ดนตรีบำบัด - ศศิธร พุมดวง - มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

บทความปริทัศน์ ดนตรบี ำบดั @ ศศธิ ร พมุ ดวง1 Abstract: Music therapy Phumdoung S. Obstetric Gynecological Nursing and Midwifery Department, Faculty of Nursing, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90112, Thailand Songkla Med J 2005;23(3):185-191 Music affects the physical, psychological, and spiritual status of persons. The mechanisms of music effect on persons are complicated. It is believed that musical wave exhibits resonance with the fundamental frequency of human, influences vibrations of atoms throughout the whole body, and together with hearing and nervous system and chemical process of the body influences the health of persons and can effect psychological healing. For music therapy, an appropriate selection of types of music, the right volume and other influencing factors is required for the desired consequences of music in promoting well-being of persons. Key words: music, music therapy, music intervention, music and health @เสนอในการประชมุ วชิ าการ การดแู ลรักษาผู้ป่วยทมี่ คี วามปวดเฉียบพลนั “การประยุกต์องค์ความรูส้ ู่การปฎบิ ัต”ิ ภาควิชาวิสญั ญวี ิทยา คณะแพทยศาสตร์ และภาควชิ าการพยาบาลศลั ยศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ 28 พฤษภาคม 2547 1Ph.D., RN., ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ภาควชิ าการพยาบาลสตู -ิ นรเี วชและผดงุ ครรภ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา 90112 รับต้นฉบับวันที่ 29 มิถุนายน 2547 รับลงตีพิมพ์วันที่ 6 พฤษภาคม 2548

สงขลานครินทร์เวชสาร 186 ดนตรบี ำบดั ปีท่ี 23 ฉบับที่ 3 พ.ค.-มิ.ย. 2548 ศศิธร พุมดวง บทคดั ยอ่ : ดนตรมี ผี ลตอ่ สขุ ภาพของบคุ คลทง้ั ดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ และจติ วญิ ญาณ กลไกของดนตรตี อ่ บคุ คลยงั ไมท่ ราบแนช่ ดั แตเ่ ชอ่ื วา่ มผี ลตอ่ บคุ คลจากการรวมตวั ของคลน่ื เสยี งและความถพ่ี น้ื ฐานของรา่ งกายจากการเตน้ ของหวั ใจ ทำใหเ้ กดิ การสน่ั สะเทอื นจากอะตอม ไปยังทุกส่วนของร่างกาย รวมทั้งการรับเสียงดนตรีทางหูเข้าสู่ระบบประสาท และกระบวนการทางเคมีในร่างกาย ทำให้ดนตรีมีผล ต่อสุขภาพของบุคคลและรวมถึงเกิดการรักษาถึงระดับจิต ในการใช้ดนตรีบำบัดควรมีการเลือกเพลงและใช้ระดับเสียงที่เหมาะสม และคำนงึ ถงึ ปจั จยั ดา้ นตา่ งๆ ทม่ี ผี ลตอ่ ประสทิ ธภิ าพของดนตรใี นการสง่ เสรมิ สขุ ภาพของบคุ คล คำสำคญั : ดนตร,ี ดนตรบี ำบดั , ดนตรแี ละสขุ ภาพ บทนำ เรว็ กวา่ การไหลเวยี นของเลอื ด การสน่ั สะเทอื นในหลอดเลอื ดแดง จะส่งตอ่ ไปยังอะตอม จากอะตอมต่อไปยังโมเลกุล เซลล์ ต่อม ดนตรีมีผลต่อร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณของบุคคล และอวยั วะตา่ งๆ5 ความเรว็ ของจงั หวะเสยี งดนตรี (tempo) มผี ลตอ่ รา่ งกายทำใหเ้ กดิ การเปลย่ี นแปลงของจงั หวะของรา่ งกาย เชน่ การเตน้ ของหวั ใจ โดยทว่ั ไปบคุ คลจะมกี ารเตน้ ของหวั ใจ 72 ครง้ั /นาทแี ละ การหายใจ รวมทั้งการทำงานของกล้ามเนื้อและอารมณ์ของ ไมต่ ำ่ กวา่ 60 ครง้ั /นาที6 จงึ กลา่ วไดว้ า่ ความถพ่ี น้ื ฐาน (funda- บุคคล1, 2 ดนตรีมีผลดีต่อสุขภาพหลายประการ เช่น ทำให้ mental frequency) ของหลอดเลอื ดแดงและของรา่ งกาย คอื 72 ภูมิต้านทานของร่างกายเพิ่มขึ้น3 ลดพฤติกรรมกระวนกระวาย ครง้ั /นาที และระบบหรอื เซลลข์ องรา่ งกายจดั เปน็ ระบบของ reso- (agitation) ส่งเสริมการรับรู้วันเวลาและสถานที่ ลดความกังวล nance5, 7 ดังนั้นเสียงที่มีความถี่ใกล้เคียงกับความถี่พื้นฐานของ ลดปวด ลดความเครียด ลดอาการซึมเศร้า ช่วยเบี่ยงเบนความ บคุ คลจะทำใหเ้ กดิ การรวมเปน็ อนั หนง่ึ อนั เดยี วกบั คลน่ื ความถข่ี อง สนใจ1 และเกดิ ความสงบ4 รา่ งกาย และประกอบกบั การรบั เสยี งทางหผู า่ นเขา้ ระบบประสาท และรวมถึงกระบวนการทางเคมีในร่างกายจึงมีผลต่อการรักษา กลไกของดนตรตี อ่ บคุ คล บุคคลในด้านอารมณ์ ร่างกาย อวัยวะ เอนไซม์ เซลล์ รวมถึง อะตอม5 ซง่ึ Dr. Manfred Clayes3 เชอ่ื วา่ กระบวนการเหลา่ นท้ี ำให้ กลไกที่แท้จริงของดนตรีต่อบุคคลไม่สามารถอธิบายได้ เกดิ การตอบสนองตอ่ เสยี ง มผี ลตอ่ การทำงานของกลา้ มเนอ้ื หวั ใจ ชดั เจนนกั 2 อยา่ งไรกต็ ามไดม้ คี วามเชอ่ื และการวเิ คราะหเ์ กย่ี วกบั นอกจากนก้ี ารทม่ี กี ารสน่ั สะเทอื นของเสยี งไปยงั อะตอม ซง่ึ อะตอม กลไกของดนตรที ม่ี ตี อ่ บคุ คลดงั น้ี จะมอี เิ ลคตรอนเคลอ่ื นทเ่ี รว็ มาก และจากความเชอ่ื ดา้ นควอนตมั ฟสิ กิ ส์ (quantum physics) ซง่ึ เปน็ วทิ ยาศาสตรใ์ นระดบั ทล่ี ะเอยี ด การรบั เสยี งของรา่ งกาย การรบั เสยี งของรา่ งกายสามารถ เชื่อว่าจิตอยู่ไปทุกที่และอิเลคตรอนก็มีจิตอยู่8 สอดคล้องกับ อธิบายตามหลักทางฟิสิกส์ได้ว่าเมื่อมีการสั่นสะเทือนของวัตถุ ความเชอ่ื ทว่ี า่ จติ เปน็ พลงั งานมคี ณุ สมบตั เิ คลอ่ื นท่ี และกระบวนการ สองอยา่ งทค่ี วามถใ่ี กลเ้ คยี งกนั จะทำใหเ้ กดิ การผสมผสานของคลน่ื รกั ษากเ็ กดิ ขน้ึ ในระดบั จติ \"healing occurring at the quantum and เปน็ ความถเ่ี ดยี วกนั เรยี กวา่ เกดิ การสน่ั พอ้ ง (resonance)1, 5 หรอื electromagnetic levels of a person\"9 ดงั นน้ั ปรากฏการณท์ ว่ี า่ เมอ่ื ถ้าเป็นการสั่นสะเทือนของเสียงที่มีความถี่ใกล้เคียงกับคลื่น บุคคลได้ฟังเสียงเพลง หรือดนตรีแล้วจะเข้าถึงจิตของผู้นั้น เช่น อยา่ งอน่ื กจ็ ะทำใหเ้ กดิ การรวมของคลน่ื เสยี ง (amplitude) สงู ขน้ึ ทำใหม้ พี ลงั มกี ำลงั วงั ชาขน้ึ กน็ า่ จะอธบิ ายดว้ ยหลกั การทก่ี ลา่ วมาน้ี และจะมกี ารปรบั ความถใ่ี หใ้ กลเ้ คยี งกนั ในทำนองเดยี วกนั เสยี ง และสอดคล้องกับความเชื่อที่ว่าดนตรีมีผลต่อศูนย์พลังงานทั้ง 7 ของดนตรสี ามารถเคลอ่ื นผา่ นเขา้ รา่ งกายของบคุ คลไดใ้ นลกั ษณะ ของบุคคล หรือเรียกว่าจักระตามความเชื่อด้านภูมิปัญญา คลื่น โดยสามารถอธิบายได้บนพื้นฐานการเต้นของหัวใจและ ตะวันออก ดนตรีมีผลต่อแต่ละจักระของบุคคลแตกต่างกัน4 การเตน้ ของชพี จร เมอ่ื หวั ใจบบี ตวั จะทำใหม้ กี ารสน่ั สะเทอื นของ ผลการวิจัยเรื่องจังหวะของดนตรีและการเต้นของหัวใจช่วย เลอื ด ซง่ึ เปน็ การสง่ คลน่ื หรอื เกดิ การสน่ั พอ้ งในหลอดเลอื ดแดง สนับสนุนเรื่องของการเกิดการสั่นพ้องของคลื่นเสียง และการสั่น (arterial vessel resonance) ในความถี่ที่เป็นความถี่พื้นฐาน สะเทอื นในรา่ งกาย เชน่ พบวา่ ดนตรที ม่ี จี งั หวะเรว็ จะทำใหห้ วั ใจ จึงทำให้เกิดการเต้นของชีพจรขึ้นทั้งๆ ที่เลือดที่สูบฉีดที่หัวใจ เตน้ เรว็ ขน้ึ 10 ยังเดินทางไม่ถึงตำแหน่งของชีพจร คลื่นที่เกิดขึ้นจะเดินทางได้

Songkla Med J 187 Music therapy Vol. 23 No. 3 May-Jun. 2005 Phumdoung S. การรับเสียงดนตรีทางประสาทหู การรับเสียงจากหูที่ พิจารณาเฉพาะความชอบของผู้ฟังเพียงอย่างเดียว แต่ควร organ of Corti หรอื เซลลข์ นจะเปลย่ี นจากการสน่ั สะเทอื นของเสยี ง พจิ ารณาถงึ สว่ นอน่ื ๆ ประกอบดว้ ย เป็นคลื่นกระแสประสาทส่งไปยังสมอง3 และเซลล์ขนอยู่ที่ผนัง ของเยอ่ื หมุ้ เซลล์ ซง่ึ อยตู่ ดิ กบั นำ้ เหลอื งของหชู น้ั ใน ดงั นน้ั เสยี ง จากการวจิ ยั พบวา่ ปจั จยั ทม่ี ผี ลตอ่ การผอ่ นคลายมากทส่ี ดุ จงึ ทำใหม้ กี ารสน่ั สะเทอื นของนำ้ เหลอื ง ซง่ึ ดนตรอี าจมผี ลตอ่ การ คอื ความชอบในดนตรี เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ปจั จยั อน่ื ๆ เชน่ การทำ เปลย่ี นแปลงของระบบภมู ติ า้ นทานของรา่ งกายได3้ หดู า้ นซา้ ยและ จิตใจให้ว่างในขณะฟังดนตรี (p < .01)18 อย่างไรก็ตามการ ดา้ นขวารบั เสยี งไดไ้ มเ่ ทา่ กนั ขน้ึ อยกู่ บั ลกั ษณะเสยี ง จากการศกึ ษา นำเสนอปจั จยั เปรยี บเทยี บไมช่ ดั เจนและไมค่ รอบคลมุ การนำผล พบว่าหูด้านขวาจะเด่นในการรับเสียงพูดปกติ ส่วนหูด้านซ้าย วจิ ยั นไ้ี ปใชจ้ งึ ตอ้ งระมดั ระวงั ในการสรปุ นอกจากนจ้ี ากการวจิ ยั จะเด่นในการรับเสียงดนตรีหรือเสียงที่มิใช่เสียงพูด11-13 และ พบความไมส่ อดคลอ้ งเรอ่ื งความชอบและประสทิ ธภิ าพในการลด เชอ่ื วา่ เสยี งทร่ี บั จากหดู า้ นซา้ ยสว่ นใหญจ่ ะสง่ ไปแปลความทส่ี มอง ความเครยี ด โดยพบวา่ กลมุ่ นกั เรยี นวยั รนุ่ ในกลมุ่ ทเ่ี ลอื กเพลง ซกี ขวา สว่ นเสยี งทไ่ี ดร้ บั ทางหดู า้ นขวาขอ้ มลู ของเสยี งจะถกู สง่ ไป popular จะมคี วามเครยี ดสงู กวา่ กลมุ่ ทฟ่ี งั เพลง New Age และกลมุ่ แปลความที่สมองซีกซ้าย14 ซึ่งสมองซีกซ้ายจะทำหน้าที่เด่นด้าน ทฟ่ี งั เพลงคลาสสกิ ทง้ั ๆ ทก่ี ลมุ่ ตวั อยา่ งชอบเพลง popular มากกวา่ การพดู และภาษา รวมทง้ั การทำงานของรา่ งกาย สว่ นสมองซกี ขวา เพลง New Age19 จะทำหนา้ ทเ่ี ดน่ ดา้ นการคดิ สรา้ งสรรค1์ 5 และนกั วจิ ยั ใหข้ อ้ สรปุ วา่ สมองซกี ขวาสว่ น temporal lobe ของบคุ คลมคี วามเฉพาะตอ่ การ ลักษณะดนตรี ลักษณะดนตรีมีผลต่อการตอบสนอง เกดิ จนิ ตนาการจากการไดฟ้ งั เสยี งเพลง16 และเชอ่ื วา่ ดนตรบี รรเลง ของบคุ คล แตก่ ารแบง่ ลกั ษณะของดนตรไี มส่ ามารถแยกออกจาก ช่วยทำให้ผู้ฟังเกิดการผ่อนคลายได้มากกว่าการใช้เพลงที่มี ยคุ สมยั ของดนตรไี ดท้ ง้ั หมด เนอ้ื รอ้ ง3 - ดนตรี Baroque เป็นดนตรีในยุค พ.ศ. 2143- ปจั จยั ทม่ี ผี ลตอ่ การฟงั ดนตรี 229320 ทใ่ี ชเ้ ครอ่ื ง organ และ harp sichord เปน็ หลกั รปู แบบ ดนตรีอิสระไม่มีรูปแบบจำเพาะ ดนตรีเป็นธรรมชาติ จังหวะ ความชอบ จากการวจิ ยั ในผใู้ หญอ่ ายุ 18-43 ปี จำนวน ต่ำกว่าอัตราการเต้นของหัวใจปกติ มีความสมดุลของเสียงทั้ง 18 ราย ใหเ้ ลอื กเพลงประเภทผอ่ นคลายตามความชอบ รอ้ ยละ dissonance ซึ่งหมายถึงเสียงที่ไม่เป็นเสียงเดียวกันทั้งหมด และ 68 เลือกเพลงที่มีเนื้อร้อง การเลือกดนตรีมีความหลากหลาย consonance ซง่ึ หมายถงึ เสยี งทร่ี วมเสรมิ ไปดว้ ยกนั จากเครอ่ื งดนตรี ทง้ั ประเภทของเครอ่ื งดนตรี จงั หวะและรปู แบบของดนตรี พบวา่ ตา่ งๆ ทใ่ี ชแ้ ละมกี ารสน้ิ สดุ ของเสยี ง รวมทง้ั คณุ ภาพของเสยี งหรอื ระหว่างฟังดนตรีกลุ่มตัวอย่างมีการผ่อนคลายมากขึ้น และความ ความไพเราะของเสยี ง (timbres or tone color) และระดบั ความเขม้ วติ กกงั วลลดลงอยา่ งมนี ยั สำคญั (p < .05) และพบวา่ อตั ราการ ของเสยี ง (intensity) ทห่ี ลากหลาย19, 20 เตน้ ของหวั ใจเตน้ เพม่ิ ขน้ึ ในชว่ งแรก (orienting reflex) มกี ารเพม่ิ และลดลงสลับกันอย่างเร็วตามมา การไหลเวียนของเลือดที่ - ดนตรคี ลาสสกิ เปน็ ดนตรใี นยคุ พ. ศ. 2313-2373 ปลายนว้ิ ลดลง การทำงานของกลา้ มเนอ้ื กล็ ดลงแตม่ ชี ว่ งขน้ึ สงู สดุ เกิดขึ้นที่โรงเรียนดนตรีในเวียนนา นอกจากนี้ดนตรีคลาสสิก และลงทต่ี า่ งกนั มาก 2 ชว่ ง อยา่ งไรกต็ ามจากการวเิ คราะหข์ อ้ มลู ยงั รวมถงึ ดนตรขี อง Hayden, Mozart และ Beethoven ในยคุ ตน้ ๆ พบว่าเฉพาะการไหลเวียนของเลือดเท่านั้นที่ลดลงอย่างมีนัย- ลกั ษณะดนตรมี รี ปู แบบชดั เจน มคี วามสมดลุ มเี สยี งดนตรตี ลอด สำคญั 17 ซง่ึ สาเหตทุ พ่ี บการเปลย่ี นแปลงอน่ื ๆนอ้ ย อาจเนอ่ื งจาก ไมม่ กี ารหยดุ เปน็ ดนตรที ไ่ี ดร้ บั ความนยิ ม19 จากการวจิ ยั ในกลมุ่ มีความแตกต่างมากในการตอบสนองด้านร่างกาย และจำนวน ตวั อยา่ ง 144 ราย อายุ 12-76 ปี พบวา่ ดนตรคี ลาสสกิ ชว่ ยในการ กลมุ่ ตวั อยา่ งนอ้ ยจงึ ทำใหไ้ มพ่ บการเปลย่ี นแปลงอยา่ งมนี ยั สำคญั ลดความตงึ เครยี ดไดอ้ ยา่ งมนี ยั สำคญั (p < .01) แตไ่ มไ่ ดช้ ว่ ยเรอ่ื ง ของการเต้นของหัวใจและอุณหภูมิ รวมทั้งการควบคุมตัวแปร การผอ่ นคลาย21 จากการวจิ ยั ในนกั ศกึ ษาจำนวน 78 ราย แบง่ เปน็ ภายนอกในขณะทดลองอาจยังไม่รัดกุม และอาจเนื่องจากความ 4 กลมุ่ ใชด้ นตรคี ลาสสกิ รว่ มกบั การใหก้ ลมุ่ ตวั อยา่ งคดิ จนิ ตนาการ หลากหลายของเพลง และมากกวา่ ครง่ึ ของกลมุ่ ตวั อยา่ งเลอื กเพลง พบว่า β-endorphin ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งแสดงว่ากลุ่ม ทม่ี เี นอ้ื รอ้ ง และเพลงตา่ งรปู แบบกนั ดงั นน้ั การเลอื กเพลงสำหรบั ตัวอย่างมีความเครียดลดลง22 กล่าวได้ว่าดนตรีคลาสสิกช่วยลด ดนตรีบำบัดเพื่อให้เกิดการผ่อนคลายด้านร่างกาย จึงไม่ควร ความเครยี ดของบคุ คลไดใ้ นระดบั หนง่ึ - ดนตรี New Age เป็นดนตรีที่ถูกคิดค้นเพื่อการ ส่งเสริมสุขภาพ มีพื้นฐานจากความเชื่อว่าดนตรีมีอิทธิพลต่อ อารมณ์ของบุคคล เสียงและจังหวะต่างๆ ของดนตรีจะกระตุ้น กระแสพลงั งานในรา่ งกายของบคุ คล ดนตรี New Age ถกู พฒั นา

สงขลานครินทร์เวชสาร 188 ดนตรีบำบดั ปที ่ี 23 ฉบับท่ี 3 พ.ค.-มิ.ย. 2548 ศศิธร พุมดวง ในชว่ ง พ.ศ. 2503 เพอ่ื ชว่ ยในการผา่ ตดั และชว่ ยลดความเครยี ด ไมส่ ามารถสรปุ ไดช้ ดั เจนถงึ ขอ้ ดขี อ้ เสยี ของ live music และเทป ในชวี ติ ประจำวนั ดนตรี New Age จะตา่ งกบั ดนตรี 2 ประเภท เสยี งเพอ่ื นำผลไปใชไ้ ดเ้ นอ่ื งจากการศกึ ษาวจิ ยั นอ้ ย ดงั กลา่ วขา้ งตน้ คอื ดนตรี New Age ไมม่ ี central theme จงั หวะ เสียงไม่เหมือนธรรมชาติ ไม่มีเสียงดนตรีที่ซ้ำเดิม (harmonic การใช้ดนตรีเป็นกลุ่มหรือรายบุคคล การใช้ดนตรี progressions) ดนตรเี สยี งเรยี บและไพเราะ ชว่ ยสรา้ งบรรยากาศ กบั บคุ คลเปน็ กลมุ่ จะชว่ ยใหเ้ กดิ พลงั สรา้ งสมั พนั ธภาพ โดยบคุ คล ผอ่ นคลายและชว่ ยใหเ้ กดิ สมาธิ เพลงทท่ี ำใหเ้ กดิ การผอ่ นคลาย อาจฟังดนตรีอย่างเดียว หรืออาจมีกิจกรรมร่วมไปกับการฟัง เชน่ The Fairy Ring, Afternoon of a fawn, Musical massage19 ดนตรีด้วยก็ได้25 จากการวิจัยพบว่ากลุ่มตัวอย่างที่ได้มีกิจกรรม จากการวจิ ยั พบวา่ ดนตรี New Age ชว่ ยใหบ้ คุ คลผอ่ นคลายเพม่ิ ขน้ึ เกี่ยวกับดนตรีร่วมด้วยในขณะฟังดนตรีจะช่วยลดปัญหาด้าน (p < .001) ลดความไมเ่ ปน็ มติ ร (hostility) (p < .001) ลดความ อารมณไ์ ด2้ 7 และการศกึ ษาเชงิ คณุ ภาพในผสู้ งู อายจุ ากสถานบำบดั ตงึ เครยี ด (p < .001) แตก่ ท็ ำใหล้ ดความชดั เจนในการคดิ (p < 2 ราย พบว่า เมื่อให้ผู้สูงอายุระบายความรู้สึกผ่านทางการเล่น .01) และความตน่ื ตวั (vigilance) ลดลง (p < .001)21 ในทำนอง ดนตรี ทำให้เกิดการเข้าใจยอมรับและช่วยสนับสนุนกันมากขึ้น เดยี วกนั การจดั ดนตรกี ลมุ่ New Age, จงั หวะเสยี ง (beat) 52 ครง้ั / เมอ่ื มกี ารพดุ คยุ ขอความคดิ เหน็ กนั อกี รายมปี ระสบการณว์ า่ \"รสู้ กึ นาที ซง่ึ นอ้ ยกวา่ อตั ราการเตน้ ของหวั ใจ ดนตรปี ระเภทนจ้ี ดั เปน็ ดีใจที่มีผู้ฟังดนตรีร่วมด้วย ดนตรีช่วยทำให้รู้สึกสงบ วิเวก และ ดนตรชี ว่ ยใหส้ งบ (calming music)23 และเปน็ เพลงทไ่ี มค่ นุ้ เคย ผอ่ นคลาย\"28 ใหแ้ กผ่ สู้ งู อายคุ รง้ั ละ 10 นาที พบวา่ ผสู้ งู อายทุ ไ่ี ดฟ้ งั เพลงมอี าการ กระสบั กระสา่ ยลดลงกวา่ กลมุ่ ควบคมุ (p < . 05)24 นอกจากนี้อารมณ์ของผู้ฟังเพลงก็มีความสำคัญ ดนตรี ที่เข้ากับอารมณ์จะทำให้เกิดการสั่นสะเทือนในความถี่เดียวกับ ดนตรีจังหวะเร็ว (stimulative music) ส่วนใหญ่จะเป็น ความถพ่ี น้ื ฐานของรา่ งกายสง่ ผลตอ่ ความรสู้ กึ ของบคุ คล ดงั นน้ั instrumental music ทำใหผ้ ฟู้ งั มพี ลงั ดา้ นรา่ งกาย เพม่ิ ความรสู้ กึ ถ้าบุคคลอยู่ในภาวะโกรธก็ควรให้ฟังดนตรีที่เข้ากับอารมณ์โกรธ ควบคุมและมีพลัง1, 2 กระตุ้นอารมณ์แต่จะไม่กระตุ้นให้เกิดการ หรอื ดนตรกี ระตนุ้ 3 นาที หลงั จากนน้ั จงึ คอ่ ยปรบั ใหเ้ ปน็ ดนตรี จินตนาการหรือความเคลิบเคลิ้ม ส่วนดนตรีที่มีเสียงร้องจะ ทช่ี ว่ ยทำใหเ้ กดิ การผอ่ นคลาย4 กระตุ้นร่างกายน้อยกว่าดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีอย่างเดียว2 ส่วนการฟังเพลงเบาจังหวะเร็ว หรือเพลงที่ไม่คุ้นเคยก็อาจช่วย ดนตรบี ำบดั เรอ่ื งการมพี ลงั ของผฟู้ งั ได้25 ดนตรบี ำบดั (music therapy) เปน็ พฤตกิ รรมศาสตรท์ น่ี ำ นอกจากนย้ี งั มดี นตรที ใ่ี ชใ้ นกองทพั เชน่ เพลงมาชตา่ งๆ ดนตรไี ปใชอ้ ยา่ งเปน็ ระบบเพอ่ื ใหบ้ คุ คลผอ่ นคลาย เปลย่ี นแปลง หรอื เพลงเชยี ร์ ซง่ึ มผี ลตอ่ บคุ คลใหเ้ กดิ ความฮกึ เหมิ ได้ และควร อารมณ์ พฤติกรรมและการทำงานของร่างกาย5 ผู้ให้การบำบัด ไดม้ กี ารศกึ ษาผลของดนตรเี หลา่ นต้ี อ่ สขุ ภาพตอ่ ไป คอื นกั ดนตร1ี สว่ น music intervention มวี ตั ถปุ ระสงคใ์ นการใช้ ดนตรีเพื่อให้บุคคลผ่อนคลาย ลดความกังวล ลดความกลัว ความดงั ของเสยี ง ระดบั ความดงั ของเสยี งมผี ลตอ่ บคุ คล ลดความตงึ เครยี ด และลดความคดิ ทท่ี ำใหไ้ มส่ บายใจลง แตผ่ ใู้ ห้ ดนตรีที่ใช้เพื่อให้เกิดการผ่อนคลายควรจะมีเสียงดังไม่มาก การบำบดั มใิ ชน่ กั ดนตร1ี ซง่ึ เปน็ ขอ้ ทแ่ี ตกตา่ งกนั สว่ นขน้ั ตอนหลกั นกั วจิ ยั ใชด้ นตรรี ะดบั เสยี ง 45-50 เดซเิ บล เพอ่ื ใหก้ ลมุ่ ตวั อยา่ ง ในการบำบดั เปน็ ไปในรปู แบบเดยี วกนั เกิดการผ่อนคลาย18 ซึ่งความดังของเสียงในระดับดังกล่าว จะเทา่ กบั ความดงั ของเสยี งฝนตกระดบั กลางๆ3 ดนตรแี ละอปุ กรณท์ ใ่ี ชใ้ นการฟงั ดนตรี - ดนตรที ใ่ี ชใ้ นการลดปวด ดนตรที ใ่ี ชใ้ นการลดปวด Live music หรอื tape recording Live music หมายถงึ การทม่ี นี กั ดนตรเี ลน่ ดนตรใี หฟ้ งั สว่ นเทปเสยี ง (tape recording) ควรมีลักษณะจังหวะสม่ำเสมอ ไม่มีเสียงแหลมหรือเร่งเร้า จะเปน็ ดนตรที ไ่ี ดอ้ ดั เสยี งไวใ้ นรปู แบบตา่ งๆ เรยี บรอ้ ยแลว้ live เสยี งดนตรนี มุ่ พลว้ิ 29 และยงั ทำใหเ้ กดิ การงว่ ง2 การวจิ ยั จากฮอ่ งกง music อาจช่วยให้เกิดความเพลิดเพลินและมีส่วนร่วมของผู้ฟัง ในผปู้ ว่ ย 220 ราย พบวา่ ผปู้ ว่ ยเลอื กดนตรที ม่ี จี งั หวะชา้ เพอ่ื ใช้ ดนตรีมากกว่าการใช้เทปเสียง จากการทำวิจัยแบบทดลองใน ในขณะทไ่ี ดร้ บั การสอ่ งตรวจชอ่ งคลอด และพบวา่ กลมุ่ ทฟ่ี งั ดนตรี ผู้ป่วยมะเร็งจำนวน 50 ราย พบว่ากลุ่มผู้ป่วยที่ฟังดนตรีโดยมี มคี วามปวดนอ้ ยกวา่ กลมุ่ ควบคมุ (p < .001) และภายหลงั การ นักดนตรีเป็นผู้เล่นให้ฟัง จะมีความวิตกกังวลน้อยกว่ากลุ่มที่ฟัง สอ่ งตรวจชอ่ งคลอด กลมุ่ ทไ่ี ดร้ บั ดนตรมี คี วามวติ กกงั วลนอ้ ยกวา่ ดนตรีจากเทปเสียงอย่างมีนัยสำคัญ26 แม้การใช้เทปเสียงจะทำ กลมุ่ ควบคมุ (p < .02)30 การวจิ ยั เชงิ ทดลองในมารดาไทยจำนวน ไดง้ า่ ย ไมส่ น้ิ เปลอื ง เหมาะกบั การใชใ้ นทต่ี า่ งๆ อยา่ งไรกต็ าม

Songkla Med J 189 Music therapy Vol. 23 No. 3 May-Jun. 2005 Phumdoung S. 110 ราย แบง่ เปน็ กลมุ่ ดนตรแี ละกลมุ่ ควบคมุ กลมุ่ ละ 50 ราย อย่างไรก็ตามจากการวิจัยในชาวจีน โดยใช้เพลงบรรเลง ทำการทดลองใน 3 ชั่วโมงแรกของระยะก้าวหน้าของการคลอด กลมุ่ New Age เชน่ เพลง Songs from a secret garden, Intro- (active phase) โดยใชด้ นตรบี รรเลงสากล (piano, harp, syn- duction to new world music volume 1: Relaxing และดนตรี thesizer, orchestra และ slow jazz) ซง่ึ มจี งั หวะเสยี ง 60-80 ครง้ั / classic Beethoven's Symphony No. 8 พบว่าความวิตกกังวล นาที มีเสียงนุ่มและไพเราะ วัดความปวดก่อนทดลองและขณะ ระหว่างกลุ่มที่ได้ฟังดนตรีและกลุ่มควบคุมไม่ต่างกัน33 ซึ่งอาจ ทดลองชว่ั โมงละครง้ั พบวา่ มารดากลมุ่ ทไ่ี ดฟ้ งั ดนตรมี คี วามปวด เนอ่ื งจากกลมุ่ ควบคมุ มอี ายมุ ากกวา่ กลมุ่ ฟงั ดนตรจี งึ อาจจะมคี วาม ด้านร่างกาย (sensation pain) และความตึงเครียดขณะปวด กงั วลอยใู่ นระดบั ตำ่ และขนาดตวั อยา่ งนอ้ ยเพยี งกลมุ่ ละ 15 ราย ทางกาย (distress pain) นอ้ ยกวา่ มารดากลมุ่ ควบคมุ อยา่ งมนี ยั - สำคัญ31 อุปกรณ์ที่ใช้ในการฟังดนตรี ปัจจุบันมีการใช้ตลับเทป และแผน่ ซดี ี (CD) ซง่ึ ใชง้ า่ ยและราคาไมแ่ พง มกี ารเลน่ แผน่ กลบั - ดนตรีเพื่อผ่อนคลายและลดความกังวล การใช้ โดยอตั โนมตั ิ ทำใหฟ้ งั เพลงไดเ้ ปน็ เวลานานตามตอ้ งการโดยไมถ่ กู ดนตรเี พอ่ื ลดความกงั วลควรเปน็ live music และผฟู้ งั มสี ว่ นรว่ ม รบกวนหรือทำให้การฟังชงัก ถึงแม้แผ่นซีดีจะแพงกว่าตลับเทป (active listeners) ดว้ ย จากงานวจิ ยั ในผปู้ ว่ ยมะเรง็ พบวา่ ผปู้ ว่ ย แต่คุณภาพของเสียงจะดีกว่าและเลือกเพลงตามต้องการได้1 ที่ฟังดนตรีโดยมีนักดนตรีเป็นผู้เล่นให้ฟังมีความวิตกกังวล ถ้าต้องการใช้หูฟังควรใช้หูฟังที่ใช้แล้วสบาย อาจมีฟองน้ำหุ้ม น้อยกว่ากลุ่มที่ฟังดนตรีจากเทปเสียงอย่างมีนัยสำคัญ26 มีการ การใช้หูฟังทำให้การฟังเพลงเป็นส่วนตัวและไม่รบกวนผู้อื่น จึง วิจัยเชิงทดลองในผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวจำนวน 69 ราย สามารถนำดนตรีไปใช้ในหน่วยงานต่างๆ ได้ หรือในหน่วยที่มี แบง่ เปน็ กลมุ่ ดนตรี 36 ราย และกลมุ่ ควบคมุ 33 ราย โดยจดั ให้ เสยี งดงั กส็ ามารถใชด้ นตรไี ดด้ เี ชน่ กนั 1 เพอ่ื ใหง้ า่ ยตอ่ การเลอื กใช้ ผู้ป่วยฟังดนตรี 1-3 วันก่อนที่จะได้รับการปลูกถ่ายไขกระดูก เพลงควรมีการทำห้องสมุดเทปเพลงและคัดเลือกเพลงไว้ นักดนตรีบำบัดเป็นเจ้าหน้าที่ในหน่วยปลูกถ่ายไขกระดูก และ หลากหลาย และแยกเพลงไวเ้ ปน็ หมวดหมู่ อยา่ งไรกต็ ามในกรณี ได้รับการฝึกเกี่ยวกับดนตรี นักดนตรีบำบัดจะอธิบายผู้ป่วย ทต่ี อ้ งทำสำเนาของเพลงกค็ วรคำนงึ ถงึ เรอ่ื งของลขิ สทิ ธไ์ิ วด้ ว้ ย1 เรอ่ื งความชอบในดนตรี ปญั หาความเจบ็ ปว่ ยของผปู้ ว่ ยและเลอื ก ดนตรที ม่ี เี สยี งดนตรอี ยา่ งเดยี ว หรอื มเี สยี งรอ้ งรว่ มดว้ ย ใหเ้ หมาะ ขั้นตอนการทำดนตรีบำบัด กบั ผปู้ ว่ ยแตล่ ะราย ระยะเวลาทไ่ี ดฟ้ งั ดนตรใี นแตล่ ะครง้ั 20-30 - กอ่ นใชด้ นตรบี ำบดั ควรมกี ารประเมนิ ผทู้ ต่ี อ้ งการ นาที โดยเลอื กดนตรแี บบ passive คอื ฟงั อยา่ งเดยี วเพอ่ื ลดปวด แต่ถ้าต้องการลดความกังวลจะได้รับคำแนะนำให้ฟังดนตรีแบบ ใชด้ นตรดี งั น้5ี active รว่ มดว้ ย เชน่ รอ้ งเพลงคลอรว่ มดว้ ย จำนวนครง้ั ของการฟงั 1. ความชอบดนตรี ประเภทของดนตรีที่ชอบ และ ขน้ึ อยกู่ บั ปญั หาสขุ ภาพของผปู้ ว่ ย วดั ภาวะอารมณข์ องผปู้ ว่ ยกอ่ น และหลงั การได้รับดนตรีทนั ทีแตต่ ้องหลงั ได้ยาระงบั ประสาทแลว้ ไมช่ อบ 4 ชว่ั โมงหรอื หลงั การไดร้ บั หตั ถการแลว้ 2 ชว่ั โมง ใช้ the Profile 2. ดนตรที ฟ่ี งั แลว้ รสู้ กึ มคี วามสขุ ผอ่ นคลาย ตน่ื เตน้ of Mood States (POMS) เปน็ เครอ่ื งมอื วดั transient mood state 6 states ไดแ้ ก่ tension-anxiety, depression-dejection, anger หรอื เศรา้ hostility, vigor-activity, fatigue-inertia และ confusion- 3. ช่วงเวลาที่ฟังดนตรี ความถี่ในการฟัง รวมทั้ง bewilderment พบวา่ รอ้ ยละ 28 ของกลมุ่ ทไ่ี ดร้ บั ดนตรี มคี วาม กังวลและซึมเศร้าน้อยกว่ากลุ่มควบคุมแต่ไม่มีนัยสำคัญ (p = การผอ่ นคลายอน่ื ๆ รว่ มดว้ ยในขณะฟงั ดนตรี .065) อย่างไรก็ตามพบว่าร้อยละ 37 ของกลุ่มที่ได้รับดนตรี 4. ปฏิกิริยาของร่างกายและจิตใจจากการฟังดนตรี มีคะแนนอารมณ์ในทางลบโดยรวมน้อยกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมี นัยสำคัญ (p = 0.01)27 ซึ่งแสดงถึงดนตรีช่วยลดปัญหาด้าน เชน่ อารมณด์ ี แจม่ ใสขน้ึ อารมณ์ได้ดี นอกจากนี้อีกงานวิจัยในกลุ่มตัวอย่าง 61 ราย อย่างไรก็ตามไม่ควรใช้ดนตรีกับผู้ที่มีประวัติชัก เคย พบวา่ การใชด้ นตรหี ลายประเภท เชน่ คลาสสกิ , country, jazz, popular ก็ช่วยในการลดความเครียดและวิตกกังวลของผู้ป่วย ได้รับอุบัติเหตุที่ศีรษะ34 หรือผิดปกติอื่นๆ เช่น มีปัญหาหูอื้อ ในขณะอยใู่ นหอ้ งผา่ ตดั ได3้ 2 ปญั หาการมองและการทรงตวั 35 เปน็ ตน้ - การทำดนตรีบำบัด สิ่งแวดล้อมในการทำดนตรี บำบดั ตอ้ งเงยี บสงบ ผรู้ บั การบำบดั ควรอยใู่ นทา่ ทส่ี ขุ สบาย และ เพง่ ความสนใจมาทด่ี นตรี อาจใชเ้ ทคนคิ ผอ่ นคลายอน่ื ๆ รว่ มดว้ ย1, 5 และควรปฏบิ ตั ติ ามขน้ั ตอนตา่ งๆ ดงั น้ี 1. อธบิ ายวตั ถปุ ระสงค์ ของดนตรบี ำบดั เพอ่ื ชว่ ยใน การผอ่ นคลายและรกั ษาตวั เอง

สงขลานครินทร์เวชสาร 190 ดนตรบี ำบัด ปีที่ 23 ฉบับที่ 3 พ.ค.-มิ.ย. 2548 ศศิธร พุมดวง 2. อธบิ ายระยะเวลาในการทำ โดยปกตมิ กั ทำครง้ั ละ 8. ประสาน ต่างใจ. ศาสตร์การเป็นมนุษย์ [ม้วนวิดิทัศน์]. 20-30 นาที วนั ละ 2 ครง้ั เชา้ เยน็ สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร;์ 2546. 3. แนะนำให้ผู้รับการบำบัดถอดแว่น หรือ contact lenses และควรหรไ่ี ฟลง 9. Todaro-Franceschi V. The enigma of energy: where science and religion converge. New York: The Crossroad; 4. บอกใหผ้ รู้ บั การบำบดั นง่ั หรอื นอนในทา่ สบาย อาจ 1999:97. เอาหมอนเล็กๆ รองเข่า เพื่อลดการปวดหลัง และมีผ้าห่มให้ ถา้ รสู้ กึ หนาว 10. Biley F. Using music in hospital settings. Nurs Stand 1992;6:37-9. 5. แนะนำใหผ้ รู้ บั การบำบดั หลบั ตา และหายใจลกึ ๆ รวมทง้ั การผอ่ นคลายรา่ งกาย 11. Kimura D. Left-right differences in the perception of melodies. Q J Exp Psychol 1964;16:355-8. 6. ให้ฟังดนตรี การใช้ดนตรีต้องแน่ใจว่าระดับเสียง เหมาะสม เครอ่ื งมอื อปุ กรณท์ ใ่ี ชม้ คี ณุ ภาพ 12. Kimura D, Folb S. Neural processing of backwards- speech sound. Science 1968;161:395-6. 7. ประเมินผลการใช้ว่าเป็นอยา่ งไรและอาจทำดนตรี บำบัดซ้ำได้ 13. King FL, Kimura D. Left-ear superiority in dichotic perception of vocal nonverbal sounds. Can J Psychol สรุป 1972;26:111-6. ดนตรีมีผลต่อบุคคลทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ 14. Kimura D. Functional asymmetry of the brain in dichotic และจติ วญิ ญาณ ดนตรมี หี ลายประเภท ควรเลอื กใชใ้ หเ้ หมาะ listening. Cortex 1967;3:163-78. กบั บคุ คล อารมณ์ และภาวะสขุ ภาพ รวมทง้ั ควรมกี ารทำวจิ ยั เพื่อศึกษาดนตรีประเภทต่างๆ ของไทย และดนตรีสากล 15. Diamond SJ, Beaumont JG. Hemisphere function in the ที่สามารถช่วยส่งเสริมและฟื้นฟูสุขภาพของบุคคลได้ human brain. New York: Wiley; 1974. เอกสารอ้างอิง 16. Zatorre RJ, Halpern AR. Effect of unilateral temporal- lobe excision on perception and imagery of songs. Neuro- 1. Chlan L. Music intervention. In: Synder M, Lindquist psycholgia 1993;31:221-32. R, editors. Complementary/Alternative therapies in nursing. 4th ed. New York: Springer; 2002:58-68. 17. Davis BW, Thaut MH. The influence of preferred relaxing music on measures of state anxiety, relaxation, 2. Gaston ET. Dynamic music factors in mood change. and physiological responses. J Music Ther 1989;26: Music Educ J 1951;37:42-3. 168-87. 3. Seaward BL. Principles and strategies for health and 18. Stratton VN, Zalanowski AH. The relationship between wellbeing. 2nd ed. Boston: Jones and Bartlet; 1997. music, degree of liking, and self-reported relaxation. J Music Ther 1984;21:184-92. 4. Brewer JF. Healing sounds. Complement Ther Nurs Midwifery 1998;4:7-12. 19. Mornhinweg GC. Effects of music preference and selec- tion on stress reduction. J Holist Nurs 1992;10:101-9. 5. Guzzetta CE. Music therapy. In: Dossey BM, editor. Core curriculum for holistic nursing. Gaithersburg: an 20. Isaacs A, Martin E. Dictionary of music. New York: Aspen; 1997:196-204. Hamlyn; 1982. 6. Rhoades R, Pflanzer R. Human physiology. 3rd ed. 21. McCraty R, Barrios-Choplin B, Atkinson M, Tomasio Philadelphia: Harcourt College; 1996;543-74. D. The effects of different types of music on mood, tension, and mental clarity. Altern Ther Health Med 7. Andrew T. Music therapy for non-musicians. Batavia: 1998;4:75-84. Dragonhawk, 1997. 22. McKinney CH, Tims FC, Kumar AM, Kumar M. The effect of selected classical music and spontaneous Ima- gery on plasma β-endorphin. J Behav Med 1997;20: 85-99.

Songkla Med J 191 Music therapy Vol. 23 No. 3 May-Jun. 2005 Phumdoung S. 23. Watkins GR. Music therapy: proposed physiological scopy: a randomized trial. Gynecol Oncol 2003;91:213- mechanisms and clinical implications. Clin Nurse Spec 17. 1997;11:43-50. 31. Phumdoung S, Good M. Music reduces sensation and distress of labor pain. Pain Manage Nurs 2003;4:54- 24. Remington R. Calming music and hand massage with 61. agitated elderly. Nurs Res 2002;51:317-23. 32. Winter MJ, Paskin S, Baker T. Music reduces stress and anxiety of patients in the surgical holding area. J Post 25. Bailey LM. Music therapy in pain management. J Pain Anesth Nurs 1994;9:340-3. Symptom Manage 1986;1:25-8. 33. Taylor-Piliae RE, Chair SY. The effect of nursing in- terventions utilizing music therapy or sensory informa- 26. Bailey LM. The effects of live music versus tape- tion on Chinese patients' anxiety prior to cardiac cathe- recorded music on hospitalized cancer patients. Music terization: a pilot study. Eur J Cardiovasc Nurs 2002; Ther 1983;3:17-28. 1:203-11. 34. Fuginawa A, Kawai I, Ohashi H, Kimura S. A case of 27. Cassileth BR, Vickers AJ, Magill LA. Music therapy for musicogenic epilepsy. Folia Psychiatr Neurol Jpn 1977; mood disturbance during hospitalization for autologous 31:465-72. stem cell transplantation: a randomized controlled trial. 35. Anari M, Axelsson A, Eliasson A, Magnusson L. Hyper- Cancer 2003;98:2723-9. sensitivity to sound: Questionnaire data, audiometry and classification. Scand Audiol 1999;28:219-30. 28. Jonas-Simpson CM. The experience of being listening to: a human becoming study with music. Nurs Sci Q 2003;16:232-8. 29. Bonny H. Music and healing. Music Ther 1986;6:3- 12. 30. Chan YM, Lee PWH, Ngan HYS, Wong L C. The use of music to reduce anxiety for patients undergoing colpo-