ความหมายของระบบนิเวศ ไบโอมและไบโอสเฟียร์

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book) เรื่อง ความหมายของระบบนิเวศ ไบโอมและไบโอสเฟียร์ วิชา วิทยาศาสตร์ชีวภาพ (ว30103) ผู้จัดทำ นางสาวทักษพร บัวลอย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/10 เลขที่ 1 ครูผู้สอน นางสาวรัตนา หมู่โยธา โรงเรียนสตรีราชินูทิศ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมอุดรธานี

Contents 01 ความหมายของระบบนิเวศ 02 ไบโอมและไบโอสเฟียร์

ระบบนิเวศคืออะไรกันนะ ?

— 01 — ความหมายของระบบนิเวศ

การจัดระบบของสิ่งมีชีวิต ส่งิ มีชีวิต ประชากร กลุ่มสิ่งมีชีวิต แหล่งที่อยู่ ระบบนิเวศ

สิ่งมีชีวิต ดำรงชีวิตอยู่ได้ต้องการอาหาร ต้องการที่อยู่ และสามารถสืบพันธุ์ให้ลูกหลานรุ่นต่อๆไปได้ น้องไก่

ประชากร สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันที่อาศัยอยู่ในแหล่งที่อยู่เดียวกัน ในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง เพื่อนน้องไก่ #1 น้องไก่ เพื่อนน้องไก่ #2

กลุ่มสิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิตตั้งแต่สองชนิดขึ้นไปที่อาศัยอยู่รวมกัน บริเวณใดบริเวณหนึ่ง กวาง กระต่าย เพื่อนน้องไก่ #1 น้องไก่ สุนัข เพื่อนน้องไก่ #2

แหล่งที่อยู่ บริเวณที่กลุ่มของสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ เช่น บ่อน้ำ ทุ่งนา ทะเล ทะเลทราย ป่าไม้ ซึ่งแหล่งที่อยู่จะให้ประโยชน์แก่สิ่งมีชีวิตในด้านเป็นที่อยู่อาศัย หลบภัย แหล่งอาหาร เป็นที่ผสมพันธุ์ และเลี้ยงดูลูกอ่อน ภาพ : jeerapa-thong.blogspot.com

ระบบนิเวศ ระบบที่กลุ่มสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ในแหล่งที่อยู่เดียวกัน มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน และมีความ สัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมในแหล่งที่อยู่นั้น ซึ่งความสัมพันธ์นั้นหมายถึง การอาศัยอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต และสิ่งไม่มีชีวิตในบริเวณหนึ่งนั่นเอง แสดงให้เห็นว่า สิ่งมีชีวิตนั้นจะต้องพึ่งพาอาศัยกันและกัน คือไม่ สามารถอยู่ได้เพียงลำพังโดยไม่เกี่ยวข้องกับองค์ประกอบต่าง ๆ ในระบบนิเวศ สิ่งมีชีวิตแต่ละกลุ่มจะมีความสัมพันธ์กันเป็นทอดๆ เช่น สัตว์กินพืช สัตว์กินสัตว์ และสัตว์ที่กินทั้งพืชและสัตว์ สุดท้ายเมื่อสิ่งมีชีวิตตายลงจุลินทรีย์ก็ทำหน้าที่ย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิตต่อไป

ภาพ : bio.flas.kps.ku.ac.th

ระบบนิเวศ 01 02 ระบบนิเวศในน้ำ ระบบนิเวศบนบก - แหล่งน้ำจืด ระบบนิเวศป่าไม้ - แหล่งน้ำเค็ม - ป่าไม่ผลัดใบ - ป่าผลัดใบ

ระบบนิเวศในน้ำ เป็นระบบนิเวศที่มีน้ำเป็นสิ่งแวดล้อมที่สำคัญ ในการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต แบ่งได้เป็น 2 ประเภท 1.แหล่งน้ำจืด เช่น แม่น้ำ ลำคลอง ห้วย บึง 2. แหล่งน้ำเค็ม เช่น ทะเล มหาสมุทร แนวปะการัง

ระบบนิเวศบนบก เป็นระบบนิเวศที่มีดินเป็นสิ่งแวดล้อมที่สำคัญในการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต ซึ่งก็คือ ระบบนิเวศป่าไม้ โดยลักษณะของป่าไม้แบ่งได้ 2 ประเภท 1. ป่าไม่ผลัดใบ ได้แก่ ป่าดิบเขา ป่าสน ป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น ป่าบึงหรือป่าพรุ ป่าชายเลน ป่าชายหาด 2. ป่าผลัดใบ ได้แก่ ป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ป่าสน

— 02 — ไบโอมและไบโอสเฟียร์

“ ไบโอม หรือชีวนิเวศ ” หมายถึง ระบบนิเวศใดก็ตามที่มีองค์ประกอบของปัจจัยทางกายภาพ เช่น อุณหภูมิ ความชื้น และปัจจัยทางชีวภาพ เช่น พืชและสัตว์ที่คล้ายคลึงกัน กระจายอยู่ในเขตภูมิศาสตร์ต่างๆกัน เช่น ไบโอมทะเลทรายพบได้ที่ทวีปออสเตรเลีย ทวีปแอฟริกา และทวีปเอเชีย ไบโอมทุนดราพบได้ที่ทวีปอเมริกาเหนือ ยุโรป และเอเชีย เป็นต้น ซึ่งมีทั้งใบโอมบนบกและใบโอมในน้ำ กระจายอยู่ตามเขตภูมิศาสตร์ต่างๆบนโลก

ใบโอมบนบก แบ่งเป็น 7 ประเภท ใช้เกณฑ์อุณหภูมิและปริมาณน้ำฝนเป็นตัวกำหนด

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 1. ไบโอมป่าดิบชื้น บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม บริเวณใกล้เขตศูนย์สูตร - มีอุณหภูมิร้อนชื้น ของโลกในทวีปต่างๆ - อุณหภูมิเฉลี่ย 25-29C - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 200-400 cm/ปี - มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 2. ไบโอมป่าผลัดใบในเขตอบอุ่น บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม บริเวณละติจูดกลาง - มีอากาศค่อนข้างเย็นในฤดูหนาว ของทวีปต่างๆ และอุ่นขึ้นในฤดูร้อน - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 100 cm/ปี - พืชพรรณที่เจริญในเขตนี้จะเป็น ไม้ยืนต้นที่ผลัดใบก่อนเข้าสู่ฤดูหนาว

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 3. ไบโอมทุ่งหญ้าเขตอบอุ่น หรือทุ่งหญ้าแพรรี บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม บริเวณตอนกลางของ - มีอุณหภูมิเฉลี่ยฤดูหนาว ทวีปอเมริกาเหนือและ ประมาณ -3C /ฤดูร้อนประมาณ 24 C - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 25-50 cm/ปี ประเทศรัสเซีย - พืชพรรณที่เจริญในเขตนี้จะเป็น ไม้พุ้มและพืชตระกูลหญ้าเหมาะแก่ การทำปศุสัตว์และกสิกรรม

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 4. ไบโอมสะวันนา บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม พบกระจายในบริเวณทวีป - สภาพอากาศค่อนข้างร้อน อเมริกาใต้ แอฟริกา อุณหภูมิเฉลี่ยสูง ออสเตรเลีย และทางตะวัน - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 30-50 cm/ปี ออกเฉียงใต้ของเอเชีย - พืชพรรณที่เจริญในบริเวณนี้ มีทั้งไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม หญ้า

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 5.ป่ไาไบทโอกมาแป่ลาสะปน่าตบออนเรเีหยลนือ บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม พบบริเวณตอนเหนือ - สภาพอากาศในช่วงฤดูหนาว ของทวีปอเมริกาเหนือ ค่อนข้างเย็น และยาวนาน - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 100 cm/ปี เอเชีย และยุโรป - พืชพรรณที่เด่นเป็นพืชตระกูลสน เช่น ไพน์ เฟอ สพรูซ เฮมล็อก

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 6. ไบโอมทะเลทราย บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม พบได้เกือบทุกทวีป - สภาพอากาศค่อนข้างร้อน ยกเว้นทวีปยุโรป อาจมีอุณหภูมิในเวลากลางวัน สูงถึง 60 C - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย น้อยกว่า 25 cm/ปี

ไบโอมบนบกที่สำคัญบนโลก 7. ไบโอมทุนดรา บริเวณที่พบ สภาพแวดล้อม พบได้ทางตอนเหนือของ - สภาพอากาศเย็นยาวนานในช่วงฤดู ทวีปอเมริกาเหนือ ยุโรป หนาวอุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ -30 C และเอเชีย ในฤดูร้อนประมาณ 10 C - ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 20-60 cm/ปี - มีความหลากหลายทางชีวภาพต่ำ

ไบโอมในน้ำ ไบโอมแหล่งน้ำจืด ไบโอมแหล่งน้ำเค็ม ได้แก่ ทะเลสาบ หนอง บึงธารน้ำไหลและแม่น้ำ ได้แก่ ทะเล มหาสมุทร พบได้ปริมาณมากถึงร้อยละ 71 ของพื้นที่ผิวโลก และพบกระจายอยู่ทั้งเขตภูมิศาสตร์ในโลก

“ ไบโอสเฟียร์ หรือชีวภาค ” ระบบนิเวศน้้นมีอยู่ทุกหนทุกแห่งในโลกจำนวนมากหลายระบบ แต่ละระบบมีขนาดใหญ่ เล็ก แตกต่างกัน เช่น รอยเท้าสัตว์ที่มีน้ำขังมีตะไคร่น้ำ มีลูกไรเพียงเล็กน้อย ก็เป็นระบบนิเวศได้ แอ่งน้ำ หนองน้ำ ทะเลทราย มหาสมุทร ต่างก็เป็นระบบนิเวศ โลกทั้งโลกซึ่งเป็นที่รวม ระบบนิเวศทั้งหมด ก็เป็นระบบนิเวศขนาดใหญ่

ภาพ : krunichatcha.wordpress.com

อ้างอิง หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 (หน้าที่ 8-24) (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 https://bio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/patchanee1.pdf https://everyonecanchangetobetter.wordpress.com/2018/05 /20/%E0%B9%84

Thank you!