การบัญชีสินค้าฯ-01

หนว่ ยที่ 1 ความรู้เก่ยี วกับสนิ คา้

สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของสนิ คา้ 2. ประเภทของสนิ ค้า 3. เอกสารทใี่ ชเ้ ก่ยี วกับสินคา้ 4. ความสาคญั ของสนิ ค้าคงเหลอื 5. การแสดงรายการสนิ ค้าคงเหลือในงบการเงนิ

ความหมายของสนิ คา้ สินค้า (Goods หรือ Merchandise) หมายถึง ส่ิงของซึ่งธรุ กิจมไี ว้เพื่อขายตามลักษณะการประกอบธุรกิจ ปกติ หรืออยูใ่ นระหวา่ งกระบวนการผลิตเพ่ือให้เป็นสินค้าสาเร็จรูปเพื่อขาย หรือมีไว้เพ่ือใช้ในการผลิตสินค้า หรือ การใหบ้ ริการ สินค้าในทางบัญชีหมายถึงสินค้าคงเหลือ (Inventory) ความหมายตามมาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 2 (ปรบั ปรุง 2561) เร่อื ง สนิ คา้ คงเหลอื ของสภาวิชาชีพบัญชีในพระบรมราชปู ถมั ภ์ มีดังน้ี สนิ ค้าคงเหลือ หมายถึง สนิ ทรัพยซ์ ึง่ มีลักษณะใดลักษณะหนึง่ ดงั ตอ่ ไปนี้ 1) ถือไวเ้ พอื่ ขายตามลกั ษณะการประกอบธรุ กจิ ตามปกติของกิจการ 2) อยใู่ นระหวา่ งกระบวนการผลิตเพอ่ื ให้เปน็ สินค้าสาเร็จรปู เพือ่ ขาย หรือ 3) อยู่ในรปู ของวัตถดุ ิบหรือวัสดุท่ีมีไวเ้ พอ่ื ใช้ในกระบวนการผลติ สินคา้ หรอื ใหบ้ ริการ

ประเภทของสนิ ค้า สินคา้ หรอื สินค้าคงเหลือ ในทางบัญชีจาแนกตามลกั ษณะของธรุ กิจ ดงั น้ี 1. กิจการซอ้ื ขายสนิ ค้า (Merchandising Business) สินคา้ คงเหลอื ประกอบด้วยสนิ ค้าทซี่ ้ือและถอื ไวเ้ พ่อื ขาย เชน่ สินคา้ ทผ่ี ้ขู ายปลีกซ้อื ไว้เพ่อื ขาย (สินคา้ สาเรจ็ รูป) หรอื ที่ดนิ และสนิ ทรัพย์อืน่ ๆ ท่ซี อื้ ไว้เพือ่ ขาย 2. กจิ การอุตสาหกรรมหรือกิจการผลิต (Manufacturing Business) สินค้าคงเหลือมี 4 ประเภท คอื 2.1 สนิ คา้ สาเร็จรปู (Finished Goods) หมายถึง สนิ คา้ ที่นาวัตถุดิบไปแปรรปู โดยนาเขา้ สกู่ ระบวนการ ผลติ จนเป็นสนิ คา้ สาเร็จรปู พรอ้ มท่จี ะขายได้ เช่น รองเท้า กระเป๋า อุปกรณส์ านักงาน เสือ้ ผา้ รถยนต์ ฯลฯ 2.2 งานระหว่างทา (Work in Process) หรือสนิ ค้าระหว่างผลิต (Goods in Process) หมายถึง สนิ คา้ ทน่ี า วัตถุดิบไปแปรรูปโดยนา เข้าส่กู ระบวนการผลิตแล้วแต่ยงั ผลิตไมเ่ สร็จ ไมส่ ามารถนาไปขายได้ จงึ เปน็ สนิ คา้ ทอ่ี ยู่ในระหว่างทาหรือระหว่างผลิต แต่ถอื เปน็ สนิ ค้าอยา่ งหนง่ึ เพราะเข้าส่กู ระบวนการผลติ แลว้ จะคดิ ราคาตน้ ทุน ของงานระหวา่ งทา ตามหลกั การบัญชีตน้ ทนุ เชน่ รถยนตท์ ยี่ ังไม่ไดใ้ สล่ อ้ ตู้เย็นที่ยังไมไ่ ดต้ ิดมอเตอร์ เส้อื ท่ียงั ไม่ได้ ติดกระดมุ ฯลฯ

2.3 วตั ถดุ ิบ (Raw Materials) หมายถึง สงิ่ ของท่กี ิจการนามาใชใ้ นการประกอบธรุ กิจการผลิตโดยตรง เพือ่ ให้เป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ซงึ่ สินคา้ ของกจิ การหนง่ึ อาจจะเปน็ วตั ถุดบิ ของกิจการอกี แห่งหนึ่ง เพราะการผลติ จานวนมากต้องแบ่งงานกนั ทา ไม่ไดท้ าเองทง้ั หมด การแบ่งงานกนั ทาทาใหเ้ กิดความชานาญในการผลติ สินคา้ นัน้ ๆ ตัวอย่าง เชน่ ฝา้ ย เป็นวัตถุดิบของกิจการทาดา้ ย ด้าย เปน็ วัตถุดบิ ของกิจการทอผา้ ผา้ เปน็ วตั ถุดิบของกจิ การตัดเยบ็ เสอื้ ผ้า กิจการทผ่ี ลติ สินค้าเองท้ังหมดทกุ ขั้นตอนเริ่มต้งั แตผ่ ลิตวัตถุดบิ เอง เรียกวา่ กจิ การครบวงจร 2.4 วสั ดุโรงงาน (Factory Supplies) หรือวสั ดุสิ้นเปลือง (Supplies) หมายถึง สง่ิ ของที่นามาใช้ ประกอบการผลิตซึ่งไม่ใชว่ ัตถุดบิ หลกั จึงเปน็ สว่ นประกอบยอ่ ยในการผลติ ซึ่งจะสิน้ เปลืองหมดไปหากยังไม่ไดใ้ ช้ ให้ถอื ว่าเป็นสินคา้ คงเหลอื สว่ นทใี่ ช้ไปถอื เปน็ ค่าใชจ้ า่ ย จะบนั ทกึ ในบญั ชวี สั ดุโรงงานใช้ไปหรือวัสดสุ ้ินเปลอื งใชไ้ ป เชน่ กระดุม ด้าย ซิป นอต ตะปู ฯลฯ 3. กจิ การบริการ สนิ ค้าคงเหลอื ประกอบดว้ ย ตน้ ทุนงานให้บรกิ าร (ประกอบด้วยค่าแรงงานและค่าใชจ้ ่ายอ่นื ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การให้บริการ) ในส่วนทสี่ มั พันธ์กบั รายได้ท่ียงั ไม่รับรู้ของกจิ การทีใ่ ห้บรกิ าร

เอกสารทใี่ ชเ้ ก่ยี วกับสนิ คา้ กิจการซื้อขายสนิ คา้ และกิจการท่ผี ลิตสินค้า จะตอ้ งมีการสัง่ ซอ้ื สนิ คา้ หรือวัตถุดิบเขา้ มาจนกระท่ังขายหรอื ผลติ เสรจ็ แล้วนาออกขายจึงต้องมีเอกสารท่ีใช้เกี่ยวกับสนิ ค้าหลายชนดิ ดังนี้ 1. ใบขอซ้อื หรอื ใบขออนมุ ัติซอื้ (Purchase requisition) จะใช้ในกรณีสินค้าถกู เบกิ ไปถึงจานวนตา่ สุด แล้ว ผตู้ ้องการใช้สนิ คา้ หรอื วัตถุดิบกจ็ ะเป็นผขู้ อซอื้ โดยแนบใบขอซอ้ื หรือใบขออนุมัติจัดซ้อื โดยระบุประเภท ชนดิ ปรมิ าณของสินคา้ เมอ่ื ไดร้ บั อนมุ ตั ิแล้วจึงสง่ ให้แผนกจัดซอ้ื 2. ใบสงั่ ซ้ือ (Purchase Order) จัดทาเมอื่ ใบขออนมุ ตั จิ ดั ซื้อไดร้ ับอนุมตั ิใหจ้ ัดซ้ือได้ แผนกจัดซือ้ ก็จะทา ใบสัง่ ซอ้ื เพ่ือสง่ั ซ้ือสนิ คา้ หรือวตั ถดุ ิบ 3. ใบรบั ของ (Receiving Report) แผนกคลงั สนิ ค้าหรอื แผนกรบั ของจะออกใบรับของเพอื่ ตรวจสอบกับ ใบสง่ ของที่ผ้ขู ายนาสง่ มาพรอ้ มกับสนิ ค้า

4. ใบส่งของ/ใบกากับสินค้า/ใบกากับภาษี (Delivery Order/Invoice/Tax Invoice) เป็นเอกสารท่ีผู้ขายจัดทาขึ้นเม่ือมีการขายสินค้าเป็นเงินเชื่อ ต้นฉบับส่งให้กับผู้ ซ้ือพร้อมสินค้า เพ่ือให้ผู้ซื้อใช้ตรวจสอบกับสินค้าที่ได้รับว่าตรงกันหรือไม่ ผู้ขายจะเก็บ สาเนาไวเ้ ป็นหลักฐานในการบนั ทกึ บัญชี 5. ใบส่งคืนสินค้าหรือใบขอลดหนี้ (Debit Noteหรือ Debit Memorandum) เป็นเอกสารท่ีผู้ซื้อสินค้าจัดทาขึ้นเพ่ือส่งไปให้ผู้ขายสาหรับขอลดหน้ีค่าสินค้าและ ภาษีมูลค่าเพิ่ม เน่ืองจากสินค้าชารุดหรือเส่ือมคุณภาพฯ ควรจัดทาอย่างน้อย 2 ฉบับ ต้นฉบับส่งไปให้ผู้ขายพร้อมกับสินค้าท่ีส่งคืนสาเนาเก็บไว้เป็นหลักฐานในการบันทึกบัญชี และหกั เงนิ ทต่ี อ้ งชาระตามใบกากบั สนิ ค้า

6. ใบรับคืนสินค้าหรือใบหักหนี้หรือใบลดหนี้ (Credit Note หรือ Credit Memorandum) เม่ือ ผู้ขายไดร้ บั สนิ ค้าคืนจากผูซ้ ้อื เนื่องจากสินค้าชารดุ หรือเสื่อมคุณภาพฯ ผู้ขายจะออกใบรับคืนสินค้าหรือใบหกั หน้ีแล้วส่งไปให้ผู้ซ้ือ เพ่ือแจ้งให้ทราบว่า ผู้ขายได้บันทึกการลดหนี้ค่าสินค้าและภาษีมูลค่าเพิ่มต้นฉบับส่งไป ใหก้ ับผ้ซู ้ือ สาเนาเกบ็ ไวเ้ ป็นหลกั ฐานการบนั ทึกบัญชใี นการลดหน้ี และหักเงินที่จะได้รับชาระหนี้ตามใบกากับ สินค้า 7. ใบเพ่ิมหน้ี ในบางครั้งผู้ขายสินค้าอาจจะคิดราคาสินค้าต่ากว่าราคาจริง หรือมีการเพ่ิมราคาสินค้า ผู้ขายจะจัดทาใบเพ่ิมหน้ีส่งไปให้ผู้ซื้อ เพื่อแจ้งการเพิ่มหนี้ค่าสินค้าและภาษีมูลค่าเพิ่มต้นฉบับส่งไปให้ผู้ซื้อ สาเนาเก็บไวเ้ ปน็ หลักฐาน การบนั ทกึ บญั ชีในการเพมิ่ หนี้และเพม่ิ เงนิ ที่จะรบั ชาระหน้ีตามใบกากับสินค้า

ความสาคัญของสนิ คา้ คงเหลือ สนิ ค้าหรอื สินคา้ คงเหลอื มีความสาคญั ตอ่ กิจการค้ามาก เพราะเป็นสินทรพั ย์หมนุ เวยี นทมี่ ีมูลคา่ เปน็ เงินที่ สามารถนาไปเปล่ียนสภาพเปน็ เงนิ สดไดเ้ รว็ โดยการขาย รองจากเงนิ สดและเงินฝากธนาคารหากสนิ คา้ ขาดมอื อาจ ทาใหก้ ิจการหยดุ ชะงกั สูญเสยี รายได้ สนิ คา้ จะมกี ารหมนุ เวียนโดยการซอื้ มาและขายไป ในวนั สิ้นงวดจะมีการ ตรวจนบั และคานวณตน้ ทนุ สนิ ค้าคงเหลือ แผนกบญั ชกี ็จะ บันทึกราคาทนุ ของสนิ ค้าที่ซื้อมาและราคาทุนของ สนิ ค้าทีข่ ายไป หากมขี ้อผดิ พลาดจะกระทบต่องบแสดงผลการดาเนนิ งานและงบแสดงฐานะการเงินของกิจการ นั่นคอื ทาให้ต้นทุนขาย กาไรขาดทนุ และงบแสดงฐานะการเงนิ ผดิ พลาดซง่ึ มผี ลกระทบดงั นี้ 1. สนิ ค้าคงเหลอื ปลายงวดสงู ไป ต้นทนุ ขายต่า กาไรสุทธสิ งู ไป 2. สนิ ค้าคงเหลอื ปลายงวดตา่ ไป ต้นทนุ ขายสงู กาไรสุทธิตา่ ไป 3. สินคา้ คงเหลือต้นงวดสงู ไป ตน้ ทนุ ขายต่า กาไรสุทธิสูงไป 4. สนิ ค้าคงเหลือตน้ งวดตา่ ไป ต้นทนุ ขายสงู กาไรสทุ ธิต่าไป

ตัวอย่างท่ี 1 รา้ นมดี ี มีสินคา้ คงเหลือต้นงวด 15,000 บาท ระหวา่ งปีซอ้ื สินคา้ 122,000 บาท ส่งคืน สนิ คา้ 4,500 บาท ยอดขายสนิ ค้าท้ังสิ้น 300,000 บาท รับคนื สนิ คา้ 6,400 บาท ค่าใช้จ่ายในการขายและบริหาร 85,000 บาท ส้ินงวดมีสินค้าคงเหลือ 17,000 บาท แต่ ตรวจนับและคานวณต้นทุนสูงไป 3,000 บาท ทาให้สินค้าคงเหลือปลายงวดมี ราคา 20,000 บาท ให้ทา 1. แสดงผลของการคานวณตน้ ทนุ สนิ คา้ คงเหลือผดิ พลาดท่ีมผี ลกระทบต่องบกาไรขาดทนุ 2. สรุปผลกระทบของการคานวณตน้ ทนุ สนิ ค้าคงเหลอื

สรปุ ผลกระทบตอ่ การคานวณตน้ ทุนสนิ ค้าคงเหลอื ปลายงวดสูงไป 3,000 บาท ทาใหม้ ีผลกระทบตอ่ งบกาไรขาดทนุ ดังนี้ - ตน้ ทนุ ขายตา่ กว่าความจริง 3,000 บาท (115,500 – 112,500) - กาไรสทุ ธสิ ูงกวา่ ความจรงิ 3,000 บาท (96,100 – 93,100)

ตัวอย่างที่ 2 ร้านกังหนั มยี อดขายสนิ ค้าทั้งส้นิ 185,000 บาท รบั คืนสินค้า 5,000 บาท ส่วนลดจ่าย 3,600 บาท สนิ ค้าคงเหลือต้นงวด 25,000 บาท ซือ้ สินคา้ 115,000 บาท คา่ ขนสง่ เขา้ 4,500 บาท สว่ นลดรับ 8,000 บาท คา่ ใชจ้ า่ ยทั้งสนิ้ 52,700 บาท (ประกอบด้วย ค่าใชจ้ า่ ยในการขาย 22,200 บาท คา่ ใช้จ่ายในการบรหิ าร 20,000 บาท และคา่ ใชจ้ า่ ย อื่น10,500 บาท) สนิ คา้ คงเหลือปลายงวดตรวจนบั และคานวณตน้ ทนุ ได้ 34,000 บาท ยงั ไม่ได้รวมสินคา้ ทส่ี ัง่ ซื้อใหม่เม่ือวนั ที่ 30 ธนั วาคม 25X1 ซึ่งไดบ้ นั ทึกบัญชแี ล้ว แต่ ผูต้ รวจนบั ยังไม่ไดต้ รวจนบั สนิ ค้าราคา 6,500 บาท ให้ทา 1. แสดงผลของการคานวณตน้ ทุนสินค้าคงเหลือผิดพลาดท่ีมีผลกระทบต่องบกาไรขาดทนุ 2. สรุปผลกระทบของการคานวณตน้ ทนุ สินคา้ คงเหลอื

สรปุ ผลกระทบต่อการคานวณต้นทุนสินคา้ คงเหลอื ปลายงวดตา่ ไป 6,500 บาท ทาใหม้ ีผลกระทบตอ่ งบกาไรขาดทนุ ดังนี้ - ตน้ ทนุ ขายสูงกวา่ ความจริง 6,500 บาท (102,500 – 96,000) - กาไรสุทธติ า่ กวา่ ความจรงิ 6,500 บาท (27,700 – 21,200)

การแสดงรายการสินคา้ คงเหลอื ในงบการเงิน สนิ ค้าคงเหลือจะแสดงในงบการเงิน ดงั นี้ 1. งบกาไรขาดทุน สินค้าคงเหลือจะแสดงในตน้ ทุนขายโดยสินค้าคงเหลือต้นงวดจะแสดงเป็น รายการบวก (ส่วนที่ขายไปแล้ว) ส่วนสินค้าคงเหลือปลายงวด จะแสดงเป็นรายการหัก (ส่วนที่ เหลอื อย)ู่ โดยแสดงเปน็ งบประกอบตน้ ทนุ ขายดังนี้

ตวั อย่างที่ 3 จากตวั อย่างที่ 2 จะแสดงงบกาไรขาดทนุ และหมายเหตุประกอบงบการเงิน ดงั น้ี งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามหนา้ ท่ี : แบบขน้ั เดยี ว

งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใชจ้ ่ายตามหนา้ ท่ี : แบบหลายข้นั



2. งบแสดงฐานะการเงิน สินค้าคงเหลือ (ปลายงวด) ในกิจการซ้ือขายสินค้า จะแสดงในงบแสดงฐานะ การเงิน ในหัวข้อสินทรัพย์หมุนเวียนต่อจากบัญชีลูกหน้ีการค้าและลูกหน้ีอื่น ส่วนในกิจการอุตสาหกรรมจะ แสดงสินค้าคงเหลือ 4 รายการ คือ สินค้าสาเร็จรูป งานระหว่างทา (สินค้าระหว่างผลิต) วัตถุดิบและวัสดุ โรงงาน (วัสดุสิ้นเปลอื ง) โดยจะแสดงเรยี งลาดับตั้งแต่สนิ คา้ สาเรจ็ รปู จนถงึ วัสดุโรงงาน ตวั อยา่ งที่ 4 งบแสดงฐานะการเงินของกจิ การซ้อื ขายสนิ ค้า

ตวั อย่างท่ี 5 งบแสดงฐานะการเงนิ ของกจิ การอตุ สาหกรรม