E-Book ที่มาของสำนวน สุภาษิต คำพังเพย

ท่ีมาของสานวน สภุ าษิต คาพงั เพย ด.ญ.ภทั รานิษ์ เหมือนวงค เลขที่ 30 ม.1/8 เสนอ คณุ ครู วีณา เพ็ญพิมล โรงเรยี นเตรยี มอดุ มศึกษานอ้ มเกลา้

สารบญั หนา้ ➢ สานวนท่ีเกิดจากธรรมชาติ ๓ ➢ สานวนท่ีเกิดจากศาสนา ๙ ➢ สานวนที่เกิดจากประเพณีและวฒั นธรรม ๑๕ ➢ สานวนท่ีเกิดจากกีฬาและวิถีชีวิต ๒๑

สำนวนท่ีเกดิ จำกธรรมชำติ ๓

ที่มา ใ น ส มัย โ บ ร า ณ อ า ศัย น้ า ด่ื ม น้ า ใ ช้จ า กแ ห ล่ง น้ า ธรรมชาติเป็ นหลกั ซ่ึงมีทง้ั ช่วงน้าข้ึนน้าลง เนื่องจาก เวลาน้าลงจะตกั น้าไดล้ าบากกว่า ดงั นนั้ ในช่วงน้าข้ึนก็ ใหร้ บี ตกั น้ามากกั เก็บไว้ ความหมาย กาลงั ชะตาข้ึนจะตอ้ งการอะไรหรือทาอะไรท่ีเป็ น ประโยชนแกต่ นก็ใหร้ บี ทาเสีย ๔

ติดรา่ งแห ท่ีมา เป็ นการเปรียบเปรยถึงปลาที่เผอิญติดข้ึนมากบั แห โดยติดอย่นู อกแห (หลงั แห) ถือว่าปลาตวั นนั้ โชครา้ ย เพราะไม่ไดต้ ิดดา้ นในแหโดยตรงแต่ก็ตอ้ งถกู จบั เป็ น อาหารเชน่ เดียวกบั ปลาที่ติดอยใู่ นแห ความหมาย คนที่ได้รับเคราะหกรรมร่วมกับผ้อู ื่นๆที่กระทา ความผิดซึ่งตนเองไม่ได้มีส่วนเกี่ยวขอ้ งเลยแมแ้ ต่ นอ้ ย ๕

ฟ้ าสงู แผน่ ดินต่า ท่ีมา เป็ นการเปรียบเปรยถึงท้องฟ้ าซึ่งอย่สู งู มาก แต่ แผ่นดินนน้ั ตอ้ ยต่ากว่าทอ้ งฟ้ ามาก ซ่ึงถกู นามาใชใ้ น การเปรยี บถึงความแตกต่างของชนชน้ั วรรณะ ความหมาย ใหร้ จู้ กั กาละเทศะ มีความเจียมตวั รจู้ กั ที่ต่าที่สงู ๖

กาฝาก ที่มา เป็ นตน้ ไมเ้ ล็กๆ เกิดเกาะอย่กู บั ตน้ ไมใ้ หญ่ และอาศยั อาหารในตน้ ไมใ้ หญ่เล้ียงตวั เอง ความหมาย การแฝงตวั อาศยั อย่กู บั ผอู้ ่ืนโดยที่ไม่ช่วยเหลือ หรือ ทาประโยชนอะไรให้ คอยแต่จะเกาะเอาประโยชนจาก ผอู้ ื่น ๗

ต่ืนแต่ไกโ่ ห่ ที่มา มาจากธรรมชาติของไก่ย่อมขนั ในเวลาเชา้ ตร่เู สมอ ต่ืนแต่ไก่ขัน ตื่นแต่เช้าตรู่ หรือมาก่อนเวลามาก มนษุ ยเมื่อเห็นธรรมชาติของไก่ท่ีขนั แต่เชา้ จึงนามา พดู เป็ นสานวนเชิงเปรยี บเทียบ ความหมาย การต่ืนแต่เชา้ มืด ๘

สำนวนท่ีเกิดจำกศำสนำ ๙

ปิ ดทองหลงั พระ ท่ีมา เปรยี บเปรยถึงการปิ ดทองที่ดา้ นหลงั ของพระพทุ ธรปู ซ่ึงคนสว่ นใหญ่จะมองแต่ดา้ นหนา้ ของพระพทุ ธรปู แต่ การปิ ดทองท่ัวท้ังองคพระจะทาใหอ้ งคพระมีความ สวยงามทว่ั ทงั้ องค ความหมาย การประกอบคณุ งามความดี โดยไม่ไดม้ ่งุ หวงั จะให้ ใครรหู้ รือไม่ไดป้ ่ าวประกาศใหผ้ อู้ ื่นรบั รหู้ รือตอ้ งการ ชื่อเสียงและคาสรรเสรญิ จากผอู้ ่ืน ๑o

กรวดน้าคว่าขนั ท่ีมา มาจากการกรวดน้า โดยเป็ นการคว่าภาชนะบรรจุ น้า เช่น การคว่าขนั , คว่ากะลา ส่ือความว่าไม่ย่งุ ดว้ ย หรอื ตดั ขาดจากกนั ความหมาย การตดั ขาดความสมั พนั ธ ไม่ขอเก่ียวขอ้ งดว้ ยไม่คบ คา้ สมาคมกนั อีกต่อไป อยา่ ไดม้ าเจอกนั อีก ๑๑

ขนทยายเขา้ วดั ท่ีมา ในอดีตวัดส่วนใหญ่มีบริเวณที่เป็ นพ้ืนทราย เมื่อมี พทุ ธศาสนิกชนมาทาบญุ หรือทากิจธรุ ะต่างๆที่วัด ตอนขากลบั อาจจะมีทรายติดเทา้ ออกนอกวดั ไปดว้ ย ซึ่งเช่ือกนั ว่าเป็ นบาปเป็ นหน้ีสงฆ จึงไดม้ ีประเพณีขน ทรายเขา้ วดั เพื่อใหช้ าวบา้ นนาทรายมาคืนวดั จะไดไ้ ม่ ติดหน้ีสงฆ ความหมาย การทาประโยชนใหก้ บั สว่ นรวม ๑๒

แพเ้ ป็ นพระ ชนะเป็ นมาร ที่มา เป็ นรรมเทศนาที่มีกศุ โลบายสอนใหค้ นรจู้ กั ระงบั ความ โกรธ โดยหากใชค้ วามอดกลน้ั และยอมถอยไม่ทะเลาะ ดว้ ย เร่ืองราวรา้ ยๆ ก็จะไม่เกิด ถึงแมจ้ ะเป็ นฝ่ ายแพ้ ในการโตเ้ ถียง แต่ก็ข้ึนช่ือไดว้ ่าประเสร์ิ นกั ความหมาย การยอมค่กู รณีเพ่ือไม่ใหม้ ีเร่ืองราวบานปลาย แต่ถา้ หากไม่ยอมแพ้ก็จะมีปั ญหาและอาจจะเป็ นเรื่อง ใหญ่โตได้ ๑๓

วนั พระไมไ่ ดม้ ีหนเดียว ที่มา เปรียบเปรยถึงวันพระ ในสมัยก่อนในวันพระจะมี ชาวบา้ นมาชมุ นมุ ฟังเทศนฟังธรรมกนั ถว้ นหนา้ ใคร อยากเจอคนที่ตอ้ งการเจอกม็ กั จะไดเ้ จอกนั ในวนั พระ ความหมาย แมว้ นั น้ีไม่สามารถดาเนินการได้ วนั ขา้ งหนา้ ก็ยงั มี โอกาสอีก สานวนน้ีมกั ใชใ้ นเช่ิงอาฆาตมาดรา้ ย การ เอาคืน การแกแ้ คน้ ๑๔

สำนวนท่ีเกิดจำกประเพณีและวฒั นธรรม ๑๕

ตกน้าไมไ่ หล ตกไฟไมไ่ หม้ ท่ีมา มาจากยคุ สมยั โบราณท่านนิยมใชช้ ่ืนชมคนที่ทาดีว่าจะ ไม่ลาบาก เม่ืออย่ทู ี่สถานการณเลวรา้ ยก็จะสามารถ เอาตวั รอดไดเ้ สมอ เปรียบไดก้ บั การท่ีคนดีนน้ั เมื่อตก น้าก็จะไม่ไหลไปได้ สามารถกลบั ข้ึนฝ่ั งได้ หรอื เม่ือตก อยใู่ นกองไฟ ก็จะไมไ่ หมไ้ ฟสามารถเอาตวั รอดได้ ความหมาย คนดีตกอยใู่ นท่ีคบั ขนั ก็ไม่มีอนั ตราย คนดีอยไู่ หนก็ไม่ ลาบากยากเข็ญ ๑๖

ที่มา ในสมยั กอ่ นอาชีพการทานาเป็ นอาชีพหลกั ของคนไทย จึงมกั ถกู ใชเ้ ป็ นตวั อยา่ งเรื่องการทามาหากิน สว่ นการ ทานาบนหลงั คนนน้ั เปรยี บเปรยถึงการทามาหากนิ บน ความเดือดรอ้ นของผอู้ ่ืน ความหมาย การแสวงหาผลประโยชนใสต่ นโดยขดู รดี ผอู้ ื่น ๑๗

ไมด่ ตู ามา้ ตาเรอื ที่มา การเล่นหมากรกุ ไทยนน่ั เอง โดยในหมากรกุ ไทยนนั้ จะ มีตวั หมากต่างๆ ตวั อย่างเช่น ขนุ , มา้ , เรือ , โคน , เบ้ีย , ควีน เป็ นตน้ ความหมาย กอ่ นจะทาอะไรไมพ่ ิจารณาใหร้ อบคอบ ๑๘

ฤกษงามยามดี ท่ีมา มาจากตาราโหราศาสตรมท่ีมีวิธีคานวณดวู ันเวลา ฤกษยามที่เหมาะเป็ นชัยมงคลสาหรับทาการงาน ต่างๆ ความหมาย เป็ นวนั ดี เวลาดี เวลาเหมาะ เวลาสมควร ๑๙

ความรทู้ ว่ มหวั เอาตวั ไม่รอด ท่ีมา เปรยี บเทียบเก่ียวกบั การศึกษากบั ความประพฤตติ น ความหมาย แมจ้ ะมีความรสู้ งู แคไ่ หนก็ตาม ถา้ ความประพฤติไม่ดี แลว้ ก็เอาตวั ไมร่ อด เพราะไม่มีใครคบหาสมาคมดว้ ย หรอื มีความรู้ แต่ไมใ่ ชค้ วามรกู้ ็ไมไ่ ดป้ ระโยชนอะไร ๒o

สำนวนท่ีเกิดจำกกีฬำและวถิ ีชีวติ ๒๑

งงเป็ นไกต่ าแตก ที่มา เปรียบเปรยถึงการชนไก่ ไกช่ นที่กาลงั ตีกนั แลว้ พลาด โดนค่ตู ่อส้ตู ีโดนตาไก่จะมองไม่เห็น บวกกับสมอง กระทบกระเทือนอย่างหนกั ทาใหเ้ กิดอาการมึนงง ไม่ สามารถป้ องกนั ตวั ได้ โดนจิกตีอยา่ งไมม่ ีทางตอ่ สู้ ความหมาย อาการของผทู้ ่ีมีอาการงงมากจนคิดอะไรไม่ออก ทา อะไรไมถ่ กู ๒๒

ในน้ามีปลา ในนามีขา้ ว ท่ีมา กล่าวถึงความอดุ มสมบรู ณในแผ่นดินสมัยก่อน (สาหรบั ในสมยั น้ียงั มีใหเ้ ห็นในชนบทบางพ้ืนท่ี) ขา้ ว ปลาอาหารอดุ มสมบรู ณ สามารถหาเล้ียงตัวเองได้ อยา่ งสบาย ความหมาย ดินแดนที่มีความอดุ มสมบรู ณ ผคู้ นไม่อดอยากปาก แหง้ ๒๓

กน้ หมอ้ ไมท่ นั ดา ที่มา การหงุ ขา้ วตม้ แกงในสมยั ก่อนใชห้ มอ้ ดินและเตาฟื น เม่ือตงั้ หมอ้ ขา้ วหรอื หมอ้ แกงบนเตาที่ใชฟ้ ื นเป็ นเช้ือไฟ นานเขา้ เขมา่ คือละอองดาๆ ที่เกิดจากควนั ไฟจะข้ึนมา ติดท่ีกน้ หมอ้ ทาใหก้ น้ หมอ้ ดา ถา้ สามีภรรยาอยดู่ ว้ ยกนั ไม่นานแล้วเลิกกัน จะมีคากล่าวเชิงตาหนิว่า “อยู่ ดว้ ยกนั กน้ หมอ้ ไมท่ นั ดา” ความหมาย ค่สู ามีภรรยาที่แต่งงานกนั ไดไ้ มน่ านกอ็ ยา่ รา้ ง ๒๔

เลอื ดเขา้ ตา ท่ีมา นามาจากการชนไก่ และ การชกมวย ความหมาย การฮึดสโู้ ดยไมเ่ กรงกลวั ต่อภยั อนั ตรายท่ีจะเกิดข้ึน เพราะเขา้ ตาจน ไมม่ ีทางเลือก ๒๕

ถึงพริกถึงขิง ที่มา ม า จ า ก ก า ร ป ร งุ อ า ห า ร ข อ ง ค น ไ ท ย ส มัย ก่ อ น เครื่องปรงุ อาหารไทยอาจใชท้ ง้ั พริกและขิง พริกมีรส เผ็ด ขิงมีรสเผ็ดและรอ้ น อาหารที่ใส่ทั้งพริกท้ังขิง มากๆ ก็จะทงั้ เผ็ดทง้ั รอ้ นการใชง้ าน ความหมาย การโตต้ อบที่รนุ แรงของทง้ั สองฝ่ าย ๒๖

ชอ่ื นามสกลุ : ด.ญ.ภทั รานษิ ฐ์ เหมือนวงค ชอ่ื เลน่ : แกม้ เกิด : วนั ท่ี 12 กมุ ภาพนั ธ 2551 อายุ : 12 ปี การศึกษฐา : ปัจจบุ ันกาลงั ศึกษฐา ชนั้ มธั ยมศึกษฐาปี ที่ 1 โรงเรียนเตรียมอดุ มศึกษฐานอ้ มเกลา้ คตปิ ระจาตวั : อยา่ กลวั ลม้ ทง้ั ๆ ทีย่ งั ไมเ่ ร่ิมตน้