คู่มือการจัดประกวดโครงงานวิทย์ฯ-กศน

ก คำนำ การทำโครงงานวิทยาศาสตร์เป็นกิจกรรมการเรียนรู้ที่เกิดจากความสนใจของผู้เรียนเอง ได้ใช้ความรู้ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ การให้เหตุผล และการคิดระดับสูง สอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มุ่งเน้นการจัดการเรียนรู้ตามปรัชญา “คิดเป็น” และเน้นการเรียนรู้ที่ยึดผู้เรียนเป็ นสำคัญ ตามความพร้อม ความสนใจ และศักยภาพของผู้เรยี น โดยมีครูเป็นผู้ส่งเสรมิ และอำนวยความสะดวก ซึ่งการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ ถือเป็นหลักฐานสำคัญอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่า นักศึกษา กศน. ได้เรียนรู้และสามารถทำได้ตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้ที่กำหนดไว้หรือไม่ ดงั นั้น เพ่อื สง่ เสรมิ การจดั กจิ กรรมเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์ ผ่านการทำโครงงานและเปิดโอกาสให้นักศึกษา กศน. ไดน้ ำเสนอผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์ใหผ้ ู้อนื่ รับรู้และเขา้ ใจ รวมถึงได้แลกเปลี่ยนเรยี นรู้ซึ่งกัน และกัน สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (สำนักงาน กศน.) โดยกลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์เพือ่ การศึกษา จึงจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. เปน็ ประจำต่อเนื่องทุกปี โดยดำเนนิ การประกวดคัดเลือกตัวแทนทีมชนะเลิศจากระดับพ้ืนท่ีเข้าประกวด ระดบั ประเทศ ในงานสัปดาห์วทิ ยาศาสตร์แห่งชาติ ซง่ึ มขี อ้ กำหนดและหลักเกณฑ์การให้คะแนนที่ชัดเจน และเป็นมาตรฐานเดียวกันทั้งระดับพื้นที่และระดับประเทศ ทั้งนี้ ต้ังแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 เป็นต้นมา การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ได้รับการสนับสนุนงบประมาณ เพือ่ ดำเนินการท้ังระดับพนื้ ท่แี ละระดบั ประเทศ และการศกึ ษาดูงานภายในประเทศ จากการไฟฟ้าฝ่ายผลิต แห่งประเทศไทย (กฟผ.) ภายใต้กรอบบันทึกข้อตกลงความร่วมมือระหว่างสำนักงานส่งเสริมการศึกษา นอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย และการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เมื่อ พ.ศ. 2554 เพื่อร่วมมือกันเผยแพร่ความรู้ด้านพลังงาน และการอนุรักษ์พลังงานแก่ประชาชน การดำเนินงาน อย่างต่อเนื่องจนถึงปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ทำให้การจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นักศึกษา กศน. ได้รับการพัฒนาให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้นและได้คุณภาพตามความต้องการของ ผรู้ ับบริการและผมู้ ีสว่ นได้สว่ นเสีย ทงั้ นผ้ี ูร้ บั บรกิ ารหลัก คือ นกั ศึกษา กศน. และครูทปี่ รึกษาโครงงาน กวา่ ร้อยละ 90 ได้รับความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเพิ่มขึ้น และมีความพึงพอใจในภาพรวม ของการจัดกิจกรรมระดับมากที่สุด สมควรอย่างยิ่งที่จะถอดบทเรียนของการดำเนินงานเป็นคู่มือ ปฏิบัติงาน ประกอบกับผู้เขา้ รว่ มกิจกรรมมีข้อเสนอแนะว่าควรมีการหมนุ เวียนหนว่ ยจดั ระดบั ประเทศ เป็นศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาต่าง ๆ จึงจำเป็นอย่างยิ่งท่ีต้องจัดทำคู่มือการประกวดโครงงาน วิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานของหน่วยจัดระดับประเทศสามารถ ปฏิบัติงานให้ประสบผลสำเร็จ และรักษามาตรฐานการปฏิบัติงานจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นักศึกษา กศน. ตอ่ ไป

ข การจัดทำคู่มือการจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. จัดทำข้ึน โดยมีวัตถุประสงค์ที่มุ่งไปสู่การบริหารคุณภาพ ตามความต้องการของผู้รับบริการและผู้มีส่วนได้ ส่วนเสีย ผู้บริหารสามารถติดตามการดำเนินงานได้ทุกขั้นตอน ตลอดทั้งเป็นการส่งเสริมให้บุคลากร กลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาเข้าใจแนวทางการดำเนินงานและสามารถดำเนินการจัดการประกวด โครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ตลอดจนสามารถนำเครื่องมือต่าง ๆ มาช่วย ในการวิเคราะห์และปรับปรงุ กระบวนการทำงานให้มปี ระสทิ ธภิ าพยิ่งขึ้น ศูนยว์ ิทยาศาสตรเ์ พ่อื การศึกษา มิถุนายน 2563

ค สารบญั หนา้ ก คำนำ ค สารบญั ง สารบญั ภาพ จ สารบญั ตาราง 1 1. วัตถุประสงค์ของการทำคูม่ ือ 1 2. ขอบเขตของเนือ้ หาในคูม่ ือ 1 3. คำศัพท์สำคญั ในคู่มือ 2 4. หนา้ ท่ีความรบั ผดิ ชอบ 2 5. การตรวจเอกสาร 2 4 5.1 แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) 5 5.2 ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561 – 2580) 6 5.3 ยุทธศาสตรแ์ ละจดุ เน้นการดำเนินงานของสำนักงาน กศน. 9 5.4 แนวคดิ การจัดการเรียนรู้ 11 5.5 โครงงานวิทยาศาสตร์ 14 5.6 รายวิชาเลอื กบังคับเกี่ยวกบั วทิ ยาศาสตรข์ องสำนกั งาน กศน. 15 6. กระบวนการปฏิบัตงิ าน 17 6.1 ขนั้ ตอนการเตรยี มการดำเนินงาน 18 6.2 ข้นั ดำเนินกจิ กรรม 20 6.3 ข้ันประเมนิ ผล 21 7. มาตรฐานคณุ ภาพงาน 21 8. การติดตามและประเมนิ ผล 22 9. เอกสารที่เกีย่ วข้องกับการปฏิบตั ิงาน 23 10. ปญั หา อปุ สรรคในการปฏิบัติงาน 24 11. ข้อเสนอแนะ 26 บรรณานุกรม 27 ภาคผนวก 42 ภาคผนวก ก หนงั สอื ราชการ 61 ภาคผนวก ข ตวั อยา่ งโครงการและหลักเกณฑ์การประกวด 70 ภาคผนวก ค ตวั อย่างแบบสอบถามความคดิ เหน็ 86 ภาคผนวก ง ตวั อย่างแบบฟอร์มและแบบบันทกึ ผล ผ้จู ัดทำ

สารบัญภาพ ง ภาพท่ี 1 ขนั้ ตอนการทำโครงงานวทิ ยาศาสตร์ หน้า ภาพที่ 2 ข้นั ตอนการเตรยี มการดำเนินงาน 11 15

จ สารบัญตาราง หน้า 12 ตารางท่ี 1 หัวเร่อื งของรายวิชาเลือกบังคับ การใช้พลงั งานไฟฟา้ ในชวี ิตประจำวนั 1, 2 และ 3 12 13 ตารางท่ี 2 หวั เรอื่ งของรายวิชาเลอื กบังคับ การเรยี นรสู้ ้ภู ยั ธรรมชาติ 1, 2 และ 3 14 ตารางที่ 3 หัวเรอ่ื งของรายวิชาเลอื กบังคับ วัสดุศาสตร์ 1, 2 และ 3 ตารางท่ี 4 แผนการดำเนินงานโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ 20 สำหรบั นกั ศึกษา กศน. ของหนว่ ยจดั ระดับประเทศ ตารางท่ี 5 ดัชนีชีว้ ดั ผลสำเร็จของโครงการ

คมู่ อื การจดั ประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนกั ศกึ ษา กศน. 1. วัตถุประสงคข์ องการทำคมู่ อื 1.1 เพื่อใช้เป็นเครื่องมอื สำคัญในการสร้างมาตรฐานการปฏิบตั ิงานการจัดประกวดโครงงาน วิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. 1.2 เพ่อื นำเสนอรายละเอียดเก่ยี วกับการปฏิบัติงานในแต่ละข้นั ตอน ซึง่ ครอบคลุมทรัพยากร ทต่ี อ้ งใชแ้ ละการประสานงาน 1.3 เพอ่ื นำเสนอวิธีการปฏิบัติงานให้ประสบผลสำเร็จในแตล่ ะข้นั ตอน พร้อมท้ังปัญหาที่อาจ พบและวธิ ีแกไ้ ข 2. ขอบเขตของเน้อื หาในคู่มือ คูม่ อื การจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ประกอบด้วย รายละเอียดของ ขนั้ ตอนการดำเนินงาน เคร่ืองมอื ท่ีใช้เก็บรวบรวมข้อมลู วธิ ีการเก็บรวบรวมข้อมลู และการวเิ คราะหข์ ้อมูล 3. คำศัพทส์ ำคญั ในคูม่ ือ 3.1 โครงงานวิทยาศาสตร์ หมายถึง การศึกษาเรื่องใดเรื่องหนึ่งเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ที่ผู้เรียน ชอบและสนใจเพื่อค้นพบความรู้ใหม่หรือสิ่งประดิษฐ์ใหม่จากการลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง โดยใช้ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และได้นำเสนอผลงานเพื่อสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้ โดยมีครูหรือผู้เชี่ยวชาญ ให้คำแนะนำปรกึ ษา 3.2 การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ หมายถึง กิจกรรมที่ให้ผู้เรียนซึ่งมีคุณสมบัติตามที่ กำหนดได้จัดแสดงผลงานลักษณะโครงงานวิทยาศาสตร์ ตามข้อกำหนดของผลงาน รูปแบบรายงาน การจัดทำแผงโครงงานและการจัดแสดง การนำเสนอด้วยวาจาและการตอบคำถาม โดยมีคณะกรรมการ ทรงคุณวุฒิตัดสินตามเกณฑ์การให้คะแนน มีการให้รางวัลในลักษณะเงินรางวัลและโล่รางวัลพร้อม เกยี รตบิ ตั ร 3.3 นักศึกษา กศน. หมายถงึ ผู้ที่ได้สมัครเข้ารบั การศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในสถานศึกษาสงั กัดสำนกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย

2 4. หนา้ ทค่ี วามรบั ผิดชอบ การจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ดำเนินการโดยศูนย์วิทยาศาสตร์ เพื่อการศึกษา สำนักงาน กศน. จำนวน 20 แห่ง ทั่วประเทศ แบ่งการประกวดออกเป็น 2 ระดับ ประกอบดว้ ย ระดับพ้นื ที่ และระดบั ประเทศ 4.1 ผู้รับผิดชอบการจัดประกวดระดับพื้นท่ี (หน่วยจัดระดับพื้นที่) หมายถึง ศูนย์วิทยาศาสตร์ เพื่อการศึกษา จำนวน 19 แห่ง ซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการจัดการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ระดับพื้นที่ เพื่อคัดเลือกทีมที่ได้รางวัลชนะเลิศ และรองชนะเลิศอันดับ 1 รวมแห่งละ 2 ทีม เปน็ ตัวแทนเข้าประกวดระดบั ประเทศ 4.2 ผู้รับผิดชอบการจัดประกวดระดับประเทศ (หน่วยจัดระดับประเทศ) หมายถึง ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาใด ๆ ที่ได้รับมอบหมายจากกลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาให้เป็น ผู้รับผิดชอบดำเนินการจัดการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ระดับประเทศ ในแต่ละปงี บประมาณ ท้ังนี้ การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ทง้ั ระดับพ้ืนที่และระดับประเทศ มกี ารกำหนดคุณสมบัติของผูเ้ ข้าประกวด กำหนดการของการประกวด รางวัล ข้อกำหนดต่าง ๆ และ เกณฑ์การให้คะแนนที่ชัดเจน เพื่อให้ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาที่เป็นหน่วยจัดประกวดระดับ พื้นที่ และศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาซึ่งรับผิดชอบจัดประกวดระดับประเทศ ดำเนินการจัด ประกวดภายใตข้ อ้ กำหนดและหลักเกณฑท์ เี่ ป็นมาตรฐานเดยี วกนั 5. การตรวจเอกสาร 5.1 แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) การพัฒนา ในช่วง 5 ปี ของแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 12 จะเป็นช่วงที่มุ่งเน้นการพัฒนาบนฐานภูมิปัญญาที่เกิดจาก การใช้ความรู้และทักษะการใช้วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การวิจัยและพัฒนา และการพัฒนานวัตกรรม นำมาใช้ในทุกด้านของการพัฒนา การพัฒนามีความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและสอดคล้องกับกรอบ เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ขยายและสร้างฐานรายได้ใหม่ที่ครอบคลุมทั่วถึงมากขึ้นควบคู่ไปกับ การต่อยอดฐานรายได้เดมิ สังคมไทยมีคุณภาพและมีความเป็นธรรมโดยมีที่ยืนสำหรบั ทุกคนในสังคม และไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง และเป็นการพัฒนาที่เกิดจากการผนึกกำลังในการผลักดันขับเคลื่อนร่วมกัน ของทุกภาคส่วน ประกอบดว้ ย 10 ยทุ ธศาสตร์ ดังนี้

3 1) ยุทธศาสตรก์ ารเสริมสร้างและพฒั นาศักยภาพทุนมนุษย์ 2) ยุทธศาสตรก์ ารสร้างความเปน็ ธรรมและลดความเหลื่อมลำ้ ในสังคม 3) ยุทธศาสตรก์ ารสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกจิ และแข่งขนั ได้อยา่ งยัง่ ยนื 4) ยุทธศาสตร์การเติบโตทเ่ี ป็นมิตรกับสิ่งแวดลอ้ มเพ่ือการพฒั นาอย่างย่ังยนื 5) ยทุ ธศาสตรก์ ารเสริมสร้างความม่นั คงแห่งชาตเิ พือ่ การพัฒนาประเทศ สู่ความมัง่ ค่ัง และยัง่ ยืน 6) ยทุ ธศาสตรก์ ารบริหารจดั การในภาครฐั การป้องกันการทจุ รติ ประพฤตมิ ชิ อบ และธรรมาภิบาลในสงั คมไทย 7) ยุทธศาสตร์การพัฒนาโครงสรา้ งพื้นฐานและระบบโลจิสติกส์ 8) ยทุ ธศาสตรก์ ารพัฒนาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วจิ ัย และนวตั กรรม 9) ยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นาภาค เมอื ง และพ้นื ทีเ่ ศรษฐกจิ 10) ยทุ ธศาสตร์ความร่วมมือระหว่างประเทศเพือ่ การพัฒนา (สำนกั งานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกจิ และสังคมแห่งชาติ, 2559) ยุทธศาสตร์ที่ 1 การเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพทุนมนุษย์ เป็นยุทธศาสตร์มีแนวทาง การพัฒนาทศี่ นู ยว์ ทิ ยาศาสตร์เพื่อการศึกษา สำนกั งาน กศน. ใชเ้ ป็นกรอบหลักในการดำเนนิ งาน ไดแ้ ก่ แนวทางการพัฒนา 3.2 พัฒนาศกั ยภาพคนให้มที ักษะความรู้ และความสามารถในการ ดำรงชวี ติ อย่างมีคณุ คา่ ขอ้ ท่ี 3.2.1 สง่ เสรมิ ใหเ้ ด็กปฐมวยั มกี ารพัฒนาทักษะทางสมองและทกั ษะทางสงั คมท่เี หมาะสม ขอ้ ท่ี 3.2.2 พัฒนาเด็กวัยเรยี นและวัยรุ่นใหม้ ีทักษะการคดิ วิเคราะหอ์ ย่างเป็นระบบ มีความคิดสร้างสรรค์ มที ักษะการทำงานและการใชช้ วี ติ ท่พี ร้อมเข้าสู่ตลาดงาน ขอ้ ท่ี 3.2.3 ส่งเสรมิ แรงงานให้มีความร้แู ละทกั ษะในการประกอบอาชีพที่เป็นไปตามความ ต้องการของตลาดงาน ขอ้ ที่ 3.2.4 พฒั นาศักยภาพของกลมุ่ ผู้สงู อายวุ ัยตน้ ใหส้ ามารถเข้าสตู่ ลาดงานเพมิ่ ขนึ้ แนวทางการพัฒนา 3.3 ยกระดับคุณภาพการศึกษาและการเรยี นรู้ตลอดชวี ติ ขอ้ ที่ 3.3.6 จดั ทำส่ือการเรยี นรูท้ เ่ี ป็นส่อื อเิ ล็กทรอนิกสแ์ ละสามารถใชง้ านผ่านระบบอปุ กรณ์ ส่ือสารเคลื่อนท่ีใหค้ นทุกกลุ่มสามารถเขา้ ถงึ ได้งา่ ย สะดวก ทัว่ ถึง ไมจ่ ำกดั เวลาและสถานที่ ข้อที่ 3.3.7 ปรับปรุงแหล่งเรียนรู้ในชุมชนให้เป็นแหล่งเรียนรู้เชิงสร้างสรรค์และมีชีวิต อาทิ พิพิธภัณฑ์ ห้องสมุด โบราณสถาน อุทยานประวัตศิ าสตร์ โรงเรียนผูส้ ูงอายุ รวมทั้งส่งเสริมใหม้ ีระบบ การจัดการความรู้ท่ีเป็นภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ

4 การจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. มีความสอดคล้อง คือแนวทาง การพัฒนา 3.2 การพัฒนาศักยภาพคนให้มีทักษะความรู้ และความสามารถในการดำรงชีวิตอย่างมี คุณค่า ข้อที่ 3.2.2 พฒั นาเด็กวยั เรียนและวยั รนุ่ ให้มที ักษะการคิดวเิ คราะห์อยา่ งเปน็ ระบบ มีความคิด สรา้ งสรรค์ มีทกั ษะการทำงานและการใช้ชวี ิตที่พร้อมเข้าสตู่ ลาดงาน โดย 1) ปรบั กระบวนการเรียนรู้ ที่ส่งเสริมให้เด็ก มีการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง สอดคล้องกับพัฒนาการของสมองแต่ละช่วงวัย เน้นพัฒนาทักษะพื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี ด้านวิศวกรรมศาสตร์ ด้านคณิตศาสตร์ ด้านศิลปะ และด้านภาษาต่างประเทศ 2) สนับสนุนให้เด็กเข้าร่วมกิจกรรมทั้งในและนอกห้องเรียน ท่ีเออื้ ตอ่ การพัฒนา ทักษะชีวิตและทักษะการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง อาทิ การอา่ น การบำเพ็ญประโยชน์ ทางสังคม การดูแลสุขภาพ การทำงานร่วมกันเป็นกลุ่ม การวางแผนชีวิต ซึ่งการจัดประกวดโครงงาน วทิ ยาศาสตร์ฯ เป็นการสนับสนนุ ใหน้ ักศึกษา กศน. เขา้ ร่วมกิจกรรมนอกห้องเรียนท่เี อื้อต่อการพัฒนา ทักษะชีวิตและทักษะการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง อีกทั้ง สนับสนุนครู กศน. ปรับกระบวนการเรียนรู้ ท่ีส่งเสรมิ ให้นักศึกษา กศน. ได้การเรยี นรู้จากการปฏิบัติจริง และได้พัฒนาทักษะพ้ืนฐานด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี และขอ้ ที่ 3.2.3 สง่ เสริมแรงงานให้มีความรู้และทักษะในการประกอบอาชีพที่เป็นไปตาม ความต้องการของตลาดงาน ซึ่งการจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ฯ ส่งเสริมการพัฒนานักศึกษา กศน. ให้มีทักษะการคิดวิเคราะห์อย่างเป็นระบบมีความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะการทำงานและการใช้ชีวิต ที่พร้อมเข้าสู่ตลาดงาน ส่งเสริมนักศึกษา กศน. ซึ่งเป็นประชากรวัยแรงงานให้มีความรู้และทักษะ ในการประกอบอาชีพทีเ่ ป็นไปตามความต้องการของตลาดงานปัจจบุ ันทีส่ ่วนใหญ่เป็นงานฐานความรู้ และทกั ษะดา้ นวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเพ่ิมขึ้น 5.2 ยุทธศาสตรช์ าติ (พ.ศ. 2561 – 2580) ยุทธศาสตร์ชาติเป็นเป้าหมายในการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยนื ตามหลักธรรมาภิบาล เพื่อใช้ เป็นกรอบในการจัดทำแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการกันเพื่อให้เกิดเป็นพลังผลักดันร่วมกัน ไปสู่เป้าหมาย แบ่งเป็น 6 ด้าน ได้แก่ ด้านความมั่นคง ด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน ดา้ นการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ ดา้ นการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม ด้านการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตทีเ่ ปน็ มติ รกับส่ิงแวดลอ้ ม และด้านการปรับสมดุลและพัฒนา ระบบบริหารจัดการภาครัฐ ยุทธศาสตร์ชาติฯ ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการศึกษา คือประเด็นยุทธศาสตร์ ด้านการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรพั ยากรมนุษย์ ประกอบด้วย 7 ประเดน็ ได้แก่ 1) การปรับเปล่ียน ค่านิยมและวฒั นธรรม มุ่งเนน้ ใหส้ ถาบันทางสังคมรับผดิ ชอบตอ่ ส่วนรวม 2) การพฒั นาศักยภาพคนตลอดช่วงชวี ติ มุ่งเนน้ การพัฒนาคนเชิงคุณภาพในทุกช่วงวยั

5 3) ปฏิรปู กระบวนการเรียนรู้ท่ตี อบสนองตอ่ การเปลยี่ นแปลงในศตวรรษท่ี 21 มุง่ เน้นผเู้ รียน ให้มที กั ษะการเรียนรู้และมีใจใฝเ่ รียนรู้ตลอดเวลา 4) การตระหนกั ถึงพหุปญั ญาของมนุษย์ทห่ี ลากหลาย 5) การเสรมิ สรา้ งให้คนไทยมีสขุ ภาวะทดี่ ี ครอบคลมุ ท้ังดา้ นกาย ใจ สติปญั ญา และสงั คม 6) การสรา้ งสภาพแวดลอ้ มท่เี ออื้ ต่อการพฒั นาและเสริมสร้างศักยภาพทรพั ยากรมนุษย์ 7) การเสริมสรา้ งศกั ยภาพการกฬี าในการสร้างคุณค่าทางสังคมและพฒั นาประเทศ (สำนกั งานเลขานกุ ารของคณะกรรมการยทุ ธศาสตร์ชาต,ิ 2561) การจัดประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นักศกึ ษา กศน. โดยศูนย์วิทยาศาสตร์เพ่ือการศึกษา ได้คำนึงถึงประเด็นที่ 2 การพัฒนาศักยภาพคนตลอดช่วงชีวิต ซึ่งการจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ จะช่วยส่งเสริมการพัฒนานักศึกษา กศน. เชิงคุณภาพ ซ่ึงนักศึกษา กศน.จัดเป็นประชากรช่วงวัยเรียน/ วัยรุ่นที่ต้องปลูกฝังความเป็นคนดี มีวินัย พัฒนาทักษะการเรียนรู้ที่สอดรับกับศตวรรษที่ 21 และยัง จัดเปน็ ประชากรชว่ งวัยแรงงาน ท่ีศนู ย์วิทยาศาสตร์เพ่อื การศึกษาควรสนับสนนุ การยกระดับศักยภาพ ทักษะและสมรรถนะของนักศึกษา กศน. ให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดผ่านกิจกรรม ประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ และได้คำนึงถึงประเด็นที่ 3 ปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้ท่ีตอบสนองต่อ การเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21 มุ่งเน้นให้นักศึกษา กศน. มีทักษะการเรียนรู้และมีใจใฝ่เรียนรู้ ตลอดเวลา การส่งเสริมการเรียนรู้แบบโครงงานจะเอื้อต่อการพัฒนาทักษะสำหรับศตวรรษที่ 21 ของนักศึกษา กศน. รวมทั้งส่งเสริมการเปล่ียนโฉมบทบาท “ครู กศน.” ให้เป็นครูยุคใหม่ที่มีบทบาท เป็น “โค้ช” หรือ “ผู้อำนวยการการเรียนรู้” ทำหน้าที่กระตุ้น สร้างแรงบันดาลใจ แนะนำวิธีการ เรียนรู้และวธิ ีจดั ระเบียบการสร้างความรแู้ กน่ กั ศึกษา กศน. ในการจดั ทำโครงงานวิทยาศาสตร์ 5.3 ยุทธศาสตรแ์ ละจดุ เนน้ การดำเนนิ งานของสำนกั งาน กศน. การเตรียมการจัดการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์สำหรบั นักศึกษา กศน. ผู้จัดต้องทำการ ศึกษายุทธศาสตร์และจุดเน้นการดำเนินงานสำนักงาน กศน. ซึ่งสอดคล้องกับทิศทางการพัฒนา ประเทศตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) นโยบายของ กระทรวงศึกษาธกิ าร รวมท้ังเชือ่ มโยงยทุ ธศาสตรช์ าติ (พ.ศ. 2561 – 2580) นโยบายและจุดเน้นการดำเนินงาน สำนักงาน กศน. ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 (สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย, 2563, หน้า 1) กำหนดวิสัยทศั น์ ไว้ว่า “คนไทยได้รับโอกาสการศึกษาและการเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างมีคุณภาพ สามารถดํารงชีวิต

6 ที่เหมาะสมกับช่วงวัย สอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และมีทักษะที่จําเป็นในโล ก ศตวรรษท่ี 21” โดยมีพนั ธกจิ ดังน้ี 1) จัดและส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยที่มีคุณภาพ สอดคล้อง กับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง เพื่อยกระดับการศึกษา พัฒนาทักษะการเรียนรู้ของประชาชน ทุกกลุ่มเป้าหมาย ให้เหมาะสมทุกช่วงวัย พร้อมรับการเปลี่ยนแปลงบริบททางสังคม และก้าวสู่ การเปน็ สังคมแห่งการเรยี นรตู้ ลอดชีวิต อยา่ งย่งั ยืน 2) ส่งเสริม สนับสนุน แสวงหา และประสานความร่วมมือเชิงรุกกับภาคีเครือข่าย ให้เข้ามา มีส่วนร่วม ในการสนับสนุนและจัดการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย และการเรียนรู้ ตลอดชวี ติ ในรูปแบบต่าง ๆ ใหก้ บั ประชาชน 3) สง่ เสรมิ และพฒั นาเทคโนโลยีทางการศึกษา และนาํ เทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้พัฒนาประสิทธิภาพ ในการจดั และใหบ้ รกิ ารการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั ให้กบั ประชาชนอย่างทว่ั ถงึ 4) พัฒนาหลักสตู ร รปู แบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ สื่อและนวัตกรรม การวดั และประเมินผล ในทกุ รูปแบบให้มีคณุ ภาพและมาตรฐาน สอดคล้องกับบริบทในปจั จบุ นั 5) พัฒนาบคุ ลากรและระบบการบรหิ ารจัดการองค์กรใหม้ ีประสิทธิภาพ เพ่อื มงุ่ จัดการศึกษา และการเรียนรทู้ ี่มีคณุ ภาพ โดยยดึ หลกั ธรรมาภิบาล สำหรับโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ดำเนินงานภายใต้ ยุทธศาสตร์และจุดเน้นการดำเนินงานของสำนักงาน กศน. ข้อ 3 ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาและ เสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ ข้อ 3.10 จัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์เชิงรุกให้กับประชาชนในชุมชน โดยให้ความรู้วิทยาศาสตร์อย่างง่ายทั้งวิทยาศาสตร์ในวิถีชีวิต และวิทยาศาสตร์ในชีวิตประจำวัน รวมทงั้ ความก้าวหนา้ ทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวตั กรรม (สำนกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอัธยาศัย, 2563, หนา้ 4 - 5) 5.4 แนวคิดการจดั การเรียนรู้ การจดั การเรียนรตู้ ามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขนั้ พื้นฐาน พุทธศักราช 2551 มวี ธิ ีการจัดการเรยี นรู้ และการจดั กระบวนการเรยี นรู้ ดงั นี้ 5.4.1 วิธกี ารจัดการเรียนรู้ สำนกั งานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (2553ก) ไดก้ ล่าวถึงวิธีการ เรียนรู้ในหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ว่ามีวิธีเดียว เรยี กวา่ “วธิ เี รยี น กศน.” ซึ่งมลี กั ษณะการจัดการเรียนรหู้ ลายรูปแบบ โดยพิจารณาจากปจั จัยต่อไปน้ี

7 1) ความพร้อม ความสนใจ และศกั ยภาพของผเู้ รียน 2) ความพรอ้ มในการบรหิ ารจัดการของสถานศึกษา 3) ความพรอ้ มและศกั ยภาพของครผู สู้ อน 4) ความยากงา่ ยของเนื้อหารายวชิ า รูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เหมาะสม เช่น การเรียนรู้แบบพบกลุ่ม การเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรยี นรแู้ บบทางไกล การเรียนรู้แบบช้ันเรยี น เป็นต้น โดยมกี ารกำหนดหลักฐานการเรยี นรู้ ซึ่งเป็น การกำหนดชิ้นงาน ภาระงาน หรือลักษณะของชิ้นงาน ที่แสดงให้เห็นถึงพัฒนาการของผู้เรียนที่สามารถ นำไปสู่การประเมินเพื่อปรับปรุงคุณภาพผู้เรยี นใหส้ งู ขึน้ อยา่ งต่อเนือ่ ง โดยหลักฐานการเรียนรู้จะเปน็ ตัวบ่งชี้ได้ว่าผู้เรียนได้เรียนรู้และสามารถทำได้ตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้ ที่กำหนดไว้ ครอบคลุมทั้งด้านความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ตัวอย่างหลักฐานการเรียนรู้ เชน่ บนั ทกึ การฝกึ ทกั ษะ บันทกึ การเรยี นรู้ รายงาน แบบฝกึ หดั โครงงาน แฟ้มสะสมงาน และการสอบ 5.4.2 การจดั กระบวนการเรยี นรู้ การจัดกระบวนการเรียนรู้ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เน้นการจัดกระบวนการเรียนรู้ตามปรัชญา “คิดเป็น” ซึ่งเป็นกระบวนการคิด ที่เกิดข้ึนจากหลักการและแนวคิดของ ดร.โกวิท วรพิพัฒน์ นักการศึกษาไทย ที่กล่าวไว้ว่า “การจัด การศกึ ษาต้องการสอนคน ให้คิดเปน็ ทำเป็น แกป้ ญั หาเป็น” (สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอธั ยาศัย, 2553ก, หน้า 5) และใหส้ ถานศึกษาใชป้ รัชญา “คดิ เปน็ ” เป็นองค์ประกอบ ของหลักสูตรสถานศึกษา โดยให้ระบุไว้ว่า “ปรัชญา คิดเป็น มีแนวคิดภายใต้ความเชื่อที่ว่า คนเรา สามารถพัฒนาการคิด การตัดสินใจ ให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้นได้ ด้วยการฝึกทักษะ การใช้ข้อมูลท่ี หลากหลายทงั้ ด้านตนเอง สงั คม ส่งิ แวดลอ้ ม และวิชาการ มาวิเคราะห์ เช่ือมโยง สัมพนั ธ์ สร้างสรรค์ เป็นแนวทาง วิธีการสำหรับตนเอง แล้วประเมินตีค่า ตัดสินใจเพื่อตนเอง และชุมชน สังคม ซึ่งเป็น ลักษณะของคน คดิ เป็น” (สำนักงานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั , 2553ข, หน้า 6) ซึ่งกรมการศึกษานอกโรงเรียน (2546, อ้างถึงในสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและ การศึกษาตามอธั ยาศัย, 2553ก, หนา้ 8) กลา่ วถงึ กระบวนการเรยี นรูเ้ พ่อื นำไปสู่การคิดเป็น ดังนี้ 1) ขนั้ สำรวจปญั หา เมื่อเกดิ ปัญหา ย่อมต้องเกิดกระบวนการคิดแก้ปัญหา 2) ขัน้ หาสาเหตขุ องปัญหา เปน็ การรวบรวมข้อมลู เกย่ี วกับปญั หาท่เี กดิ ขึ้น เพื่อทำความเขา้ ใจ ในปัญหาน้ัน และนำมาวิเคราะหว์ า่ ปญั หาทเ่ี กิดข้ึนนน้ั เกิดขนึ้ ได้อย่างไร มีอะไรเป็นองค์ประกอบของ ปญั หาบา้ ง โดยสาเหตขุ องปญั หาทีเ่ กิดขึน้ อาจมาจากสาเหตุ 3 ด้าน คือ

8 - สาเหตุจากตนเอง เชน่ พืน้ ฐานชีวติ ครอบครวั อาชีพ การปฏิบตั ติ น ฯลฯ - สาเหตุจากสงั คม เชน่ บุคคลทอี่ ยู่แวดล้อม ความเชอ่ื ประเพณี ฯลฯ - สาเหตุจากการขาดวชิ าการ ความรู้ต่าง ๆ ทีเ่ ก่ียวข้องกบั ปญั หา 3) ข้นั วิเคราะห์ หาทางแก้ปัญหา เปน็ การวิเคราะห์หาทางเลือกในการแกป้ ญั หา โดยใชข้ อ้ มูล ด้านตนเอง สังคม วิชาการ มาประกอบในการวเิ คราะห์ 4) ขั้นตัดสินใจ เมื่อได้ทางเลือกแล้วจึงตัดสินใจเลือกแก้ปัญหาในทางที่มีข้อมูลต่าง ๆ พร้อม สมบรู ณท์ ี่สดุ 5) ขั้นตัดสินใจไปสู่การปฏิบัติ เมื่อตัดสินใจเลือกทางใดแล้ว ต้องยอมรับว่าเป็นทางเลือกที่ดี ท่สี ดุ ในขอ้ มลู เทา่ ที่มีในขณะนั้น 6) ขั้นปฏิบัติในการแก้ปัญหา ในขั้นน้ีเป็นการประเมินผลพร้อมกันไปด้วย ถ้าผลเป็นที่พอใจ ก็จะถือว่าพบความสุข เรียกว่า คิดเป็น แต่ถ้าไม่พอใจ หรือผลออกมาไม่ได้เป็นไปตามที่คิดไว้ หรือ ข้อมลู เปลย่ี น ต้องเรม่ิ ต้นกระบวนการคิดแก้ปญั หาใหม่ สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (2553ข, หน้า 38 - 39) ได้กำหนดรูปแบบการจัดกระบวนการเรียนรู้ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ข้นั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 ดงั น้ี 1) กำหนดสภาพปัญหา ความต้องการของผ้เู รยี น ชุมชน สังคม ใหเ้ ช่ือมโยงกับประสบการณ์ และสอดคล้องกับมาตรฐานการเรียนรู้ของหลักสูตร โดยผู้เรียนทำความเข้าใจกับสภาพปัญหาความ ต้องการนั้น ๆ แล้วกำหนดเป้าหมายการเรียนรู้ และวางแผนการเรียนรู้ของตนเองเ พื่อนำไปสู่ การปฏบิ ัตติ ่อไป 2) แสวงหาข้อมูลและจัดการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงความรู้ใหม่กับความรู้เดิม โดยศึกษา ค้นคว้า หาความรู้ รวบรวมข้อมูลของตนเอง ชุมชน สังคม และวิชาการ จากส่อื และแหลง่ เรียนรู้ที่หลากหลาย มกี ารสะทอ้ นความคิด ระดมความคดิ เห็น อภปิ ราย วิเคราะห์ สังเคราะหข์ ้อมูล และสรปุ เปน็ ความรู้ 3) ปฏิบัติ โดยให้นำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ที่เหมาะสมกับ สงั คมและวฒั นธรรม 4) ประเมินผลการเรียนรู้ โดยให้มีการประเมิน ทบทวนแก้ไขข้อบกพร่อง และตรวจสอบผล การเรียนรู้ ให้บรรลุตามเปา้ หมายการเรยี นรทู้ ีว่ างไว้

9 5.5 โครงงานวทิ ยาศาสตร์ การจดั ประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศกึ ษา กศน. ของศูนย์วทิ ยาศาสตร์เพ่ือการศึกษา มีองคค์ วามรู้ท่ีเกย่ี วกับโครงงาน ดังนี้ 5.5.1 การจดั การเรียนรแู้ บบโครงงาน การจัดการเรยี นรแู้ บบโครงงาน เปน็ แนวทางการจดั การเรียนรูท้ ี่เนน้ ผูเ้ รียนเป็นสำคญั แนวทางหนึ่ง ซึ่งสอดคล้องกับมาตรา 24 (2) และ (3) แห่งพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช 2542 สำนักงานเลขาธิการสภาการศกึ ษา (2550) ได้อธิบายลักษณะเดน่ ของการเรยี นรู้แบบโครงงานวา่ เปน็ กระบวนการแสวงหาความรู้ หรอื การคน้ คว้าหาคำตอบในส่งิ ทผี่ เู้ รียนอยากร้หู รือสงสยั ดว้ ยวธิ ีการตา่ ง ๆ เปน็ วธิ กี ารเรียนรู้ทผี่ ู้เรียนไดเ้ ลือกศึกษาตามความสนใจของตนเองหรือของกลุ่ม เปน็ การตัดสินใจร่วมกัน จนได้ชิ้นงานที่สามารถนำผลการศึกษาไปใช้ได้ในชีวิตจริง เทคนิคในการจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน มีหลายรปู แบบผสมผสานกัน ได้แก่ กระบวนการกลุ่ม การฝึกคิด การแก้ปญั หา การเน้นกระบวนการ การสอนแบบปริศนาความคิด และการสอนแบบร่วมกันคิด มุ่งหวังให้ผู้เรียนเรียนรู้เรื่องใดจากความ สนใจอยากรู้อยากเรียนของผู้เรียนเอง โดยใช้กระบวนการและวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ผู้เรียนจะเปน็ ผู้ลงมือปฏิบัติเพื่อค้นหาคำตอบด้วยตนเอง มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์ตรงกับแหล่ง ความรู้เบื้องต้น ผู้เรียนสามารถสรุปความรู้ได้ด้วยตนเอง ซึ่งความรู้ที่ผู้เรียนได้มาอาจไม่ตรงกับตำรา แต่ผู้สอนจะสนับสนุนให้ผู้เรียนศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม และปรับปรุงความรู้ที่ได้ให้สมบูรณ์ สอดคล้อง กับที่ พิมพันธ์ เดชะคุปต์ และพเยาว์ ยินดีสุข (2558) ได้อธิบายไว้ว่า การจัดการเรียนรู้ด้วยการสอน แบบโครงงานใหก้ ับผูเ้ รียน เปน็ วิธสี อนทีใ่ ห้ผ้เู รียนใชว้ ิธกี ารทางวทิ ยาศาสตร์เพอื่ คน้ หาความรู้ใหม่หรือ สิ่งประดิษฐ์ใหม่ โดยครูมีบทบาทในการเป็นที่ปรึกษาคอยให้คำแนะนำแนวทางจนผู้เรียนค้ นพบ ความรู้ใหมห่ รอื สิ่งประดษิ ฐใ์ หม่ท่ีทัง้ ผูเ้ รยี นและครูยังไม่เคยร้มู าก่อน 5.5.2 โครงงานวิทยาศาสตร์ 1) ความหมายของโครงงานวทิ ยาศาสตร์ มผี ใู้ หค้ วามหมายเกย่ี วกบั โครงงานวิทยาศาสตร์ไวด้ ังตอ่ ไปนี้ ธีระชัย ปูรณโชติ (2531, อ้างถึงใน ภพ เลาหไพบูลย์, 2542, หน้า 309) ได้กล่าวถึงโครงงาน วิทยาศาสตร์ว่าเป็นการศึกษาเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ซึ่งนักเรียน เป็นผู้ลงมือปฏิบัติและศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง โดยอาศัยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ภายใต้การแนะนำ ปรึกษาและการดูแลของครูหรือผู้เชี่ยวชาญในเรื่องนั้น ๆ และอาจใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ชว่ ยในการศกึ ษา เพ่ือใหก้ ารศกึ ษาคน้ ควา้ นน้ั บรรลุตามวัตถุประสงค์

10 สมพงศ์ จันทร์โพธิ์ศรี (2549, หน้า 7) กล่าวว่า โครงงานวิทยาศาสตร์ คือ การศึกษาเรื่องใด เรื่องหนึ่งเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ด้วยตนเอง โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เพื่อให้ผู้ศึกษารู้จัก การค้นคว้า การทดลอง การเก็บรวบรวมข้อมูล การแปลข้อมูล และนำเสนอข้อมูลอย่างมีทักษะ แบบแผน เป็นการตรวจสอบสมมติฐาน หรือกล่าวได้ว่าเป็นงานวิจัยขั้นพื้นฐานภายใต้คำแนะนำ ปรกึ ษาและการดแู ลของครู อาจารย์ หรือผูเ้ ชี่ยวชาญ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (2555, หน้า 77) กล่าวว่า โครงงาน วิทยาศาสตร์ เป็นกิจกรรมที่ผู้เรียนได้มีโอกาสศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง ได้ลงมือปฏิบัติจริงโดยการ สืบเสาะ หาความรู้ ได้ฝึกการแก้ปัญหาโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ได้คิดอย่างเป็นระบบ ได้ใชค้ วามสามารถในการคิดระดบั สูง และไดส้ อ่ื สารส่ิงทเี่ รียนรู้ ดังน้ัน อาจสรุปไดว้ า่ โครงงานวิทยาศาสตร์ เปน็ การศึกษาเรื่องใดเรื่องหน่ึงเกี่ยวกับวทิ ยาศาสตร์ ที่ผู้เรียนชอบและสนใจเพื่อค้นพบความรู้ใหม่หรือสิ่งประดิษฐ์ใหม่จากการลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และได้นำเสนอผลงานเพื่อสื่อสารสิ่งที่เรียนรู้ โดยมีครูหรือ ผเู้ ชีย่ วชาญให้คำแนะนำปรึกษา 5.5.3 จุดประสงคข์ องการทำโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (2555, หน้า 77) ระบุจุดมุ่งหมายของ การทำโครงงานวทิ ยาศาสตร์ ดังนี้ 1) เพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ โดยการสร้างความรู้ด้วยตนเองจากการศึกษาค้นคว้า รวบรวม ขอ้ มลู และวางแผนการปฏิบตั ิทนี่ ำไปสกู่ ารแกป้ ญั หา 2) เพอ่ื ให้ผเู้ รยี นไดใ้ ช้ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3) เพือ่ ให้ผ้เู รียนได้ใช้ความรู้ความสามารถในการแกป้ ญั หา การให้เหตผุ ล และการคิดระดบั สูง 4) เพือ่ ใหผ้ ้เู รียนไดร้ ายงานผลการปฏบิ ัติและนำเสนอผลงานด้วยการเขียนรายงาน และการจัด แสดงผลงาน 5.5.4 ประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร์ โครงงานวิทยาศาสตรแ์ บง่ ออกเปน็ 4 ประเภท คือ 1) โครงงานประเภทการทดลอง ดำเนนิ การศึกษาด้วยการทดลอง โดยมีการออกแบบ การทดลอง กำหนดชดุ ทดลอง และชุดควบคมุ 2) โครงงานประเภทสำรวจ ดำเนินการศึกษาโดยการสำรวจ และรวบรวมข้อมูล โดยไม่มี การจดั ชุดทดลอง หรอื ชุดควบคมุ เพ่ือเปรียบเทยี บ

11 3) โครงงานประเภทสิ่งประดิษฐ์ ดำเนินการศึกษาโดยการประดิษฐ์อุปกรณ์หรือเครื่องมือ เพอื่ ใชป้ ระโยชนใ์ นดา้ นตา่ ง ๆ โดยมีการทดสอบคุณภาพของสง่ิ ประดิษฐด์ งั กลา่ วดว้ ย 4) โครงงานประเภททฤษฎี ดำเนินการศึกษาโดยรวบรวมข้อมูล หลักการ และข้อเท็จจริง ต่าง ๆ แลว้ เสนอเป็นความรู้ แนวคดิ แบบจำลอง หรือหลักการ (สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 2556, หนา้ 33 - 34) 5.5.5 ข้ันตอนการทำโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (2555) แบ่งขั้นตอนการทำโครงงาน วิทยาศาสตร์ ออกเป็น 4 ขั้นตอนหลัก เริ่มต้นจากการวางแผน การลงมือทำโครงงาน การเขียนรายงาน และการจดั แสดงโครงงาน ดังภาพท่ี 1 ภาพที่ 1 : ขัน้ ตอนการทำโครงงานวทิ ยาศาสตร์ การวางแผน การลงมือทาโครงงาน การเขยี นรายงาน การจัดแสดงโครงงาน ประกอบด้วย ข้นั ตอนนีแ้ สดงถงึ การมี เม่อื โครงงานเสรจ็ สมบรู ณแ์ ล้ว เปน็ การแสดงผลของการ • การกาหนดชอ่ื ของ ทกั ษะปฏบิ ัติและทกั ษะ จะตอ้ งมกี ารนาเสนอด้วยการเขยี น ทาโครงงานเพ่ือเผยแพร่ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ รายงานหัวขอ้ รายงานประกอบด้วย ใหผ้ อู้ ่นื ได้รับรู้ โดยการ โครงงานหรอื ของผู้เรียน เช่น • บทคดั ยอ่ นาเสนอด้วยการจดั ป้าย ปัญหาที่ศกึ ษา • การปฏิบตั ิตามแผนการ นเิ ทศ การสาธติ การสรา้ ง • หลกั การและเหตุผล แบบจาลอง และการนา • การศึกษาเอกสาร อยา่ งเปน็ ระบบ นวัตกรรมและเทคโนโลยี ที่เกยี่ วข้อง • ความสาคัญของปญั หา มาชว่ ยเพ่ิมความน่าสนใจ • การใชเ้ ครอื่ งมอื หรอื และช่วยใหผ้ ้ชู มเขา้ ใจ • การออกแบบ วสั ดุและอุปกรณ์ • ทฤษฎแี ละหลักการหรือ เกยี่ วกบั โครงงานมากขึ้น วธิ ีการแกป้ ญั หา การทดลอง แนวคิดหลัก และวิธกี าร ดาเนินงาน • การบนั ทึกขอ้ มูล • จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ การวเิ คราะหข์ ้อมูล • การเลอื กใช้ การลงขอ้ สรุป และ • กระบวนการเรยี นรู้ เครือ่ งมอื หรอื วสั ดุ การให้ขอ้ เสนอแนะ อปุ กรณก์ ารทดลอง • การสรุปผลและการให้ ข้อเสนอแนะ • เอกสารอา้ งองิ 5.6 รายวิชาเลอื กบังคับเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ของสำนกั งาน กศน. วัตถุประสงค์สำคัญอย่างหนึ่งของการจัดกิจกรรมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นักศึกษา กศน. คือ ส่งเสริมให้นักศึกษา กศน. ได้รับความรู้ทางวิทยาศาสตร์เพิ่มขึ้น โดยจะกำหนด หัวขอ้ การประกวดสอดคลอ้ งกับรายวิชาเลือกบงั คบั ท่ีเกย่ี วข้องกบั วิทยาศาสตรต์ ามหลกั สตู รการศึกษา นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ซ่ึงรายวิชาเลือกบังคับที่มีเนื้อหาสาระ เกย่ี วขอ้ งกับวิทยาศาสตร์ ไดแ้ ก่

12 5.6.1 รายวชิ าเลือกบังคับ การใช้พลังงานไฟฟา้ ในชวี ติ ประจำวนั 1, 2 และ 3 เนื้อหาสาระประกอบดว้ ย 7 หวั เรื่อง (หน่วยการเรยี นร)ู้ ดังตารางท่ี 1 ตารางที่ 1 : หวั เร่ืองของรายวิชาเลือกบังคบั การใช้พลังงานไฟฟ้าในชีวิตประจำวนั 1, 2 และ 3 การใชพ้ ลงั งานไฟฟา้ การใช้พลงั งานไฟฟา้ การใช้พลังงานไฟฟา้ ในชวี ิตประจำวนั 1 ในชีวิตประจำวัน 2 ในชีวติ ประจำวัน 3 1. ความหมายและความสำคัญ 1. การกำเนิดไฟฟา้ 1. การกำเนิดไฟฟ้า ของไฟฟ้า 2. ประวตั คิ วามเปน็ มาของไฟฟา้ 2. สถานการณพ์ ลงั งานไฟฟา้ 2. สถานการณ์พลงั งานไฟฟา้ ในประเทศไทย ของประเทศไทยและประเทศ ของประเทศไทย ประเทศ ในอาเซียน ในกลุ่มอาเซียน และโลก 3. ประเภทของไฟฟ้า 3. หน่วยงานท่ีเก่ียวขอ้ งดา้ น 3. หน่วยงานท่เี ก่ยี วขอ้ งดา้ น พลังงานไฟฟา้ ในประเทศไทย พลังงานไฟฟ้าในประเทศไทย 4. สถานการณพ์ ลงั งานไฟฟา้ 4. เช้ือเพลิงและพลังงานที่ใช้ 4. เชื้อเพลิงและพลงั งานทีใ่ ช้ ของประเทศไทย ในการผลติ ไฟฟ้า ในการผลติ ไฟฟา้ 5. หน่วยงานทีเ่ ก่ยี วขอ้ งด้าน 5. โรงไฟฟา้ กบั การจดั การ 5. โรงไฟฟา้ กบั การจัดการ พลังงานไฟฟ้าในประเทศไทย ด้านสง่ิ แวดลอ้ ม ด้านสงิ่ แวดล้อม 6. อุปกรณไ์ ฟฟ้าและวงจรไฟฟา้ 6. อุปกรณ์ไฟฟา้ และวงจรไฟฟา้ 6. วงจรไฟฟา้ และอปุ กรณไ์ ฟฟา้ 7. การประหยดั พลงั งานไฟฟ้า 7. การใช้และการประหยดั 7. การใชแ้ ละการประหยัด พลงั งานไฟฟ้า พลังงานไฟฟ้า (สำนกั งานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั , 2559 ก - ค) 5.6.2 รายวิชาเลือกบงั คับ การเรยี นร้สู ูภ้ ยั ธรรมชาติ 1, 2 และ 3 เน้อื หาสาระประกอบดว้ ย 9 หวั เรื่อง (หน่วยการเรียนรู)้ ดังตารางที่ 2 ตารางที่ 2 : หวั เร่อื งของรายวิชาเลือกบงั คับ การเรยี นร้สู ูภ้ ยั ธรรมชาติ 1, 2 และ 3 การเรยี นรูส้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 1 การเรยี นรู้สภู้ ยั ธรรมชาติ 2 การเรียนรสู้ ูภ้ ยั ธรรมชาติ 3 1. ภัยแลง้ 1. ภัยแลง้ 1. ภัยแล้ง 2. วาตภัย 2. วาตภัย 2. วาตภยั 3. อทุ กภยั 3. อุทกภยั 3. อทุ กภยั 4. ดินโคลนถลม่ 4. ดินโคลนถลม่ 4. ดนิ โคลนถล่ม

13 การเรยี นรู้สภู้ ัยธรรมชาติ 1 การเรียนรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 การเรยี นรูส้ ู้ภัยธรรมชาติ 3 5. ไฟป่า 5. ไฟป่า 5. ไฟป่า 6. หมอกควัน 6. หมอกควนั 6. หมอกควนั 7. แผ่นดินไหว 7. แผน่ ดนิ ไหว 7. แผ่นดนิ ไหว 8. สึนามิ 8. สึนามิ...ภัยรา้ ยที่นา่ กลัว 8. สึนาม.ิ ..ภัยรา้ ยท่ีนา่ กลัว 9. บุคลากรและหนว่ ยงาน 9. บคุ ลากรและหนว่ ยงาน 9. บุคลากรและหนว่ ยงาน ท่เี ก่ยี วข้องกบั การใหค้ วาม ทีเ่ ก่ียวข้องกับการชว่ ยเหลอื ท่ีเก่ยี วข้องกบั การให้ความ ชว่ ยเหลอื การประสบภยั ผปู้ ระสบภยั ธรรมชาติ ชว่ ยเหลือการประสบภยั ธรรมชาติ ธรรมชาติ (สำนักงานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั , 2559 ง - ฉ) 5.6.3 รายวชิ าเลือกบังคับ วัสดศุ าสตร์ 1, 2 และ 3 เน้ือหาสาระประกอบดว้ ย 4 – 6 หวั เรื่อง (หนว่ ยการเรียนรู้) ดงั ตารางที่ 3 ตารางท่ี 3 : หัวเร่อื งของรายวิชาเลอื กบังคับ วัสดุศาสตร์ 1, 2 และ 3 วัสดุศาสตร์ 1 วัสดศุ าสตร์ 2 วสั ดศุ าสตร์ 3 1. วัสดุในชีวิตประจำวนั 1. วสั ดศุ าสตรร์ อบตัว 1. หลกั วัสดุศาสตร์ 2. สมบัติของวสั ดุ 2. การใช้ประโยชนแ์ ละ 2. การใชป้ ระโยชนแ์ ละ ผลกระทบจากการใช้วสั ดุ ผลกระทบจากวสั ดุ 3. การเลือกใช้และผลกระทบ 3. การจดั การเศษซากวสั ดุ 3. การคัดแยกและการรไี ซเคิล จากการใช้วสั ดุ 4. การจดั การและกำจัดวสั ดุ 4. การคดั แยกและการรีไซเคลิ 4. ทศิ ทางการพฒั นาวสั ดุ ทใ่ี ช้แล้ว วสั ดุ ในอนาคต 5. การจัดการวัสดอุ ันตราย 5. ส่ิงประดษิ ฐ์จากวัสดุตามหลัก สะเตม็ ศึกษา 6. เทคโนโลยีการกำจัดวสั ดุ (สำนกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย, 2560 ก - ค) ซึ่งการจัดประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นักศึกษา กศน. จะตอ้ งดำเนนิ การตรวจสอบ ความสอดคล้องของโครงงานที่ส่งประกวดกับเนื้อหาสาระรายวิชาเลือกบังคับ เพื่อสะท้อนถึงการนำ ความรู้ในรายวชิ าไปใชป้ ระโยชน์ เปน็ การสง่ เสรมิ ให้นักศึกษา กศน. ได้รับความรูท้ างวิทยาศาสตร์เพิ่มขึ้น

14 สง่ เสรมิ ใหน้ ักศึกษา กศน. มีความจำฝงั ลกึ ซึง่ อาจจะส่งผลให้ผลสัมฤทธทิ์ างการเรียนของนักศึกษา กศน. สูงขึ้น นอกจากนี้ ในการขอรับการสนับสนุนงบประมาณการจัดประกวดจากภาคีเครือข่าย หากเนื้อสาระ ของหัวข้อการประกวดสอดคล้องกับภารกิจของภาคีเครือข่าย ก็จะสนับสนุนการตัดสินใจ อนุมัติ งบประมาณของภาคีเครอื ข่ายด้วย 6. กระบวนการปฏบิ ตั ิงาน การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ดำเนินการจัดการประกวด แบ่งเป็น 2 ระดับ คือ ระดับพื้นที่ และระดับประเทศ โดยภาคีเครือข่ายให้การสนับสนุนงบประมาณ ด้านรางวัลระดับพน้ื ท่ีและระดบั ประเทศ พรอ้ มสนบั สนุนการศึกษาดงู านภายในประเทศ รายละเอียด ของแผนการดำเนินงาน ขั้นตอนการดำเนินงาน เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล วิธีการเก็บรวบรวม ข้อมูล และการวิเคราะหข์ อ้ มลู ดงั นี้ ตารางท่ี 4 : แผนการดำเนนิ งานโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศึกษา กศน. ของหน่วยจัดระดับประเทศ ที่ รายการ เดือน 1 จดั ประชมุ /ประสานงานหน่วยงานท่เี กี่ยวขอ้ ง เพ่อื กำหนดหวั ขอ้ / มกราคม - เมษายน รูปแบบ/หลกั เกณฑแ์ ละกรอบแนวทาง การประกวดโครงงาน วทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นักศกึ ษา กศน. 2 ประสานงานภาคีเครือข่าย เรื่องการสนับสนุนงบประมาณจัดประกวด กุมภาพนั ธ์ - เมษายน โครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. 3 ขออนุมัติจดั โครงการประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนักศกึ ษา กศน. 3.1 ขออนุมัติจดั โครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั กมุ ภาพันธ์ - เมษายน นกั ศกึ ษา กศน. 3.2 ขออนุมัตงิ บประมาณสนบั สนนุ จากภาคีเครือข่าย กมุ ภาพันธ์ - เมษายน 4 ส่งโครงการทไี่ ดร้ บั อนุมตั แิ ละหลกั เกณฑก์ ารประกวดให้กบั กุมภาพันธ์ - เมษายน ศนู ย์วิทยาศาสตร์เพ่ือการศึกษาที่เปน็ หนว่ ยจดั ระดบั พน้ื ท่ี 5 ขอข้อมูลรายชอ่ื ผู้ประสานงานโครงการ/วันจัดประกวดระดับพ้นื ที/่ กุมภาพนั ธ์ - เมษายน เลขบัญชีเงินนอกงบประมาณของศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา ท่เี ปน็ หนว่ ยจดั ระดบั พ้นื ที่ แตล่ ะแห่ง

15 ที่ รายการ เดือน 6 ขออนุมตั ลิ งนามโล่และเกียรติบตั รการประกวดระดับพน้ื ท่แี ละ กุมภาพันธ์ - เมษายน ระดบั ประเทศ กมุ ภาพนั ธ์ - เมษายน 6.1 ขออนมุ ัตลิ งนามเกียรตบิ ัตรระดบั พนื้ ท่ีจากเลขาธิการ กศน. 6.2 ขออนมุ ัติลงนามสำหรบั โล่และเกยี รตบิ ตั รระดับประเทศ กุมภาพนั ธ์ - เมษายน จากรฐั มนตรวี ่าการกระทรวงศกึ ษาธิการ 7 ส่งแบบสอบถามความคิดเห็นผู้เข้าร่วมกิจกรรม/แบบบันทึกผลการจัด เมษายน - กรกฎาคม ประกวดระดับพน้ื ท/ี่ template เกียรตบิ ัตร/แบบลงคะแนนกรรมการ ใหศ้ ูนย์วิทยาศาสตรเ์ พื่อการศึกษาท่เี ป็นหนว่ ยจดั ระดบั พ้ืนที่ ปลายกรกฎาคม - 8 จดั ประกวดโครงงานฯ ระดบั พนื้ ที่ โดยศนู ย์วิทยาศาสตร์เพอ่ื การศกึ ษา ต้นสงิ หาคม ทเ่ี ปน็ หนว่ ยจดั ระดบั พนื้ ท่ี สิงหาคม 9 เปิดรับสมัครทีมท่ผี ่านการคัดเลือกระดับพืน้ ที่เขา้ ประกวดระดับประเทศ (งานสปั ดาห์ 10 จดั ประกวดโครงงานฯ ระดับประเทศ ณ ศนู ยว์ ิทยาศาสตรเ์ พื่อการศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์แหง่ ชาต)ิ ทเ่ี ปน็ หน่วยจดั ระดับประเทศ สงิ หาคม – กนั ยายน 11 ประเมินผล/สรปุ ผล/รายงานผล ส่วนการดำเนินงาน แบง่ ออกเป็น 3 ขัน้ ตอน ไดแ้ ก่ ขั้นเตรยี มการ ข้ันดำเนินกจิ กรรมและ ขน้ั ประเมินผล รายละเอยี ดดังน้ี 6.1 ข้ันตอนการเตรยี มการดำเนินงาน ภาพที่ 2 ข้นั ตอนการเตรียมการดำเนินงาน การประชมุ /วาง การขออนุมัติ การขออนมุ ัติ การติดตอ่ การจัดเตรียม แผนการดาเนิน โครงการจาก งบประมาณ ประสานงาน/ เอกสารที่ สานักงาน กศน. สนบั สนุนจาก ประชาสัมพันธ์ เก่ยี วข้อง โครงการ ภาคเี ครือขา่ ย โครงการ 1) ดำเนินการกำหนดหัวข้อการประกวด รูปแบบ คุณสมบัติของผู้เข้าประกวด กำหนดการ จดั ประกวด รางวลั ระดบั พื้นท/่ี ระดบั ประเทศ ขอ้ กำหนดตา่ ง ๆ และเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนการประกวด โครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศกึ ษา กศน.

16 2) หน่วยจดั ระดบั ประเทศ เสนอขออนุมตั ิโครงการจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นักศกึ ษา กศน. จากสำนกั งาน กศน. 3) สำนักงาน กศน. ขอรับการสนับสนุนงบประมาณจากภาคีเครือข่ายสำหรับดำเนินการ ประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนักศกึ ษา กศน. 4) หน่วยจัดระดับประเทศ แจ้งผลการอนุมัติโครงการพร้อมเกณฑ์การประกวดแก่หน่วยจัด ระดับพื้นท่ี และขอรายชื่อผู้ประสานงานโครงการ วันจัดประกวดระดับพื้นที่ พร้อมเลขบัญชีเงินนอก งบประมาณของหน่วยงานเพื่อรับโอนเงนิ สนบั สนนุ การประกวดจากภาคีเครือข่าย 5) หน่วยจัดระดับประเทศ ประชาสัมพันธ์โครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นักศึกษา กศน. ผ่านทางเว็บไซต์ของหน่วยงาน เพื่อให้สามารถเข้าถึงข้อมูลและดาวน์โหลดโครงการ เกณฑ์การประกวดและกำหนดการต่าง ๆ ได้ และมีช่องทางสำหรับคณะผู้จัดประกวดฯ กลุ่มศูนย์ วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา เป็น cloud storage (Google Drive) ในการเข้าถึงข้อมูลสถานการณ์ ปจั จุบนั และดาวน์โหลดเอกสารต่าง ๆ 6) หน่วยจดั ระดับประเทศ นำเรียนเลขาธิการ กศน. อนญุ าตให้นำตราสัญลักษณส์ ำนักงาน กศน. และนำลายมือชื่อพิมพ์ลงในเกียรติบัตร การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ระดับพนื้ ท่ี 7) เลขาธิการ กศน. รับมอบงบประมาณสนบั สนุน และมอบหนงั สือขอบคุณภาคเี ครือข่าย 8) สำนกั งาน กศน. แจง้ ศูนย์วทิ ยาศาสตร์เพ่ือการศกึ ษาหน่วยจดั ระดับพ้นื ที่ เรอ่ื งการโอนเงิน นอกงบประมาณ (โครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน.) โดยกลุ่มการคลัง ดำเนินการโอนเงินสนับสนุนการประกวดโครงงานฯ ระดับพื้นที่ จากภาคีเครือข่าย เข้าบัญชีเงินนอก งบประมาณของหน่วยจดั ระดับพ้ืนท่ีแตล่ ะแหง่ 9) หน่วยจัดระดับประเทศ แจ้งรายละเอียด/รปู แบบ template เกียรติบัตร/แบบสอบถาม ความคิดเห็นผู้เข้าร่วมกิจกรรม/แบบลงคะแนนกรรมการ/แบบบันทึกผลการจัดประกวดโครงงานฯ ระดับพื้นที่ โดยสามารถดาวน์โหลดเอกสารต่าง ๆ ผ่านช่องทาง cloud storage (Google Drive) สำหรับคณะผจู้ ดั ฯ 10) สำนักงาน กศน. นำเรียนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ อนุญาตให้นำลายมือช่ือ พิมพล์ งในเกียรตบิ ตั ร และอนญุ าตใหจ้ ารึกช่ือลงในโล่สำหรับมอบให้ทีมชนะเลิศการประกวดโครงงาน วทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศกึ ษา กศน. ระดับประเทศ

17 6.2 ขัน้ ดำเนินกิจกรรม การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ทั้งระดับพื้นที่และระดับประเทศ มีการกำหนดคุณสมบัติของผเู้ ข้าประกวด กำหนดการของการประกวด รางวัล ขอ้ กำหนดต่าง ๆ และ เกณฑ์การให้คะแนนที่ชัดเจน เพื่อให้ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา หน่วยจัดประกวดระดับพื้นที่ และศูนยว์ ิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาซ่ึงรับผิดชอบจัดประกวดระดับประเทศ ดำเนินการจัดประกวดภายใต้ ขอ้ กำหนดและกฎเกณฑเ์ ดยี วกนั ตามท่ีระบไุ ว้ในโครงการและจัดประกวดได้ตามกำหนดการที่วางไว้ สรปุ ขั้นดำเนนิ กจิ กรรมการจัดประกวดระดบั พน้ื ที่และระดบั ประเทศ ดังนี้ 1) การจัดประกวดระดับพื้นท่ี ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาหน่วยจัดประกวดระดับพื้นที่ ดำเนินการรับสมัครผู้เข้าแข่งขัน จากพ้นื ท่ีบริการของแต่ละแห่ง และจดั ประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นักศึกษา กศน. เพื่อคัดเลือก ทีมชนะเลิศและรองชนะเลิศอันดับ 1 เปน็ ตัวแทนเข้าประกวดระดับประเทศ โดยภาคีเครือข่าย สนับสนุน เงินรางวัลและค่าใช้จ่ายในการจัดประกวด จัดประกวดระหว่างเดือนเมษายน – เดือนกรกฎาคม เกียรติบัตรลงนามโดยเลขาธิการ กศน. โดยใช้ข้อกำหนดและหลักเกณฑ์การให้คะแนนแบบเดียวกับ การประกวดระดับประเทศ 2) การจดั ประกวดระดับประเทศ การประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนักศกึ ษา กศน. ระดบั ประเทศ กำหนดจัดประกวด เดือนสิงหาคม วันใดวันหนึ่งในงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (วันที่ 18 - 24 สิงหาคม) โดยใช้ งบประมาณจากสำนักงาน กศน. และเงินงบประมาณซึ่งได้รับการสนับสนุนจากภาคีเครือข่าย เป็นค่าใช้จ่ายดำเนินการ โล่และเกียรติบัตรลงนามโดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ โดยเปิดรับสมคั รทีมท่ีผ่านการคัดเลือกจากศูนย์วทิ ยาศาสตร์เพื่อการศึกษาหน่วยจัดประกวดระดับพื้นท่ี แห่งละ 2 ทีม เขา้ ประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนักศกึ ษา กศน. ระดบั ประเทศ ตั้งแต่ปลายเดือน กรกฎาคมถึงต้นเดือนสิงหาคม โดยให้ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาหน่วยจัดประกวดระดับพื้นท่ี สง่ ใบสมคั รและรายงานฉบับสมบรู ณ์ของโครงงานแตล่ ะทมี ๆ ละ 5 เล่ม ไปยงั หน่วยจดั ระดับประเทศ ภายในวันสุดท้ายของการเปิดรับสมัคร (ดูจากวันประทับตราโดยไปรษณีย์) ทั้งน้ี ลำดับการนำเสนอ ผลงานของแต่ละทีม คณะผู้จัดสงวนสิทธิ์ในการจับสลากหลังปิดรับสมัครเพื่อความสะดวกในการให้ คะแนนของคณะกรรมการ และประกาศผลการจัดลำดับพร้อมแผนผังที่ตั้งโต๊ะแสดงผลงานทางเว็บไซต์ ของหน่วยจัดระดับประเทศก่อนวันประกวดระดับประเทศ ประมาณ 10 วัน และจัดส่งรายงานฉบับ สมบูรณ์ของโครงงานแต่ละทีมให้คณะกรรมการตัดสินการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นกั ศึกษา กศน. ระดบั ประเทศ ให้คะแนนเอกสารล่วงหนา้ ก่อนวันประกวดไมน่ อ้ ยกว่า 3 วนั

18 6.3 ข้นั ประเมินผล การประเมินผลโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ระดับพื้นท่ี และระดับประเทศ ซ่ึงเคร่อื งมอื ทีใ่ ช้ในการเกบ็ รวบรวมข้อมูล ประกอบดว้ ย 1) แบบบันทึกข้อมูล (record) เป็นแบบบันทึกผลการดำเนินงานต่าง ๆ ในรูปแบบเอกสาร กระดาษและเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 2) แบบสอบถาม (questionnaire) แบ่งออกเป็น 3 แบบ ตามกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ 1) แบบสอบถามความคิดเห็นของผู้เข้าร่วมกิจกรรมการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นักศึกษา กศน. แยกการประกวดระดับพื้นที่ และระดับประเทศ 2) แบบสอบถามความคิดเห็นของ ผู้ประสานงานโครงการจากศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาทั่วประเทศในการเข้าร่วมประกวด ระดบั ประเทศ และ 3) แบบสอบถามความคิดเห็น/ข้อควรปรับปรุง/ข้อเสนอแนะของคณะกรรมการตัดสิน การประกวดระดบั ประเทศ 3) แบบตรวจสอบรายการ (checklist) เป็นแบบตรวจสอบความสอดคล้องของโครงงาน กับหลักสูตรรายวิชาเลือก หรือรายวิชาเลือกบังคับ ตามที่หน่วยงานภาคีเครือข่ายผู้สนับสนุนงบประมาณ ประสงค์ให้นักศึกษา กศน. ผู้เข้าประกวดใช้ความรู้จากหลักสูตรนั้น ๆ ในการทำโครงงาน ทั้งนี้ รายวิชาเลือกบังคับ ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ท่ีเกี่ยวขอ้ งกับวิทยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ รายวิชาการใช้พลงั งานไฟฟ้าในชีวิตประจำวัน 1, 2 และ 3 รายวิชา การเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 1, 2 และ 3 รายวิชาวสั ดุศาสตร์ 1, 2 และ 3 การเก็บรวบรวมขอ้ มูลจากการดำเนินโครงการ มีวิธีการดงั นี้ 1) การเกบ็ รวบรวมข้อมลู จากแบบบนั ทกึ ขอ้ มูล - ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาที่จัดประกวดทั้งระดับพื้นที่และระดับประเทศ ทำหน้าที่ จัดเก็บ/รวบรวมแบบบนั ทกึ ข้อมูลต่าง ๆ ท่ีเกยี่ วข้องกบั การดำเนนิ งาน - ศนู ย์วทิ ยาศาสตรเ์ พ่ือการศึกษา หนว่ ยจดั ระดบั ประเทศ ทำหนา้ ท่รี วบรวมแบบบนั ทึกผล การจดั กจิ กรรมการประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศึกษา กศน. ระดับพน้ื ท่ี ท่ีดำเนินการ เพื่อนำข้อมลู ที่ไดไ้ ปวิเคราะห์ผลและสรปุ ผลต่อไป 2) การเก็บรวบรวมขอ้ มูลจากการใช้แบบสอบถาม - การเก็บขอ้ มูลโดยใช้แบบสอบถามความคิดเห็นของผู้เข้าร่วมกิจกรรมการประกวดโครงงาน วิทยาศาสตร์สำหรับนักศึกษา กศน. (ระดับพื้นที่/ระดับประเทศ) มี 2 วิธี คือ การแจกแบบสอบถาม ให้แก่นักศึกษา กศน. และครูที่ปรึกษาที่เข้าประกวดโครงงานแล้วเก็บคืนหลังเสร็จสิ้นกิจกรรม และ การตอบแบบสอบถามออนไลนท์ าง Google Forms ผ่านการใช้ QR Code

19 - การเกบ็ ขอ้ มูลโดยใช้แบบสอบถามความคิดเหน็ ของผู้ประสานงานโครงการจากศนู ย์วิทยาศาสตร์ เพอื่ การศึกษาหน่วยจัดระดับพ้ืนที่ โดยแจกในการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศึกษา กศน. ระดับประเทศ ใช้วิธีการแจกแบบสอบถามให้แก่ผปู้ ระสานงานโครงการจากศูนย์วทิ ยาศาสตร์เพื่อการศึกษา หน่วยจดั ระดบั พ้นื ท่ี แลว้ เก็บคืนหลงั เสรจ็ ส้ินกิจกรรม - การเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามคณะกรรมการตัดสินการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ระดับประเทศ ใช้วิธีการแจกแบบสอบถามให้แก่คณะกรรมการ แล้วเก็บคืน หลังเสรจ็ ส้ินกิจกรรม 3) การเก็บรวบรวมขอ้ มูลจากการใชแ้ บบตรวจสอบรายการ - การเก็บรวบรวมข้อมูลจากการใช้แบบตรวจสอบรายการเพื่อตรวจสอบความสอดคล้อง ของโครงงานกับหลักสูตรรายวิชาเลือก ใช้วิธีการตรวจสอบรายการเนื้อหาความรู้นักศึกษา กศน . ผู้เข้าประกวดนำมาใช้ในการทำโครงงานหลังจากเก็บรวบรวมข้อมูลแล้ว ทำการวิเคราะห์ข้อมูล ตามข้นั ตอนต่อไปน้ี 1) การตรวจสอบข้อมูลเพอื่ ใหแ้ นใ่ จวา่ ขอ้ มลู ที่ไดม้ าน้นั มคี วามสมบรู ณ์และถูกตอ้ ง 2) การจัดทำข้อมูลโดยจัดเตรียมข้อมูลที่ผ่านการตรวจสอบแล้วให้เป็นระบบ เพื่อความสะดวก ในการวเิ คราะหข์ ้อมูลขั้นตอ่ ไป 3) การวเิ คราะหข์ อ้ มลู แบง่ ตามเคร่ืองมือที่ใชเ้ กบ็ ข้อมลู ออกเป็น 3 แบบ คือ - ขอ้ มูลจากแบบบนั ทกึ ข้อมลู ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพแบบสร้างข้อสรุป และใช้ การวเิ คราะห์ขอ้ มลู เชิงปรมิ าณดว้ ยโปรแกรม Microsoft Excel - ข้อมูลจากแบบสอบถาม ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยโปรแกรม Microsoft Excel/SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) โดยใชส้ ถติ ิเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแ้ ก่ การแจกแจงความถ่ี การหาคา่ รอ้ ยละ คา่ เฉลีย่ ส่วนข้อมูลทไ่ี ด้จากคำถามปลายเปิด ใชก้ ารวิเคราะห์เน้ือหา (Content Analysis) โดยการจบั ประเดน็ ที่มีความคลา้ ยคลึงกันมาจัดเป็นกลุ่ม เดยี วกนั เพ่ือกำหนดค่าความถีใ่ หก้ บั ขอ้ ความหรือรายการนน้ั - ข้อมูลจากแบบตรวจสอบรายการ ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยโปรแกรม Microsoft Excel

20 7. มาตรฐานคณุ ภาพงาน การดำเนินโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนกั ศกึ ษา กศน. ทัง้ ระดับพืน้ ท่ีและ ระดบั ประเทศ ดำเนนิ การตาม 1. แผนการดำเนินงานโครงการ 2. หลักเกณฑก์ ารประกวด ในหวั ขอ้ ดังตอ่ ไปน้ี 2.1 คุณสมบัตขิ องผ้เู ขา้ ประกวด 2.2 กำหนดการ 2.3 รางวลั 2.4 ข้อกำหนดตา่ ง ๆ 1) ข้อกำหนดผลงาน 2) ข้อกำหนดรปู แบบรายงาน 3) ข้อกำหนดการจดั ทำแผงโครงงานและการจัดแสดงผลงาน 4) ข้อกำหนดการนำเสนอผลงาน 2.5 เกณฑ์การใหค้ ะแนน ได้ถูกต้อง ครบถ้วน และดำเนินการแล้วเสร็จภายในระยะเวลาที่กำหนด โดยมีดัชนีชีว้ ดั ผลสำเร็จของ โครงการ ดังนี้ ตารางที่ 5 : ดชั นชี ว้ี ัดผลสำเรจ็ ของโครงการ ตัวช้ีวดั หน่วยนับ แผน เชงิ ปริมาณ : โครงงาน 38 1 จำนวนโครงงานวทิ ยาศาสตรข์ องนักศึกษา กศน. ทเ่ี ข้าประกวด หน่วยงาน 20 หนว่ ยงาน 20 ระดับประเทศ ระดบั มากขน้ึ ไป 2 จำนวนศูนย์วทิ ยาศาสตรเ์ พอ่ื การศึกษาที่จดั ประกวดโครงงาน ค่าเฉลยี่ วิทยาศาสตร์ สำหรบั นักศกึ ษา กศน. ระดบั พื้นท่ีและระดบั ประเทศ 3 จำนวนภาคเี ครอื ขา่ ยรว่ มจัดกจิ กรรมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นักศึกษา กศน. ระดบั พน้ื ที่และระดบั ประเทศ เชงิ คณุ ภาพ : 1 ความพึงพอใจของนักศึกษา กศน. และครู กศน. ต่อการเข้าร่วม กิจกรรมในภาพรวมทั้งหมด

21 ตัวช้วี ดั หนว่ ยนับ แผน 2 นักศึกษา กศน. และครู กศน. มีความพึงพอใจต่อการเข้าร่วม ร้อยละ 85 กิจกรรมระดบั มากขนึ้ ไป 3 นกั ศึกษา กศน. และครู กศน. ไดศ้ ึกษาหาความรู้ทาง ร้อยละ 85 วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยแี ละพลงั งานเพิม่ ข้นึ ระดบั มากขน้ึ ไป 4 นกั ศกึ ษา กศน. และครู กศน. ได้เขา้ ใจเรอ่ื งการใช้พลงั งานไฟฟา้ รอ้ ยละ 85 ในชวี ิตประจำวนั มากขึน้ ระดบั มากขนึ้ ไป 5 นักศกึ ษา กศน. และครู กศน. ไดเ้ รียนร้กู ระบวนการทาง รอ้ ยละ 85 วทิ ยาศาสตรจ์ ากการทำโครงงาน ระดบั มากข้นึ ไป 8. การติดตามและประเมนิ ผล 8.1 หน่วยจัดระดับพื้นที่ จัดส่งแบบบันทึกผลการจัดกิจกรรมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ระดับพื้นที่ไปยังหน่วยจัดระดับประเทศ โดยดำเนินการให้แล้วเสร็จภายใน เดอื นสงิ หาคม 8.2 หน่วยจัดระดับประเทศ จัดทำรายงานสรุปผลการดำเนินโครงการประกวดโครงงาน วิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. โดยสรุปผลการดำเนินงานทั้งระดับพื้นที่ และระดับประเทศ เพื่อเสนอสำนักงาน กศน. และแจ้งรายงานสรุปผลการดำเนินโครงการแก่ภาคีเครือข่ายทราบ ระยะเวลาดำเนินการระหวา่ งเดอื นกันยายน – เดอื นเมษายน ของปีถดั ไป สาระของรายงานสรปุ ผลการดำเนินโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนกั ศึกษา กศน. ประกอบด้วย บทนำ แนวคิด และองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ วธิ ีดำเนินการ อภิปรายผล และข้อเสนอแนะ 9. เอกสารท่ีเก่ยี วขอ้ งกับการปฏิบัตงิ าน 9.1 โครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ นักศกึ ษา กศน. ระดบั พืน้ ที่ ดำเนนิ การ โดยศนู ย์วิทยาศาสตรเ์ พ่ือการศึกษาหนว่ ยจดั ระดบั พนื้ ท่ี 9.2 โครงการประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศึกษา กศน. ระดบั ประเทศ เพื่อเสนอ ขอรับการสนับสนุนงบประมาณจากภาคเี ครอื ข่าย 9.3 หลักเกณฑก์ ารประกวด 9.4 หนงั สอื ขอบคุณภาคเี ครือขา่ ย (ลงนามโดยเลขาธกิ าร กศน.)

22 9.5 บญั ชีเงินนอกงบประมาณของหนว่ ยงานเพอ่ื รบั โอนเงินสนับสนุนการประกวดจากภาคี เครือข่าย 9.6 template เกียรตบิ ตั ร ระดบั พน้ื ท่แี ละระดบั ประเทศ 9.7 แบบสอบถามความคิดเห็นผู้เข้าร่วมกิจกรรม/แบบลงคะแนนกรรมการ/แบบบนั ทึกผล การจัดประกวดโครงงานระดับพ้นื ท่ี เอกสารทเ่ี กีย่ วข้องกับการปฏิบัติงานข้างตน้ มีแนบในภาคผนวก ทั้งนี้ รปู แบบ วธิ ีการประกวด วิธีบรหิ ารจดั การ เป็นดลุ ยพนิ จิ ของหน่วยจัดประกวด 10. ปัญหา อุปสรรคในการปฏบิ ตั งิ าน โครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นักศึกษา กศน. ทั้งระดับพ้ืนท่ีและระดับประเทศ มปี ญั หาและอปุ สรรคสำคัญ คอื 10.1 ข้อจำกัดด้านสถานที่จัดประกวด เนื่องจากพื้นที่จัดประกวด คับแคบ มีความแออัด ขนาดพื้นท่ีของแตล่ ะโครงงานมีจำกดั และมเี สียงดังรบกวนขณะที่แตล่ ะทีมนำเสนอผลงาน 10.2 รูปแบบการประกวด ช่วงเวลาสำหรับนำเสนอผลงานต่อคณะกรรมการและช่วงเวลา สำหรับเผยแพร่ผลงานไม่แยกออกจากกัน ทำให้ไม่สะดวกต่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างนักศึกษา และครู กศน. รวมทงั้ การเขา้ ชมผลงานของประชาชนทว่ั ไป 10.3 ไม่มีการกำหนดขนาดของชิ้นงาน การจัดกลุ่มประเภทสิ่งประดิษฐ์ประเภทเดียวกัน ใหอ้ ยใู่ นโซนเดียวกนั 10.4 ช่วงเวลาประกวดระดับพื้นที่ค่อนข้างกระช้ันชิดกับช่วงเวลาประกวดระดับประเทศ ทำให้ไมม่ เี วลาในการปรับปรุงผลงานก่อนสง่ ต่อเข้าประกวดระดบั ประเทศ 10.5 นักศึกษา กศน. มีเวลาเตรียมตัวน้อยเนื่องจากอยู่ในช่วงเปิดภาคเรียน ซึ่งต้องพบกลุ่ม ทุกสปั ดาหท์ ำใหม้ ภี ารกจิ ของรายวิชาตา่ ง ๆ จำนวนมาก 10.6 หวั ขอ้ การประกวดเกย่ี วกับสง่ิ ประดิษฐด์ ้านไฟฟ้าค่อนขา้ งยากสำหรบั นักศึกษา กศน. 10.7 ครูขาดทักษะการสอนเกี่ยวกับการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ 10.8 การเดนิ ทางไกลไปประกวดระดบั ประเทศ ใชร้ ะยะเวลานานและคา่ ใช้จ่ายสูง 10.9 ขาดการสนบั สนุนจากผ้บู ริหารระดบั อำเภอ/เขต ในการจัดทำโครงงานเพื่อสง่ เข้าประกวด 10.10 การประชาสมั พนั ธไ์ ม่รวดเร็วและยงั ไมเ่ ปน็ เชงิ รุก 10.11 ขาดการต่อยอดผลงาน ซึง่ ปัญหาและอุปสรรคดังกลา่ วสง่ ผลต่อการประเมินความพึงพอใจในการเขา้ รว่ มกิจกรรมโดยรวม

23 11. ข้อเสนอแนะ เพื่อพัฒนาการดำเนินโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ให้มี คุณภาพยงิ่ ขึน้ มีข้อเสนอแนะ ดังนี้ 11.1 การบริหารจดั การการประกวด ควรปรบั เปลี่ยนสถานท่จี ัดประกวดให้มีพืน้ ที่กวา้ งขวางขึ้น เพมิ่ พดั ลม หรอื จดั ประกวดในสถานที่ท่ีมีเคร่ืองปรับอากาศ เพิม่ ส่งิ อำนวยความสะดวกและสวัสดิการ ให้กับผู้เข้าประกวดและผู้ติดตามศึกษาดูงาน อาทิ ที่นั่งพักคอย ไมโครโฟนชนิดพกพา ฟรี WIFI การถ่ายทอดสดขณะคณะกรรมการกำลังตัดสินโครงงาน อาหารและน้ำดื่ม จัดผังพื้นที่ให้สามารถ เดินชมผลงานไดส้ ะดวก 11.2 บริหารจัดการเวลาในการประกวดให้กระชับ ตรงเวลาและเหมาะสมกับจำนวนทีมท่ีเข้า ประกวด ประชาสมั พนั ธ์โครงการลว่ งหน้าเรว็ ข้ึน และประชาสัมพนั ธเ์ ชงิ รุกมากขึ้น 11.3 หัวข้อการประกวด รูปแบบการประกวด ข้อกำหนดการประกวด และเกณฑ์การให้ คะแนน ควรมกี ารปรบั ปรงุ ใหส้ อดคลอ้ งกับบริบทที่เปลย่ี นไป 11.4 ควรเพม่ิ การฝึกอบรมครู กศน. ใหม้ ีความรแู้ ละทกั ษะเก่ยี วกับการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ 11.5 ควรจดั ประชุมผูบ้ ริหารระดบั อำเภอ/เขต ให้เข้าใจและเหน็ ความสำคัญของการประกวด โครงงานวิทยาศาสตร์ 11.6 ควรเพิ่มการสนบั สนนุ ค่าใชจ้ ่ายในการเดนิ ทาง 11.7 ควรเผยแพร่และการต่อยอดผลงาน โดยเผยแพร่ผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์ของ นักศกึ ษา กศน. หลังจากเขา้ ประกวด ในรปู แบบวีดทิ ศั น์สัน้ ของโครงงานที่ได้รบั รางวลั ระดับพื้นที่และ ระดบั ประเทศ 11.8 ควรสนับสนุนให้นักศึกษา กศน. ไดน้ ำผลงานท่ีได้รบั รางวัลไปจัดแสดงในกิจกรรมระดับชาติ หรือในพื้นที่สาธารณะ เช่น สนับสนุนให้เข้าร่วมแสดงผลงานในวันนักประดิษฐ์ ที่จัดโดยสำนักงาน คณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) สนับสนุนให้เข้าร่วมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ ในโครงการ Thailand Science Project Grand Award ของกระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โดยองค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) สนับสนุนให้ผลงานของนักศึกษา กศน. เป็นท่ี รบั รู้ของสาธารณชน โดยจดั งานมหกรรมโครงงานวทิ ยาศาสตรข์ องนักศึกษา กศน. เป็นประจำทกุ ปี 11.9 ควรมกี ารติดตามผลหรือสง่ เสรมิ การต่อยอดผลงานสอู่ าชีพและเชงิ พาณิชย์ต่อไป

บรรณานุกรม พิมพันธ์ เดชะคปุ ต์ และพเยาว์ ยินดสี ุข. (2558). การจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 (พมิ พ์คร้ังท่ี 2). กรงุ เทพฯ: สำนักพิมพแ์ ห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ภพ เลาหไพบูลย.์ (2542). แนวการสอนวทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพฯ: สำนกั พมิ พ์ไทยวัฒนาพานิช. สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลย.ี (2555). การวดั ผลประเมินผลวทิ ยาศาสตร.์ กรงุ เทพฯ: ซีเอด็ ยูเคชนั่ . _______. (2556). สนุกกับโครงงานวิทยาศาสตร์ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ คุรุสภาลาดพรา้ ว. สมพงศ์ จันทร์โพธศ์ิ รี. (2549). โครงงานวทิ ยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ: ไฮเอด็ พบั ลชิ ชง่ิ . สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2559). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมแห่งชาติ ฉบับที่สิบสอง พ.ศ. 2560 – 2564, ค้นเมื่อ 9 พฤษภาคม 2563, จาก https://www.nesdc.go.th/ewt_w3c/ewt_dl_link.php?nid=6422 สำนกั งานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2550). การจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน (พิมพ์คร้ังท่ี 2). กรุงเทพฯ: ชมุ นมุ สหกรณ์การเกษตรแห่งประทศไทย. สำนักงานเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตรช์ าติ. (2561). ยทุ ธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561 – 2580). กรงุ เทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาต.ิ สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย. (2553ก). แนวทางการจัดการเรียนรู้. นนทบุรี: ไทย พับบลคิ เอ็ดดูเคช่นั . _______. (2553ข). แนวทางการพฒั นาหลกั สตู รสถานศกึ ษา, คน้ เมือ่ 24 มกราคม2562, จาก http://lib.edu.chula.ac.th/FILEROOM/CABCU_PAMPHELT/DRAWER01/GENERAL/ DATA0000/00000471.PDF _______.ชดุ วิชารายวชิ าเลอื กบังคับ การใชพ้ ลังงานไฟฟ้าในชวี ิตประจำวนั 1, ค้นเมื่อ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/17. electricity/electricity%201,2,3/1..pdf

25 บรรณานกุ รม (ตอ่ ) สำนักงานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย. (2559ข). ชุดวชิ ารายวิชาเลอื ก บงั คบั การใช้พลังงานไฟฟา้ ในชีวิตประจำวัน 2, ค้นเมอื่ 8 พฤษภาคม 2563, จาก ttp://203.159.251.144/pattana/download/g.6/17.electricity/electricity%201,2,3/ 2..pdf _____. (2559ค).ชดุ วชิ ารายวชิ าเลอื กบงั คับ การใช้พลงั งานไฟฟา้ ในชีวิตประจำวนั 3, คน้ เม่อื 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/17. electricity/electricity%201,2,3/3..pdf _____. (2559ง).ชดุ วิชารายวิชาเลอื กบงั คบั การเรียนรู้สู้ภัยธรรมชาติ 1, คน้ เม่ือ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/18.%20Natural/ Natural%201,2,3/1..pdf _____. (2559จ).ชุดวิชารายวิชาเลอื กบงั คบั การเรยี นรู้สู้ภัยธรรมชาติ 2, คน้ เมื่อ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/18.%20Natural/ Natural%201,2,3/2..pdf _____. (2559ฉ).ชดุ วชิ ารายวิชาเลือกบังคบั การเรยี นรู้สู้ภัยธรรมชาติ 3, คน้ เม่ือ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/18.%20Natural/ Natural%201,2,3/3..pdf _____. (2560ก).ชุดวิชารายวิชาเลือกบงั คบั วสั ดศุ าสตร์ 1, คน้ เมื่อ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/20.material/material%201,2,3/1. .PDF _____. (2560ข).ชุดวชิ ารายวชิ าเลือกบงั คบั วัสดศุ าสตร์ 2, ค้นเม่ือ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/20.material/material%201,2,3/2..PDF _____. (2560ค).ชดุ วชิ ารายวชิ าเลอื กบงั คบั วสั ดศุ าสตร์ 3, คน้ เมอื่ 8 พฤษภาคม 2563, จาก http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/20.material/material%201,2,3/3..PDF _______. (2563). นโยบายและจุดเน้นการดำเนินงาน สำนักงาน กศน. ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563. กรุงเทพฯ: พริกหวานกราฟฟคิ .

ภาคผนวก

27 ภาคผนวก ก หนังสอื ราชการ 1. บนั ทึกข้อตกลงความร่วมมอื เพ่ือการเผยแพร่ความรดู้ ้านพลงั งานและการอนุรักษ์พลงั งาน แกป่ ระชาชน ระหว่างสำนกั งานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยกบั การไฟฟ้าฝา่ ยผลิตแห่งประเทศไทย บนั ทึกข้อตกลงความร่วมมือเพือ่ การเผยแพร่ความรู้ดา้ นพลงั งานและการอนุรกั ษ์พลังงาน ฯ

28

29 2. ตัวอยา่ งหนังสือขออนุมัติโครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นักศึกษา กศน. ระดบั ประเทศ

30

31 3. ตัวอยา่ งหนังสือขออนุมตั โิ ครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศกึ ษา กศน. ประจำปี งบประมาณ พ.ศ. 2562 เพื่อขอรับการสนับสนุนงบประมาณจาก กฟผ.

32 4. ตัวอย่างหนังสือขอรับการสนับสนุนงบประมาณจาก กฟผ. สำหรบั ดำเนินการประกวด โครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนกั ศึกษา กศน.

33 5. ตัวอย่างหนังสือแจ้งผลการอนุมตั ิโครงการฯ ใหศ้ ูนย์วิทยาศาสตร์เพ่ือการศกึ ษา (หนว่ ยจดั ระดับพน้ื ท่)ี

34

35 6. ตวั อยา่ งหนังสือขออนุญาตให้นำตราสญั ลักษณส์ ำนกั งาน กศน. และนำลายมอื ช่ือ พมิ พล์ งในเกียรตบิ ตั ร 1.12 หนงั สือที่ ศธ 0210.05/2856 ลงวนั ที่ 23 พฤษภาคม 2562 ขอขอบคุณ กฟผ.

36 7. ตัวอยา่ งหนงั สือแจ้งโอนเงนิ สนบั สนนุ การประกวดโครงงานฯ ระดบั พนื้ ที่

37

38 8. ตัวอยา่ งหนังสือขอบคุณภาคีเครอื ขา่ ย

39 9. ตัวอยา่ งหนังสือแจง้ template เกียรติบตั ร/แบบสอบถามความคดิ เหน็ ผู้เขา้ ร่วมกิจกรรม/ แบบลงคะแนนกรรมการ/แบบบันทกึ ผลการจัดประกวดโครงงานฯ ระดับพน้ื ที่

40 10. ตัวอย่างหนังสือขออนุญาตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการให้นำลายมือชื่อ พิมพ์ลงในเกียรติบัตร และอนุญาตให้จารึกช่ือลงในโล่สำหรับมอบให้ทีมชนะเลิศ

41 11. ตัวอยา่ งหนงั สือแจง้ รับสมคั รทีมเข้าประกวดโครงงานระดบั ประเทศ

42 ภาคผนวก ข ตวั อย่างโครงการและหลักเกณฑ์การประกวด 1. ตัวอย่างโครงการประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนกั ศกึ ษา กศน. (ใช้สำหรับแนบเสนอขอรับการสนับสนุนงบประมาณจากภาคีเครือขา่ ย) 1. ชอ่ื โครงการ การประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรบั นกั ศกึ ษา กศน. ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 2. หลักการและเหตุผล การทำโครงงานวิทยาศาสตร์เป็นกิจกรรมการเรียนรู้ที่เกิดจากความสนใจของผู้เรียนเอง ได้ใช้ความรู้ ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ การให้เหตุผล และการคิดระดับสูง สอดคล้องกับการจัดการ เรียนรู้หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มุ่งเน้นการจัดการเรียนรู้ ตามปรชั ญา “คิดเปน็ ” และเน้นการเรยี นรู้ที่ยึดผเู้ รยี นเปน็ สำคญั ตามความพร้อม ความสนใจ และศักยภาพของ ผู้เรียน โดยมีครูเป็นผู้ส่งเสริมและอำนวยความสะดวก ซึ่งการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ถือเป็นหลักฐานสำคัญ อย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่านักศึกษา กศน. ได้เรียนรู้และสามารถทำได้ตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และ สาระการเรียนรู้ที่กำหนดไว้หรือไม่ อีกทั้งยังสามารถนำความรู้และทักษะจากการทำโครงงานไปปรับใช้ใน ชีวิตประจำวันและการประกอบอาชีพได้ กลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาที่ตั้งอยู่ในภูมิภาคต่าง ๆ ทวั่ ประเทศ จึงจัดประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนักศกึ ษา กศน. เปน็ ประจำต่อเน่ืองทุกปี โดยดำเนินการ ประกวดคัดเลือกตัวแทนทีมชนะเลิศจากศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาที่ตั้งอยู่ภูมิภาคต่าง ๆ ทั่วประเทศ เพื่อเข้าแข่งขันระดับประเทศในช่วงสัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ ณ หน่วยงานของกลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์ เพื่อการศึกษาที่ได้รับมอบหมาย ซึ่งมีข้อกำหนดและหลักเกณฑ์การให้คะแนนแบบเดียวกันทั่วประเทศ โดยสำนักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ก.ค.ศ.) ให้การรับรองรางวัลชนะเลิศ โครงงานวิทยาศาสตร์ระดับประเทศ สำหรับนักศกึ ษา กศน. เป็นรางวลั สูงสุดระดบั ชาตขิ ึ้นไป ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 - 2561 การไฟฟ้าฝ่ายผลติ แห่งประเทศไทย (กฟผ.) เล็งเห็นความสำคญั ของการพัฒนานักศึกษา กศน. ผ่านการเรียนรู้แบบโครงงาน เชื่อมโยงกับหลักสูตรรายวิชาการใช้พลงั งานไฟฟา้ ในชีวิตประจำวันที่สำนักงาน กศน. และการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ร่วมกันยกร่างขึ้น โดยสนับสนุนงบประมาณจัดประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ของกลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์ เพื่อการศึกษา ด้านการใช้และการอนุรักษ์พลังงานไฟฟ้าในชีวิตประจำวัน ในปี พ.ศ. 2558 - 2560 จำนวน 444,000 บาท และในปี พ.ศ. 2561 จำนวน 500,000 บาท รวมทั้งสนับสนุนการศึกษาดูงานด้านพลังงาน ภายในประเทศสำหรับทีมที่ได้รับรางวัลอันดับ 1 - 3 ระดับประเทศ ผลการดำเนินงานใน 4 ปีที่ผ่านมาพบว่า มีโครงงานที่เข้าประกวดระดับพื้นที่รวมจำนวน 791 โครงงาน ส่วนโครงงานที่เข้าประกวดระดับประเทศ มีจำนวนรวม 132 โครงงาน มภี าคเี ครือขา่ ยความรว่ มมอื กว่า 30 หนว่ ยงาน นอกจากนี้ นักศกึ ษา และครู กศน. ที่เข้าประกวดโครงงานทั้งระดบั พื้นที่และระดบั ประเทศมีค่าเฉล่ียความพึงพอใจต่อการเข้ารว่ มกิจกรรมโดยรวม อย่ใู นระดบั มากทสี่ ดุ และเสนอให้จัดประกวดต่อเนอื่ งทกุ ปี ดังนั้น เพื่อส่งเสริมวิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาในการจดั กจิ กรรมวิทยาศาสตร์เชงิ รุกทั้งในสถานศึกษา และในชุมชน อีกทั้งส่งเสริมความร่วมมือกับหน่วยงานภาคีเครือข่ายในการพัฒนาการจัดกิจกรรมทาง วิทยาศาสตร์ ในรูปแบบการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ ที่เป็นวิทยาศาสตร์ในวิถีชีวิตและวิทยาศาสตร์ ในชวี ิตประจำวันประชาชน

43 -2- ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 สำนักงาน กศน. ได้มอบหมายให้กลุ่มศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาดำเนินโครงการ ประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ด้านการใช้และการอนุรักษ์พลังงานไฟฟ้าเพื่อชีวิตและ สังคม มีการจัดประกวด 2 ระดับ คือการประกวดระดับพื้นที่ ดำเนินงานโดยศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา จังหวัด 19 แห่งเป็นหน่วยจัดประกวดและคัดเลือกทีมที่ได้รางวัลชนะเลิศและรองชนะเลิศอันดับ 1 รวมจำนวน แห่งละ 2 ทีม เป็นตัวแทนเข้าประกวด ระดับประเทศ ณ ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา โดยได้รับการสนับสนุน งบประมาณการจัดประกวดจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแหง่ ประเทศไทย (กฟผ.) 3. วตั ถุประสงค์ 3.1 เพื่อส่งเสริมการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ของกลุ่ม ศูนย์วิทยาศาสตร์เพ่ือการศกึ ษาร่วมกับภาคเี ครือขา่ ย 3.2 เพื่อส่งเสริมความรู้ความเข้าใจด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการใช้พลังงานไฟฟ้าให้กับ นักศกึ ษา กศน. 3.3 เพื่อปลูกฝังกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และสร้างทัศนคติที่ดีต่อการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ให้กับ นักศึกษา กศน. 4. เป้าหมาย 4.1 เชิงปรมิ าณ 4.1.1 ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาทั่วประเทศจัดกิจกรรมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนกั ศกึ ษา กศน. ระดับพนื้ ทแ่ี ละระดับประเทศ จำนวน 20 หน่วยงาน 4.1.2 นักศึกษา กศน. ส่งผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์เข้าประกวดระดับประเทศ จำนวน 38 ผลงาน 4.1.3 ภาคีเครือข่ายร่วมจัดกิจกรรมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. มจี ำนวน ไมน่ อ้ ยกวา่ 20 หน่วยงาน 4.2 เชิงคุณภาพ 4.2.1 ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาทั่วประเทศจัดกิจกรรมประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนกั ศกึ ษา กศน. ได้อย่างเหมาะสม 4.2.2 นักศึกษา กศน. ได้ศึกษาหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และพลังงานเพิ่มขึ้น และ สามารถนำความร้ไู ปใช้ในการทำโครงงานวทิ ยาศาสตรไ์ ด้ 4.2.3 นักศึกษา กศน. ได้เรียนรู้กระบวนการทางวทิ ยาศาสตรจ์ ากการทำโครงงาน และมีทัศนคติ ทด่ี ีตอ่ การเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์

44 -3- วัน/เดือน/ปี 5. วธิ ีการดำเนินงาน กุมภาพนั ธ์ - มนี าคม รายการ 2562 1) ประชุม/ประสานงานหนว่ ยงานท่ีเกี่ยวข้อง เพ่อื กำหนดหวั ข้อ/รปู แบบ/หลักเกณฑ์และกรอบ เมษายน 2562 แนวทางการประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรับนกั ศกึ ษา กศน. เมษายน 2562 2) ขออนมุ ตั จิ ัดโครงการประกวดโครงงานวทิ ยาศาสตร์ สำหรบั นักศกึ ษา กศน. จากสำนกั งาน กศน. และขออนุมัติงบประมาณสนบั สนนุ จาก กฟผ. พฤษภาคม - กรกฎาคม 2562 3) แจง้ รายละเอยี ดโครงการและหลกั เกณฑ์การประกวดโครงงานใหก้ ับ ศนู ย์วทิ ยาศาสตร์เพ่อื การศึกษาจังหวัด 19 แหง่ ดำเนินการประกวดระดับพ้นื ที่ 18 สิงหาคม 2562 4) จดั ประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ ระดบั พื้นท่ี โดยศนู ย์วิทยาศาสตร์เพือ่ การศกึ ษาจังหวดั 19 แหง่ 5) จดั ประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ ระดบั ประเทศ ณ ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พอ่ื การศึกษา 6) ประเมนิ ผล/สรุปผล/รายงานผลการดำเนินโครงการ กันยายน 2562 6. ระยะเวลาดำเนินการ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 7. งบประมาณ สนบั สนนุ งบประมาณโดยการไฟฟา้ ฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) จำนวน 500,000 บาท และใชง้ บประมาณจากสำนักงาน กศน. รายละเอยี ดดังนี้ 7.1 การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) สนับสนุนงบประมาณดำเนินโครงการประกวด โครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับนักศึกษา กศน. ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ทั้งในระดับพื้นที่และระดับประเทศ สำหรับการประกวดระดับพื้นที่ดำเนินงานโดยศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาจังหวัด 19 แห่ง ๆ ละ 22,000 บาท (เป็นเงินรางวัล 18,000 บาท และค่าใช้จ่ายในการจัดประกวด 4,000 บาท) รวมเป็นเงิน 418,000 บาท และการ ประกวดระดบั ประเทศดำเนินงานโดยศนู ย์วทิ ยาศาสตร์เพื่อการศึกษา จำนวน 82,000 บาท รวม 500,000 บาท ท่ี รายการ งบประมาณ (บาท) 1 งบประมาณสำหรับการประกวดระดบั พน้ื ที่ ดำเนินงานโดยศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์เพื่อการศกึ ษาจงั หวัด 19 แหง่ ๆ ละ 22,000 บาท 418,000 (19 x 22,000) 2 งบประมาณสำหรับการประกวดระดับประเทศ ดำเนินงานโดยศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พื่อการศึกษา 82,000 รวมงบประมาณจาก กฟผ. 500,000 ทั้งนี้ หากการดำเนินงานบรรลุวัตถุประสงค์แล้ว ยังมีงบประมาณจากการสนับสนุนของการไฟฟ้า ฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) เหลือจ่าย ขอใช้เป็นค่าใช้จ่ายในกิจการของศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา ทจ่ี ดั ประกวดระดับพื้นทแ่ี ละระดับประเทศตอ่ ไป