บทที่ 1 ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ส#ิ ง แ ว ด ล้ อ ม กั บ คุ ณ ภ า พ ชี วิ ต อ . ด ร . อุ เ ท น จั น ล ะ บุ ต ร

บทที่ 1 ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ ส่ิ ง แ ว ด ล5 อ ม ส#ิ ง แ ว ด ล้ อ ม เ พ#ื อ คุ ณ ภ า พ ชี วิ ต

OUTLINE • ความหมายของส่ิงแวดลอ0 ม • ประเภทของสิ่งแวดล0อม • ทรพั ยากรธรรมชาติ • ประเภททรัพยากรธรรมชาติ • ทรัพยากรธรรมชาติทม่ี ีความสำคญั



สิ่งแวดล)อม คือ ทุกสิ่งทุกอย*างที่อยู*รอบตัวมนุษย6ทั้งที่มีชีวิต ส่ิงแวดล้อม และไม*มีชีวิต รวมทั้งที่เป@นรูปธรรม (สามารถจับตEองและ มองเห็นไดE) และนามธรรม (ตัวอย*างเช*นวัฒนธรรมแบบแผน (Environment) ประเพณี ความเชอ่ื ) มีอทิ ธพิ ลเกีย่ วโยงถงึ กนั เปน@ ปจR จยั ในการ เกื้อหนุนซึ่งกันและกัน ผลกระทบจากปRจจัยหนึ่งจะมีส*วน เสริมสรEางหรือทำลายอีกส*วนหนึ่ง อย*างหลีกเลี่ยงมิไดE ส่งิ แวดลอE มเปน@ วงจรและวัฏจักรท่เี กยี่ วขEองกนั ไปท้ังระบบ



ประเภทของสิ่งแวดล1อม สง่ิ แวดลอ+ มแบง# ออกเปKนลกั ษณะกว+าง ๆ ได+ 2 ส#วนคือ • สง่ิ แวดลอ0 มที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช#น ปา' ไม+ ภูเขา ดิน น้ำ อากาศ ทรพั ยากร • สิง่ แวดลอ0 มทีม่ นษุ ยสF รา0 งขึน้ เช#น ชุมชนเมอื ง ส่ิงก#อสรา+ ง โบราณสถาน ศลิ ปกรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวฒั นธรรม

ส่ิงแวดล)อมท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ

ส่ิงแวดล)อมท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ

ส่ิงแวดล)อมท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ

ส่ิงแวดล)อมท่ีมนุษย<สร)างข้ึน

ส่ิงแวดล)อมท่ีมนุษย<สร)างข้ึน

ส่ิงแวดล)อมท่ีมนุษย<สร)างข้ึน

ป3ญหาส่ิงแวดล1อม

ทรัพยากรธรรมชาติ (Natural resources) • ทรพั ยากรธรรมชาติ หมายถงึ สง่ิ ตา# งๆ (ส่ิงแวดล+อม) ท่เี กิดขน้ึ เองตาม ธรรมชาติ และมนษุ ยสU ามารถนำมาใช+ประโยชนUได+ เช#น บรรยากาศ ดิน น้ำ ปา' ไม+ ทุ#งหญา+ สตั วปU 'า แรธ# าตุ พลังงาน และกำลงั แรงงานมนษุ ยU เปนK ตน+

โดยคำนยิ ามแลว, จะเหน็ ได,วา5 ทรพั ยากรธรรมชาติทกุ ประเภทนน้ั จะ เปBนสว5 นหนง่ึ ของสงิ่ แวดลอ, ม แต5สิง่ แวดลอ, มทุกชนิดไมเ5 ปนB ทรัพยากรธรรมชาติท้ังหมด ซ่ึงอาจกล5าวสรุปได,วา5 การท่จี ะจำแนก สิ่งแวดล,อมใดๆ เปนB ทรพั ยากรธรรมชาตนิ ั้น มีปจM จยั ทีเ่ กี่ยวข,องหลาย ประการ • ประการแรก เกดิ จากความตอ, งการของมนษุ ยทO ่ีจะนำส่ิงแวดล,อมมาใช,ให, เกิดประโยชนOกบั ตนเอง • ประการทสี่ อง การเปลี่ยนแปลงตามกาลเวลา ถ,ายงั ไมน5 ำมาใช,ก็เปBน ส่ิงแวดล,อม แตถ5 ,านำมาใช,ประโยชนไO ด, ก็จะกลายเปBนทรัพยากรธรรมชาติ ในช5วงเวลานนั้ ๆ • ประการทส่ี าม สภาพภมู ศิ าสตรOและความห5างไกลของสงิ่ แวดลอ, ม ถา, อยู5 ไกลเกนิ ไปคนอาจไมน5 ำมาใช, กจ็ ะไมส5 ามารถแปรสภาพเปBน ทรัพยากรธรรมชาติได,

ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ การแบ&งประเภทของทรพั ยากรธรรมชาติมีการแบ&งกนั หลายลกั ษณะ แตใ& นทนี ี้ แบง& โดยใชBเกณฑขD องการนำมาใชB แบ&งออกเปนF 4 ประเภท ดังนี้ 1. ทรพั ยากรธรรมชาติท่ีใชแ2 ลว2 ไม7หมดสิ้น (Inexhaustible natural resources) เปนF ทรพั ยากรธรรมชาตทิ เ่ี กิดข้ึนก&อนที่จะมมี นษุ ยD เมอื่ มีมนุษยเD กดิ ข้ึนมาส่ิงเหลา& น้ี ก็มีความจำเปนF ต&อการดำรงชีวิตของมนุษยD จำแนกเปFน 2 ประเภท ไดBแก& Ø ประเภทท่คี งสภาพเดมิ ไมเ7 ปลีย่ นแปลง ไดแB ก& พลงั งานจากดวงอาทิตยD ลม อากาศ ฝUนุ แมBกาลเวลาจะผ&านไปนานเท&าใดกต็ ามสง่ิ เหล&านี้ก็ยงั คงมีไม& เปล่ียนแปลง Ø ประเภททม่ี ีการเปลย่ี นแปลง การเปลี่ยนแปลงทเี่ กิดขึ้นเนื่องมาจากการใชB ประโยชนอD ยา& งผดิ วิธี เช&น การใชBท่ดี นิ การใชBนำโดยวิธีการทไ่ี มถ& ูกตอB ง ทำใหB เกิดการเปล่ียนแปลงท้งั ทางดBานกายภาพ และดาB นคุณภาพ

มลพิษทางดิน

มลพิษทางอากาศ

ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ 2. ทรพั ยากรธรรมชาตทิ ใี่ ชแ2 ล2วทดแทนได2 (renewable natural resources) เปนF ทรพั ยากรธรรมชาติที่ใชไB ปแลวB สามารถเกดิ ขึ้นทดแทนไดB ซึ่งอาจจะเร็วหรอื ชาB ขนึ้ อยกู& นั ชนิดของทรัพยากรธรรมชาตปิ ระเภทน้นั ทรพั ยากรธรรมชาตทิ ่ีใชBแลBว ทดแทนไดB เช&น พชื ปาU ไมB สตั วDปUา มนษุ ยD ความสมบรู ณขD องดนิ คณุ ภาพของนำ้ และทัศนยี ภาพที่สวยงาม เปFนตนB

ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ 3. ทรัพยากรธรรมชาติที่สามารถนำมาใช2ใหม7ได2 (Recyclable natural resources) เปนF ทรัพยากรธรรมชาติจำพวกแร&ธาตุท่นี ำมาใชBแลBวสามารถนำไป แปรรูปใหBกลบั ไปส&ูสภาพเดมิ ไดB แลBวนำกลบั มาใชใB หม&อกี เช&น แรโ& ลหะ แรอ& โลหะ ไดBแก& เหล็ก ทองแดง อะลูมเิ นียม แกวB ฯลฯ

ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ 4. ทรัพยากรธรรมชาติท่ีใชแ2 ล2วหมดส้ินไป (Exhausting natural resources) เปFนทรพั ยากรธรรมชาติท่นี ำมาใชBแลวB จะหมดไปจากโลกนี้ หรือสามารถเกิดขึ้น ทดแทนไดB แตต& BองใชBเวลายาวนานมาก ทรพั ยากรธรรมชาตปิ ระเภทน้ี ไดแB ก& นำ้ มัน ปโj ตรเลยี ม กkาซธรรมชาติ และถ&านหนิ เปFนตนB

ทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีความสำคัญ • ทรัพยากรนำ้ • ทรพั ยากรแร7ธาตุ • ทรัพยากรดิน • ทรพั ยากรพลังงาน • ทรพั ยากรป.าไม1 • ทรัพยากรป.าชายเลน • ทรัพยากรสตั วป5 .า • ทรพั ยากรปะการัง

กิจกรรมท่ี 1 • แบง# กลุม# 1 – 3 เพื่อเตรียมการนำเสนอทรพั ยากรท่ีมีความสำคญั • นำเสนอหนา+ ชนั้ เรียน –ความสำคญั ของทรัพยากร –ปGญหาและผลกระทบปญG หาทรพั ยากรในปGจจุบัน – แนวทางการแก0ไขปญG หา