e-book บทละครพูดคำฉันท์ เรื่อง มัทนะพาธา

บทละครพดู คำฉันทM เรือ่ ง มัทนะพาธา บทพระราชนพิ นธ+ใน พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา/ เจ้าอย$ูหัว (รัชกาลท่ี ๖)

ความเปน\\ มา บทพระราชนพิ นธ*จากจนิ ตนาการในพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลLาเจา้ อยูหB ัว ทรงต้ังพระทัยใหเL ปนS หนงั สืออBานกวนี พิ นธ*เพอื่ ความสนุกสนานและสอนใจ ๒ กนั ยายน ๒๔๖๖ เรมิ่ พระราชนิพนธM แนวคิดสำคญั ของเร่อื งเกยี่ วกับความรัก ความลมุB หลง ๒๔๖๗ ณ พระราชวงั พญาไท ความเจ็บปวดทุกขร์ ะทมเพราะความรัก จดั พมิ พเM ผยแพร$ ๑๘ ตุลาคม ๒๔๖๖ นางเอกของเรื่องมีนามวBา มัทนา หมายถึง ความลBุมหลงและความรกั พระราชนิพนธM ครงั้ แรก เสร็จสมบรู ณM มทั นะพาธา หรือตำนานแหงB ดอกกุหลาบ เปSนบทละครพดู คำฉนั ท* จำนวน ๕ องค์ แบงB เปนS ๒ ภาค คือ ภาคสวรรคแ์ ละภาคพน้ื ดนิ เมือ่ พระราชนพิ นธเ* สร็จรัชกาลที่ ๖ ไดพL ระราชทานแก่ สมเดจ็ พระนางเจา้ อนิ ทรศกั ดิศ์ จี พระวรราชชายา

พระราชประวัตผิ ท/ู รงพระราชนิพนธM พระนามเดิม สมเด็จเจา้ ฟ_ามหาวชริ าวุธ พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล/าเจา้ อยูห$ วั พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาL เจา้ อยหBู ัวกบั สมเดจ็ พระศรพี ัชรนิ ทราบรมราชินนี าถ ทรงศึกษาวชิ าทหาร ณ โรงเรยี นทหารบกทแ่ี ซนดเ* ฮสิ ต* และ ทรงฝกb วิชาทหารประจำ ณ กรมทหารราบเบาเดอรมั ทรงศกึ ษาดาL นประวตั ิศาสตร*และกฎหมาย ณ มหาวทิ ยาลัยออกซ์ฟอร*ด ทรงต้งั สโมสรการประพันธ* ชือ่ ทวปี ญc ญาสโมสร และออกหนงั สือชื่อ ทวีปญc ญา ทรงพระปรีชาสามารถดLานอักษรศาสตรเ* ปนS พเิ ศษ จนทรงมผี ลงาน มากกวBา ๒๐๐ เรอ่ื ง และสามารถนพิ นธบ* ทละครเปนS ภาษาอังกฤษไดL

ผลงานพระราชนิพนธM ทรงพระปรชี าสามารถทางดLานอกั ษรศาสตร* จงึ มีผลงานทัง้ รอL ยแกว้ และรอL ยกรองมากมาย เชน่ ศกุนตลา พระนลคำหลวง บทละครเร่อื งเวนสิ วาณชิ เทศนาเสอื ปาa นทิ านทหารเรือ โคลนติดลอ/

พระนามแฝงในพระราชนิพนธM ทรงใช้พระนามแฝงทีห่ ลากหลายในงานพระราชนิพนธ* มีทงั้ ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ เชน่ ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ Phra khan Bejra รามจติ ติ อศั วพาหุ Sri Ayudhya Asvabhahu พระขรรค์เพชร M.V.V.V.R มงกุฎเกลLา

เน้อื เร่อื ง ภาคสวรรค์ สุเทษณ*เทพบุตรหลงรักเทพธิดามัทนา แตBนางไมBปลงใจดLวย สุเทษณ* เทพบุตรจึงขอใหLวิทยาธรมายาวินใช้เวทมนตร*สะกดเรียกนางมา เมื่อโดนมนตร*สะกด นางมัทนาก็เจรจาตอบสุเทษณ*อยBางคนไมBรูLสึกตัว สุเทษณ*เทพบุตรจึงไมBโปรด เมื่อขอใหL มายาวิน คลายมนตร* นางมัทนาก็รูLสึกตัวและตอบปฏิเสธความรักของสุเทษณ*เทพบุตรทำใหLสุ เทษณ*โกรธมากจึงสาปใหLนางจุติไปเกิดบนโลกมนุษย* นางมัทนาขอไปเกิดเปSนดอกกุพฺชะกะ หรือดอกกุหลาบ สุเทษณ*เทพบุตรจึงกำหนดวBา ดอกกุหลาบดอกนั้นจะกลายเปSนมนุษย*ไดL เฉพาะในวันเพ็ญคืนเดียว ตBอมาเมื่อนางมัทนามีความรักจึงจะพLนคำสาป และหากเมื่อใด นางเกดิ ความทุกข์เพราะรัก กใ็ หนL างวงิ วอนตอB พระองค์ แลLวพระองค์กจ็ ะทรงช่วยเหลอื

เน้อื เร่อื ง ภาคพื้นดิน ณ กลางป|าหิมะวัน }ษีกาละทรรศินไดLพบตLนกุหลาบ จึงขุดไปปลูกไวLที่อาศรม เมื่อนางมัทนากลายเปSนมนุษย*ก็เลี้ยงดูรักใครBเหมือนลูก จนเมื่อทLาวชัยเสนกษัตริย*แหBงเมืองหัสตินาปุระ เสด็จไปลBาสัตว*ไดLพบนางมัทนา ก็เกิดความรัก นางมัทนาก็มีใจเสนBหาตBอทLาวชัยเสนดLวยเช่นกัน ทั้งสองจึงสาบานรัก ตอB กนั ทำใหนL างมทั นาพLนคำสาป ไมBตLองกลับไปเปSนดอกกุหลาบอีก แตBเมื่อทLาวชัยเสนพา นางมัทนาไปยังเมืองหัสตินาปุระของพระองค์พระนางจัณฑีมเหสีของทLาวชัยเสนเกิด ความหึงหวงเละแค้นใจมาก พระนางจึงขอใหLพระบิดาซึ่งเปSนพระราชาแหBงแควLนมคธ ยกทัพมาตีหัสตินาปุระ อีกทั้งพระนางจัณฑียังใช้ใหLนางข้าหลวงค่อมทำกลอุบายวBา นางมัทนาลอบรักกับศุภางค์ ทหารเอกของทLาวชัยเสน ทำใหLทLาวชัยเสนหลงเชื่อจึง ส่ังประหารนางมัทนาและศภุ างค์

เน้อื เร่อื ง ภาคพื้นดิน (ต$อ) แตBตBอมาเมื่อทLาวชัยเสนรูLวBานางมัทนาและศุภางค์ ไมBมีความผิดก็เสียใจมาก อำมาตย*เอกจึงทูลความจริงวBายังมิไดLสังหารนางมัทนา โดยศิษย*ของ}ษีไดLพานางกลับไปอยูB ณ ป|าหิมวัน สBวนศุภางค์ก็เปSนอิสระเช่นกัน และไดLออกตBอสูLกับข้าศึกจนตัวตายอยBางทหารหาญ ทLาวชัยเสนรูLดังนั้นจึงยก ขบวนเดินทางไปรับนางมัทนา ขณะนั้นเองนางมัทนาไดLทูลขอใหLสุเทษณ*เทพบุตร รับนางกลับไปสวรรค์ สุเทษณ*เทพบุตรรับคำขอของนาง แตBมีข้อแมLวBานางจะตLอง ตอบรับรักตนก่อน ครั้นนางมัทนาปฏิเสธสุเทษณ*จึงกริ้วและสาปใหLนางมัทนา กลายเปนS กุหลาบตลอดไป เมื่อทLาวชัยเสนเดินทางมาถึง แตBไมBทันการณ*จึงทำไดLเพียงแตBนำ ตนL กุหลาบทต่ี อL งคำสาปกลับไปดูแล ณ เมอื งหสั ตินาปุระ ดวL ยความเสียพระทยั

ลักษณะคำประพันธM บทละครพดู คำฉันท* เรอื่ ง มทั นะพาธา ประกอบดวL ยคำประพนั ธ*หลายชนดิ ทง้ั กาพยแ* ละฉันท* โดยตอนเนนL อารมณ*มากมักใช้ฉนั ท* ตอนใดตอL งการจงั หวะเสียงและคำคลLองจองใช้กาพย* แตสB วB นใหญเB นนL การใชฉ้ ันท* มากทส่ี ุด กาพยM ๓ ชนิด ฉนั ทM ๒๑ ชนิด เช่น กาพยย* านี ๑๑ อินทรวเิ ชียรฉันท* ๑๑ กาพยฉ* บงั ๑๖ ภชุ งคประยาตฉนั ท* ๑๒ กาพยส* ุรางคนางค์ ๒๘ วสนั ตดิลกฉันท* ๑๔ อุปชาตฉิ ันท* ๑๑

วรรคทองของบทละครพูดคำฉันทM เรื่อง มทั นะพาธา กาพยย% านี ๑๑ ความรกั เหมอื นโรคา บนั ดาลตาใหมL ดื มน ไมBยินและไมยB ล อุปสัคคะใดใด กำลังคกึ ผขิ งั ไวL ความรกั เหมือนโคถึก บB ยอมอยูB ณ ทข่ี งั กโ็ ลดจากคอกไป ก็ดงึ ไปดวL ยกำลัง บBหวนคิดถึงเจบ็ กาย ถงึ หากจะผูกไวL ยง่ิ หาL มก็ยิ่งคล่งั

วรรคทองของบทละครพดู คำฉนั ทM เร่อื ง มทั นะพาธา วรรคทองบทนเี้ ปน- คำพูดของฤษกี าละทรรศนิ ซ่ึงอธบิ ายเหตผุ ลใหศE ุภางคฟG IงวJา เพราะเหตุใดพระฤษจี ึง เห็นวาJ การหEามปรามความรักระหวาJ งพระชยั เสนกับมัทนาเป-นสงิ่ ท่ไี รEประโยชนG ฤษีกาละทรรตนิ กลาJ ววาJ ความรักเปน- เหมือนโรครEายทีม่ ีฤทธทิ์ ำใหEบคุ คลทกี่ ำลังรักเกดิ ความหลงใหลมัวเมาเหมือนคนตาบอด มองไมเJ หน็ และไมรJ ับรูEอปุ สรรดความเดือดรEอนทจ่ี ะเกิดจากความรกั ความรักเป-นเหมือนโคหนมุJ คะนองทีก่ ำลงั ฮึกหาE ว หากขงั ไวEก็ไมยJ นิ ยอมอยใJู นดอก รังแตJจะกระโดดออกจากคอกไป แมจE ะผูกเอาไวE โคน้ันกจ็ ะพยายามใชE กำลังดงึ เชือกทีผ่ ูกไวEใหหE ลดุ ออกจนไดE และย่งิ หาE มปรามเทJาใดก็จะย่ิงทำใหเE สยี สดีใชกE ำลังอาละวาดโดยไมคJ ำนึง วJาจะทำใหตE นเองบาดเจ็บ

ตวั ละคร ตวั ละครหลกั ทีส่ ำคญั ไดLแก่ สเุ ทษณM มัทนา เจ้าอารมณM จติ ใจม่ันคง เอาแตใ$ จตนเอง ปากกับใจตรงกัน ใช้อำนาจตามอำเภอใจ เปน\\ คนซื่อ ไม$มเี ลห$ เM หลยี่ ม หมกมุ$นในตณั หาราคะ ไมเ$ กรงกลวั หรอื ยอมแพอ/ ำนาจใด มองความรกั วา$ ต/องเกิดจากคนสองคน

คุณค่าดา/ นเน้ือหา มัทนะพาธาเปSนบทละครพดู คำฉนั ทท* พี่ ระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลLาเจ้าอยูBหวั ทรงคดิ โครงเรอ่ื งเอง โดยมีการผูกเรื่องใหมL ีความขัดแยLงเปนS ปมปcญหาทีส่ ำคัญของเร่ือง ซึง่ มีแก่นสาระสำคัญ ๒ ประการ ตำนาน แกน่ สาระสำคัญ ความเจ็บปวด ดอกกหุ ลาบ อันเกิดจากความรกั

คณุ ค่าดา/ นสงั คม สะทอL นใหเL หน็ ความเชื่อของสงั คมไทย ความเชอ่ื เรอ่ื งชาตภิ พ ความเชื่อเรื่องทำกรรมใดยBอมไดผL ลกรรมนน้ั ความเชอื่ เรอ่ื งการทำบุญ ความเชอื่ เรื่องเวทมนตร* สะทLอนใหLเหน็ ธรรมชาติของมนษุ ย* สะทอL นข้อคดิ เพื่อนำไปใชใ้ นการดำเนนิ ชวี ิต แสดงใหเL ห็นถึงความรัก โลภ โกรธ การดำเนินชวี ิตจะตLองมสี ติ มีความเฉลยี วฉลาด หลง การมีความรกั ยอB มเปSนทุกข์ รLทู ันเลหB *เหลย่ี ม จงึ จะเอาตัวรอดไดL