Σε απόσταση περίπου 10 χλμ., με κατεύθυνση προς το παραλιακό ψαροχώρι της Σαγιάδας και τα σύνορα με την Αλβανία, βρίσκεται η Ιερά Μονή Ραγίου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το Μοναστήρι ιδρύθηκε κατά τους πρώτους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας και κατά την περίοδο ακμής του είχε περίπου 150 μοναχούς και στην κατοχή του σημαντικά ιερά κειμήλια, βιβλιοθήκη και μεγάλη ακίνητη περιουσία. Κάηκε και λεηλατήθηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου, με τελευταία αυτή του 1725. Σήμερα, σώζεται το καθολικό της μονής, το οποίο είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του α' μισού του 17ου αι. 51
ΕΙΚ 40 | Η είσοδος της Ιεράς Μονής Ραγίου αφιερωμένη στην Παναγία 52
2.5 Ένταξη του μνημείου στον αστικό ιστό Η ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του κάστρου της Ηγουμενίτσας αποτέλεσε προτεραιότητα της δημοτικής αρχής της πόλης ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τοπικού τύπου, το 1969 πραγματοποιήθηκε σύσκεψη και αυτοψία στην περιοχή του «φρουρίου» για την επιλογή χώρου ανέγερσης τουριστικού περιπτέρου και χάραξης διαδρομής περιήγησης των επισκεπτών. Λίγες δεκαετίες αργότερα, ο λόφος του Διοικητηρίου βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο, καθώς προτάθηκε ως χώρος κατάλληλος για την ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου της πόλης, που αποτελούσε πάγιο αίτημα των Θεσπρωτών. Η πρόταση αυτή εγκαταλείφθηκε τις επόμενες δεκαετίες και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας κατασκευάστηκε τελικά σε άλλο σημείο στις αρχές του 2000. Από τις αρχαιολογικές έρευνες στο κάστρο τον Οκτώβριο του 2000, με αφορμή τη διάνοιξη μικρών ορυγμάτων για τη δενδροφύτευση της πλαγιάς, ήρθε στο φως ένας κεραμοσκεπής τάφος ύστερων ρωμαϊκών χρόνων με λίγα κτερίσματα. Το λυχνάρι με τη μορφή της Αθηνάς, που συνόδευε τον νεκρό, αποτελεί σήμερα το έμβλημα του Δήμου Ηγουμενίτσας. Αν και στο κέντρο σχεδόν της σημερινής Ηγουμενίτσας, το κάστρο δεν έχει μέχρι σήμερα καταφέρει να ενταχθεί στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης. Οι περιορισμένες παρεμβάσεις, κυρίως καθαρισμοί από την πυκνή βλάστηση, που είχαν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν, επέτρεπαν μόνο περιοδικές επισκέψεις μεμονωμένων επισκεπτών ή μικρών σχολικών ομάδων στο πλαίσιο περιπάτων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Επιπρόσθετα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, τη δεκαετία του 2000, η περιοχή του δασυλλίου και του κάστρου είχε καταστεί χώρος καταυλισμού προσφύγων και μεταναστών και είχε εγκαταλειφθεί ως χώρος αναψυχής από τους ντόπιους κατοίκους. Την τελευταία μόνο πενταετία έγιναν κάποιες προσπάθειες να αξιοποιηθεί ο χώρος του αστικού δασυλλίου και του κάστρου για κάποιες αθλητικές δραστηριότητες, όπως ποδηλατικοί αγώνες. 53
ΕΙΚ 41 | Εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα, Ημερήσια Πανθεσπρωτική Εφημερίς εν Ηγουμενίτση, Φ. 15‐7‐1969 ΕΙΚ 42 | Πήλινο λυχνάρι με ανάγλυφη παράσταση Αθηνάς, 2ος‐3ος αι. μ.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, 54
ΕΙΚ 43 | Επίσκεψη στο κάστρο Ηγουμενίτσας οργανωμένων ομάδων και μαθητών 55
ΕΙΚ 44 | Δράσεις για μαθητές στο κάστρο Ηγουμενίτσας 56
Οι παρεμβάσεις ανάπλασης του δασυλλίου και οι εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης του κάστρου που πραγματοποιούνται παράλληλα από τον Δήμο Ηγουμενίτσας και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας φιλοδοξούν να καταστήσουν εκ νέου την περιοχή ως πόλο έλξης τόσο των κατοίκων της περιοχής, όσο και των ξένων επισκεπτών της. Συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής αποτελεί το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, που γεωγραφικά είναι το πλησιέστερο λιμάνι της Ελλάδας με την Ιταλία και τις Βαλκανικές χώρες της Αδριατικής, αποτελώντας ταυτόχρονα μία σημαντική γέφυρα ανθρώπων και εμπορευμάτων από και προς τη Δυτική Ευρώπη. Κύριες συνδέσεις του λιμένα στην ελληνική πλευρά είναι η Κέρκυρα και η Πάτρα, ενώ στην ιταλική πλευρά τα λιμάνια του Μπάρι, Μπρίντιζι, Ανκόνα, Βενετία, Τεργέστη και Ραβέννα. Μετά την επέκταση των εγκαταστάσεων και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, ο νέος Λιμένας της Ηγουμενίτσας έχει εντάξει στις προτεραιότητές του να αναδειχθεί σε σημαντικό λιμάνι κρουαζιέρας της Μεσογείου, διαθέτοντας την περιοχή ελλιμενισμού που βρίσκεται πλησιέστερα στο κέντρο της πόλης και έναν από τους νέους τερματικούς σταθμούς για την εξυπηρέτηση των κρουαζιερόπλοιων. Η ολοκλήρωση των υποδομών αυτών θα διασυνδέσει ακόμα ευκολότερα την πόλη της Ηγουμενίτσας και των σημείων ενδιαφέροντός της, όχι μόνο για τους επισκέπτες της περιοχής, αλλά και για τους απλά διερχόμενους για λίγες ώρες από το λιμάνι και θα την καταστήσει «φιλικότερη» ως στάση ξεκούρασης λίγων ωρών πριν τον απόπλου ή μετά την άφιξη. 57
ΕΙΚ 45 | Γενική άποψη του νέου λιμένα Ηγουμενίτσας ΕΙΚ 46 | Οι σύγχρονες εγκαταστάσεις του λιμανιού 58
3 ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΝΗΜΕΙΑ 59
60
3.1 Σύνδεση με άλλα μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην περιοχή 61
4 ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ 62
63
4.1 Στατική - αρχιτεκτονική αποτύπωση του μνημείου ΕΙΚ 47 | Σχεδιαστική αποτύπωση του κάστρου το 1999 64
ΕΙΚ 48 | Εξωτερική όψη ΝΑ πλευράς της οχύρωσης 65
ΕΙΚ 49 | Εξωτερική όψη ΝΔ πλευράς της οχύρωσης 66
ΕΙΚ 50 | Εξωτερική όψη ΒΔ πλευράς της οχύρωσης 67
ΕΙΚ 51 | Εσωτερική όψη ΝΑ πλευράς της οχύρωσης 68
ΕΙΚ 52 | Εσωτερική όψη ΝΔ πλευράς της οχύρωσης 69
FIG 53 | Η κάτοψη του κάστρου 70
71
5 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΕΙΚ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 32, 34, 35, 40, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53: αρχείο Εφορείας Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας ΕΙΚ 7, 8, 9, 18: αρχείο Κ.Ι.ΜΕ.ΘΕ. (Κέντρο Ιστορικών Μελετών Θεσπρωτίας) ΕΙΚ 10: αρχείο Τάσος Ρούμπης ΕΙΚ 11: αρχείο Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας ΕΙΚ 12, 13: αρχείο Αικατερίνης Λασκαρίδη ΕΙΚ 14, 29: αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ ΕΙΚ 16, 28: αρχείο Πιτούλη ΕΙΚ 30: αρχείο Στέφανου Στουρνάρα ΕΙΚ 36, 37, 38: αρχείο Μπάμπη Λάζαρη ΕΙΚ 15: Μαρνέλη-Πιτούλη Π., Η πολιτεία και ο δημιουργός της, Αθήνα, Γιάννενα 1986 ΕΙΚ 31: Marnelos D., Georgiadou Z., Frangou D. 2015, \"Hotel furniture in Greek modernity. Xenia and Amalia hotels cases”, pp 31, 33 ΕΙΚ 33: https://igoumenitsa.gr/el/home/gia-ton-episkepti/mouseia/to-spiti-tis-renas ΕΙΚ 45, 46: https://olig.gr/ ΕΙΚ 39: φωτογραφία Νατάσα Κουκουλά 72
6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ι. Ανδρέου – Αικ. Παπαδημητρίου, Κάστρο Ηγουμενίτσας, Μελέτη Τ.Ε.Ε. – Τμήμα Ηπείρου, Ηγουμενίτσα 1999 Σ. Δάκαρης, Θεσπρωτία, Αθήνα 1972 Φ. Κεφαλλωνίτου – Ι. Πιτούλη-Μέμπιους, Κάστρο Ηγουμενίτσας. Μελέτη στερέωσης, αποκατάστασης, ανάδει- ξης, Ιωάννινα 2002 (Αδημοσίευτη μελέτη) Σ. Μουσελίμης, Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας, (Β΄ Έκδοση) Γιάννινα 2001 Γ. Σμύρης, «Κάστρο Ηγουμενίτσας», Δίκτυα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, Αθήνα 2001, 135‐136 Γ. Σμύρης, Το δίκτυο των οχυρώσεων στο Πασαλίκι των Ιωαννίνων (1788 – 1822), Ιωάννινα 2004 Γ. Σμύρης, Τα θεσπρωτικά παράλια από το τέλος της Ενετοκρατίας έως την ανάπτυξη του «πασαλικίου» των Ιωαννίνων (1792-1822). Αμυντικοί και επιθετικοί σχηματισμοί, Θεσπρωτία 1. Α΄ Διεθνές Αρχαιολογικό και Ιστορικό Συνέδριο για τη Θεσπρωτία, Ιωάννινα 2019, 645-658 Β. Ψιμούλη, Σούλι και Σουλιώτες, Αθήνα 2006 Κείμενα και εποπτικό υλικό περιοδικής έκθεσης «Εικόνες της πόλης στον Χρόνο», Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2013 Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Eπικαιροποίηση - εξειδίκευση μελέτης στερέωσης και ανάδειξης Κάστρου Ηγουμενίτσας, Ηγουμενίτσα 2020 (Αδημοσίευτη μελέτη) 73
74
Search
