บทที่ 3 ความหลากหลายทางชีวภาพในท้องถิ่น

บทท$ี 3 ความหลากหลายทางชีวภาพใน ทอ้ งถ$ิน GE 58408 ส#ิงแวดลอ้ มและคุณภาพชีวติ

outline • ความหลากหลายทางชีวภาพ • ความหลากหลายทางชวี ภาพในทอ1 งถน่ิ • การอนรุ กั ษ:ความหลากหลายทางชวี ภาพ

ความหมายของความหลากหลายทางชีวภาพ • ตรงกบั ภาษาองั กฤษคาํ วา่ “Biodiversity” • ความหลากหลายทางชีวภาพ แบ่งออกเป็น 3 ระดบั Ø ความหลากหลายทางพนั ธุกรรม (Genetic diversity) Ø ความหลากหลายของชนิดพนั ธุ์ (Species diversity) Ø ความหลากหลายของระบบนิเวศ (Ecosystem diversity)

ความหลากหลายทางพนั ธุกรรม • ความหลากหลายขององคป์ ระกอบทางพนั ธุกรรมของสิHงมีชีวติ • แสดงออกในทางรูปแบบของลกั ษณะสิHงมีชีวติ

ความหลากหลายของชนิดพนั ธุ์ • วดั จากจาํ นวนชนิดของสHิงมีชีวติ

ความหลากหลายของระบบนิเวศ • ความหลากหลายในระบบนิเวศ หมายถึง ความแตกต่างผนั แปรในทีHอยอู่ าศยั ใน สภาพแวดลอ้ มทีHกลุ่มของสHิงมีชีวติ อาศยั อยดู่ ว้ ยกนั และประกอบรวมกนั เป็น หน่วยหนHึงของระบบของโลก

ทุนดรา พSืนทHีชุ่มนSาํ ทะเลทราย ป่ าเขตร้อน

สาเหตุของความหลายหลายทางชีวภาพ สาเหตุของความหลากหลายทางพนั ธุกรรม • มวิ เตชัน (Mutation) : มีความสาํ คญั ต่อการเกิดความหลากหลายทHีสุด แต่เกิด ในอตั ราทีHตHาํ มาก ประมาณ 1/100,000 ชวัH รุ่น หรือ 1/10,000 ชวัH รุ่น • การกลายพนั ธุ์ทีHเกิดขSึน ตอ้ งสามารถถ่ายทอดจากรุ่นหนHึงไปยงั อีกรุ่นหนHึงได้ • สาเหตุการกลายพนั ธุ์ Ø ส#ิงแวดลอ้ มเป็นพิษ Ø กมั มนั ตรังสี Ø สารเคมี

สาเหตุของความหลายหลายทางชีวภาพ สาเหตุของความหลากหลายของชนิดพนั ธ์ุ • Speciation หรือ การเกดิ สปี ชีส์ใหม่ : การเปลีHยนแปลงทHีทาํ ใหเ้ กิดสHิงมีชีวติ ชนิดใหม่ • เกิดจาก…. • การแบ่งแยกทางภูมิศาสตร์ • การเปลี#ยนแปลงของสภาพแวดลอ้ ม • การแก่งแยง่ แข่งขนั

ตวั อย่างการเกดิ speciation จากการแบ่งแยกทางภูมศิ าสตร์

ตวั อย่างการเกดิ speciation จากการแบ่งแยกทางภูมศิ าสตร์

ตวั อย่างการเกดิ speciation จากการเปลยEี นแปลงของสภาพแวดล้อม

ตวั อย่างการเกดิ speciation จากการแก่งแย่งแข่งขนั

การสูญเสียความหลายหลายทางชีวภาพ • การสูญพนั ธุ์ของสิHงมีชีวติ เป็นการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพทีHเลวร้าย และน่ากลวั ทีHสุด สาเหตุพSืนฐานทีHทาํ ใหส้ ิHงมีชีวติ เสHียงต่อการสุญพนั ธุ์ • การขาดแคลนความหลากหลายทางชีวภาพ • หกาลราลกดหลลงาขยองจาํ นวนประชากรในแต่ละถิHนทHีอยอู่ าศยั : ลดความ • การสูญเสียถิHนทHีอยอู่ าศยั : สาเหตุสาํ คญั ของการสูญพนั ธุ์

Habitat Fragmentation

Corridor

Corridor : เชHือมผนื ป่ าเขาใหญ่ - ทบั ลาน



ความหลายหลายทางชีวภาพทางชีวภาพในทอ้ งถDิน

สตั วป์ ระจาํ ถDิน คา้ งคาวคุณกิตติ

สตั วป์ ระจาํ ถDิน รองเทา้ นารีปี กแมลงปอ หรือ รองเทา้ นารีสุขะกลู (Paphiopedilum sukhakulii) เป็นกลว้ ยไมเ้ ฉพาะถ>ินท>ีพบไดเ้ ฉพาะภูเขาหินทรายในป่ าดิบ เขา ที>ระดบั ความสูง 1,000-1,500 เมตร ทางภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือของ ประเทศไทยเท่านKนั

ชนิดพนั ธ์ุต่างถนิ/ ทร/ี ุกราน (invasive species)

การอนุรักษค์ วามหลากหลายทางชีวภาพ • CITES : https://www.cites.org/ อนุสญั ญาเกีHยวกบั การนาํ เขา้ - ส่งออกสตั วป์ ่ า

บญั ชีสตั วใ์ น CITES ชนิดพนั ธุ์ในบญั ชีหมายเลข 1 :เป็นชนิดพนั ธุ์ของสตั วป์ ่ าและพืชป่ าท#ีหา้ มคา้ โดยเดด็ ขาดเนื#องจากใกลจ้ ะ สูญพนั ธุ์ ยกเวน้ เพ#ือการศึกษา วจิ ยั หรือเพาะพนั ธุ์ ซ#ึงกต็ อ้ งไดร้ ับความยนิ ยอมจากประเทศท#ีจะนาํ เขา้ เสียก่อน ประเทศส่งออกจึงจะออกใบอนุญาตส่งออกได้ ทRงั นRีตอ้ งคาํ นึงถึงความอยรู่ อดของชนิดพนั ธุ์นRนั ๆ ดว้ ย ตวั อยา่ งของไทย เช่น กระทิง จระเขน้ Rาํ จืด จระเขน้ Rาํ เคม็ ชา้ งเอเซีย เสือโคร่ง แรด หมีควาย สมเสร็จ เต่าหลายชนิด นกหลายชนิดกลว้ ยไมห้ ายากบางชนิด ฯลฯ ตวั อยา่ งทวั# ไป เช่น อุรังอุตงั กอริลล่า หมี แพนดา้ ยกั ษ์ วาฬยกั ษ์ เสือชีตา้ ร์ เสือดาว เสือโคร่ง เต่าทะเล นกกะเรียน ฯลฯ ชนิดพนั ธุ์ในบญั ชีหมายเลข 2 : เป็นชนิดพนั ธุ์ของสตั วป์ ่ าและพืชป่ าท#ียงั ไม่ถึงกบั ใกลจ้ ะสูญพนั ธุ์ จึงยงั อนุญาตใหค้ า้ ได้ แต่ตอ้ งมีการควบคุมไม่ใหเ้ กิดความเสียหาย หรือลดปริมาณลงอยา่ งรวดเร็วจนถึงจุดใกล้ จะสูญพนั ธุ์โดยประเทศท#ีจะส่งออกตอ้ งออกหนงั สืออนุญาตใหส้ ่งออกและรับรองวา่ การส่งแต่ละครRัง จะ ไม่กระทบกระเทือนต่อการดาํ รงอยขู่ องชนิดพนั ธุ์นRนั ๆ ในธรรมชาติตวั อยา่ ง เช่น คา้ งคาวแม่ไก่ทุกชนิด ลิง ค่าง นกหลายชนิด ชะมด นาก โลมา งูหลายชนิด พืชประเภทหมอ้ ขา้ วหมอ้ แกงลิง ฯลฯ ชนิดพนั ธุ์ในบญั ชีหมายเลข 3 : เป็นชนิดพนั ธุ์ที#ไดร้ ับการคุม้ ครองตามกฎหมายของประเทศใดประเทศ หน#ึงแลว้ ขอความร่วมมือประเทศภาคีสมาชิกใหช้ ่วยดูแลการนาํ เขา้ คือจะตอ้ งมีหนงั สือรับรองการส่งออก จากประเทศถ#ินกาํ เนิด เช่น ควาย (เนปาล) นกขนุ ทอง (ไทย) นกกระทาดง (มาเลเซีย) ฯลฯ