยวกับั ชีีวิิต ร่่างกายและเพศต่่อประชากรหนึ่่�งแสนคน ในปีี พ.ศ. 25.. – 25.. (ข้อ้ มููลอย่่างน้้อย 3 ปีี) โดยใช้โ้ ปรแกรมสำ�ำ เร็จ็ รููป Excel ช่่วยในการสร้า้ งกราฟแสดงผล •ตัวั อย่่างการเปรีียบเทีียบสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่� 1 สัดั ส่่วน การละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนเกี่�ยวกับั ชีีวิิต ร่่างกาย และเพศ ต่่อประชากรหนึ่่ง� แสนคน 16 คู่�่มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ •ตัวั อย่่าง รู ปแบบการจััดเก็็บข้้อมููลรายละเอีียดตััวชี้้ว� ััดที่่� 2 จำ�ำ นวนเรื่�่องร้อ้ งเรีียน ว่่าไม่่ได้ร้ ับั ความเป็็นธรรมในสังั คม 17คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ •ตัวั อย่่างรู ปแบบการเปรีียบเทีียบจำ�ำ นวนเรื่�่องร้อ้ งเรีียน/ร้อ้ งทุุกข์เ์ กี่�ยวกัับการไม่่ได้ร้ ับั ความเป็็นธรรมของข้อ้ มููลตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่� 2 การวิเิ คราะห์ข์ ้้อมููลร้้อยละที่่เ� พิ่่ม� ขึ้้น� หรืือลดลงจากปีี ที่่� 1 = (ผลแตกต่่างระหว่่างปีีที่่� 1 และ ปีีที่่� 2) x 100 จำ�ำ นวนเรื่อ�่ งของปีีที่่� 1 หากปีีที่่� 2 มีีจำ�ำ นวนสููงขึ้ น� กว่่าปีีที่่� 1 ผลการวิิเคราะห์จ์ ะมีีค่่าเป็็นบวก ใส่่เครื่�่องหมาย (+) ไว้ด้ ้า้ นหน้า้ ผลที่่�คำ�ำ นวณได้ ้ จากสููตร แต่่ถ้า้ ปีีที่่� 2 มีีจำ�ำ นวนลดลง ผลการวิิเคราะห์จ์ ะมีีค่่าเป็็น ลบ ใส่่เครื่อ�่ งหมาย (-) ไว้ด้ ้า้ นหน้า้ ผลที่่�คำ�ำ นวณได้จ้ ากสููตร 18 คู่�่มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ •ตัวั อย่่างรู ปแบบแสดงแนวโน้ม้ ของข้อ้ มููลจำ�ำ นวนเรื่อ�่ งร้อ้ งเรียี นว่่าไม่่ได้ร้ ับั ความเป็็นธรรม ในสังั คม ในปีี พ.ศ. 25.. – 25.. (ข้อ้ มููลอย่่างน้อ้ ย 3 ปีี) โดยใช้โ้ ปรแกรมสำ�ำ เร็จ็ รููป Excel ช่่วยในการ สร้า้ งกราฟแสดงผล ขั้้น� ตอนที่่� 4 วิเิ คราะห์ส์ าเหตุุของการละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชน 19 •เมื่อ�่ สรุุปผลการเปรียี บเทียี บสถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนระหว่่างปีี รวมถึงึ แนวโน้ม้ ของสถานการณ์แ์ ล้ว้ ต้อ้ งดำ�ำ เนิินการวิิเคราะห์ห์ าสาเหตุขุ องการละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนที่่�เกิิดขึ้้น� ในแต่่ละปีี และปััจจััยที่่�ส่่งผลต่่อแนวโน้้มของสถานการณ์์ ซึ่ง�่ ประมวลผลได้จ้ ากข้อ้ มููลพื้้น� ฐาน ของจังั หวัดั สภาพภููมิิศาสตร์ป์ ััจจัยั แวดล้อ้ มต่่างๆ เช่่น ภาวะทางเศรษฐกิิจ สังั คม และการเมืือง การปกครอง หรืือข้อ้ มููลอื่�่นที่่�สัมั พันั ธ์ก์ ับั สถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนของแต่่ละจัังหวัดั หากสามารถวิิเคราะห์ไ์ ด้ถ้ ึึงกลุ่่�มคน ที่่เ� สี่่ย� งต่่อการถููกละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน และกลไกการเฝ้า้ ระวังั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน จะเกิิดประโยชน์ใ์ นการกำ�ำ หนดนโยบายหรืือปรับั ปรุุงการปฏิิบัตั ิิงาน ในการส่่งเสริมิ คุ้้�มครองด้า้ นสิทิ ธิิเสรีภี าพและสิทิ ธิิมนุษุ ยชนในพื้้น� ที่่� รวมถึงึ การเยีียวยากรณีีที่่�มีี การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนขึ้ น� โดยต้อ้ งมีีการพัฒั นาระบบการจัดั เก็็บและรวบรวมข้อ้ มููลเชิิงลึกึ กว่่าข้อ้ มููลที่่�แสดงจำ�ำ นวนอุบุ ัตั ิกิ ารณ์์ ในเบื้้อ� งต้น้ สามารถนำ�ำ ข้อ้ เสนอแนะเชิงิ นโยบายจากแผนสิทิ ธิิมนุษุ ยชนแห่่งชาติิ ฉบับั ที่่� 4 (พ.ศ.2562 – พ.ศ.2565) และแผนปฏิิบัตั ิิการระดับั ชาติิว่่าด้ว้ ยธุุรกิิจกับั สิิทธิิมนุษุ ยชน ระยะที่่� 1 (พ.ศ.2562 – พ.ศ.2565) มาเป็็ นกรอบในการกำำ�หนดนโยบายในการส่่งเสริิม คุ้้�มครอง ด้้านสิิทธิิเสรีีภาพและสิิทธิิมนุุษยชน โดยพิิจารณาที่่�กลุ่่�มเปราะบาง และด้้านที่่�ท้้าทาย คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ซึ่�่งเสี่่�ยงต่่ออุุบัตั ิิการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน ที่่�สอดคล้อ้ งกัับผลการวิิเคราะห์ส์ ถานการณ์์ อย่่างไรก็็ตาม การจัดั ทำ�ำ ข้อ้ เสนอเชิิงนโยบายนี้้ค� วรได้ร้ ับั การพิิจารณาร่่วมกับั ผู้�ที่�เกี่�ยวข้อ้ ง ขั้้น� ตอนที่่� 5 ให้้ข้้อมููลย้้อนกลัับแก่่ผู้้�ที่่เ� กี่่ย� วข้้อง เมื่�่อสรุุปผลการประเมิินและวิเิ คราะห์ส์ ถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในจังั หวัดั แล้ว้ ต้อ้ งให้ข้ ้อ้ มููลย้อ้ นกลับั แก่ผู้�ที่เ� กี่ย� วข้อ้ ง อย่่างน้อ้ ยต้อ้ งเป็็นหน่่วยงานที่่เ� กี่ย� วข้อ้ งกับั ข้อ้ มููลประกอบตัวัชี้้ว� ัดั เพื่�่อเป็็ นการทวนสอบข้้อมููลและตรวจสอบผลการวิิเคราะห์์ข้้อมููลว่่าสอดคล้้องกัับ สถานการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้น� จริิงในจัังหวััดหรืือไม่่และข้อ้ เสนอในการกำ�ำ หนดนโยบายการส่่งเสริิม คุ้้�มครองสิทิ ธิเิ สรีภี าพและสิทิ ธิมิ นุษุ ยชนที่่จ� ัดั ทำ�ำขึ้้น� เหมาะสมหรืือเป็็นไปได้ห้ รืือไม่่ โดยดำ�ำ เนินิ การ ดังั นี้้� •เชิญิ ประชุมุ หน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั ตัวั ชี้้ว� ัดั โดยระบุผุู้�แทนหน่่วยงานเจ้า้ ของข้อ้ มููลหรืือ รับั ผิดิ ชอบจัดั เก็บ็ ข้อ้ มููล ได้แ้ ก่่ ผู้้�แทนของตำ�ำ รวจภููธรจังั หวัดั สำ�ำ นักั งานสาธารณสุขุ จังั หวัดั สำ�ำ นักั งาน พัฒั นาสังั คมและความมั่่�นคงของมนุษุ ย์จ์ ังั หวัดั ศููนย์ด์ ำ�ำ รงธรรมจังั หวัดั สำ�ำ นักั งานคณะอนุกุ รรมการ คุ้้�มครองผู้�บริโิ ภคประจำ�ำ จังั หวัดั สำ�ำ นักั งานสวัสั ดิกิ ารและคุ้้�มครองแรงงานจังั หวัดั สำ�ำ นักั งานประกันั สัังคมจัังหวััด สำ�ำ นักั งานอัยั การคุ้้�มครองสิิทธิิและช่่วยเหลืือทางกฎหมายและบังั คับั คดีีจังั หวัดั และสำ�ำ นักั งานยุตุ ิธิ รรมจังั หวัดั ส่่งแบบตอบรับั พร้อ้ มช่่องทางการติิดต่่อ •ประสานผู้�แทนหน่่วยงานเพื่�่อจัดั ส่่งข้อ้ มููลสรุุปผลการประเมิินสถานการณ์ก์ ารละเมิิด สิิทธิิมนุุษยชนในจัังหวัดั ให้พ้ ิิจารณาก่่อนการประชุุม หากมีีข้อ้ ทักั ท้ว้ งหรืือให้แ้ ก้ไ้ ขเนื่�่องจาก ความผิิดพลาดของข้อ้ มููลหรืือข้อ้ มููลไม่่เป็็นปััจจุบุ ันั จะได้ป้ รับั ปรุุงข้อ้ มููลให้ถ้ ููกต้อ้ งเรีียบร้อ้ ย ก่่อนนำ�ำ เสนอในที่่ป� ระชุมุ •จัดั ประชุมุ หน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ ง ครั้ง� ที่่� 2 เพื่�่อ - ชี้้แ� จงวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการจัดั ประชุมุ - นำ�ำ เสนอผลการประเมิินสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนในจังั หวัดั และข้อ้ เสนอ ในการกำ�ำ หนดนโยบายการส่่งเสริมิ คุ้้�มครองสิทิ ธิิเสรีภี าพและสิทิ ธิิมนุษุ ยชน - เปิิดโอกาสให้ห้ น่่วยงานแสดงความคิิดเห็็นและให้ข้ ้อ้ เสนอแนะในการปรับั ปรุุงข้อ้ มููล และรู ปแบบการจัดั ทำ�ำ รายงานผล •นำ�ำ ข้้อเสนอแนะจากการประชุุมมาปรัับปรุุงข้้อมููลผลการประเมิินสถานการณ์์ การละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนในจังั หวัดั 20 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ขั้้น� ตอนที่่� 6 พัฒั นาระบบจัดั เก็บ็ และรวบรวมข้้อมููล ข้อ้ มููลผลการประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในจังั หวัดั จะสร้า้ งความเชื่�อ่ มั่่�น และนำ�ำ ไปใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นการพััฒนาสถานการณ์ก์ ารละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชนในจัังหวััดให้ด้ ีีขึ้ น� ได้ข้ ้อ้ มููลต้อ้ งมาจากแหล่่งข้อ้ มููลที่่�อ้า้ งอิิงได้ ้ มีีความถููกต้อ้ งและเป็็นปััจจุบุ ันั รวมทั้้ง� ใช้ป้ ระโยชน์์ ได้้อย่่างทัันเหตุุการณ์์ การจััดวางระบบจััดเก็็บ และรวบรวมข้อ้ มููลจึงึ มีีความสำ�ำ คัญั อย่่างยิ่�ง อย่่างไรก็็ตามผลการประเมิินสถานการณ์ต์ ้อ้ งได้ร้ ับั การยอมรับั และถููกนำ�ำ ไปใช้จ้ ริิง จึงึ มีีแนวทาง การจัดั วางระบบจัดั เก็็บ และรวบรวมข้อ้ มููล ดังั นี้้� •กำ�ำ หนดผู้้�รัับผิิดชอบหลัักในการประเมิินสถานการณ์์การละเมิิดสิิทธิิมนุุษยชน ทั้้ง� นี้้� ภารกิจิ การคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพในระดับั จังั หวัดั ถููกมอบหมายให้ส้ ำ�ำ นักั งานยุตุ ิธิ รรมจังั หวัดั เป็็นผู้�แทนปฏิิบัตั ิิภารกิิจส่่วนราชการในสังั กััดกระทรวงยุุติิธรรมที่่�ไม่่มีีโครงสร้า้ งส่่วนราชการ ในส่่วนภููมิิภาค จึึงเป็็ นผู้้�รัับผิิดชอบในการขัับเคลื่�่อนการประเมิินสถานการณ์์การละเมิิด สิทิ ธิิมนุษุ ยชนด้ว้ ยดัชั นีชีี้ว� ัดั การละเมิดิ สิทิ ธิิมนุษุ ยชนในบริบิ ทสังั คมไทยระดับั จังั หวัดั โดยนำ�ำ เสนอ ในที่่ป� ระชุมุ คณะกรรมการพัฒั นาการบริหิ ารงานยุตุ ิธิ รรมจังั หวัดั (กพยจ.) เพื่อ�่ ทราบ และพิจิ ารณา มอบหมายผู้้�รับั ผิิดชอบหลักั การจัดั ทำ�ำ คำ�ำ สั่่�งแต่่งตั้้ง� และแนวทางการรายงานผล •สื่�่อสารและสร้า้ งความเข้า้ ใจแก่่ผู้้�ปฏิิบัตั ิิที่่�เกี่�ยวข้อ้ งเพื่�่อสร้า้ งความตระหนักั เกี่�ยวกัับ ความถููกต้อ้ งและความน่่าเชื่อ�่ ถืือของข้อ้ มููล ซักั ซ้อ้ มความเข้า้ ใจในการจัดั เก็บ็ ข้อ้ มููลเปิิดโอกาสให้ห้ น่่วยงาน แสดงความคิดิ เห็น็ และให้ข้ ้อ้ เสนอแนะในการพัฒั นาระบบจัดั เก็บ็ และรวบรวมข้อ้ มููลโดยอย่่างน้อ้ ย ควรประกอบด้ว้ ย รายละเอีียดตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่�สอดคล้อ้ งตามบริบิ ทของจังั หวัดั หน่่วยงานที่่�รับั ผิิดชอบ ในการจัดั เก็บ็ หรืือแหล่่งข้อ้ มููล ช่่องทางการติดิ ต่่อสื่อ�่ สารและรายงานผลระยะเวลาในการเก็บ็ รวบรวมข้อ้ มููล และรู ปแบบการรายงานผล •ผู้�รับั ผิดิ ชอบหลักั รวบรวมและวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มููลเพื่อ�่ ประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน และจัดั ทำ�ำ ข้อ้ เสนอในการกำ�ำ หนดนโยบายการส่่งเสริมิ คุ้้�มครองสิทิ ธิิเสรีภี าพและสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ทีเี ชื่อ�่ มโยงกับั แผนสิทิ ธิมิ นุษุ ยชนแห่่งชาติแิ ละแผนปฏิบิ ัตั ิกิ ารระดับั ชาติวิ่่าด้ว้ ยธุรุ กิจิ กับั สิทิ ธิมิ นุษุ ยชน •นำ�ำ เสนอผลการประเมินิ สถานการณ์แ์ ละข้อ้ เสนอเชิงิ นโยบายให้ท้ี่่ป� ระชุมุ กพยจ. รับั ทราบ และพิจิ ารณานำ�ำ ข้อ้ เสนอเชิงิ นโยบายไปสู่ก�่ ารปฏิบิ ัตั ิิ โดยนำ�ำ ไปจัดั ทำ�ำ เป็็นแผนปฏิบิ ัตั ิกิ ารเพื่อ�่ ยกระดับั สถานการณ์ด์ ้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ด้ว้ ยกระบวนการมีีส่่วนร่่วมของหน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ งกับั กิิจกรรม 21คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ และนำ�ำ ไปบููรณาการร่่วมกับั กิจิ กรรมที่่ก� ำ�ำ หนดไว้ใ้ นแผนอื่น�่ เพื่อ�่ ให้แ้ ผนปฏิบิ ัตั ิกิ ารสามารถขับั เคลื่อ�่ น และปฏิิบัตั ิไิ ด้จ้ ริงิ และไม่่เป็็นภาระงานเพิ่่�มแก่่หน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ ง •ติดิ ตามผลการดำ�ำ เนินิ งานตามแผนปฏิบิ ัตั ิกิ ารเพื่อ�่ ยกระดับั สถานการณ์ด์ ้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชน เป็็นระยะ โดยประเมิินผลสัมั ฤทธิ์�ของแผนปฏิิบัตั ิกิ ารด้ว้ ยชุดุ ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชน 2 ตัวัชี้้ว� ัดั หากแผนปฏิบิ ัตั ิกิ ารมีปี ระสิทิ ธิผิ ล ประสิทิ ธิภิ าพเพียี งพอ เมื่อ�่ เปรียี บเทียี บสถานการณ์ก์่่อน และหลังั ดำ�ำ เนินิ การแล้ว้ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิทิ ธิมิ นุษุ ยชนตามตัวัชี้้ว� ัดั ควรจะลดลง หากสถานการณ์์ ไม่่ลดลง ควรวิเิ คราะห์ห์ าสาเหตุ ุ ปััจจัยั เกี่�ยวข้อ้ ง และพิิจารณาปรับั แผนปฏิิบัตั ิกิ าร •การนำ�ำ ชุดุ ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชนไปใช้ป้ ระโยชน์์ ควรพิิจารณาดำ�ำ เนิินการ อย่่างต่่อเนื่�่อง โดยสามารถปรับั ช่่วงระยะเวลาในการจััดเก็็บและรวบรวมข้อ้ มููลให้ส้ อดคล้อ้ ง กับั การปฏิบิ ัตั ิงิ านจริงิ แต่่หากข้อ้ มููลดังั กล่่าวมีนี ัยั ยะสำ�ำ คัญั อาจต้อ้ งพิจิ ารณากำ�ำ หนดช่่วงระยะเวลา ให้ถ้ี่�มากขึ้น� เพื่�่อให้ก้ ารแก้ไ้ ขปััญหาด้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชนทันั ต่่อเหตุกุ ารณ์์ และสามารถนำ�ำ ระบบ เทคโนโลยีีสารสนเทศ มาช่่วยพัฒั นาให้ร้ ะบบการจัดั เก็็บข้อ้ มููลและรายงานผลดำ�ำ เนิินงานรวดเร็ว็ และสะดวกขึ้ น� ขั้้น� ตอนที่่� 7 ประชาสัมั พันั ธ์ ์ สร้้างการรับั รู้้ใ� ห้้กับั ประชาชน และภาคประชาสังั คมในพื้้น� ที่่� •การประชาสัมั พันั ธ์ ์ สร้า้ งการรับั รู้�ให้ก้ ัับประชาชน และภาคประชาสังั คมในพื้้น� ที่่� เกี่�ยวกับั ดัชั นีีชี้ ว� ัดั การละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชน หน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้อ้ งในการจัดั เก็็บและรวบรวมข้อ้ มููล รวมทั้้ง� หน่่วยงานที่่�รับั ผิิดชอบวิิเคราะห์ข์ ้อ้ มููล เพื่�่อให้เ้ ป็็นกลไกการตรวจสอบความน่่าเชื่�่อถืือ ของข้อ้ มููลตัวั ชี้้ว� ัดั อีกี ทั้้ง� เปิิดโอกาสให้ป้ ระชาชนในพื้้น� ที่่ม� ีสี ่่วนร่่วมในการเฝ้า้ ระวังั และร่่วมส่่งเสริมิ ให้ก้ ารละเมิิดสิทิ ธิิมนุษุ ยชนในพื้้น� ที่่�ลดลง 22 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ภาคผนวก 23คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 24 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ QR CODE ตัวั อย่า่ งเอกสารประกอบการดำ�ำ เนิินงาน การประเมินิ สถานการณ์ก์ ารละเมิดิ สิิทธิิมนุุษยชน 25คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด

กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ คณะทำ�ำ งาน ที่่ป� รึึกษา อธิิบดีีกรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 1. นายเรืืองศักั ดิ์์ � สุวุ ารี ี รองอธิิบดีีกรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 2. นายเกิิดโชค เกษมวงศ์จ์ ิิตร คณะทำ�ำ งาน 1. นางทัศั นีีย์ ์ เปาอิินทร์ ์ รองอธิิบดีีกรมคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ ประธาน 2. นายวรากร โสมนะพันั ธุ์� ผู้�เชี่�ยวชาญเฉพาะด้า้ นส่่งเสริมิ การระงับั ข้อ้ พิิพาท รองประธาน 3. นางสาวเปรมยุดุ า ตันั ติกิ นกพร ผู้�เชี่�ยวชาญเฉพาะด้า้ นส่่งเสริมิ สิทิ ธิิและเสรีภี าพ รองประธาน 4. นายธีีรยุทุ ธ แก้ว้ สิงิ ห์ ์ ผู้�เชี่�ยวชาญเฉพาะด้า้ นพิิทักั ษ์ส์ ิทิ ธิิและเสรีภี าพ รองประธาน 5. นายณัฐั พล ด่่านจิิตร์ต์ รง ผู้้�อำ�ำ นวยการกองส่่งเสริมิ สิทิ ธิิและเสรีภี าพ คณะทำ�ำ งาน 6. นางสาวชุตุ ิมิ ณฑน์ ์ แสงซ้า้ ย ผู้�แทนผู้้�อำ�ำ นวยการกองส่่งเสริมิ การระงับั ข้อ้ พิิพาท คณะทำ�ำ งาน 7. นายอานนท์ ์ ยังั คุณุ ผู้�แทนผู้้�อำ�ำ นวยการกองสิทิ ธิิมนุษุ ยชนระหว่่างประเทศ คณะทำ�ำ งาน 8. นางสาววีีรญาดา ม่่วงสีีตอง ผู้�แทนผู้้�อำ�ำ นวยการกองยุทุ ธศาสตร์์ คณะทำ�ำ งาน และแผนสิทิ ธิิมนุษุ ยชนแห่่งชาติ ิ 9. นายพัสั กร เพชรในหิิน ผู้้�อำ�ำ นวยการกองมาตรฐานด้า้ นสิทิ ธิิมนุษุ ยชน คณะทำ�ำ งาน และเลขานุกุ าร 10. นางสาวกมลชนก สมสะอาด นักั วิิชาการยุตุ ิธิ รรมปฏิิบัตั ิกิ าร ผู้้�ช่่วยเลขานุกุ าร 11. นางสาววนิิดา ชัยั มงคล นิิติกิ ร ผู้้�ช่่วยเลขานุกุ าร ออกแบบ พนักั งานคุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 1. นางสาวสิริ ิวิ ิมิ ล ทิินราช เจ้า้ หน้า้ ที่่�คุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 2. นายมนัสั วงษ์บ์ ัณั ฑิิตย์ ์ เจ้า้ หน้า้ ที่่�คุ้้�มครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 3. นางสาวไพลินิ บัวั เงิิน 26 คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด



กระทรวงยุตุ ิธิ รรม กรมคุ้ม้� ครองสิทิ ธิิและเสรีภี าพ 27คู่่�มือื การประเมิินผลดัชั นีีชี้ว� ัดั การขับั เคลื่�อ่ นงานสิทิ ธิิมนุษุ ยชน ระดับั จังั หวััด