1.3 การจับใจความสำคัญจากเรื่องที่อ่าน

รายวชิ าภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๕ รหสั วิชา ท ๕๑๑๐๑ เรือ่ ง การจับใจความสาคญั จากเรอ่ื งทอ่ี า่ น โดย นางสาวสชุ าดา เพง็ เทีย่ ง ครผู ้สู อน โรงเรียนบ้านเชียงคาน “วจิ ติ รวทิ ยา” สานกั งานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาเลยเขต ๑

การอ่านจับใจความสาคญั เปน็ การอ่านเพื่อจับใจความหรอื ขอ้ คิด ความคิดหลกั ของข้อความ หรือเรอ่ื งท่อี ่าน เปน็ ข้อความที่ครอบคลุมขอ้ ความ อนื่ ๆ ในย่อหนา้ หนงึ่ ๆ ไวท้ ง้ั หมด

ใจความสาคญั ใจความทส่ี าคญั และเด่นที่สดุ ในยอ่ หนา้ เป็นแก่นของย่อหน้าท่ีสามารถครอบคลุมเนื้อความในประโยคอ่ืน ๆ ในยอ่ หนา้ น้นั หรือประโยคที่สามารถเป็นหวั เร่อื งของยอ่ หน้าน้ันได้ แต่ละย่อหน้าจะมีประโยคใจความสาคญั เพยี งประโยคเดียว หรอื อย่างมากไม่เกนิ ๒ ประโยค

ใจความรองหรอื พลความ ใจความหรือประโยคท่ีขยายความประโยคใจความสาคญั เปน็ ใจความสนบั สนนุ ใจความสาคัญให้ชดั เจนขึน้ เป็นการอธิบายให้รายละเอียด ให้คาจากัดความยกตัวอย่าง เปรียบเทียบ หรือแสดงเหตุผลอย่างถ่ีถ้วน เพื่อสนับสนุนความคิดส่วน ที่มิใช่ใจความสาคัญ และมิใช่ใจความรอง แต่ช่วยขยายความให้มาก ข้ึน คอื รายละเอยี ด

หลักพน้ื ฐานการอ่านจับใจความสาคัญ ๑. ตัง้ จดุ มุ่งหมายในการอา่ นให้ชัดเจน ๒. อ่านเรือ่ งราวอย่างคร่าวๆ พอเขา้ ใจ และเกบ็ ใจความสาคญั ของแตล่ ะยอ่ หน้า ๓. เม่ืออ่านจบให้ต้ังคาถามตนเองว่า เร่ืองท่ีอ่าน มีใคร ทาอะไร ที่ไหน เมอ่ื ไร อยา่ งไร ๔. นาส่ิงท่สี รปุ ได้มาเรียบเรียงใจความสาคัญใหม่ด้วยสานวนของ ตนเองเพอ่ื ให้เกิดความสละสลวย

วธิ ีจบั ใจความสาคัญ ๑. อา่ นพิจารณาเนอ้ื หาทีละย่อหน้า และค้นหาประโยคใจความ สาคญั ของแตล่ ะย่อหนา้ ๒. ตดั สว่ นที่เป็นรายละเอยี ดออก เช่น ตวั อยา่ ง สานวน เปรยี บเทยี บ ตัวเลข สถติ ิ ตลอดจนคาถามหรือคาพดู ของผู้เขียนซง่ึ เปน็ สว่ นขยาย ๓. สรุปใจความสาคัญด้วยสานวนภาษาของตนเอง โดยเขียน ใหเ้ ข้าใจให้มากที่สุด เพื่อใหเ้ นือ้ หากระชับ

การต้ังคาถาม ๕W๑H WHO =ใคร What = ทาอะไร When = เม่ือไหร่ Where = ท่ีไหน Why = ทาไม How = อยา่ งไร

การพจิ ารณาตาแหน่งของใจความสาคัญ ใจความสาคัญของข้อความ แตล่ ะยอ่ หน้าจะปรากฏ ดงั นี้ ๑. ประโยคใจความสาคัญอยู่ตอนต้นของย่อหน้า ๒. ประโยคใจความสาคญั อยู่ตอนกลางของยอ่ หน้า ๓. ประโยคใจความสาคญั อยตู่ อนทา้ ยของย่อหน้า ๔. ประโยคใจความสาคญั อยู่ตอนตน้ และตอนท้ายของยอ่ หนา้

ตัวอย่างการพิจารณาใจความสาคญั ของเน้อื เรอื่ งย่อของบท ละครนอกเรอื่ ง สงั ข์ทอง ก่อนถึงตอนกาเนิดพระสังข์ ท้าวยศวิมลเป็นกษัตริย์ครองเมืองยศวิมล มีพระมเหสี ๒ พระองค์ คือนางจันทร์ เทวีและนางจนั ทาเทวี แตไ่ มม่ ีพระโอรส พระองค์จงึ บาเพญ็ ศีลบนบานเทพไทเพ่ือขอ พระโอรส หลังจากน้ันไม่นานทรงพระสุบินว่า พระองค์ฉวยพระอาทิตย์ไว้ได้ในพระ หตั ถ์ขวา ส่วนพระหัตถซ์ า้ ยคว้าไดด้ าว โหรทานายวา่ พระมเหสที ้งั สองพระองคจ์ ะทรง มีครรภ์ นางจันทร์เทวีพระมเหสีฝ่ายขวาจะให้กาเนิดพระโอรสผู้มีบุญญาธิการ นาง จันทาเทวีพระมเหสีฝ่ายซ้ายจะให้กาเนิดพระธิดา ต่อมานางจันทร์เทวีประสูติ พระโอรส แต่เป็นหอยสังข์ เน่ืองจากกรรมเก่า นางจันทาเทวีทรงมีจิตริษยา จึงติด สินบนโหรหลวงให้ทานายว่าเป็นกาลกิณีต่อบ้านเมือง ท้าวยศวิมลทรงหลงเชื่อจึงขับ ไลน่ างจันทร์เทวแี ละหอยสงั ข์ออกจากเมือง

การตั้งคาถาม ๕W๑H จากเรื่องทอ่ี ่าน WHO =ใคร ท้าวยศวมิ ล นางจันทร์เทวี นางจันทาเทวี โหรหลวง Where = ทไี่ หน เมอื งยศวมิ ล When = เมอ่ื ไหร่ -

What = ทาอะไร Why = ทาไม How = อย่างไร 1. ทา้ วยศวิมลไมม่ พี ระโอรสและพระธิดา จึงทรงบาเพญ็ ศีลบนบานเทพไท เพือ่ ขอพระโอรส 2. โหรทานายวา่ พระมเหสีทั้งสองพระองคจ์ ะทรงมีครรภ์ นางจันทรเ์ ทวีพระมเหสี ฝ่ายขวาจะใหก้ าเนิดพระโอรสผูม้ ีบญุ ญาธิการ นางจนั ทาเทวพี ระมเหสฝี า่ ยซ้ายจะให้ กาเนิดพระธิดา 3. นางจนั ทร์เทวปี ระสูตพิ ระโอรส เป็นหอยสงั ข์ นางจันทาเทวใี ห้กาเนิดพระธิดา 4. นางจันทาเทวที รงมจี ติ ริษยา จงึ ติดสินบนโหรหลวงให้ทานายวา่ เปน็ กาลกณิ ตี อ่ บา้ นเมอื ง 5. ท้าวยศวมิ ลทรงหลงเชอ่ื จงึ ขบั ไลน่ างจันทร์เทวีแลหอยสังข์ออกจากเมือง

สรปุ ใจความสาคัญ ท้าวยศวิมลไม่มีพระโอรสและพระธิดา จึงทรงบาเพ็ญศีลบนบานเทพไทเพ่ือขอ พระโอรส ตอ่ มาโหรจึงทานายวา่ พระมเหสีท้งั สองพระองค์จะทรงมคี รรภ์ นางจนั ทรเ์ ทวพี ระ มเหสฝี า่ ยขวาจะให้กาเนิดพระโอรสผู้มีบุญญาธิการ นางจันทาเทวีพระมเหสีฝ่ายซ้ายจะให้ กาเนิดพระธิดา นางจันทร์เทวีประสูติพระโอรส แต่เป็นหอยสังข์ และนางจันทาเทวีให้ กาเนดิ พระธิดา นางจันทาเทวีทรงมีจิตริษยา จึงติดสินบนโหรหลวงให้ทานายว่านางจันทร์ เทวีเป็นกาลกิณตี อ่ บา้ นเมอื ง ทา้ วยศวิมลทรงหลงเช่อื จงึ ขบั ไล่นางจันทรเ์ ทวีแลหอยสังข์ออก จากเมือง

ขอ้ สังเกต ในกรณีทีใ่ จความสาคญั หรือความคิดสาคัญ น้ัน อาจอยรู่ วมในความคิดยอ่ ย ๆ โดยไม่มคี วามคิดทีเ่ ป็น ประโยคหลกั หรือไมม่ ปี ระโยคหลกั อย่ตู อนต้น ตอนกลาง และ ตอนท้าย ผู้อา่ นอาจจะสรุปขึน้ เองโดยการอ่านทง้ั ยอ่ หนา้ แลว้ สรุป