แนวทางการสร้างวัคซีนใจ

แนวทางการสร้างวัคซนี ใจ สร้างภูมิคุ้มกันทางใจวยั ทางาน ในสถานการณ์ โรคติดเช้ือไวรสั โควิด-19 สาหรับสถานประกอบการ หนว่ ยงานราชการ ประชาชนท่วั ไป สุขภาพจิตวยั ทางาน ศูนยส์ ุขภาพจติ ที่ 6 กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข

แนวทางการสรา้ งวคั ซนี ใจ สร้างภมู คิ ุ้มกันทางใจวัยทางาน ในสถานการณ์ โรคติดเชอ้ื ไวรสั โควดิ -19 ศนู ย์สขุ ภาพจิตท่ี 6 กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข คณะผูจ้ ัดทา นางเดอื นเพ็ญ ชาญณรงค์ ผอู้ านวยการศูนยส์ ขุ ภาพจิตที่ 6 ทีป่ รึกษา นางสาวจริยา สอนภกั ดี หวั หนา้ กลมุ่ งานวชิ าการสุขภาพจติ ทป่ี รกึ ษา นางสาวยวุ ศรี กลบี โกมุท นักวชิ าการสาธารณสขุ ชานาญการ นางสาวสนุ ทรี เรือนตระกูล นกั วิชาการสาธารณสุขชานาญการ ผู้เรียบเรียง นางจติ รลดา ทิมาบุตร นกั วชิ าการสาธารณสุขชานาญการ นายธนะศักดิ์ โกยทา นักวชิ าการสาธารณสุขชานาญการ นางสาววรัญญก์ านต์ วงษข์ นั ธ์ นกั วชิ าการสาธารณสุขปฏิบัตกิ าร นายอภิสทิ ธิ์ กลดั กนั แสง นกั วชิ าการสาธารณสุขปฏบิ ตั ิการ นางสาววรรณวิภา เฉื่อยราษฎร์ นักวิชาการสาธารณสุขปฏิบัตกิ าร นางสาวอาทติ นันท์ สมงิ นลิ นักวิชาการสาธารณสุข นางสาวอุไรวรรณ นิลเตา่ นักวชิ าการสาธารณสุข นายขจรศักดิ์ วีระวงศ์ นักวชิ าการสาธารณสุขปฏิบัตกิ าร

คานา กรมสุขภาพจิต การต่อสู้ของประเทศไทยกับปัญหา COVID-19 โดยประชาชนไทยทุกคน มสี ่วนรว่ มในการควบคุมโรค ไปพรอ้ มกับกระทรวงสาธารณสขุ ดว้ ยการตระหนักถึง 2 คา คอื สานึกต่อสังคม และ สังคมสมานฉันท์ ประชาชนไทยต้องตระหนักว่าปัญหาน้ีถือเป็นเรื่องใหญ่สาหรับคนไทยทุกคน ต้องอาศัยความรว่ มมอื ของคนไทยทุกคนรว่ มกับมาตรการและแนวทางของกระทรวงสาธารณสุข การจัดการ ของประเทศเพ่อื ใหก้ ารเข้าสูก่ ารระบาดของโรคระยะที่ 3 เกิดความสูญเสียน้อยที่สุดน้ัน ต้องให้เข้าสู่ระยะ 3 อย่างช้าๆ คอ่ ยเป็นคอ่ ยไป เพ่ือโรงพยาบาลแต่ละแห่งสามารถรับมือกับอาการเจ็บป่วยอย่างมีประสิทธิภาพ มากทีส่ ุดและจาเป็นตอ้ งได้รับความร่วมมอื จากทกุ ภาคส่วน กรมสุขภาพจิต อยากให้คนไทยทุกคนต่อสู้ด้วย สติ คือรับมือโรคนี้แบบ ตระหนัก ไมต่ ระหนก โรคตดิ ตอ่ ไวรัสนสี้ ามารถปอ้ งกนั ได้ ตามคาแนะนาของกระทรวงสาธารณสุข คือ เม่ือเจ็บป่วยก็มี วิธีการดูแลรักษาได้ แต่ก็เหมือนกับโรคทุกชนิด มีท้ังคนที่ได้รับผลกระทบรุนแรง หรือไม่รุนแรง โดยกรม สุขภาพจิตอยากให้ประชาชนตระหนักถึง 2 คาสาคัญ คือ สานึกต่อสังคม (Social responsiveness) และ สังคมสมานฉันท์ (Social cohesion) หมายถงึ การมีสานกึ รบั ผิดชอบต่อสังคมทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากกิจกรรม และการกระทาต่างๆ ของแต่ละบุคคล โดยทุกคนสามารถสร้างได้โดย ดูแลสุขภาพตนเองให้ดี กินของร้อน ใช้ช้อนกลาง หมั่นล้างมือ ออกกาลังกายสม่าเสมอ แนะนาให้ความรู้กับคนท่ียังไม่รู้ หรือให้ความช่วยเหลือ แนะนาต่างๆ ให้ฟังข้อมูลข่าวสารจากทางรัฐ หรือแหล่งที่เชื่อถือได้ ถ้าเจ็บป่วยโรคทางเดินหายใจ ให้ใส่ หน้ากากอนามัย ไมป่ กปดิ ขอ้ มลู ตอ้ งแจ้งทางการหรอื ปฏิบตั ติ ามข้อแนะนาเมอื่ มีความเส่ียงต่าง ๆ ไม่เผยแพร่ หรอื สร้างข่าวลวงที่จะทาให้สถานการณ์แย่ลง ไม่ไปในท่ีมีคนแออัด ถ้าเจ็บป่วยหรือสงสัยให้รีบไปพบแพทย์ ถา้ ปฏบิ ตั ิตามนี้ได้ ก็จะนาไปสสู่ งั คมทเี่ ป็นสุข ศูนย์สุขภาพจิตท่ี 6 กรมสุขภาพจิต ได้จัดทาแนวทางการสร้างวัคซีนใจ สร้างภูมิคุ้มกัน ทางใจ ในสถานการณโ์ รคติดเช้อื ไวรสั โควดิ -19 เพอื่ ให้เกิดการวางแผนสาหรบั นายจา้ งและลูกจ้างในการดูแล สุขภาพจิต สามารถระบุระดับความเส่ียงในสถานท่ีทางานและสามารถกาหนดมาตรการควบคุม เฝ้าระวัง ในการปฏบิ ตั งิ าน โดยการใช้ มาตรการ “วคั ซนี ใจ” เพอ่ื สรา้ ง \"ภูมิคุ้มกันชุมชน\" ( Community immunity) ในสถานการณ์ COVID-19 ดว้ ยหลกั 4 สร้าง 2 ใช้ ดงั น้ี 1.สร้างให้รู้สึกปลอดภัย (Safe) 2.สร้างให้รู้สึกสงบ (Clam) 3.สร้างให้มีความหวงั (Hope) 4. สรา้ งให้เข้าใจ ใส่ใจและใหโ้ อกาส (Care) 1.ใช้ศักยภาพ (Efficacy) 2. ใช้สายสัมพันธ์(Networks and Relationship) วัคซีนใจนี้เป็นสิ่งท่ีเรียนรู้และพัฒนาให้เกิดได้ในทุกท่ี เพราะเป็นส่งิ ทส่ี ามารถนาบทเรยี น จากประสบการณ์ท่ีผ่านมาของสถานประกอบการมาเป็นแนวทางในการ ปฏิบัติได้ สถานประกอบการใดที่มีวัคซีนใจเกิดขึ้น ย่อมถือว่าสถานประกอบการน้ันมีภูมิคุ้มกันในสถาน ประกอบการทเี่ ข้มแข็งและสามารถรบั มอื ฝ่าฟนั กบั ปญั หาตา่ งๆที่เกิดข้นึ และวกิ ฤตต่าง ๆ ที่เข้ามากระทบ

สารบัญ ❖ เร่ือง ความรพู้ น้ื ฐานโรคติดเช้ือไวรัสโควดิ -19................................................1 ❖ โควิด-19 กบั ปญั หาสุขภาพจิต......................................................................5 ❖ วัคซีนใจในสถานประกอบการ - ขน้ั ตอนการสร้างวคั ซีนใจ Mental Health Check-In……………………..9 - เปา้ หมายการเสรมิ สรา้ ง วคั ซนี ใจ........................................................10 - องคค์ วามรู้เร่ือง วคั ซนี ใจในสถานประกอบ / องคก์ ร...........................12 ชว่ ยใหค้ นทางานมีภูมคิ มุ้ กนั ทางใจ ❖ แนวทางการดแู ลจติ ใจ ดว้ ยวคั ซนี ใจ...........................................................22 ❖ สอ่ื ความรดู้ ้านสขุ ภาพจติ .............................................................................23 ❖ เอกสารอ้างองิ

1

2

3

4

5 โควิด-19 กบั ปัญหาสขุ ภาพจติ ทา่ มกลางสถานการณ์ COVID-19 ทุกคนล้วนมีความเครียดและความกังวลใจ ลองมาดูสักนิดว่า เราจะช่วยกันรับมือ ดูแลจิตใจ และผ่านวิกฤติน้ีไปด้วยกันได้อย่างไร กับการ จัดการความเครียดเพ่ือรบั มือ COVID-19 อยา่ งถูกวิธีทีจ่ ิตแพทยอ์ ยากแนะนา ความร้สู กึ กงั วลทีเ่ กดิ ข้นึ เปน็ กลไกธรรมชาตขิ องมนุษย์ ในการเผชิญวกิ ฤติ ความเครียดเป็นกลไกโดยธรรมชาติที่ช่วยให้มนุษย์เตรียมตัว วางแผน และรับมือกับสถานการณ์ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ถ้ามีใครสักคนท่ีไม่รู้สึกเครียด ไม่กลัวติดเชื้อ ไม่สนใจว่าจะต้องปฏิบัติ ตัวอย่างไร ไม่ฟังการประกาศจากรัฐบาล กลุ่มน้ีถือว่าผิดปกติและอาจนาพาไปสู่ความเสี่ยง มากมายทั้งต่อตนเองและผู้อ่ืน ดังนั้นการท่ีรู้สึกเครียด กังวล กลัว ต่ืนตระหนกนั้นถูกต้องแล้ว และควรจะเป็นแบบน้นั เพื่อทที่ ุกคนจะได้ขวนขวายหาความรู้ หาขอ้ มูลมาประกอบการตดั สนิ ใจ มี การวางแผน และเตรียมการอยา่ งถูกวธิ ี

6 สถานการณ์ COVID-19 คณุ มอี าการดงั ต่อไปนีห้ รอื ไม่ แนะนาให้สงั เกตอาการเหล่านี้ ❑ อารมณเ์ ปลี่ยนแปลง แปรปรวน ❑ กลวั เครยี ด กงั วล ❑ เบอื่ เฉยชา ❑ หงดุ หงิดฉนุ เฉยี วง่าย ❑ นอนไมห่ ลับหรอื หลบั ไมส่ นทิ ❑ พฤติกรรมการกนิ ผดิ ปกติ บางรายกินไมล่ ง บางรายกินมากผิดปกติ ❑ รู้สึกไมก่ ระปร้ีกระเปรา่ ไม่สดชืน่ เฉือ่ ยชาลง ❑ ลดกจิ กรรมลงอย่างชัดเจน เบอ่ื ไมอ่ ยากทาอะไร ❑ สมาธิจดจอ่ ไมด่ ี หลง ๆ ลืม ๆ ทางานบกพรอ่ ง ❑ สญู เสียการตดั สนิ ใจ ❑ บางคนดื่มแอลกอฮอลห์ นักขนึ้ หรืออาจมีการสบู บุหรห่ี รอื ใชส้ ารเสพติดมากข้ึน ❑ ผปู้ ่วยทม่ี โี รคทางกาย เช่น เบาหวาน ความดนั โลหติ สงู โรคไต โรคหัวใจ ในระยะน้ีอาการ อาจกาเรบิ แปรปรวน เช่น ปวดทอ้ ง ปวดหัว ปวดตามตวั หรือมผี ื่นขึ้น ตน่ื ตระหนก ฯลฯ ❑ เรม่ิ รสู้ ึกทอ้ แท้หมดหวัง รูส้ กึ ไรค้ า่ ไม่อยากมชี วี ิตอยู่ สิ่งสาคญั คือ คนจานวนมากไม่ตระหนักว่ามีความผิดปกติด้านอารมณ์ เมื่อไม่ รู้ตัวก็ไม่ได้จัดการอย่างถูกต้อง จนอาจส่งผลกระทบกับประสิทธิภาพในการทางาน สมาธิไม่ดี ทางานบกพร่องหรืออารมณ์แปรปรวนจนมีปัญหาความสัมพันธ์ ทั้งเร่ืองส่วนตัวและกับเพื่อน รว่ มงาน ความเครยี ดสะสมยงั อาจนาไปสู่การตัดสนิ ใจผดิ พลาดนาชีวติ ด่ิงลงไดโ้ ดยงา่ ย

7

8

9 ขน้ั ตอนการสรา้ ง 1. สแกนคิวอารโ์ ค้ด Mental Health Check-In 2. เม่อื สแกนเขา้ สูร่ ะบบ เลือกการ ประเมินตนเอง และกดการยอมรับ 3. เม่ือกดยอมรับ จะพบการกรอก ข้อมูลในส่วนท่ี 1 โด ยใ ห้ก รอ กใ นส่ วน ขอ ที่อ ยู่เ ป็น ชื่อ หน่ วย ง า น เช่น บรษิ ทั สขุ ภาพจิตดี จากดั อ.เมอื ง จ.ชลบรุ ี เปน็ ตน้ 4. เมื่อกรอกข้อมูลเสร็จท้ังส่วนท่ี 1 และ ส่วนท่ี 2 เรียบร้อย กดส่งข้อมูลจะบันทึกอัตโนมัติ หากพบความ เสี่ยงระบบจะให้กรอกชื่อ เบอร์ ท่ีติดต่อได้ เพื่อให้ทาง เจ้าหนา้ ท่ีตดิ ตอ่ กลับได้ ในการให้คาปรกึ ษา

การคัดกรองดว้ ย Mental Health Check-In มีวตั ถุประสงคใ์ นการดแู ลสขุ ภาพจติ และแนวทางดังน้ี 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

เอกสารอ้างองิ กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ , หลกั สตู ร เสรมิ สรา้ งพลงั ใจ อึด ฮดึ สู้ (2564) กรมสขุ ภาพจิต กระทรวงสาธารณสขุ , องค์ความรู้เรือ่ ง วคั ซนี ใจในสถานประกอบการ/องคก์ ร (2564) กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข , แนวปฏิบตั ทิ ป่ี ลอดภัยสาหรบั ผู้ประกอบอาชีพ เพื่อการป้องกนั และ ควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควดิ - 19) (2564)