คู่มือนิทรรศการฐานการเรียนรู้

เทคโนโลยอี วกาศในชวี ติ ประจาวนั ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พอ่ื การศกึ ษาสระแกว้ สานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ฐานการเรยี นรผู้ ่านนิทรรศการ เรื่อง เทคโนโลยีอวกาศในชีวติ ประจาวนั

แผนการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ เรือ่ ง เทคโนโลยีอวกาศในชีวติ ประจาวนั แนวคดิ เทคโนโลยีอวกาศในชีวิตประจาวัน เป็นการเรียนรู้ผ่านนิทรรศการเก่ียวกับ เทคโนโลยี 3S ใน ชวี ิตประจาวัน การประยกุ ต์ใช้ดาวเทียมกับทรัพยากรธรรมชาติ เครื่องตรวจวัดสภาพภูมิอากาศ และบทเรียน ออนไลน์ ในการจุดประกายความคิดทางด้านวิทยาศาสตร์ให้กับผู้รับบริการ โดยผู้รับบริการสามารถ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันด้วยวิธีการทดลองกับสื่อการเรียนรู้จริง ทาให้ผู้รับบริการเห็นความสาคัญของการ เรียนรดู้ ้านวิทยาศาสตร์ทสี่ อดคล้องกับชวี ิตประจาวัน วัตถุประสงค์ แลกเปลีย่ นเรียนรูแ้ ละทดลองเก่ียวกับเทคโนโลยี 3S ในชวี ิตประจาวัน การประยกุ ตใ์ ช้ดาวเทยี มกับ ทรพั ยากรธรรมชาติ เคร่ืองตรวจวดั สภาพภมู ิอากาศ และบทเรียนออนไลน์ เนอ้ื หา 1. เทคโนโลยี 3S ในชวี ิตประจาวนั 1.1 เทคโนโลยี 3S ดา้ นการเกษตร Agricultural 1.2 เทคโนโลยี 3S ดา้ นภยั พิบตั ิ Disaster 2. การประยกุ ต์ใช้ดาวเทียมกบั ทรพั ยากรธรรมชาติ 2.1 ดา้ นบกุ รุกปาุ 2.2 ดา้ นมลพิษสิง่ แวดลอ้ ม 2.3 ด้านการจดั การทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่ง 2.4 ดา้ นการจดั การทรพั ยากรน้า 3. เครื่องตรวจวัดสภาพภูมิอากาศ 3.1 การทางานของเครอ่ื งตรวจวัดสภาพภมู อิ ากาศ 3.2 ทศิ ทางลม 3.3 ความเรว็ ลม 3.4 อณุ หภมู ิ 3.5 ปรมิ าณฝนที่ตกภายใน 24 ช่ัวโมง 3.6 ปริมาณฝนสะสม 3.7 ความกดอากาศ 3.8 การแผ่รงั สดี วงอาทติ ย์ 3.9 ระดับความเข้มของรงั สี

3.10 การคายระเหย 3.11 ความชน้ื สมั พัทธ์ 4. บทเรยี นออนไลน์ 4.1 พ้ืนฐานเกี่ยวกบั ดาวเทียม 4.2 เซน็ เซอร์ 4.3 การประมวลข้อมลู ภาพถา่ ยดาวเทยี ม 4.4 การใชป้ ระโยชน์ ขนั้ ตอนการจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ ขัน้ ตอนที่ 1 กิจกรรมการเรยี นรปู้ ระสบการณท์ างวทิ ยาศาสตร์ (S : Science Experience Activity) 1. ผ้จู ัดกิจกรรมทักทายและแนะนาตัวเองกบั ผรู้ ับบริการ และชแ้ี จงวัตถุประสงคข์ องฐานการเรียนรู้ ผา่ นนทิ รรศการ เรอ่ื ง เทคโนโลยอี วกาศในชีวติ ประจาวัน ซึ่งฐานการเรียนรู้ผา่ นนิทรรศการนี้มวี ตั ถุประสงค์ เพือ่ ใหผ้ รู้ บั บริการแลกเปลยี่ นเรียนรู้และทดลองเกยี่ วกบั เทคโนโลยี 3S ในชีวติ ประจาวัน การประยุกตใ์ ช้ ดาวเทียมกับทรพั ยากรธรรมชาติ เคร่ืองตรวจวดั สภาพภูมอิ ากาศ และบทเรียนออนไลน์ 2. ผูจ้ ัดกิจกรรมแจกเอกสารประกอบการชมนิทรรศการ 3. ผ้จู ัดกิจกรรมแนะนารายละเอียดภาพรวมของเนื้อหาในฐานการเรยี นร้ผู า่ นนทิ รรศการ เรอื่ ง เทคโนโลยอี วกาศในชีวิตประจาวัน ตามใบความรู้สาหรบั ผู้จัดกจิ กรรม เรอ่ื ง “แนะนารายละเอยี ดภาพรวมของ เนื้อหาในฐานการเรยี นรผู้ ่านนทิ รรศการ เรอ่ื ง เทคโนโลยอี วกาศในชีวติ ประจาวนั ” ข้ันตอนที่ 2 กจิ กรรมการเรยี นร้วู ทิ ยาศาสตร์ที่ท้าทาย (C : Challenge Learning Activity) 1. ผจู้ ดั กิจกรรมบรรยายใหค้ วามรู้ และอธิบายวิธกี ารใช้เครือ่ งมอื ผ่านนทิ รรศการ เรอ่ื ง เทคโนโลยี อวกาศในชีวิตประจาวัน ตามใบความรู้สาหรบั ผู้จัดกิจกรรม เร่ือง เทคโนโลยีอวกาศในชีวติ ประจาวัน 2. เปดิ โอกาสให้ผู้รบั บรกิ ารพดู คยุ ซักถาม ทดลอง และแลกเปลย่ี นเรียนรูร้ ่วมกนั 3. ผจู้ ดั กิจกรรมและผู้รบั บริการสรปุ ส่ิงท่ีไดเ้ รียนรูร้ ว่ มกัน ขนั้ ตอนที่ 3 กิจกรรมการสรุปผลการนาวทิ ยาศาสตร์ไปใช้ในชวี ิตประจาวนั (I : Implementation Conclusion Activity) 1. ผจู้ ัดกิจกรรมสมุ่ ผรู้ ับบรกิ าร จานวน 1 - 2 คน ทส่ี มัครใจ ใหต้ อบคาถามในประเดน็ “ทา่ นไดร้ ับ ความร้อู ะไรบา้ งผ่านนิทรรศการในฐานการเรยี นรู้ เร่ือง เทคโนโลยอี วกาศในชีวิตประจาวนั น้ี” และ“ท่านคดิ วา่ จะนาความรู้ทางวทิ ยาศาสตรท์ ่ีไดร้ บั ไปใช้ในชวี ติ ประจาวันของท่านได้อยา่ งไร” 2. ผจู้ ดั กิจกรรมและผ้รู ับบรกิ ารสรปุ ส่ิงทีไ่ ด้เรียนรูร้ ว่ มกัน 3. ผ้จู ดั กิจกรรมใหผ้ ู้รับบริการประเมนิ ความพงึ พอใจทีม่ ตี ่อการจดั กจิ กรรมการเรียนรูผ้ า่ นนทิ รรศการ เรื่อง เทคโนโลยอี วกาศในชีวติ ประจาวนั

สื่อ วสั ดุอุปกรณ์ และแหล่งเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการชมนิทรรศการ 2. ฐานการเรยี นรู้ เร่ือง เทคโนโลยีอวกาศในชวี ติ ประจาวัน การวัดและประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมสี ่วนร่วม ความตัง้ ใจ ความสนใจของผรู้ บั บริการ 2. ผลการประเมนิ ความพึงพอใจท่มี ีตอ่ การจดั กจิ กรรมการเรียนร้ผู ่านนิทรรศการ เร่อื ง เทคโนโลยี อวกาศในชวี ิตประจาวนั

ใบความร้สู าหรบั ผูจ้ ัดกจิ กรรม เรอื่ ง เทคโนโลยีอวกาศในชีวิตประจาวนั 1. เทคโนโลยี 3 S ในชีวิตประจาวัน เทคโนโลยี 3S ประกอบด้วยองค์ความรู้ ได้แก่ RS การรับรู้ระยะไกล (Remote Sensing) GNSS ระบบนาทางด้วยดาวเทียม (Global Navigation Satellite System) GIS (Geographical Information System) เทคโนโลยี 3S ด้านการเกษตร Agricultural ขอ้ มลู จากเทคโนโลยี 3S มีความสาคัญมากเก่ียวกับด้าน การเกษตร เนอื่ งจากขอ้ มูลจากดาวเทียมสามารถใช้เพื่อมาวิเคราะห์ วางแผนและประเมินผลผลิตท่ีจะเกิดข้ึน ได้ ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลต่างๆ คือ ข้อมูลการคาดการณ์สภาพอากาศ ข้อมูลการประเมินผลผลิตของเกษตรกร ข้อมูลปริมาณน้า พื้นที่เพาะปลูกรายแปลง ข้อมูลการเกิดศัตรูพืช และข้อมูลราคาการซ้ือขายสินค้าทาง การเกษตรที่เกย่ี วข้อง เทคโนโลยี 3S ด้านภัยพิบัติ Disaster ข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียมใช้ในการจัดทาแผนท่ีแสดงขอบเขต การใช้ที่ดินแต่ละประเภทการศึกษา และการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินในรูปแบบต่างๆ คือ ดินถล่ม แผ่นดนิ ไหว ภัยแลง้ น้าท่วม ไฟปาุ สึนามิ

2. การประยกุ ต์ใช้ดาวเทยี มกับทรพั ยากรธรรมชาติ 2.1 ด้านบุกรกุ ป่า ปาุ ไม้ (Forest) หมายถึง บริเวณท่ีมีต้นไม้หลายชนิด ขนาดต่างๆข้ึนอยู่อย่างหนาแน่นและกว้างใหญ่ พอท่ีจะมอี ทิ ธิพลต่อส่ิงแวดลอ้ มในบริเวณนน้ั เชน่ ความเปลี่ยนแปลงของลมฟูาอากาศ ความอุดมสมบูรณ์ของ ดนิ และนา้ มสี ตั ว์ปุาและสิ่งมชี ีวติ อืน่ ซงึ่ มีความสมั พนั ธ์ซึง่ กนั และกัน 2.2 ด้านมลพิษส่ิงแวดลอ้ ม ติดตามมลพิษอากาศ สามารถใช้ดาวเทียมในการหาความลึกเชิงแสงของฝุนละอองจากการวัด ภาคพ้ืนดิน เน่ืองจากฝุนละอองมีการกระเจิงรังสีดวงอาทิตย์ออกไปสู่นอกอวกาศ ดาวเทียมสามารถวัดการ กระเจงิ ดงั กล่าวได้ 2.3 ด้านการจดั การทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง ในอดตี การเปล่ียนแปลงชายฝง่ั ทะเลจะเกิดขนึ้ อยา่ งคอ่ ยเป็นค่อยไปตามกระบวนการเปล่ยี นแปลงตาม ธรรมชาติ และจะปรับสภาพชายฝั่งให้เข้าอยู่ในสมดุลตลอดเวลา เรียกว่า สมดุลพลวิติ ( Dynamic equilibrium) การเปล่ียนแปลงชายฝ่ังทะเลเป็นปรากฎการณ์ทางธรรมชาติท่ีเกิดขึ้นในรูปแบบของการกัด เซาะ (Erosional Coast) โดยมีสาเหตุมาจากปจั จยั แวดล้อมหลายประการทั้งสาเหตุจากธรรมชาติและสาเหตุ จาการกระทาของมนุษย์ ซ่ึงมีความแตกต่างในแต่ละพ้ืนที่ ส่งผลกระทบให้พ้ืนท่ีบริเวณชาย ฝ่ังมีการ เปล่ยี นแปลงอยา่ งรวดเร็ว

2.4 ด้านการจดั การทรัพยากรนา้ การจดั การทรัพยากรน้า หมายถึง การดาเนินการอย่างใดอย่างหน่ึง หรือหลายอย่างรวมกันเก่ียวกับ ทรัพยากรในลุ่มนา้ เพื่อจดั หาการจดั สรรนา้ และใช้ทรพั ยากรนา้ การอนุรกั ษแ์ ละฟืน้ ฟแู หลง่ น้ารวมทั้งการแก้ไข ปัญหาเกยี่ วกับทรัพยากรน้า ทรพั ยากรนา้ หมายถงึ แหล่งต้นตอของนา้ ท่เี ป็นประโยชน์หรือมีศักยภาพท่ีจะก่อให้เกิดประโยชน์แก่ มนษุ ย์ ทรัพยากรนา้ มีความสาคัญเนือ่ งจากน้าเปน็ สงิ่ จาเป็นต่อการดารงชีวิตของส่ิงมีชีวิต มีการนาน้ามาใช้ใน ด้านเกษตรกรรม อุตสาหกรรม บา้ นเรอื น นนั ทนาการและกจิ กรรมตา่ งๆรวมท้ังดา้ นส่งิ แวดลอ้ ม 3. เครอื่ งตรวจวัดสภาพภมู อิ ากาศ 3.1 การทางานของเครอื่ งตรวจวัดสภาพภมู ิอากาศ (Weather Station System-WSS) เคร่ืองตรวจวัดสภาพภูมิอากาศ รับส่งข้อมูลผา่ นสญั ญาณวิทยุ อปุ กรณ์แสดงผล ส่งขอ้ มลู ไปยังระบบปนะมวลผล ซอฟต์แวรแ์ สดงผล และวเิ คราะห์ข้อมลู 3.2 แสดงทิศทางลม (Wind Direction) เมือ่ ลมเคลอื่ นท่ีผ่านเคร่อื งตรวจวดั สภาพภมู อิ ากาศ สามารถแสดงทิศทางลมเป็นองศาโดยเทียบจาก ทศิ เหนอื 3.3 แสดงค่าความเรว็ ลม (Wind Speed) มีหนว่ ยเปน็ กิโลเมตรต่อช่วั โมง (km/h) - ลมสงบ คา่ ความเรว็ ลม 1 km/h - ลมปานกลาง ค่าความเร็วลม 20-28 km/h - ลมจัด ค่าความเร็วลม 39-49 km/h - พายุ ค่าความเรว็ ลม 89-102 km/h

3.4 แสดงคา่ อณุ หภูมิ (Temperature) มหี นว่ ยเปน็ องศาเซลเซยี ส (°C) - DEW (Dew Point temperature) แสดงค่าอณุ หภูมิจดุ น้าค้าง - Out (Outside Temperature) แสดงค่าอุณหภูมขิ องอากาศภายนอก - Chill (Wide Chill) แสดงคา่ ความเย็นทร่ี ่างกายรู้สึก เน่อื งมาจากผลของลม - Heat (Heat Index) แสดงค่าความร้อนที่รา่ งกายรู้สกึ เน่ืองมาจากผลของความช้นื 3.5 แสดงค่าปรมิ าณฝนทต่ี กภายใน 24 ชว่ั โมง (Current Rain) มหี น่วยเปน็ มลิ ลเิ มตร (mm) - ฝนเล็กนอ้ ย ปรมิ าณฝน 0.1-10.0 mm - ฝนปานกลาง ปรมิ าณฝน 10.1-35.0 mm - ฝนหนกั ปรมิ าณฝน 35.1-90.0 mm - ฝนตกหนกั ปริมาณฝน >90.1 mm 3.6 แสดงคา่ ปรมิ าณฝนสะสม (Total Rain) มีหน่วยเปน็ มิลลเิ มตร (mm) - Month แสดงค่าปรมิ าณฝนสะสมรายเดอื น - Year แสดงค่าปริมาณฝนสะสมรายปี 3.7 แสดงค่าความกดอากาศ (Barometer) มหี น่วยเป็นมิลลเิ มตรปรอท (mmHg) ความกดอากาศ คือ แรงท่ีกระทาต่อพ้ืนผิวโลกอันเนื่องน้าหนักของอากาศ ณ จุดใดจุดหน่ึง ต้งั แต่พน้ื ผวิ โลกขึ้นไปจนถงึ เขตสูงสุดของบรรยากาศ

3.8 แสดงค่าการแผ่รังสดี วงอาทติ ย์ (Solar Radiation) มหี นว่ ยเป็นเปน็ วัตตต์ อ่ ตารางเมตร (W/m2) เป็นพลงั งานทีป่ ลอ่ ยออกมาจากดวงอาทิตยท์ ่ตี กกระทบช้ันบรรยากาศมาถงึ พ้ืนผิวโลก 3.9 แสดงคา่ ระดับความเขม้ ของรังสี (UV Radiation Index) UV แสดงค่าระดบั ความเขม้ ของรังสี อลั ตราไวโอเลตท่ีแผ่กระจายจากดวงอาทิตยม์ ายังโลก - UV Index 1-2 ระดบั ความเข้มตา่ - UV Index 3-5 ระดับความเขม้ ปานกลาง - UV Index 6-7 ระดบั ความเข้มสงู - UV Index 8 ข้นึ ไป ระดับความเขม้ สงู มาก 3.10 แสดงค่าการคายระเหย (Evapotranspiration) ET มหี น่วยเป็นมิลลเิ มตร (mm) - Day แสดงค่าการคายระเหยสะสมรายวนั - Month แสดงค่าการคายระเหยสะสมรายเดอื น - Year แสดงคา่ การคายระเหยสะสมรายปี 3.11 แสดงคา่ ความชื้นสัมพัทธ์ (Humidity) มีหน่วยเปน็ เปอรเ์ ซน็ ต์ (%) - In (Inside Humidity ) แสดงค่าความชื้นสัมพัทธข์ องอากาศบรเิ วณพนื้ ทต่ี ิดตง้ั เคร่อื งรบั ขอ้ มูล - Out (Out Humidity) แสดงค่าความชน้ื สมั พทั ธ์ของอากาศบรเิ วณพนื้ ท่ตี ดิ ตง้ั เครอื่ ง ตรวจวดั อากาศ

4. บทเรียนออนไลน์ โดยแบ่งตามกล่มุ สาระการเรียนรู้ ดังนี้ 4.1 พน้ื ฐานเก่ียวกบั ดาวเทยี ม 4.2 เซน็ เซอร์ 4.3 การประมวลข้อมลู ภาพถา่ ยดาวเทยี ม 4.4 การใชป้ ระโยชน์ ระบบการเรียนรเู้ ทคโนโลยอี วกาศแบบออนไลน์ ผ่านกิจกรรม เรียนรู้ (Learn) เล่น (Interact) ฝึกฝน (Practice) ใชง้ าน (Apply)