Unit 2

หน่วยที่ 2 ตาแหน่งงานเชื่อม และลกั ษณะการต่อชิ้นงาน

แผนกวชิ าช่างเช่ือมโลหะ วทิ ยาลยั เทคนคิ ชลบุรี เตรียมหน่วยการสอน ( UNIT LESSON PREPARATION ) วิชา งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้ การสอนคร้งั ท่ี 2 หัวเร่ือง – หัวข้อย่อย วตั ถุประสงค์เชิงพฤตกิ รรม ลักษณะรอยต่อและท่าเช่ือม เม่ือนกั ศึกษาเรียนจบในหน่วยน้ีแลว้ สามารถ - ลกั ษณะทา่ เชื่อม 1. บอกทา่ เช่ือมพ้นื ฐานในงานเช่ือมได้ - ลกั ษณะรอยต่อและชนิดของรอยตอ่ 2. บอกชนิดของรอยต่อที่ใชใ้ นงานเชื่อม - การบากร่องรอยต่อ ได้ 3. อธิบายลกั ษณะการบากหนา้ งานแบบ ต่างๆได้ เนื้อหาการสอน วธิ ีการสอน รหัส เวลา (นาท)ี กิจกรรมผู้สอน / ผู้เรียน หนังสือ 20 (20) บทนา ผสู้ อน : เชค็ ช่ือนกั ศึกษา แลว้ บรรยายบทนา การทีจ่ ะใหไ้ ดง้ านเช่ือมทีม่ ีคุณภาพน้นั จาเป็นตอ้ งอาศยั เทคนิคและองคป์ ระกอบตา่ งๆ หลายอยา่ ง โดยเฉพาะการเช่ือมที่ ควบคุมดว้ ยมือ ช่างเช่ือมจะตอ้ งมีการควบคุมแอ่งหลอมละลาย ผเู้ รียน : ฟังบรรยาย และ เพอื่ ใหไ้ ดแ้ นวเช่ือมท่สี มบรู ณ์ สาหรบั ผทู้ ฝี่ ึกหดั ถาม – ตอบ คาถาม เชื่อมจะประสบความสาเ ร็จมากนอ้ ยเพยี งใดน้นั นอกจากคุณลกั ษณะเฉพาะบคุ คลแลว้ จะตอ้ งมี A (10) การฝึกฝนพอสมควร เพอื่ ใหเ้ กิดทกั ษะและความ ชานาญ นอกจากจะมีความชานาญแลว้ งานท่ี ออกมากต็ อ้ งมีคุณภาพดว้ ย โดยตอ้ งคานึงของ ลกั ษณะรอยตอ่ ชนิดของรอยต่อในการปฏิบตั ิงาน แต่ละคร้ัง ในการปฏิบตั งิ านเช่ือมจะตอ้ งมีหล าย องคป์ ระกอบท่ีจะช่วยงานที่ออกมามีคุณภาพและ สามารถใชง้ านไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพสูงสุด วธิ ีการสอน รหัส เวลา

เนือ้ หาการสอน กิจกรรมผู้เรียน / ผู้สอน หนังสือ (นาท)ี ผสู้ อน : บรรยาย ท่าในการเช่ือม (Welding Position) ประกอบ Power Point ตาแหน่งในการเช่ือมหรือทา่ เช่ือม คอื ผเู้ รียน : ฟังบรรยายและ ตาแหน่งและทิศทางการเช่ือมของแนว เช่ือมดงั ท่ี ทาความเขา้ ใจ กล่าวมาแลว้ แบง่ ออกเป็น 4 ตาแหน่งคือ 1. ท่าราบ (Flat Position) ทา่ ราบเป็ นการเชื่อมช้ินงานที่วางอยู่ในระนาบ เดียวกนั กบั พน้ื ราบซ่ึงไม่ มีปัญหาเร่ืองแรงดึงดูด ของโลก จงึ เป็นทา่ เช่ือมทเ่ี ชื่อมง่ายกวา่ ท่าเชื่อมอื่น 2. ทา่ ขนานนอน (Horizontal Position) A (11) 30 (50) ท่าขนานนอนหรือท่าระดบั เป็นการเชื่อม ชิ้นงานท่วี างอยใู่ นแนวระดบั ซ่ึงขนานกบั แนว ระนาบ ในการเช่ือมท่าเช่ือมน้ี น้นั แรงดึงดูดของ โลกจะมีผลตอ่ การเชื่อม ทาใหเ้ กิดขอ้ บกพร่อง คือ รอยแหวง่ (Undercut ) ขอบดา้ นบนของรอยเช่ือม 3. ท่าต้งั (Vertical Position) ทา่ ต้งั เป็นการเช่ือมชิ้นงานที่วางอยใู่ นแนวดิ่ง ผู้สอนถาม : ทา่ เชื่อมมี ซ่ึงต้งั ฉากกบั แนวระดบั ในการเชื่อมทา่ น้ีน้นั แรง ท้งั หมดก่ีลกั ษณะ (จ) ดึงดูดของโลก จะมี ผลตอ่ การเช่ือ มเช่นกนั ตาม ผู้เรียนตอบ : ……… ทิศทางของการเชื่อม เช่น การเชื่อมลง (Vertical ผู้สอนเฉลย : 4 ลกั ษณะ Down) และการเชื่อมข้ึน (Vertical Up) วธิ ีการสอน รหัส เวลา

เนื้อหาการสอน กจิ กรรมผู้สอน / ผู้เรียน หนังสือ (นาท)ี ผสู้ อน : บรรยาย ประกอบ Power Point ผเู้ รียน : ฟังบรรยายและ ทาความเขา้ ใจ 4. ท่าเหนือศรี ษะ (Overhead Position) ทา่ เหนือศรี ษะเป็ นการเชื่อมชิ้น งานทีว่ างอยู่ ในแนวระนาบ ในระดบั เหนือศรี ษะของผเู้ ช่ือม ใน การเช่ือมท่าน้ีน้นั แรงดึงดูดของโลก มีผลตอ่ การ เช่ือมเป็นอยา่ งมาก ท้งั ขอ้ บกพร่องในรอยเช่ือม และอนั ตรายจากสะเก็ดไฟโลหะท่ีหลอมละลาย และความรอ้ นจากเปลวไฟท่ีสะทอ้ นกลบั A (12) 30 (80) ลักษณะรอยต่อและชนิดของรอยต่อ รอยต่ อ คือ การ ประสานหรือทาการต่ อ ช้ินส่วนสองชิ้นหรือมากกวา่ น้นั ซ่ึงอาจจะกระทา ได้ โดยการยดึ ดว้ ยสกรู นตั การบดั กรี หรือการ เช่ือมก็ตาม พอจะสรุปแบบของรอยต่อไดด้ งั น้ี ผู้สอนถาม : การตอ่ เกย 1. รอยตอ่ ชน (Butt Joint) เป็นการนาขอบ ท่ีดีน้นั ควรจะมีลกั ษณะ อยา่ งไร (ข) งานท้งั สองชิ้นมาวางใหข้ อบชนกนั ซ่ึงจะมีการ ผู้เรียนตอบ : ……… เวน้ ช่องวา่ งหรือไม่น้นั ข้นึ อยกู่ บั ความหนาของ ผู้สอนเฉลย : ควรให้ งาน ดงั ในรูปที่ 1 ชิ้นงานท้งั สองชิ้นวาง ซอ้ นกนั แนบสนิทตลอด ความยาว รูปท่ี 1 แสดงลกั ษณะของรอยต่อชน

เนื้อหาการสอน วธิ ีการสอน รหัส เวลา (นาท)ี กิจกรรมผู้สอน / ผู้เรียน หนังสือ 2. รอยตอ่ เกย (Lap Joint) ลกั ษณะการตอ่ เป็ น ผสู้ อน : บรรยาย การนาชิ้นงานสองชิ้นมาซอ้ นเกยกนั ซ่ึงมีขอ้ ดีคอื ประกอบ Power Point ไม่ตอ้ งเสียเวลาในการเตรียมงานมาก การตอ่ เกยที่ ดีน้นั ควรใหช้ ้ินงานท้งั สองช้ินวางซอ้ นกนั แ นบ ผเู้ รียน : ฟังบรรยายและ สนิทตลอดความยาว ดงั ในรูปท่ี 2 ทาความเขา้ ใจ รูปที่ 2 แสดงลกั ษณะของรอยต่อเกย 3. รอยต่อขอบ (Edge Joint) โดยทว่ั ไปใช้ ผู้สอนถาม : จงยกตวั ออกแบบสาหรับงานบาง ๆ และไม่นิยมเตมิ ลวด อยา่ งขอ้ ดีของรอยต่อ การตอ่ งานลกั ษณะน้ีสามารถกระทาไดง้ ่ายรวดเร็ว ขอบมาสองตวั อยา่ ง (จ) และประหยดั ค่าใชจ้ ่ายไดม้ าก ดงั ในรูปท่ี 3 ผู้เรียนตอบ : ……… ผู้สอนเฉลย : A (13) 30 (110) 1.สามารถกระทาไดง้ า่ ย รวดเร็ว 2. ประหยดั ค่าใชจ้ า่ ย รูปที่ 3 แสดงลกั ษณะของรอยต่อขอบ ไดม้ าก 4. รอยต่อมุม (Corner Joint) การตอ่ มุมน้ีมี ลกั ษณะการตอ่ คลา้ ย ๆ กบั การเช่ือมรอยตอ่ แบบ ตวั ที (T-Joint) แตกตา่ งกนั ที่การวางรอยตอ่ มุม น้นั วางต้งั ฉากกนั บริเวณขอบของชิ้นงานท้งั สอง การเชื่อมต่อมุมสามารถเช่ือมไดท้ ้งั รอยต่อมุม ภายใน และรอยตอ่ มุมภายนอก (Inside and Outside Corner Joint Weld) ดงั ในรูปที่ 4 รูปที่ 4 แสดงลกั ษณะของรอยต่อมุม

เนือ้ หาการสอน วิธีการสอน รหัส เวลา กจิ กรรมผู้สอน / ผู้เรียน หนังสือ (นาท)ี 5. รอยตอ่ ตวั ที (T – Joint) การต่อจะวาง ผสู้ อน : บรรยาย ชิ้นงานต้งั ฉากกนั บนความกวา้ งของงานอีกแผน่ ประกอบ Power Point หน่ึงการตอ่ ลกั ษณะน้ีจะตอ้ งมีการเดิมลวดเช่ือม เพอื่ ใหง้ านมีความแขง็ แรง นิยมใชก้ นั มากในการ ผเู้ รียน : ฟังบรรยายและ ประกอบโครงสรา้ งของการสรา้ งอาคาร ดงั ในรูป ทาความเขา้ ใจ ท่ี 5 รูปที่ 5 แสดงลกั ษณะรอยต่อตวั ที A (14) 20 (130) การบากร่องรอยต่อ ในการเชื่อมงาน แนวเช่ือมจะตอ้ งมีความแขง็ แรง เท่ากบั หรือมากกวา่ ช้ินงานทน่ี ามาเชื่อม นน่ั คือ แนวเช่ือมจะตอ้ งมีการหลอมละลายตลอด ความหนาของงาน ถา้ ชิ้นงานไม่หนามากนกั สามารถทาการเช่ือมไดท้ นั ที แต่ถา้ ช้ินงานมีความ หนาเกินกวา่ 3 มิลลิเมตรข้ึนไป จะตอ้ งมีการ บากร่องช้ินงาน เพอ่ื ใหเ้ กิดการซึมลึกและไดเ้ น้ือ รอยเช่ือมที่มากพอท่ีจะทาใหเ้ กิดความแขง็ แรง โดยทว่ั ไปไดม้ ีการออกแบบลกั ษณะการบากร่อง รอยตอ่ ไวด้ งั น้ี ตอ่ ชนบากเฉียงดา้ นเดียว

เนือ้ หาการสอน วิธีการสอน รหัส เวลา ตอ่ ชนบากรูปตวั วดี า้ นเดียว (นาท)ี กจิ กรรมผู้สอน / ผู้เรียน หนังสือ ผสู้ อน : บรรยาย ประกอบ Power Point ผเู้ รียน : ฟังบรรยายและ ทาความเขา้ ใจ A (15) 10 (140) ต่อชนบากรูปตวั ยสู องดา้ น ต่อชนไม่บาก มอบหมายให้นักเรียนทาแบบฝึ กหัดท้ายบท ผู้สอน : มอบหมายงาน A 80 ผู้เรียน : ทาแบบฝึ กหัด (16-17) (220) สรุปเนื้อหา ผู้สอน : สรุปเนือ้ หา ผู้เรียน : ร่วมสรุป 20 (240)

1. สรุปเนื้อหา ท่าในการเชื่อม (Welding Position) ตาแหน่งในการเช่ือมหรือท่าเช่ือม คือ ตาแหน่งและทิศทางการเชื่อมของแนว เช่ือมดงั ทก่ี ล่าว มาแลว้ แบ่งออกเป็น 4 ตาแหน่งคอื 1. ทา่ ราบ (Flat Position) ท่าราบเป็ นการเช่ือมช้ินงานทีว่ างอยใู่ นระนาบเดียวกนั กบั พน้ื ราบซ่ึงไม่ มีปัญหาเร่ืองแรงดึงดูด ของโลก จงึ เป็นทา่ เช่ือมท่ีเช่ือมง่ายกวา่ ท่าเชื่อมอ่ืนๆ 2. ทา่ ขนานนอน (Horizontal Position) ทา่ ขนานนอนหรือท่าระดบั เป็นการเชื่อมช้ินงานทวี่ างอยใู่ นแ นวระดบั ซ่ึงขนานกบั แนวระนาบ ในการเชื่อมทา่ เช่ือมน้ีน้นั แรงดึงดูดของโลกจะมีผลต่อการเชื่อม ทาใหเ้ กิดขอ้ บกพร่อง คอื รอยแหวง่ (Undercut ) ขอบดา้ นบนของรอยเช่ือม 3. ท่าต้งั (Vertical Position) ท่าต้งั เป็นการเชื่อมช้ินงานทว่ี างอยใู่ นแนวด่ิง ซ่ึงต้งั ฉากกบั แน วระดบั ในการเช่ือมทา่ น้ีน้นั แรง ดึงดูดของโลก จะมีผลตอ่ การเช่ือมเช่นกนั ตามทิศทางของการเชื่อม เช่น การเช่ือมลง (Vertical Down) และการเช่ือมข้นึ (Vertical Up) 4. ทา่ เหนือศรี ษะ (Overhead Position) ทา่ เหนือศรี ษะเป็ นการเชื่อมช้ินงานท่วี างอยใู่ นแนวระนาบ ในระ ดบั เหนือศรี ษะของผเู้ ชื่อม ใน การเชื่อมทา่ น้ีน้นั แรงดึงดูดของโลก มีผลต่อการเชื่อมเป็ นอยา่ งมาก ท้งั ขอ้ บกพร่องในรอยเชื่อมและ อนั ตรายจากสะเกด็ ไฟโลหะทห่ี ลอมละลาย และความรอ้ นจากเปลวไฟทส่ี ะทอ้ นกลบั ลักษณะรอยต่อและชนิดของรอยต่อ รอยต่อ คอื การประสานหรือทาการต่ อชิ้นส่วนสองชิ้นหรือมากกวา่ น้นั ซ่ึงอาจจะกระทาได้ โดยการยดึ ดว้ ยสกรู นตั การบดั กรี หรือการเช่ือมก็ตาม พอจะสรุปแบบของรอยต่อไดด้ งั น้ี 1. รอยต่อชน (Butt Joint) เป็ นการนาขอบงานท้งั สองชิ้นมาวางใหข้ อบชนกนั ซ่ึงจะมีการ เวน้ ช่องวา่ งหรือไม่น้นั ข้นึ อยกู่ บั ความหนาของงาน 2. รอยตอ่ เกย (Lap Joint) ลกั ษณะการตอ่ เป็ นการนาช้ินงานสองช้ินมาซอ้ นเกยกนั ซ่ึงมีขอ้ ดี คือ ไม่ตอ้ งเสียเวลาในการเตรียมงานมาก การต่อเกยที่ดีน้นั ควรใหช้ ้ินงานท้งั สองช้ินวางซอ้ นกนั แนบสนิทตลอดความยาว 3. รอยต่อขอบ (Edge Joint) โดยทว่ั ไปใชอ้ อกแบบสาหรับงานบาง ๆ และไม่นิยมเติมลวด การต่องานลกั ษณะน้ีสามารถกระทาไดง้ า่ ยรวดเร็วและประหยดั ค่าใชจ้ ่ายไดม้ าก รอยตอ่ มุม (Corner Joint) การตอ่ มุมน้ีมีลกั ษณะการตอ่ คลา้ ย ๆ กบั การเชื่อมรอยต่อแบบตวั ที (T-Joint) แตกตา่ งกนั ท่ี การวางรอยตอ่ มุมน้นั วางต้งั ฉากกนั บริเวณขอบของชิ้น งานท้งั สองการเช่ือมต่อมุมสามารถเชื่อมได้ ท้งั รอยตอ่ มุมภายใน และรอยต่อมุมภายนอก (Inside and Outside Corner Joint Weld)

4. รอยต่อมุม (Corner Joint) การตอ่ มุมน้ีมีลกั ษณะการต่อคลา้ ย ๆ กบั การเชื่อมรอยตอ่ แบบตวั ที (T-Joint) แตกต่างกนั ท่ีการวางรอยตอ่ มุมน้นั วาง ต้งั ฉากกนั บริเวณขอบของช้ินงานท้งั สองการ เช่ือมตอ่ มุมสามารถเชื่อมไดท้ ้งั รอยต่อมุมภายใน และรอยต่อมุมภายนอก (Inside and Outside Corner Joint Weld) 5. รอยตอ่ ตวั ที (T – Joint) การต่อจะวางชิ้นงานต้งั ฉากกนั บนความกวา้ งของงานอีกแผน่ หน่ึง การตอ่ ลกั ษณะน้ีจะตอ้ งมีการเดิ มลวดเชื่อม เพอื่ ใหง้ านมีความแขง็ แรง นิยมใชก้ นั มากในการ ประกอบโครงสรา้ งของการสร้างอาคาร 2. ข้อสังเกตการสอน ก่อนการสอน ผสู้ อน : ศกึ ษาวตั ถุประสงคเ์ ชิงพฤติกรรมแลว้ ศกึ ษาเน้ือหาในเอกสารประกอบการสอน ผเู้ รียน : มีความสนใจเบ้อื งตน้ ทาความเขา้ ใจกบั เรื่องทจ่ี ะเรียนก่อน ระหว่างการสอน ผสู้ อน : บรรยายเน้ือหาประกอบ Power Point ผเู้ รียน : ต้งั ใจฟังและถามเม่ือเกิดขอ้ สงสยั หลังการสอน ผสู้ อน : ทาการประเมินผลผเู้ รียน ผเู้ รียน : ทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท 3. ข้อทดสอบ 1. ลกั ษณะทา่ เช่ือม มีท้งั หมดก่ีลกั ษณะ (จ) ตอบ 1. ท่าราบ 2. การเช่ือมท่าขนานนอน 3. การเชื่อมท่าต้งั 4. การเชื่อมทา่ เหนือศรี ษะ 4. หมายเหตุ - เคร่ืองมือและอุปกรณ์ทีใ่ ชใ้ นการสอน 1. กระดาน 2. ปากกาเขยี นกระดาน 3. คอมพวิ เตอร์ + Projector - หนงั สืออา้ งอิง A : นริศ ศรีเมฆ ,หนงั สือวชิ างานเช่ือมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้ ( รหสั 2100 – 1005 ) สานกั พมิ พ์ เอกพนั ธ,์ กรุงเทพ 2551 : ฉตั รทอง แสงใส, งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้ (20100-1004) สานกั พมิ พพ์ ฒั นาคุณภาพ วชิ าการ (พว.) จากดั , กรุงเทพ 2562 - จ = ความจา ข = ความเขา้ ใจ น = นาไปใช้ ว = การวเิ คราะห์