คู่มือการสร้างระบบนิเวศภาครัฐ ระบบเปิดและการมีส่วนร่วม อย่างมีความหมาย

คมู่ ือการสร้างระบบนิเวศภาครัฐระบบเปดิ และการมีสว่ นรว่ มอย่างมคี วามหมาย (Open Government and Meaningful Participation : OG & MP)

คํานาํ ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงและการเติบโตของของสังคม โลกภายใต้ เทคโนโลยีที่เจริญก้าวหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง ปัญหาต่าง ๆ ย่อมเกิดขึ้นตาม บริบทแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป ภาครัฐจึงต้องมีการปรับตัวให้ทันต่อ สถานการณ์การเปลี่ยนแปลง รวมทั้งต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบการทํางาน ให้มีความทันสมัย โปร่งใส รวมทั้งเปิดโอกาสให้ประชาชน และภาคส่วน ต่าง ๆ เข้ามามีบทบาททํางานร่วมกับภาครัฐมากขึ้น การสร้างระบบ นิเวศภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วม อย่างมีความหมาย (Open Government and Meaningful Participation : OG & MP) จ ึ ง เ ป ็ น แนวทางสําคัญที่จะส่งเสริมและสนับสนุนกระบวนการเปิดโอกาสให้ภาค ประชาสังคม ประชาชน หรือภาคส่วนต่าง ๆ เข้ามามีส่วนร่วมในการ บริหารราชการตามหลักการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วมที่เน้น ประชาชนเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เกิดการนําแนวคิดไปสู่การปฏิบัติให้ เปน็ ไปตามความต้องการของประชาชนและเกดิ ผลอยา่ งเปน็ รปู ธรรม ก า ร จ ั ด ท ํ า ค ู ่ ม ื อ ก า ร ส ร ้ า ง ร ะ บ บ น ิ เ ว ศ ภ า ค ร ั ฐ ร ะ บ บ เ ป ิ ด แ ล ะ ก า ร มี ส่วนร่วมอย่างมีความหมาย (Open Government and Meaningful Participation : OG & MP) จึงเป็นการสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ ความเป็นมาและความสําคัญ รวมทั้งองค์ประกอบหลักของการสร้าง ระบบนิเวศภาครัฐระบบเปิดและการให้ภาคส่วนต่าง ๆ เข้ามามีส่วนร่วมกับ ภาครัฐ เพื่อให้หน่วยงานของรัฐสามารถนําไปประยุกต์ใช้เป็นแนวทางใน การเปิดให้ภาคส่วนอื่นเข้ามามีส่วนร่วม ในการพัฒนาการทํางาน หรือ บริการภาครัฐ ถือเป็นการส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาระบบนิเวศของ ภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วมอย่างมีความหมายในการพัฒนาระบบ ราชการอย่างต่อเนอื่ งและเกดิ ความยงั่ ยืน สํานกั งาน ก.พ.ร. สงิ หาคม 2565 2

บทนาํ ความเปน็ มาและความสําคัญของการสรา้ ง ระบบนิเวศภาครัฐระบบเปดิ และการมสี ่วนรว่ ม อย่างมีความหมาย (Open Government and Meaningful Participation : OG & MP) จากสถานการณ์ในปัจจุบันที่ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และการ เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว สิ่งสําคัญที่จะทําให้ประเทศก้าวข้ามผ่าน ปัญหา อุปสรรคต่าง ๆ ได้ด้วยการสร้างพลังความร่วมมือจากทุกภาค ส่วนที่เกี่ยวข้อง ที่จะช่วยสร้างการเปลี่ยนแปลงไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน โดยภาครัฐจะต้องเปิดโอกาสให้ประชาชนผู้เกี่ยวข้องหรือผู้มีส่วนได้เสีย เข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารราชการตามหลักการบริหารราชการ แบบมีส่วนร่วม ซึ่งมีรูปแบบการขับเคลื่อนในลักษณะแบบประชารัฐที่เน้น ประชาชนเป็นศูนย์กลางสู่การปฏบิ ตั ิให้เกดิ ผลอยา่ งเป็นรูปธรรม สํานักงาน ก.พ.ร. ได้ให้ความสําคัญกับการสร้างความร่วมมือ ด้วยการ ส่งเสริมการสร้างระบบนิเวศ (Ecosystem) ภาครัฐระบบเปิด และการมี ส่วนร่วมอย่างมีความหมาย (Open Government and Meaningful Participation : OG & MP) ที่จะนําไปสู่ความโปร่งใส ความรับผิดชอบ และความเท่าเทียมกันในสังคม ปรับรูปแบบและวิธีการดําเนินการของ ภาครัฐให้มีความร่วมมือกันระหว่างรัฐ เอกชน ประชาชน และประชา สังคม รวมถึงมีการปรับปรุงกฎระเบียบ การเปิดเผยข้อมูล การกําหนด ตัวชี้วัด กลไกสร้างแรงจูงใจ ตลอดจนการปรับทัศนคติ (Mindset) ของข้าราชการ ซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและยกระดับการให้บริการ สาธารณะให้ได้มาตรฐานสากล เพื่อให้ประชาชนและภาคธุรกิจได้รับ บริการที่มีคุณภาพ ได้มาตรฐาน และอํานวยความสะดวก ตรงตามความ ต้องการ นําไปสู่ความเชื่อมั่น ศรัทธา ความไว้วางใจ ของประชาชนและ ผ้ปู ระกอบการทั้งภายในและภายนอกประเทศ 3

ภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วมอย่างมีความหมาย หมายถึง การเปิดเผยและส่งเสริมให้ใช้ประโยชน์จากข้อมูลร่วมกัน เพื่อขับเคลื่อนให้เกิด การพัฒนานวัตกรรมเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของประชาชน หน่วยงานของ รัฐมีความรับผิดชอบและมีความพร้อมในการถูกตรวจสอบ รวมถึงเปิดให้ผู้มี ส่วนได้ส่วนเสียเข้ามามีส่วนร่วมพัฒนาด้านต่าง ๆ ในทุกกระบวนการอย่าง ต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดความผูกพันต่อประเด็นสาธารณะและเข้ามามี ส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศอย่างมีความหมาย โดยคํานึงถึงความเท่า เทียมของกลุ่มทางสังคม ความโปรง่ ใส การเปิดใหผ้ ู้มสี ว่ นได้ สว่ นเสยี เข้ามามีส่วนรว่ ม (Transparency) ด้วยการเปิดเผยข้อมูล (Public Participation) สําคัญ (Open Data) ของ ในการพฒั นาดา้ นตา่ ง ๆ และ หน่วยงานของรัฐ ให้ภาค เพ่อื ให้เกดิ การมีส่วนร่วมอยา่ ง ส่วนอื่นเข้ามาใช้ประโยชน์ มคี วามหมาย จะตอ้ งใหภ้ าค ร่วมกันในการขับเคลื่อนให้ สว่ นตา่ ง ๆ เข้ามามีสว่ นร่วมใน เกิดการพัฒนานวัตกรรม ทกุ กระบวนการ ต้ังแตก่ าร เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ได้รับข้อมลู ที่ถูกตอ้ ง ครบถว้ น ของประชาชน และเป็นปจั จุบนั การเข้ามาให้ ความเหน็ ในการดาํ เนินการ การมีความรับผิดชอบ ของภาครฐั ร่วมตัดสนิ ใจ ร่วมดาํ เนินการ รว่ มประเมนิ (Accountability) ตลอดจน ภาคส่วนอน่ื เข้ามา หนว่ ยงานของรฐั มคี วาม ดาํ เนินการแทนภาครัฐ รับผิดชอบ และมคี วามพร้อมใน การถกู ตรวจสอบ ความเท่าเทียมของ กล่มุ ทางสังคม (Inclusiveness) ในการเปดิ ข้อมูลและเปดิ ให้ ภาคสว่ นตา่ ง ๆ เขา้ มามสี ว่ น รว่ ม โดยคํานึงถึงกลมุ่ ต่าง ๆ ทางสังคม โดยไมเ่ ลือกปฏบิ ัติ 4



6

1. การเปิดเผยขอ้ มูลของภาครัฐ 2. การมีนโยบายและกฎหมายที่ออ้ื ต่อ (Open Government Data) การเปดิ ระบบราชการ (Policy/Legal Framework) การเปิดเผยข้อมลู ทส่ี าํ คัญ เพอื่ สรา้ ง การรบั รูแ้ ละความเขา้ ใจ อันจะนําไปสู่ การมีนโยบายและกฎหมายที่ส่งเสริม การสร้างการมสี ว่ นรว่ มและการ การมีส่วนรว่ มของภาคประชาชน บรู ณาการการทาํ งานในการแก้ไข และสง่ เสริมใหป้ ระชาชนได้เขา้ มามี ปญั หาร่วมกัน บทบาทหน้าทใี่ นการเป็นพลเมอื งที่ มุ่งเน้นการมสี ่วนร่วมในการพฒั นา 3. ก า ร ส ร ้ า ง ภ า ค ี เ ค ร ื อ ข ่ า ย สงั คมและประเทศชาติ (Partnership) 4. การสรา้ งแรงจงู ใจ (Motivation) การปรับรูปแบบการทํางานของภาครัฐ การกระตนุ้ จูงใจ เพ่อื โนม้ นา้ วใหเ้ กิด ที่เน้นการมีส่วนร่วมและความร่วมมือ การเปดิ เผยข้อมูลและเขา้ มาร่วมมี จากในภายในองค์กรและภาคส่วนอื่น สว่ นรว่ มในการพัฒนาสง่ิ ตา่ ง ๆ อันจะก่อให้เกิดความร่วมมือในการ ร่วมกนั ทํางานระหวา่ งกัน 6. การพัฒนาเทคโนโลยี นวตั กรรม และ โครงสร้างพืน้ ฐานโดยมปี ระชาชนเปน็ 5. การสนับสนนุ องค์ความรู้และ ศูนย์กลาง (Technology Innovation ทรพั ยากร (Knowledge and and Infrastructure Citizen Center) Resource) การอาํ นวยความสะดวกเทคโนโลยี การให้ความรู้เกยี่ วกบั การมสี ว่ นรว่ ม และนวตั กรรมในการเข้าถงึ ข้อมูล ผ่านช่องทางการสือ่ สารตา่ ง ๆ และมีส่วนรว่ มไดอ้ ยา่ งเสรีโดยไม่เสยี เพอื่ เพ่ิมโอกาสของภาคประชาสงั คม ค่าใช้จ่าย และชมุ ชนในการเข้ามามีส่วนร่วมเป็น ภาคเี ครอื ข่ายกบั ภาครัฐ 8. การสร้างวัฒนธรรมองค์กร (Culture) 7. การตดิ ตามนโยบายของภาครฐั (Monitor Policies) การปรับเปลี่ยนทัศนคติและสร้าง วัฒนธรรมการเปิดเผยข้อมูล และ การรว่ มติดตาม ประเมินผล และ การมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนให้ รายงานความคืบหน้าของการ เกดิ ขึ้นในสังคม ดําเนินนโยบายให้เปน็ ไปตาม แผนการที่กําหนดไว้ 7

ความหมาย : การเปดิ เผยข้อมูลทส่ี าํ คัญ เพ่ือสร้างการ รบั รู้และความเขา้ ใจ อนั จะนําไปส่กู ารสรา้ งการมสี ว่ นรว่ ม และการบรู ณาการการทาํ งานในการแก้ไขปญั หาร่วมกนั ตัวอยา่ ง : การเปิดเผยขอ้ มูลผา่ นทาง เว็บไซต์ แพลตฟอรม์ กลาง และพืน้ ที่ สาธารณะตา่ ง ๆ เช่น data.go.th Air4Thai, ศนู ย์ข้อมลู Covid 19, ระบบเชื่อมโยง ฐานขอ้ มลู PM 2.5 “PM25air.opengovernment.go.th” เครอื่ งมอื : การสรา้ งช่องทางการ เปิดเผยข้อมลู ทง้ั ในรปู แบบออนไลน์ และออฟไลน์ 8

ความหมาย : การมีนโยบายและกฎหมายที่ ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน และส่งเสริมให้ประชาชนได้เข้ามามีบทบาท หน้าที่ในการเป็นพลเมืองที่มุ่งเน้นการมี สว่ นรว่ มในการพัฒนาสงั คมแลประเทศชาติ ตวั อย่าง : ระเบียบสาํ นกั นายกรัฐมนตรีว่าดว้ ย การรบั ฟงั ความคิดเห็นของประชาชน พ.ศ. 2548 ประกาศสาํ นกั งานนโยบายและแผน ทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มเรือ่ งแนว ทางการมสี ่วนรว่ มของประชาชนในกระบวนการ จดั ทาํ รายงานการประเมนิ ผลกระทบส่ิงแวดลอ้ ม เครอื่ งมอื : นโยบายและกฎหมายทีส่ ่งเสรมิ พระราชบญั ญตั ปิ ่าชมุ ชน พ.ศ. 2562 ทส่ี ง่ เสริม การมสี ่วนร่วมของภาคประชาชน ชมุ ชนให้มีส่วนรว่ มในการบรหิ ารจดั การ ทรัพยากรปา่ ไมอ้ ย่างยงั่ ยนื ด้วยตนเอง 9

ความหมาย : การปรับรูปแบบการทํางาน ของภาครัฐที่เน้นการมีส่วนร่วมและความ ร่วมมือจากในภายในองค์กรและภาคส่วนอื่น อันจะก่อให้เกิดความร่วมมือในการทํางาน ระหวา่ งกัน เครื่องมือ : การจัดกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้ ภาคเอกชนและภาคประชาสังคมเข้ามา มสี ว่ นรว่ ม ตวั อย่าง : การจดั เวทรี ับฟงั ความคดิ เหน็ และ สร้างการมสี ่วนร่วมจากภาคสว่ นตา่ ง ๆ เชน่ กิจกรรม Hackathon ในเร่อื งต่าง ๆ เป็นต1น้ 0

ความหมาย : การกระตนุ้ จงู ใจ เพ่ือโน้มนา้ วให้เกิดการเปดิ เผยขอ้ มลู และเข้า มาร่วมมีสว่ นร่วมในการพัฒนาสิ่งตา่ ง ๆ ร่วมกนั เครื่องมอื : การกระตุ้น จงู ใจ เพอ่ื ใหต้ อ้ งการเขา้ มามีสว่ นร่วมในการดําเนินการ เรอ่ื งตา่ ง ๆ กับภาครัฐ ตัวอยา่ ง : การมอบรางวัล การชืน่ ชม การมอบเกียรตบิ ตั ร การแสดงให้เหน็ ผลงานจากภาคประชาชน ฯลฯ 11

ความหมาย : การใหค้ วามรู้ เคร่อื งมอื : การให้ความรแู้ ละ ตวั อยา่ ง : การใหอ้ งคค์ วามรู้ เก่ียวกบั การมสี ว่ นรว่ ม ผา่ น สรา้ งช่องทางการสื่อสารเรอื่ ง และจดั กจิ กรรมแลกเปล่ียน ช่องทางการสื่อสาร การเปดิ เผยข้อมลู เรียนรู้ ผา่ นส่ือสงั คมออนไลน์ ต่าง ๆ เพือ่ เพ่มิ โอกาสของ และสร้างการมีสว่ นร่วม เวบ็ ไซต์ เอกสารตพี มิ พ์ วิทยุ ภาคประชาสังคม และชุมชนใน ชุมชน จดหมายข่าว การจดั การเข้ามามีสว่ นรว่ ม งานสัมมนา การจดั อบรม เปน็ ภาคีเครือข่ายกับภาครฐั เปน็ ตน้ 12

ความหมาย : การอาํ นวย ความสะดวกเทคโนโลยแี ละนวตั กรรม ในการเขา้ ถงึ ข้อมูลและมสี ่วนรว่ มได้ อยา่ งเสรีโดยไม่เสยี ค่าใช้จา่ ย เครื่องมอื : เทคโนโลยี นวัตกรรม และ โครงสรา้ งพื้นฐานในการเปดิ เผยขอ้ มูล และสง่ เสรมิ การมีส่วนร่วม ตัวอย่าง : ช่องสรา้ งการเปิดเผยขอ้ มลู และมีสว่ นร่วมผ่านระบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (e-Participation) เช่น เว็บไซต์ law.go.th เปดิ ใหป้ ระชาชนมสี ่วนรว่ มใน กระบวนการทางกฎหมาย , Line chat bot “Nongkem” ชอ่ งทางให้ประชาชน แจง้ เบาะแสหมอกควนั ไฟปา่ , Line chat bot “นอ้ งอาร”ี ตอบคาํ ถามเร่ืองภาษี แก่ประชาชนไมเ่ วน้ วันหยดุ , แอปพลเิ ค ชนั “ทางรัฐ” ประชาชนสามารถเข้าถงึ บรกิ ารของรฐั ที่หลากหลายผา่ น 13 ช่องทางเดียว

ความหมาย : การร่วมติดตาม ประเมินผล และรายงานความคืบหนา้ ของการ ดาํ เนนิ นโยบายให้เป็นไปตามแผนการที่กาํ หนดไว้ เครอ่ื งมือ : ระบบการตดิ ตามตรวจสอบการดาํ เนนิ งานหน่วยงานของรัฐ ตัวอยา่ ง : การกาํ หนดตวั ชวี้ ดั การติดตามการดาํ เนนิ งานของหน่วยงานของ รัฐ ผ่านช่องทางต่าง ๆ เช่น “ภาษีไปไหน” แสดงรายละเอียดการใช้จา่ ย งบประมาณของภาครัฐ การจัดทาํ งบประมาณแบบมีสว่ นร่วม แสดงรายละเอียดโครงการ ไดแ้ ก่ หนว่ ยงานดําเนินการ งบประมาณ ระยะเวลา ตําแหน่งพื้นท่ีโครงการ สถานะของโครงการ 14

ความหมาย : การปรับเปลี่ยนทัศนคติและสร้าง วฒั นธรรมการเปิดเผยข้อมูล และการมีส่วนร่วม ของทุกภาคส่วนให้เกิดข้ึนในสังคม เครือ่ งมอื : การปรับเปลย่ี นทัศนคติ (Mindset) สรา้ งวฒั นธรรมและค่านยิ มการเปดิ เผยขอ้ มลู และสรา้ งการมีส่วนรว่ ม ตัวอย่าง : การปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมที่มุ่งเน้น การเปิดเผยข้อมูลและการมสี ่วนร่วม 15

16

การทําให้ข้อมูลของภาครัฐสามารถเข้าถึงและตรวจสอบได้ โดยการเปิดเผย ข้อมูลที่สําคัญให้ทุกภาคส่วนได้รับทราบ เพื่อสร้างการรับรู้และความเข้าใจ เพื่อสร้างกลไกการขับเคลื่อนโดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน อันจะนําไปสู่การสร้างการมีส่วนร่วมและการ บูรณการการทํางานในการแก้ไขปัญหาร่วมกันและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน รวมทั้งเพื่อเป็นการสร้างการมีส่วนร่วมในการตรวจสอบ การทํางานของภาครัฐด้วย อันจะส่งผลทําให้เกิดความโปร่งใสในระบบ ราชการ การเปิดเผยข้อมูลจะทําให้ประชาชนสามารถใช้ประโยชน์ในการ ปรบั ปรุงหรือตดั สินใจ § ภาครัฐควรมีการปรับปรุงข้อมูลที่เปิดเผยให้ทันสมัยอยู่ตลอดเวลา รวมทั้งให้มีเว็บไซต์และ แพลตฟอร์มกลางสําหรับการเปิดเผยข้อมูล และประชาชนสามารถเข้าไปดูได้จากแหล่ง ตา่ ง ๆ เชน่ เว็บไซต์ หรือแอปพลเิ คชันสาํ หรับมอื ถอื ไดท้ ุกท่ีและทกุ เวลา เป็นตน้ § การเปดิ เผยข้อมลู ภาครัฐควรดาํ เนินการบนมาตรฐานสากลเรอ่ื งการเปดิ เผยข้อมลู คณุ สมบัตขิ องข้อมลู ทจ่ี ะเปดิ เผย สามารถเขา้ ถงึ ได้ผ่านระบบ ไม่เสยี คา่ ใช้จา่ ย หรือมีการ อยู่ในรปู แบบที่คอมพิวเตอร์ อินเตอร์เนตหรอื เขา้ ถงึ จาํ กดั การเขา้ ถึงขอ้ มูล สามารถประมวลผลได้ ไดง้ า่ ย ของประชาชน (Machine-readable format)

1. การเปิดเผยขอ้ มูล 2. ทันเวลาและครบถว้ น โดยคา่ เร่ิมต้น ข้อมูลเปิดจะมปี ระโยชน์ ก็ต่อเมอื่ มีการเผยแพรข่ ้อมลู ตอ้ งพจิ ารณาว่าข้อมูลใด อยา่ งรวดเรว็ และครบถ้วน ควรปกปิด ดว้ ยเหตผุ ลดา้ น ถือเป็นหวั ใจสําคญั ของ ความปลอดภัย เพอ่ื ให้ ความสําเรจ็ รฐั บาลควรให้ ประชาชนมน่ั ใจว่าขอ้ มลู ท่ี ข้อมูลทเ่ี ป็นจริงไมม่ กี าร เปดิ เผยจะไมก่ ระทบต่อสทิ ธิ ตกแตง่ หรอื แก้ไขขอ้ มูล ส่วนบุคคลของตน 4. เปรยี บเทียบและ 3. เขา้ ถงึ ได้และใชง้ านได้ ทํางานร่วมกันได้ ขอ้ มลู สามารถอา่ นไดโ้ ดย การเขา้ ถงึ ชุดข้อมลู คณุ ภาพ เคร่อื งและคน้ หาได้งา่ ย ไดส้ ิง่ สาํ คัญคือการกําหนด สิ่งสาํ คญั คอื ต้องคํานึงถงึ มาตรฐานขอ้ มูลให้การ ประสบการณ์ของผู้ใช้ที่ ดําเนนิ การเปน็ ไปอยา่ งมี เขา้ ถงึ ข้อมลู เหล่าน้ัน ประสทิ ธภิ าพ ไม่ควรมคี ่าใชจ้ า่ ย 5. เพอื่ ปรับปรุงการ 6. เพอื่ การพฒั นา ทํางานของภาครฐั และการ นวัตกรรมแบบครบวงจร มสี ว่ นร่วมของประชาชน ขอ้ มลู แบบเปดิ ไมใ่ ชเ่ พยี ง ข้อมลู แบบเปิดสามารถให้ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพ ประชาชน ทราบว่าภาครฐั ของภาครัฐเท่านน้ั แต่ยัง กาํ ลังทําอะไรอยู่ ความ เป็นประโยชน์สําหรับ โปรง่ ใสนาํ ไปสู่การปรบั ปรุง ผู้ประกอบการอกี ดว้ ย การทํางาน และบริการ ภาครฐั 18

ตัวอย่างความสําเรจ็ จากต่างประเทศ รัฐบาลของสหราชอาณาจักรจัดทําเว็บไซต์ data.gov.uk ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 เพื่อเป็นศูนย์กลางการเปิดเผยข้อมูลภาครัฐให้ประชาชนเข้าได้ถึงสะดวก ด้วยรูปแบบ ของเว็บไซต์มีความเรียบง่ายไม่ซับซ้อน ชุดข้อมูลต่าง ๆ ถูกจัดไว้เป็น ๑๔ หมวดหมู่ทํา ให้ง่ายต่อการค้นหา ข้อมูลที่เปิดเผยบนเว็บไซต์ประกอบด้วยข้อมูลจากรัฐบาล ท้องถนิ่ และหนว่ ยงานสาธารณะอ่ืน ๆ โดยประชาชนสามารถดาวน์โหลดขอ้ มลู ไปใช้งาน และพัฒนาเครื่องมือจากชุดข้อมูลต่าง ๆ โดยไม่มีข้อจํากัด และยังสามารถเชื่อมโยง ข้อมูลกลบั ไปยงั หนา้ เวบ็ ไซต์ของหนว่ ยงานต้นทาง ทั้งนี้การจัดทําเว็บไซต์ดังกล่าวจะมีส่วนช่วยให้เกิดการพัฒนานโยบาย สาธารณะและพัฒนาการบริการของภาครัฐ เพราะหน่วยงานภาครัฐเองจะมีข้อมูลที่ ทําให้การจัดทําบริการสาธารณะมีประสิทธิภาพ ตอบโจทย์ความต้องการของ ประชาชน อีกทั้งยังสามารถลดการทุจริตลงได้ รวมถึงเป็นการสร้างความเชื่อมั่น สร้างความโปรง่ ใสต่อภาคประชาชนในอีกทางหนง่ึ 19 19

ประเทศออสเตรเลยี ประเทศออสเตรเลีย ได้อันดับที่ 2 ด้านรัฐบาลอิเล็กทรอนิกส์ (Department of Economic and Social Affairs, United Nations, 2016, p. 111) สํานักนายรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรี (Department of the Prime Minister and Cabinet) เป็นหน่วยงาน หลักที่รับผิดชอบการเปิดเผยข้อมูลภาครัฐ รัฐบาลออสเตรเลียได้ประกาศชัดเจนว่า “ข้อมูลเป็นสมบัติของชาติ (Data is a national asset.)” (Department of Finance, Australia, 2013, p. 21) และต้องเปิดเผยข้อมูลทั่วไปให้สาธารณชนได้รับรู้และนําไปใช้ ประโยชน์ โดยรัฐบาลออสเตรเลียมุ่งมั่นที่จะเปิดเผยข้อมูลในรูปแบบที่เครื่องมือ อิเล็กทรอนิกส์สามารถนําไปประมวลผลต่อได้อย่างไรก็ตาม ข้อมูลที่ถูกเปิดเผยต้อง ไม่กระทบความมั่นคงปลอดภัยและสิทธิส่วนบุคคลของพลเมืองออสเตรเลีย รวมทั้งจะ ทํางานร่วมกับองค์กรอื่นๆ ในการสร้างเก็บรวบรวมและใช้ประโยชน์จากข้อมูล (Department of the Prime Minister and Cabinet, 2015) เว็บท ่าขอ งรัฐบาล ออสเตรเลีย คือ http://data.gov.au/ มีชุดข้อมูลที่เปิดเผยจํานวน 23,169 ชุดข้อมูล ณ วนั ท่1ี 5 กันยายน พ.ศ. 2559 (Australian Government, n.d.) 20

เมือง “อมั สเตอร์ดมั ” ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ กรุงอัมสเตอร์ดัม เป็นหนึ่งในเมืองขนาดใหญ่ทั่วโลกที่ตระหนักถึงโอกาสในการพัฒนา คุณภาพชีวิตของประชากรในเขตเมือง ผ่านการวิเคราะห์ข้อมูลดิจิตอล และการนําเอา ข้อมูลมาพัฒนาในด้านต่าง ๆ เช่นเชื่อมต่อกับการให้บริการและการลดผลกระทบต่อ สิ่งแวดลอ้ ม และเพิม่ ความยั่งยนื ใหส้ ูงข้นึ ก้าวแรกที่สําคัญของกรุงอัมสเตอร์ดัมคือการรวบรวมข้อมูลที่มีอยู่ทั้งหมดกว่า 12,000 dataset จากหน่วยงานต่าง ๆ ของเมืองกว่า 32 หน่วยงาน แต่ละ dataset ต่างได้รับ การจัดเก็บโดยมีจุดประสงค์ที่แตกต่างกันและในรูปแบบข้อมูลที่เฉพาะ (idiosyncrasies) การจัดฐานข้อมูลดังกล่าว ใช้ทรัพยากรที่สูงและเป็นสิ่งที่ให้ผลตอบแทนในระยะยาว การ ลงมือจัดการฐานข้อมูลดังกล่าวเป็นสิ่งที่ไม่น่าดึงดูด แต่เป็นส่วนที่สําคัญของโครงสร้าง พ้ืนฐานทางด้านข้อมลู ท่ีจะถกู สรา้ งเพม่ิ ขน้ึ อยา่ งรวดเร็วในอนาคต ตัวอย่างเช่น การจัดทําข้อมูลแบบ Open Data เปิดเว็บไซต์ที่รวบรวมข้อมูลสําคัญๆ แสดงให้ประชาชนได้รับรู้และใช้งาน ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลของโครงการต่างๆ เป้าหมายของ โครงการ บอกระยะการดาํ เนินงานว่าทาํ อะไรไปแลว้ บา้ ง 21

บรไู นดารุสซาลาม The E-Government National Centre (EGNC) เปดิ ตัวบนเวบ็ ไซต์ data.gov.bn ซ่ึงจะสนับสนุนการเปดิ เผยขอ้ มูลขา่ วสารและปรับปรุงเวบ็ ทา่ E-Darussalam เพื่อส่งเสรมิ ใหร้ ฐั บาลและพลเมืองของบรูไนกา้ วย่างสู่ระบบออนไลนใ์ นอนาคต เป็นแนวคดิ การเปิดเผย ขอ้ มลู ขา่ วสารขององค์กรถือเปน็ เรอื่ งสากล โดยเฉพาะการเปิดเผยขอ้ มูลขา่ วสารราชการ หรือข้อมลู ข่าวสารของรัฐบาลให้แก่ประชาชนอยา่ งโปรง่ ใสและรวดเรว็ ดงั นน้ั โครงการ THE E-Government National Centre (EGNC) จงึ เป็นโครงการทม่ี แี นวคดิ ท่ีใหป้ ระชาชน สามารถรบั ทราบข้อมูลและดาวนโ์ หลดขอ้ มูลท่ีนา่ สนใจไดอ้ ย่างสะดวก และยงั สามารถนาํ ขอ้ มลู มาวิเคราะห์เพื่อสรา้ งโอกาสใหมๆ่ ทางดา้ นนวตั กรรม เว็บไซต์ The data.gov.bn เปน็ เว็บไซตท์ เี่ ปดิ ตวั เมื่อวนั ท่ี 1 ธันวาคม 2556 ซง่ึ เป็น เวบ็ ท่าส่วนกลางของหน่วยงานภาครัฐในการเผยแพร่ข้อมูลขา่ วสารของราชการหรอื ขอ้ มลู ขา่ วสารอืน่ ๆ ท่ไี มก่ ระทบความมน่ั คง และไม่กระทบส่วนบคุ คล ที่หนว่ ยงานภาครัฐ ตอ้ งการนาํ เสนอตอ่ สาธารณชน อาทิ สถติ ิและรายงานต่างๆ เปน็ ตน้ ปจั จบุ นั เวบ็ ไซต์ ดังกลา่ วมีขอ้ มลู มากกว่า 300 ขอ้ มลู และกรมการวางแผนเศรษฐกจิ และการพัฒนา (Department of Economic Planning and Development - JPKE) กระทรวงศกึ ษาธิการ (Ministry of Education - MoE) กระทรวงสาธารณสขุ (Ministry of Health - MoH) และกระทรวงอุตสาหกรรมและทรพั ยากรพื้นฐาน (Ministry of Industry and Primary Resources - MIPR) เป็นผรู้ ับผิดชอบเวบ็ ไซต์ 22

2. การมนี โยบายและกฎหมาย ที่เอ้ือต่อการเปดิ ระบบราชการ (Policy/Legal Framework) ปัจจุบันมีการประกาศใช้กฎหมายที่สอดคล้องกับการปฎิรูประบบราชการ อาทิ พระราชบัญญัติการอํานวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ พ.ศ. 2558 และ พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เป็นต้น เพื่อให้เกิดการปรับปรุงกฎหมาย กฎระเบียบหรือนโยบายให้สอดคล้องกับการพัฒนาภาครัฐเปิดที่ทั่วโลกให้ความสําคัญกับการมี กฎเกณฑ์ที่รับรองความเป็นธรรมในสังคมและการเข้าถึงโอกาสและสิทธิขั้นพื้นฐาน (Rule of Law) และ การมีหลักธรรมาภิบาล (Good Governance) เพื่อเป็นกลไกในการกํากับ ติดตามและตรวจสอบการ ทํางานของภาครฐั ให้มีความโปรง่ ใสอันจะชว่ ยเพิ่มประสิทธภิ าพการบริหารงานภาครฐั ได้ดยี ่งิ ขึน้ ภาครัฐจงึ ควรใหค้ วามสาํ คญั กับการกําหนดนโยบาย หรอื กฎ/ระเบียบ ที่เออื้ ต่อการเปิดระบบราชการ มีการ ทบทวนกฎหมายในความรบั ผดิ ชอบทค่ี ํานงึ ถงึ โอกาสของประชาชนในการเขา้ ถงึ ขอ้ มูลข่าวสารสาธารณะ และการใช้ข้อมลู เพอื่ ตรวจสอบภาครัฐและมีส่วนรว่ มในนโยบายสาธารณะ การให้ความสาํ คัญกบั การเปดิ เผยขอ้ มลู โดยไม่มีขอ้ ยกเวน้ (หรือยกเวน้ ใหน้ ้อยที่สดุ ) พรอ้ มทัง้ มกี ารส่ือสารถ่ายทอดนโยบาย การกําหนดนโยบาย หรือกฎ/ระเบียบทีช่ ว่ ยสง่ เสริมสทิ ธิของพลเมืองในการใช้ข้อมูลรฐั เพ่ือการมสี ว่ นรว่ มในการทํางาน เพิ่มความโปรง่ ใสของรัฐบาลและสรา้ งวฒั นธรรมความ รับผิดชอบของเจ้าหน้าทีร่ ฐั การออกมาตรการหรือข้อบังคับใชก้ ฎหมายท่ีส่งเสรมิ การเขา้ ถึงข้อมลู การปรบั ปรงุ ระบบหรือ รปู แบบข้อมูลของภาครฐั และเปิดเผยขอ้ มลู ที่ประชาชนร้องขอต่อสาธารณะ และจัดสรร ทรัพยากรใหเ้ พยี งพอกบั ภารกิจ เชน่ การพัฒนาช่องทาง หรอื แพลตฟอร์มการยน่ื คาํ รอ้ ง หรือ การเปิดเผยขอ้ มลู ขา่ วสารผา่ นช่องทางออนไลน์ การจัดทาํ ฐานขอ้ มูล การวางระบบและกาํ หนดหน้าท่ขี องเจ้าหนา้ ทีอ่ ยา่ งชดั เจนในการสนบั สนุนการเปิดเผย ข้อมูลสาธารณะและการค้มุ ครองสทิ ธิของประชาชนจากกรใช้ประโยชนข์ อ้ มลู สร้างการตระหนกั รูข้ องประชาชนในการรอ้ งขอและเข้าถงึ ขอ้ มูลเพ่อื กดดนั ให้หน่วยงานรฐั ดาํ เนินการเปิดเผยขอ้ มลู อย่างมมี าตรฐานและรบั ผดิ ชอบต่อขอ้ มลู สาธารณะ 23 23

ตวั อย่างความสําเรจ็ จากตา่ งประเทศ สหรฐั อเมริกา กรณีของสหรัฐอเมริกา ในอดีตหลังจากประธานาธิบดี บารัค โอบามา (Barack Obama) สาบานตนเข้าดํารงตําแหน่งได้เพียง 1 วัน ได้มอบนโยบายแก่หัวหน้าส่วน ราชการของรัฐบาลกลางเกี่ยวกับการเปิดเผยข้อมูลภาครัฐอย่างจริงจังและต่อเนื่อง โดยใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีที่เจริญก้าวหน้าขึ้น ทั้งนี้ เพื่อสร้างรัฐบาลที่โปร่งใส ส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางการเมืองของประชาชน รวมทั้งการประสานงานกันระหว่าง หน่วยงานภาครัฐ และระหว่างหน่วยงานภาครัฐกับสังคม (Memorandum for the Heads of Executive Departments and Agencies 2009; Schrier, 2014, p. 14) โดยการสร้างเว็บท่า (Portal Site) เพื่อเป็นแหล่งรวบข้อมูลเปิดของหน่วยงานภาครัฐ ทุกแห่งของสหรัฐอเมริกาที่ทําหน้าที่เป็นศูนย์กลางการเปิดเผยข้อมูลภาครัฐ คือ https://www.data.gov/ ณ วันท่ี 15 กันยายน พ.ศ. 2559 มชี ุดขอ้ มลู ทงั้ ส้ิน 186,462 ชุดข้อมูล (Data.gov, n.d.) ซึ่งสอดคล้องกับ Wikileaks ที่ได้นําเอกสารความลับที่ เกี่ยวกับนโยบายความมั่นคงและนโยบายต่างประเทศของมหาอํานาจทั้งหลายโดยเฉพาะ สหรัฐอเมริกามาเปิดเผยผ่านเว็บไซต์ได้รับรู้อย่างต่อเนื่อง (Fenster, 2012, pp. 753- 807) การเปิดเผยข้อมูลภาครัฐ (Open Government Data) เพื่อสร้างรัฐบาลแบบเปิด (Open Government) 24

3. การสร้างภาคเี ครือข่าย (Partnership) การปรับเปลี่ยนโครงสร้างและรูปแบบการทํางานของภาครัฐ เพื่อสนับสนุนการมีส่วนร่วมของ คนในองค์กรและคนนอกองค์กร และปรับวิธีการทํางานแนวนอน เพื่อสร้างให้เกิดรูปแบบการ ทํางานที่เน้นความร่วมมือและการมีส่วนร่วมจากคนทั้งในองค์กรและภาคส่วนอื่น เช่น ภาคประชาชน ภาคประชาสังคม ภาคธุรกิจ/ภาคเอกชน นักวิชาการ สื่อสารมวลชน เป็นต้น อัน จะก่อให้เกิดความร่วมมือในการทํางานระหว่างกัน รวมถึงการมีกลไกหรือวิธีการที่ใช้ในการ ขับเคลื่อนการสร้างความร่วมมือเชิงบูรณาการ รวมถึงที่มาและแนวทางของการทํางานแบบมี ส่วนร่วมของผมู้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสยี ปจั จัยหลกั แห่งความสาํ เร็จในการบริหารราชการแบบเครือข่าย ไดแ้ ก่ ปจั จยั พืน้ ฐาน (foundational platform factors) และปัจจยั ด้านปจั เจกบุคคล (individual factors) ฉนั ทามติ การทํางานทข่ี บั เคลอื่ นร่วมกันในการแก้ไข ปัญหาและกลไกการทํางานท่ีดาํ เนินไปบนการ สรา้ งความเหน็ พ้องตอ้ งกนั หรือฉนั ทามตริ ่วม ของทุกฝา่ ย อีกนยั หนึง่ คอื การแปรเปลย่ี น การสรา้ งขอ้ ตกลงรว่ มกนั ความขดั แย้งเปน็ ความรว่ มมือได้ การสร้างขอ้ ตกลงทีท่ กุ ฝา่ ยยอมรับร่วมกนั ได้ แมจ้ ะไมเ่ ห็นด้วยทง้ั หมด รวมไปถึง การจัดการ แก้ไขความขดั แยง้ ทีอ่ าจเกิดขึ้น กรอบการทํางานท่ชี ัดเจน “กรอบการทํางานท่ชี ดั เจน” ความเป็นผนู้ าํ (institutionalize framework) การ เจรจาหาขอ้ ตกลงร่วมกนั ดําเนินไป ภายใต้ กรอบบรรทัดฐาน (normative) ความไว้วางใจ กรอบบรรทดั ฐานความเป็นผ้นู ํา ฉันทามติ ร่วมของทกุ ฝ่าย ความโปรง่ ใส ภาระความ รับผิดชอบและความเทา่ เทียมกนั การเสรมิ สรา้ งความไวว้ างใจซง่ึ กนั และกนั ของทกุ ฝ่าย (generalized trust) 25

สเปน ด้วยสภาเมืองมาดริดต้องเผชิญกับความท้าทายในการบริหารราชการ แบบใหม่ ที่จะนําไปสู่รัฐบาลที่โปร่งใสและประชาชนมีส่วนร่วมมากขึ้น เมืองมาดริดก่อนการดําเนินโครงการนั้น ยังขาดในเรื่องการมีส่วนร่วม และการแสดงความคิดเห็นของประชาชน ดังนั้น รัฐบาลมาดริดตัดสินใจ สร้างเว็บไซต์ขึ้น เพื่อเป็นช่องทางสําหรับการรับฟังและการแสดงความ คิดเหน็ ของประชาชน ทิศทางนโยบายที่สําคัญได้แก่ การเปิดพื้นที่การมีส่วนร่วมให้กับประชาชนในปัญหาบ้านเมือง ตั้งแต่ในกระบวนการตัดสินใจเชิงนโยบาย ไปจนถึงการพัฒนาโครงการที่สนองตอบความ ต้องการของประชาชน โดยสภาเมืองมาดริด ของประเทศสเปน มีตัวอย่างที่ดีในการออกแบบ และเปิดตัวแพลตฟอร์มที่มีชื่อว่า “Decide Madrid” ขึ้นในปี 2558 เพื่อเป็นพื้นที่แพลตฟอร์ม ออนไลน์สําหรับให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจของเมืองในด้านต่างๆ ตั้งแต่การออก กฎหมาย การจัดทํางบประมาณ และการพัฒนาโครงการที่ตอบโจทย์ประชาชนในเมือง และ ภายหลงั นอกเหนอื จากออนไลน์ ก็ไดม้ ปี ฏิสมั พันธ์เพิ่มข้นึ ในทางกายภาพด้วย Decide Madrid มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้การดําเนินการของภาครัฐในเมืองมาดริดมีความโปร่งใส โดยขยายการมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการตัดสินใจของภาครัฐ ซึ่งที่น่าสนใจมากคือ รวมไปถึงการใช้จ่ายเงินงบประมาณของสภาเมือง ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมกับรัฐบาล ทอ้ งถ่นิ ได้ 4 รูปแบบ ไดแ้ ก่ (1) การจัดทํางบประมาณแบบมีส่วนร่วม (Participatory budgeting) ซึ่งประชาชนสามารถจัดทําข้อเสนอการใช้จ่าย สําหรับโครงการต่างๆ ในเมืองมาดริดได้ในวงเงิน รวม 100 ลา้ นยูโร หรือประมาณ 3,700 ล้านบาท (2) ประชาชนสามารถพฒั นาข้อเสนอเพอื่ พฒั นากฎหมาย ใหม่ในเขตอํานาจศาลของสภาเมอื งได้โดยตรง (3) ประชาชนสามารถแสดงความคิดเหน็ และลงคะแนนเสยี ง เกีย่ วกับการดาํ เนนิ การของสภาเมอื งผ่านกระบวนการ ปรกึ ษาหารอื ได้โดยตรง และ (4) ประชาชนสามารถเสนอข้อเสนอแนะหรือข้อคัดคา้ นที่เป็น ประโยชนใ์ นด้านตา่ งๆ กบั สภาเมอื งได้ ทม่ี า: UN, 2018 26

4. การสร้างแรงจงู ใจ (Motivation) กลไกการสรา้ งแรงจงู ใจ (Motivation) หนว่ ยงานภาครัฐสามารถดาํ เนนิ การเพอ่ื สรา้ ง แรงจงู ใจทง้ั บคุ ลากรภายในและภายนอกองค์กร เพ่อื ใหเ้ กิดให้เกิดการเปิดเผยข้อมลู และเขา้ มาร่วม มสี ่วนรว่ มในการพัฒนาสง่ิ ต่าง ๆ ร่วมกัน เชน่ การกระตุ้น จูงใจ เพื่อโน้มน้าวให้เกิดการ จัดการฝึกอบรมและพัฒนา เปิดเผยข้อมูลและเข้ามาร่วมมีส่วนร่วมในการ บุคลากร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พัฒนาสิ่งต่าง ๆ ร่วมกัน การจูงใจให้ผู้ตาม การพัฒนาทักษะการทํางานอย่างมี เกิดแรงบันดาลใจ ให้ความหมายและท้าทายต่อ ส่วนร่วม ความสามารถในการ งานที่กําลังรับผิดชอบอยู่ มีการแสดงออกซึ่ง ทํางานแบบเครือข่ายความร่วมมือ ความกระตือรือร้น สร้างเจตคติที่ดีและการคิด และการเปิดรับความคิดเห็นจากทั้ง ในแง่บวก ผู้นําจะแสดงการอุทิศตัวหรือความ ภายในและภายนอก ทักษะการ ผูกพันต่อเป้าหมายและวิสัยทัศน์ร่วมกัน ผู้นํา จัดการภาวะวิกฤต รวมถึงทักษะ จะแสดงความเชื่อมั่นและแสดงให้เห็นถึงความ การสอ่ื สาร ตั้งใจอย่างแน่วแน่ว่าจะสามารถบรรลุเป้าหมาย สวัสดิการและสิทธิพิเศษอื่นๆ ไป ได้ ผู้นําจะช่วยให้ผู้ตามมองข้ามผลประโยชน์ จนถึงการมอบรางวัลรางวัล ของตนเพื่อวิสัยทัศน์และภารกิจขององค์การ สําหรับข้าราชการ ในการส่งเสริมให้ ผู้นําจะช่วยให้ผู้ตามพัฒนาความผูกพันของ เกิดภาวะผู้นํา หรือที่เกี่ยวข้องกับ ตนต่อเป้าหมายระยะยาว ผู้นําจะสร้างแรง การพัฒนาระบบนิเวศเพื่อสร้าง บันดาลใจให้แก่ผู้ตามผ่านความเป็นปัจเจก เสริมภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วน บุคคล และการกระตุ้นทางปัญญา เพื่อให้ผู้ ร่วมอยา่ งมีความหมาย ตามสามารถผา่ นพน้ กบั อปุ สรรคของตนเอง การสื่อสารในเชิงบวก รวมถึง การสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีใน 27 การทํางาน และกระตุ้นให้เกิดการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ การรับฟัง ความคดิ เห็นระหว่างกนั

ตัวอยา่ งความสําเร็จ จากต่างประเทศ

5. การสนับสนุนองคค์ วามรู้ และทรัพยากร (Knowledge and Resource) การให้ความรู้เกี่ยวกับการมีส่วนร่วมแก่ประชาชน ผ่านช่องทาง และสื่อต่าง ๆ ที่ประชาชน แต่ละกลุ่มเข้าถึงได้ง่าย เช่น เอกสารตีพิมพ์ วิทยุชุมชน การจัดนิทรรศการ จดหมายข่าว เว็บไซต์ เป็นต้น นอกจากนี้ ส่งเสริมให้ประชาชนได้รู้ระเบียบกฎหมาย และเข้าใจบทบาท หน้าที่ พัฒนาความรู้ความเข้าใจ เพิ่มขีดความสามารถ และเพิ่มโอกาสของภาคประชา สังคม และชุมชนในการเข้ามามีส่วนร่วมเพื่อการเป็นภาคีเครือข่าย และมีบทบาทร่วม ทํางานกับภาครฐั ในลักษณะหุน้ สว่ นความร่วมมอื ได้อย่างเป็นรปู ธรรม • หน่วยงานควรมีการส่งเสริมการสร้าง วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมแห่ง การเรียนรู้ให้เกิดขึ้นภายในองค์กร โดยผู้นําควรมีการส่งเสริมและ สร้างแรงจูงใจให้กับบุคลากรในการ สร้างกระบวนการพัฒนาศักยภาพ ของตนเอง และเรียนรสู้ ิง่ ใหม่ ๆ • มอบโอกาสและจัดสรรทรัพยากรให้บุคลากรได้เรียนรู้และพัฒนาตามความ ต้องการของตนเอง • การสนับสนุนองค์ความรู้ให้แก่ประชาชน ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ให้สามารถเรียนรู้ เข้าใจระเบียบ/กฎหมาย เข้าใจบทบาทหน้าที่ เพิ่มขีดความสามารถ และเพิ่มโอกาส ในการสร้างศักยภาพให้ชุมชนสามารถบริหารจัดการทรัพยากรในพื้นที่ได้ ดว้ ยตนเอง • มีการจัดสรรทรัพยากรให้เพียงพอ ต่อการสร้างเสริมสภาพแวดล้อมในการ มีส่วนร่วมที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นการจัดเวทีการแสดงความเห็น การเตรียม ช่องทางในการรับฟังความคิดเห็นจากประชาชน ผ่านระบบออนไลน์ ในล29ักษณะ การสือ่ สารแบบสองทาง (Two - w29ay Communication)

ตัวอย่างความสําเร็จจาก ต่างประเทศ เมืองซองโด (Songdo) สาธารณรัฐเกาหลี เมืองซองโด (Songdo) เมืองศูนย์กลางการค้าเสรีที่เกิดจากการถมทะเล คือ ต้นแบบ ของเมืองที่มีการเชื่อมต่อระบบโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ บนอินเทอร์เน็ต มีการพัฒนา อย่างยั่งยืนจากการประหยัดพลังงานในอาคาร ให้ความสําคัญกับการพัฒนาความ ปลอดภัย และการเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมซองโดตั้งอยู่ห่างจากกรุงโซล เมืองหลวง ของประเทศเกาหลีใต้ไปราว 65 กิโลเมตร มีพื้นที่ประมาณ 1,500 เอเคอร์ ทําเลของ เมืองอยู่ในเขตธุรกิจสากล (International Business District: IBD) อันเป็น ศูนย์กลางการค้าเสรีและธุรกิจระหว่างประเทศ พื้นที่มีลักษณะเป็นเกาะ เนื่องจากการ ถมทะเลโดดเด่นด้วยการสร้างเมืองใหม่ที่มีความทันสมัยด้วยความร่วมมือของบริษัท ด้านเทคโนโลยีสื่อสารชื่อดังอย่าง CISCO ที่ทําหน้าที่พัฒนาเทคโนโลยีเครือข่าย ของเมอื ง เพื่อทําให้ซองโดเป็นเมืองต้นแบบของการเชื่อมต่อ (Connected Community) ที่ข้อมูลทุกอย่างได้รับการเชื่อมต่อเป็นเครือข่ายเดียวกันบนอินเทอร์เน็ต เช่น ระบบ ประปา ไฟฟ้า โทรศพั ท์ การจราจร ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีการออกแบบภายใต้แนวคิดการ พัฒนาที่ยั่งยืน โดยเน้นการเชื่อมต่อพื้นที่ใกล้เคียงเพื่อการเข้าถึงด้านการขนส่ง การออกแบบการใช้พลังงานและโครงการในอาคารอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งพื้นที่โล่ง และที่อยู่อาศัยต้องคํานึงถึงความปลอดภัยและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ตลอดจน การเพิ่มพื้นที่สีเขียวภายในเมืองให้มีมากเกือบครึ่งหนึ่งของพื้นที่ทั้งหมด เช่นท่ี Central Park สวนสาธารณะหลักของซองโด ซึ่งมีต้นแบบมาจากสวนสาธารณะชื่อ เดียวกันในนครนิวยอร์ก Central Park เป็นสวนสาธารณะขนาดใหญ่ที่เป็นเสมือนปอด ใจกลางเมือง มีเนื้อที่ราว 101 เอเคอร์ หรือประมาณร้อยละ 10 ของพื้นที่ทั้งหมดของ ซองโด (ปิยวรรณ กลิ่นศรีสขุ , 2562) 30

6. การพฒั นาเทคโนโลยี นวัตกรรม และ โครงสรา้ งพืน้ ฐานโดยมีประชาชน เปน็ ศูนยก์ ลาง (Technology Innovation and Infrastructure Citizen Center) เพื่อเอื้อให้เกิดการเปิดระบบราชการ และ โดยดัชนีประเมินการมีส่วนร่วมของประชาชนใน การมีส่วนร่วม โดยการมีนําเทคโนโลยีมาใช้ รูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ (E-Participation Index) ในการเปิดเผยข้อมูล สร้างแพลตฟอร์ม จัดทําโดยองค์การสหประชาชาติ เป็นดัชนีประเมิน กลางในการดําเนินการเรื่องต่าง ๆ เพื่อ การมีส่วนร่วมของประชาชนในรัฐบาลดิจิทัล อํานวยความสะดวกแก่ประชาชนในการ อันเป็นองค์ประกอบสําคัญในการสร้าง เข้าถึงข้อมูล และการมีส่วนร่วมต่าง ๆ ได้ ความโปร่งใสให้กับและเพิ่มประสิทธิภาพให้กับ อย่างเสรี โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย นอกจากนี้ให้ ภาครัฐโดยกําหนดระดับการมีส่วนร่วมทาง หน่วยงานเปิดเผยข้อมูลข่าวสารสาธารณะ อิเล็กทรอนิกส์ไว้ทั้งหมด 3 ระดบั ประกอบด้วย ที่หน่วยงานจัดทําในรูปแบบและช่องทาง ดิจิทัล เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงและสามารถ E-Information (Stage 1) การให้ข้อมูลดิจิทลั นาํ ข้อมลู ดา้ นต่าง ๆ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้ ภาครัฐแกป่ ระชาชนและช่องทางการเข้าถึงขอ้ มลู สาธารณะตอ่ ประชาชนทง้ั ในรูปแบบทไ่ี มต่ ้องขอ หรอื ตามการรอ้ งขอ ครอบคลมุ ข้อมูลด้าน นโยบาย กฎหมาย และข้อมลู อืน่ ๆ ทเี่ กีย่ วข้อง ภ า ค ร ั ฐ ค ว ร ม ี ก า ร น ํ า เ ท ค โ น โ ล ยี 31 E-Consultation (Stage 2) การมเี ครือ่ งมือ ออนไลนใ์ นการรับฟังความเหน็ ของภาครัฐ สารสนเทศและการสื่อสารที่ทันสมัย เพ่อื กระตุ้นใหป้ ระชาชนมสี ่วนรว่ มและเปดิ โอกาสใหแ้ สดงความเหน็ เกีย่ วกบั นโยบายและ มาใช้เพื่อยกระดับการบริหารจัดการ การบรกิ ารสาธารณะ ภาครัฐให้มีความทันสมัยในรูปแบบ E-Decision-Making (Stage 3) การเปิดโอกาส ข อ ง E-Government เ พ ื ่ อ เ พ ิ ่ ม ให้ประชาชนเขา้ รว่ มเสนอทางเลอื กเชงิ นโยบายและ ประสิทธิภาพของภาครัฐในการส่ง มสี ว่ นรว่ มในการพัฒนาการให้บริการ และการสง่ มอบบริการท่ีทันสมัยผ่านชอ่ งทางดจิ ิทลั มอบการบริการสาธารณะแก่ประชาชน รวมถึงการนํานวัตกรรม เทคโนโลยีที่ ทันสมัยมาประยุกต์ใช้ในการเปิดเผย ข ้ อ ม ู ล เ พ ื ่ อ ใ ห ้ ป ร ะ ช า ช น น ํ า ไ ป ใ ช้ ประโยชน์ และการรบั ฟงั ความคดิ เห็น

ตวั อย่างความสาํ เรจ็ จากต่างประเทศ เดนมาร์ก ประเทศเดนมาร์ก เป็นประเทศในแถบยุโรปที่มีค่าเฉลี่ย ของการเป็น e-Government สูงสุดในภูมิภาคยุโรป และมีค่าเฉลี่ยในการเป็น e-Government สูงที่สุด จาก 193 ประเทศสมาชิกสหประชาชาติ โดยมีค่าเฉลี่ย สงู สดุ ติดต่อกันมาตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2561 โดยเดนมาร์กมีการจัดทํายุทธศาสตร์ด้านดิจิทัล มุ่งเน้นการเชื่อมโยงเทคโนโลยีเข้ากับระบบของ หน่วยงานรัฐทั้งส่วนกลางและท้องถิ่น และริเริ่มโครงการต่างๆ ผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ เดนมาร์กมีนโยบายที่ทําให้ประชาชนเข้าถึงบริการสาธารณะต่างๆ มากกว่า 100 รายการ อย่างง่ายดายและปลอดภัย ผ่านการขับเคลื่อนโดย Digital Key ในชื่อ NemID ที่ใช้เข้าถึงบริการ ต่างๆ ทั้งของภาครัฐและภาคเอกชนในทุกแพลตฟอร์ม เปรียบเสมือนเป็นกล่องจดหมายที่ ปลอดภยั ในการส่อื สารระหว่างรฐั และประชาชนในประเทศ เดนมาร์กมีการวางรากฐานที่ดีตั้งแต่เมื่อปี 2511 โดยให้ประชาชนทุกคนในเดนมาร์กลงทะเบียน ในฐานข้อมูลกลาง หรือ Central Person Register (CPR) ก่อนเริ่มผลักดันเข้าสู่ระบบดิจิทัลในปี 2544 ซึ่งถือเป็นก้าวแรกของ e-Government ในเดนมาร์ก โดยได้มีการสร้างลายเซ็น อิเล็กทรอนิกส์สําหรับหน่วยงานทุกแห่งที่จําเป็นต้องใช้อีเมลในการทํางาน และเริ่มสื่อสารผ่าน ช่องทางดิจิทัลในที่ทํางานกัน จนนํามาสู่การเปลี่ยนแปลงครั้งสําคัญในปี 2554 ที่กําหนดให้ ประชาชนทุกคนต้องมี Digital Post ซึ่งเป็นช่องทางการสื่อสารระหว่างรัฐและประชาชน บนช่องทางออนไลน์ สว่ นในภาคธรุ กจิ ก็มกี ารบงั คบั ใช้ Digital Post เชน่ เดยี วกัน ท่ีมา https://www.bangkokbiznews.com/tech/1011419 https://en.digst.dk/ 32

ตัวอย่างความสาํ เร็จจากตา่ งประเทศ ปัจจัยสําคัญที่ทําให้ ชาวเอสโตเนียเข้าถึง เอสโตเนีย บริการของภาครัฐได้ ง่ายมี 2 ประการ คือ จากดัชนีรัฐบาลอิเล็กทรอนิกส์ แสดงให้เห็นถึงการ ก า ร ส ่ ง เ ส ร ิ ม ใ ห้ พัฒนาอย่างก้าวกระโดดของประเทศเอสโตเนีย โดยใน ประชาชนทุกคนมีสิทธิ ปี 2018 ดัชนีรัฐบาลอิเล็กทรอนิกส์ ของประเทศ ขั้นพื้นฐานในการ เอสโตเนียอยู่ในอันดับที่ 16 และในปี 2020 ดัชนีรัฐบาล เข้าถึงอินเทอร์เน็ต อิเล็กทรอนิกส์ ของประเทศเอสโตเนียอยู่ในอันดับที่ 3 โดยมีการสนับสนุน ถอื วา่ เป็นการพัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็วในระยะเวลาเพียง จากภาครัฐ ทําให้ทุก ไม่กี่ปี เอสโตเนียถือเป็นประเทศที่มีขนาดเล็กในทวีป คนสามารถเข้าถึง ยุโรป มีประชากร 1.3 ล้านคน แต่กลับก้าวขึ้นมาเป็น เว็บไซต์บริการภาครัฐ ผู้นาํ ในสังคมดิจิทลั ได้อยา่ งรวดเรว็ ผ่านการยืนยันตัวตน ด้วย E-ID และความ สําหรับระบบ e-Government ของเอสโตเนีย ถือได้ว่า โปร่งใส ซึ่งเอสโตเนีย เป็นระบบที่ดีที่สุดในโลกก็ว่าได้ เพราะข้อมูลภาครัฐมี ม ี ก า ร น ํ า เ ท ค โ น โ ล ยี การเชื่อมต่อกันอย่างสมบูรณ์และครอบคลุมในทุกๆ บ ล ็ อ ก เ ช น ม า ใ ช้ ด้าน จึงนับว่าเป็นต้นแบบของอีกหลายๆ ประเทศทั่ว เพื่อสร้างความมั่นใจ โลก เอสโตเนียใช้เวลาพัฒนาระบบการทํางานของ ให้ประชาชนในเรื่อง e-Government ในประเทศถึง 17 ปี นับตั้งแต่ประกาศ ความโปร่งใส โดย เอกราช มีการปรับปรุงการทํางานและการให้บริการ ข้อมูลทั้งหมดจะอยู่ใน ของภาครัฐโดยการนําเทคโนโลยีเข้ามาเป็นส่วนหนึ่ง รูปแบบของดิจิทัลและ ของการให้บรกิ าร ป ร ะ ว ั ต ิ ท ั ้ ง ห ม ด ไ ม่ ประชาชนสามารถเข้าถึงบริการ สามารถถกู ลบออกได้ ต่างๆ ของภาครัฐได้ง่ายผ่าน เว็บไซต์ e-Government ของ เอสโตเนีย แสดงให้เห็นว่าการ ให้บริการภาครัฐของเอสโตเนีย นั้น ร้อยละ 99 เป็นแบบ ออนไลน์ ตลอด 24 ช่วั โมง ทมี่ า https://www.bangkokbiznews.com/tech/1011419 https://www.weforum.org/ 33

7. การตดิ ตามนโยบาย ของภาครัฐ (Monitor Policies) การร่วมสร้างระบบติดตามและ ประเมินผล รวมทั้งรายงานความ คืบหน้าของการดําเนินนโยบายใน แต่ละเรื่อง ผ่านการใช้ตัวชี้วัดในการ ติดตามเพอื่ ดผู ลการปฏบิ ตั ิงาน เพอื่ เป็นการตรวจสอบการปฏิบัติงาน ของหน่วยงานของรัฐ ให้เป็นไปตาม แผนการท่กี าํ หนดไว้ หน่วยงานภาครัฐควรมีการส่งเสริมการมีส่วนร่วมจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยเฉพาะภาคประชาชนในกระบวนการตรวจสอบการทํางานของภาครัฐ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการมีส่วนร่วมในการตรวจสอบงบประมาณ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่ง ที่สําคัญในการติดตามการดําเนินนโยบายของรัฐตั้งแต่ต้นทาง เช่น กําหนด นโยบาย การบังคับใช้ และตรวจสอบ ติดตามผลของการดําเนินนโยบาย ซึ่งมี ความสอดคล้องกบั การบรหิ ารจดั การงบประมาณของรัฐอย่างมปี ระสิทธิภาพ การกําหนดผู้รับผิดชอบและการติดตามประเมินผล เช่น การแต่งตั้งในรูปแบบ คณะกรรมการ และมีกลไกการตรวจสอบการดําเนินงานของหน่วยงานจาก ภาคประชาชน เช่น คณะกรรมการทํางานร่วมกับภาคประชาชนในส่วนกลางและ ในพน้ื ท่ี การมีระบบติดตามแสดงสถานะการดําเนินการที่ตอบสนองต่อการรับฟังเสียง สะท้อนของประชาชน การเผยแพร่ข้อมูลที่สําคัญของภาครัฐ เช่น เว็บไซต์ ภาษีไปไหน ระบบการจัดการข้อร้องเรียนเรื่องภาษี โดยใช้เลขบัตรประชาชน ระบบการรับเรอ่ื งและตดิ ตามข้อร้องเรยี น เปน็ ต้น 34

ตวั อยา่ งความสาํ เร็จจากต่างประเทศ เกาหลใี ต้ ประเทศเกาหลีใต้ เป็นประเทศที่มีความเข้มแข็งในด้านกระบวนการงบประมาณ แบบมีส่วนร่วมเนื่องจากมีกฎหมายสนับสนุนการดําเนินงานของท้องถิ่นหลายฉบับ โดยมีโครงการสาํ คญั 3 โครงการ ได้แก่ (1) ศูนย์รายงานความสูญเสียทางงบประมาณ (Budget Waste Report Center) โดยกระทรวงยุทธศาสตร์และการคลัง มีวัตถุประสงค์เพื่อให้งบประมาณถูกใช้ อย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพมากที่สุด โดยให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการ รายงานงบประมาณที่ไม่มีความจําเป็นหรือการสูญเสียงบประมาณ ด้วยการ แสดงความคิดเห็นและเสนอแนวทางการใช้งบประมาณในระดับท้องถิ่นและ รฐั บาลกลาง (2) สํานักงานคณะกรรมการตรวจสอบ (Board of Audit and Inspection, BAI) มีหนา้ ทีห่ ลกั ในการตรวจสอบการดําเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ และเปิดโอกาส ให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการตรวจสอบการจัดสรรงบประมาณ ของหน่วยงานรัฐว่าควรตรวจสอบองค์กรใดและการใช้จ่ายงบประมาณส่วนไหน และสามารถรวมตัวกันเรียกร้องให้ BAI ตรวจสอบโครงการและนโยบายต่าง ๆ เกี่ยวกับการตอบโจทย์ผลประโยชน์และความคุ้มค่าต่อสาธารณะของโครงการ ตา่ ง ๆ ได้ด้วยการเขา้ ชือ่ ร้องเรยี น (3) หน่วยงาน National Assembly Budget Office (NABO) ทําหน้าที่สนับสนุน ด้านข้อมูลให้กับสมาชิกนิติบัญญัติในการตัดสินใจด้านงบประมาณ โดยมีหน้าท่ี หลักในการวิเคราะห์ข้อมูลที่จําเป็นในกระบวนการงบประมาณ การวิเคราะห์ แนวโน้มทางเศรษฐกิจและการใช้งบประมาณของประเทศ โดย NABO มีช่องทางท่ี เปิดให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมผ่านการทําประชาพิจารณ์เพื่อรับฟังความ คดิ เห็นและข้อเสนอแนะจากประชาชนเพ่อื รับทราบแนวโน้มหรอื ความตอ้ งการด้วย 35

ตัวอยา่ งความสําเร็จจากตา่ งประเทศ ฟิลิปปนิ ส์ ประเทศฟิลิปปินส์ ปฏิรูปการบริหารจัดการประเทศในหลายด้านเพื่อยุติปัญหาการคอร์รัปชัน และขจัดปัญหาความยากจนในประเทศผ่านกลไกความโปร่งใสและการมีส่วนร่วมของ ประชาชนในกระบวนการงบประมาณในระดับท้องถิ่นและส่วนกลาง โดยมีกระบวนการ ดาํ เนินงานสองระดบั ดังน้ี ระดับภาครัฐ เช่น (1) การจัดตั้ง The Cabinet cluster on Good governance and Anticorruption (CGAC) เพื่อเป็นกลไกสําคัญในการผลักดันให้เกิดการมีส่วนร่วม ความโปร่งใสและสร้างความไว้วางใจจากประชาชนต่อหน่วยงานภาครัฐ โดยให้ความสําคัญ กับมาตรการตรวจสอบและติดตามการดําเนินงานของภาครัฐอย่างมีส่วนร่วม เพื่อการจัดสรรทรัพยากรที่เป็นธรรม และสร้างความโปร่งใสในการให้บริการประชาชน (2) การเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของหน่วยงานภาคประชาสังคม โดยมุ่งพัฒนารัฐบาลเปิด ส่งเสริมหลักธรรมาภิบาลและสร้างการมีส่วนร่วมของภาคประชาสังคมทุกกลุ่ม ในกระบวนการกําหนดนโยบายทั้งระดับท้องถิ่นและนโยบายระดับประเทศ และ (3) นโยบบาย การเปิดเผยข้อมูล (Full Disclosure Policy, FDP) กําหนดให้หน่วยงานภาครัฐในระดับ ท้องถิ่นต้องเปิดเผยข้อมูลงบประมาณและแนวทางการใช้งบประมาณของหน่วยงานให้ ประชาชนรบั ทราบ ระดับภาคประชาชน มีเครื่องมือและแนวปฏิบัติที่สําคัญสําหรับการปฏิรูปการมีส่วนร่วมของ ภาคประชาสังคมในระดับท้องถิ่น เช่น (1) การติด “ตราการจัดการที่ดี” (Seal of Good housekeeping, SGH) เพื่อรับรองความโปร่งใสและส่งเสริมกลไกการมีส่วนร่วมของภาค สังคมในการติดตามและตรวจสอบงบประมาณของหน่วยงานภาครัฐระดับท้องถิ่น (2) ข้อตกลงการมีส่วนร่วมทางงบประมาณ (Budget Partnership Agreements) เพื่อให้ ภาคประชาสังคมมีบทบาทในการเสนอและจัดสรรงบประมาณให้มีความเหมาะสมมากยิ่งขึ้น จากการตรวจสอบและคัดกรองโครงการโดยภาครัฐ (3) การจัดทํางบประมาณแบบมีส่วน ร่วมระดับรากหญ้า (Grassroots Participatory Budgeting) เป็นการจัดทํางบประมาณใน ระดับท้องถิ่นแบบล่างขึ้นบนเพื่อลดอิทธิพลของนักการเมืองท้องถิ่นในการตัดสินใจเชิง นโยบายและส่งเสริมบริการของหน่วยงานภาครัฐต่อผู้ยากไร้ (4) โครงการการตรวจสอบ ง บ ป ร ะ ม า ณ โ ด ย ป ร ะ ช า ช น ม ี ส ่ ว น ร ่ ว ม ( Citizen Participatory Audit Project) เ ป ็ น กระบวนการตรวจสอบการใช้งบประมาณของภาครัฐแบบมีส่วนร่วมขององค์กรภาคประชา สงั คมและสาํ นักงานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ทําใหก้ ารตรวจสอบมปี ระสทิ ธภิ าพมากยิง่ ขนึ้ 36

8. การสร้างวัฒนธรรมองค์กร (Organizational Culture) วัฒนธรรมองค์กร (Organizational ก า ร ป ร ั บ ท ั ศ น ค ต ิ ( Mindset) Culture) ถือเป็นองค์ประกอบที่สําคัญท่ี ของข้าราชการให้เปิดเผยข้อมูล และสร้างการมีส่วนร่วมให้เกิดขึ้น แสดงถึงความเป็นตัวตนขององค์การ และ เปิดใจกว้างยอมรับการ เปลี่ยนแปลง และพร้อมจะ เป็นตัวกําหนดแนวทางร่วมกันระหว่าง ยอมรับสิ่งใหม่ โดยต้องมีการ กําหนดจุดมุ่งหมายและ บุคลากรในองค์กร เพื่อให้มีแนวทางที่ชัดเจน วัตถุประสงค์ที่ชัดเจน ซึ่งรวมไป ถึงการสื่อสาร และกิจกรรมท่ี สําหรับปฏิบัติงานและขับเคลื่อนองค์การไปสู้ ต่อเนื่องภายในองค์การ เพื่อให้ เกิดการสร้างวัฒนธรรมการ เป้าหมายได้อย่างประสบความสําเร็จ รวมทั้ง เปิดเผยข้อมูล และการมีส่วนรว่ ม วัฒนธรรมองค์กรยังเปรียบเสมือนอํานาจที่ ไม่เป็นทางที่ส่งผลต่อทัศนคติ ค่านิยม ความ เชื่อ และพฤติกรรมของบุคลากรในองค์กร อีกด้วย ด้วยเหตุนี้วัฒนธรรมองค์การจึงถือ เ ป ็ น อ ี ก ห น ึ ่ ง อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ท ี ่ ค ว ร ใ ห้ ความสําคญั ในการพัฒนาให้นําไปสู่การสร้าง 37 สภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมการบริหารภาครัฐ ระบบเปดิ และการมีสว่ นรว่ ม

กรอบแนวคดิ Recommendation of the Council on Public Service Leadership and Capability โดย OECD การพัฒนาองค์กรเพื่อให้ตอบสนองและปรับตัวกับความท้าทายและ การเปลี่ยนแปลง การออกแบบกระบวนการสื่อสารระหว่างภายในและ ภายนอกองค์กรให้มีประสิทธิภาพ เพื่อใช้สําหรับการแลกเปลี่ยนข้อมูล และองค์ความรู้ที่สําคัญในการพัฒนาองค์กร ส่งเสริมให้มีการสื่อสาร ระหว่างบุคลากรและผบู้ ริหารระดับสงู อยา่ งต่อเน่อื ง การพัฒนาศักยภาพของบุคลากรให้มีประสิทธิภาพ (Skilled and effective public servants) สิ่งสําคัญที่จะทําให้คุณค่าและเป้าหมายขององค์กร ประสบความสําเร็จได้ คือ การมีบุคลากรที่มีความสามารถและมีทักษะ ทส่ี อดคลอ้ งกบั คุณค่าและเปา้ หมายขององค์กร การสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ส่งเสริมการบริหารภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วมนั้น เริ่มต้นจากการกําหนดคุณค่าและเป้าหมายขององค์กรอย่างชัดเจน โดยคุณค่าและ เป้าหมายเหล่านั้นควรมาจากการตกลงร่วมบุคลากร คณะผู้บริหารและผู้ที่มีส่วนได้ส่วน เสียเพื่อให้เกิดความเข้าใจและมองเห็นเป้าหมายของการปรับเปลี่ยนองค์กรในอนาคต 38 ร่วมกนั

ตัวอยา่ งความสาํ เรจ็ จากตา่ งประเทศ สงิ คโปร์ ประเทศสิงคโปร์ เป็นอีกหนึ่งประเทศที่ประสบความสําเร็จในการปฏิรูปวัฒนธรรม องค์กรของระบบราชการ โดยเริ่มจากการจัดตั้งหน่วยงาน Public Service for the 21st Century (PS21) เพื่อส่งเสริมการสร้างวัฒนธรรมของระบบราชการที่พร้อมรับมือกับการ เปลี่ยนแปลงและขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม โดยมุ่งเน้นให้ข้าราชการได้มีส่วนร่วมปรับเปลี่ยน วัฒนธรรมองค์กร เช่น (1) โครงการ Staff Suggestion Scheme (SSS) เปิดโอกาสให้ข้าราชการนําเสนอแนวคิด ในการพัฒนาระบบราชการได้อย่างอิสระ จากข้อมูลสถิติพบว่าในปัจจุบันมีการนําเสนอ แนวคิดต่าง ๆ มากกว่า 520,000 แนวคิดต่อปี และ 60% ของแนวคิดทั้งหมดสามารถ นําไปประยกุ ตใ์ หเ้ กดิ เปน็ โครงการท่สี ามารถพฒั นาได้จรงิ (2) โ ค ร ง ก า ร Work Improvement Team (WIT) เ ป ิ ด โ อ ก า ส ใ ห ้ ข ้ า ร า ช ก า ร จ ั ด ต ั ้ ง คณะทํางานของตนเองเพื่อลงมือทําโครงการสําหรับแก้ไขปัญหาต่าง ๆ โดยมอบ อํานาจในการตดั สินใจได้อย่างเตม็ ท่ี และ (3) โครงการ The annual PS21 Excellence in Continuous Enterprise and Learning (ExCEL) Awards and Convention จัดประกวดการคิดค้นโครงการนวัตกรรมของแต่ ละหน่วยงาน โดยการจัดโครงการดังกล่าวถือเป็นการส่งเสริมให้เกิดวัฒนธรรมที่เน้นการขับเคลื่อน นวัตกรรมในองค์กร และเป็นการสร้างแรงจูงใจให้กับข้าราชการให้มีความมุ่งมั่นและแรง บันดาลใจในการปฏิบัติงานผ่านการให้รางวัลพิเศษ หรือการติดประกาศชื่นชมผ่านสื่อต่าง ๆ นอกจากนี้หน่วยงาน PS21 ยังมีการตั้งเป้าหมายในอนาคตด้วยการส่งเสริมนโยบาย Digital Government ผ่านการปฏิรูปการให้บริหารของหน่วยงานราชการให้มีความทันสมัย มากขึ้น ด้วยการพัฒนาแอปพลิเคชันสําหรับการให้บริการแก่ประชาชน ส่งเสริมให้ภาค ประชาสังคมและประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการปฏิบัติงานมากขึ้น เช่น การพัฒนาและ ปรับปรุงกฎหมายต่าง ๆ และ เตรียมความพร้อมให้กับข้าราชการในการพัฒนาทักษะต่าง ๆ เพื่อใหพ้ ร้อมกบั ความเปล่ยี นแปลงและความทา้ ทายทีจ่ ะเกดิ ขึน้ ในอนาคต 39

40