โครงการพัฒนาการเกษตรที่สูง (1)

โครงการพฒั นาการเกษตรท่สี ูงตามแนวพระราชดารสั PRESENTED BY APPLIED THAI TRADITIONAL MEDICINE

ที่มาและความสาคญั การทาการเกษตรของชาวเขาเป็นการทาไร่เล่ือนลอย คือ ย้ายที่ไปเรื่อยๆ หลังจากทีด่ นิ ขาดความอดุ มสมบูรณ์หรือมวี ชั พืชเกดิ ข้ึน ทาให้มกี ารทาลายป่า เพื่อการเพาะปลูกกันมากข้ึนทุกปี พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ทรงทราบถึงปัญหาในเรอ่ื งน้ี ทรงเหน็ วา่ การท่ีจะขับไล่หรือเคลื่อนย้ายชาวเขา ให้ไปอยู่ในที่ที่กาหนดให้นัน้ จะทาได้ยาก แต่ถา้ สามารถช่วยให้ชาวเขามีความรู้ ความสามารถทาการเกษตรอย่างถูกวิธี ก็จะทาให้ชาวเขาตั้งหลักแหล่งอยู่ในท่ีถาวรได้โดยไม่เคล่ือนย้ายทาไร่เล่ือนลอยดังแต่ก่อน และจะกอ่ ใหเ้ กิดผลดตี ่อส่วนรวมในทส่ี ุดจงึ ทาให้เกดิ โครงการส่วนพระองค์ข้นึ เม่ือ พ.ศ.๒๕๑๒ มีช่ือว่า \"โครงการหลวง\" จึงทาให้เกิดการค้นคว้าวิจัยทางเกษตรสาขาใหม่ข้ึนในประเทศไทย น่นั คอื \"การเกษตรท่สี ูง\"โครงการพัฒนาการเกษตรท่ีสงู ตามแนวพระราชดารัสPresented by Applied Thai Traditional Medicine 2

วตั ถุประสงค์ของโครงการ• เพอื่ ให้ความรู้แกร่ าษฎรในการทาการเกษตรอย่างถูกหลักวิชาการ โดยใช้พื้นท่ี อย่างจากดั แตใ่ ห้ได้ ผลผลติ เพิ่มมากขนึ้ พอเลี้ยงตนเองได้ และหยุดยง้ั การบกุ รกุ การแผว้ ถางปา่ ขยายพ้นื ทท่ี ากินของราษฎร• ทาการอนุรักษ์สภาพป่าบริเวณ ในพืน้ ที่ และลาห้วยต่างๆ ให้กลับคืนสภาพป่า ทสี่ มบูรณ์โครงการพฒั นาการเกษตรท่ีสงู ตามแนวพระราชดารัส 3Presented by Applied Thai Traditional Medicine

วตั ถุประสงค์ของโครงการ• เพือ่ สรา้ งงานใหร้ าษฎรมีอาชีพ มรี ายได้ เป็นการชว่ ยสนับสนนุ รัฐบาลในการ แกป้ ัญหาการวา่ งงาน ของราษฎร และช่วยพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ใหม้ ีความ เปน็ อยูท่ ดี่ ีขนึ้• สร้างชมุ ชน ให้มคี วามเข้มแข็ง เพอื่ ตอ่ ตา้ นปญั หายาเสพตดิ และสกัดเส้นทาง ลาเลยี งยาเสพตดิ ผา่ นไปโครงการพัฒนาการเกษตรทสี่ งู ตามแนวพระราชดารสั 4Presented by Applied Thai Traditional Medicine

ประโยชน์ทคี่ าดว่าจะได้รับ• เพ่ือนาพ้ืนท่ีท่ีถูกแผ้วถางแล้วนามาทาประโยชน์ให้เกิด ผลผลิตสูงสุด เป็นแหล่งรายได้ และเป็นวิทยาลัยของชาวบ้านและเป็นตัวอย่างแก่ราษฎรที่ เขา้ ร่วมโครงการ ฯ• ฟ้นื ฟูสภาพป่าเส่ือมโทรม ใหก้ ลบั คนื สภาพเปน็ ปา่ ทส่ี มบูรณด์ งั เดิม• การจัดระเบียบพื้นทชี่ ายแดนและสกัดกน้ั การขนย้ายยาเสพติดจากนอกประเทศ เข้าสปู่ ระเทศไทยโครงการพัฒนาการเกษตรทส่ี ูงตามแนวพระราชดารสั 5Presented by Applied Thai Traditional Medicine

แนวทางการจดั การเกษตรบนพืน้ ท่ีสูง• การปลูกพืชในท่ีซึ่งเป็นภูเขาและหุบเขา ควรคานึงถึงแหล่งต้นน้าลาธาร ในพนื้ ทล่ี าดชันสงู และท่ีดนิ ไม่ดี ควรปลูกไม้ปา่ หรือไมผ้ ลบางชนดิ ที่ทนทาน• การทาการเกษตรทส่ี งู อาจก่อใหเ้ กิดการพงั ทลายของดนิ ได้โดยงา่ ย การเตรียม ดนิ แบบข้นั บันไดเพ่ือใช้ปลูกพชื จงึ มคี วามสาคญั ในทลี่ าดชันโครงการพฒั นาการเกษตรทีส่ งู ตามแนวพระราชดารัส 6Presented by Applied Thai Traditional Medicine

แนวทางการจดั การเกษตรบนพืน้ ทสี่ ูง• การทาการเกษตรบนท่ีสูงซ่ึงเป็นแหล่งต้นน้าลาธาร การใช้สารเคมีต่างๆ อาจปะปนลงไปในลาห้วยลาธารต่างๆ ได้ง่าย และสารเคมีบางชนิดอาจเป็น อันตรายต่อสิ่งมีชีวิตท่ีอาศัยอยู่ในน้า การให้น้าแก่พืชท่ีปลูกบนที่สูงควรทา อย่างประหยดั และมกี ารควบคมุ• ควรพยายามรักษาสมดลุ ของธรรมชาติไว้โครงการพฒั นาการเกษตรท่ีสงู ตามแนวพระราชดารัส 7Presented by Applied Thai Traditional Medicine

สถานเี กษตรหลวงอ่างขาง อาเภอฝาง จงั หวัดเชียงใหม่ สถานีเกษตรหลวงอ่างขางเป็นสถานีวิจัยแห่งแรกของโครงการหลวง จดั ต้งั ขน้ึ ในปี พ.ศ. ๒๕๑๒ ตามพระราชดาริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัวที่ มพี ระราชประสงคใ์ หช้ าวไทยภูเขาทอ่ี าศัยอยตู่ ามดอย ต่าง ๆ ทางภาคเหนือ เลิกการปลกู ฝ่นิ และทาไร่เล่ือนลอยอันเป็นสาเหตุสาคญั ท่ีทาให้ป่าไม้และต้นน้า ลาธารของประเทศถูกทาลาย สถานีเกษตรหลวงอ่างขางเป็นสถานีท่ีทดลอง คน้ ควา้ วิจัยพชื เมอื งหนาวเพ่ือนาผลการทดลอง คน้ คว้า และวิจัยไปส่งเสริมให้ ชาวไทยภเู ขาในพ้ืนทีป่ ลูกทดแทนฝนิ่โครงการพัฒนาการเกษตรที่สูงตามแนวพระราชดารัส 8Presented by Applied Thai Traditional Medicine

สถานีเกษตรหลวงจังหวัดเชียงราย สถานีเกษตรหลวงเชียงรายเป็นการส่งเสริมการเกษตรบนพ้ืนที่สูงเริ่มดาเนนิ การเพอื่ สนองพระราชดารใิ นการพัฒนาอาชีพให้กับราษฎรชาวไทยภูเขา โดยมีโครงการหลวงเป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลัก เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๒เนื่องจากปัญหาชนกลุ่มน้อย หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ชาวไทยภูเขา”มีลักษณะการดารงชีพ การทาไร่เลื่อนลอย ปลูกพืชเสพติด การบุกรุกทาลายพ้นื ทีป่ า่ มีท่ีอยู่อาศัยไม่เป็นหลัก สภาพปัญหาขาดความรู้ด้านวิชาการเกษตรปัญหายาเสพติด ปัญหาการเสื่อมโทรมของสภาพดิน ปัญหาต้นน้าลาธารตลอดจนทรัพยากรธรรมชาตบิ นพื้นทีส่ ูงโครงการพัฒนาการเกษตรที่สงู ตามแนวพระราชดารัส 9Presented by Applied Thai Traditional Medicine

ศูนยส์ ง่ เสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตรจังหวัดเชียงราย (เกษตรท่ีสูง) สาขาดอยตงุ ลักษณะพ้ืนที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงมีท่ีราบเชิงเขาแคบ รับผิดชอบส่งเสรมิ เกษตรกรชาวไทยภูเขาในเขตโครงการพฒั นาดอยตงุ ๒,๙๖๓ ครัวเรือนโครงการพฒั นาการเกษตรท่สี งู ตามแนวพระราชดารสั 10Presented by Applied Thai Traditional Medicine

ศนู ย์ส่งเสริมและพฒั นาอาชีพการเกษตรจงั หวัดเชียงราย (เกษตรทสี่ ูง) สาขาดอยผาหมน่ ศูนย์ฯ ดอยผาหม่นรับผิดชอบส่งเสริมเกษตรกรชาวไทยภูเขาจานวน๘,๕๔๕ ครวั เรอื น ประชากร ๔๕,๖๙๐ คน ส่งเสริมเกษตรกรในพื้นท่ีโครงการหลวงผาต้ังห้วยแล้ง และโครงการฟาร์มตัวอย่างอันเน่ืองมาจากพระราชดาริบา้ นร่มฟ้าทอง อาเภอเวียงแก่น จงั หวดั เชยี งรายโครงการพฒั นาการเกษตรท่ีสูงตามแนวพระราชดารัส 11Presented by Applied Thai Traditional Medicine

ศูนย์ส่งเสรมิ และพฒั นาอาชีพการเกษตร จังหวัดเชียงราย (เกษตรทสี่ งู ) สาขาแม่ปูนหลวง ลักษณะพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงสลับกับแนวลาห้วย มีความสูงจากระดับน้าทะเลปานกลางประมาณ ๑,๐๐๐ เมตร และยอดดอยสูงสุด ๑,๒๕๐เมตร สภาพภมู ิอากาศอุณหภมู ิเฉล่ียสูงสดุ ๒๗ องศาเซลเซียส ในเดือนมีนาคม– พฤษภาคม อุณหภูมิเฉล่ียต่าสุด ๑๓ องศาเซลเซียส ในเดือนธันวาคม –กุมภาพันธ์ ประชากรประกอบด้วยชาวไทยภูเขาเผ่าต่างๆ ได้แก่ มูเซอแดงลซี อ อาขา่ ม้ง กะเหรยี่ งโครงการพัฒนาการเกษตรทส่ี ูงตามแนวพระราชดารสั 12Presented by Applied Thai Traditional Medicine

สถานเี กษตรหลวงจังหวัดแมฮ่ ่องสอน วั น ท่ี ๒ ๕ กุ ม ภ า พั น ธ์ ๒ ๕ ๓ ๖ ที่ พ ร ะ ต า ห นั ก ภู พิ ง ค์ ร า ชนิเวศน์ คณะทางานส่วนพระองค์ได้กราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัวฯ เพ่อื ทรงมพี ระบรมราชวินจิ ฉยั ให้กรมส่งเสริมการเกษตรใช้พ้ืนท่ีบริเวณศูนย์โครงการพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชดาริ บ้านห้วยมะเขือส้ม อาเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน จานวนประมาณ ๑๐๐ ไร่ ซึ่งเป็นท่ีตั้งของหน่วยงานย่อยกรมทหารราบท่ี ๒๑ รักษาพระองค์ เพื่อจัดต้ังเป็นศูนยส์ ่งเสรมิ การเกษตรที่สงู ดาเนินงานด้านการขยายผลของโครงการพัฒนาอนั เนือ่ งมาจากพระราชดาริและทรงมพี ระบรมราชวนิ ิจฉัยอนญุ าตใหใ้ ช้พน้ื ทไี่ ด้โครงการพัฒนาการเกษตรทีส่ งู ตามแนวพระราชดารสั 13Presented by Applied Thai Traditional Medicine

สถานีเกษตรหลวงจงั หวัดลาพูน หมู่บ้านพระบาทห้วยต้ม เป็นหมู่บ้านชาวไทยภูเขาเผ่ากะเหร่ียงขนาดใหญ่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หู ัวเสด็จเยี่ยมราษฎรหมู่บ้านพระบาทห้วยต้มทรงทอดพระเนตร เห็นสภาพพื้นท่ีและชีวิตความเป็นอยู่ ของราษฎร ทรงมีพระราชดาริว่า \"หมู่บ้านแห่งน้ีประสบปัญหาขาดแคลนที่ทากิน ข้าวไม่พอบริโภค ชาวบ้านเปน็ โรคขาดสารอาหาร ชาวเขาเผ่ากะเหร่ียงได้อพยพมาอยู่รวมกันเชน่ นี้ เป็นผลดใี นการลดการหกั ลา้ งทาลายป่าลดพ้ืนทปี่ ลูกฝนิ่ ทางอ้อมจะไม่ไดไ้ ปรับจา้ งปลูกฝิน่ ให้ชาวเขาอนื่ อีกดว้ ย ทรงมพี ระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ รบั หมู่บา้ นพระบาทหว้ ยต้มและหมู่บา้ นผาลาดให้เปน็ หมู่บ้านบริวารอยู่ภายใตม้ ูลนิธิโครงการหลวงต้งั แตบ่ ัดนนั้ เป็นตน้ มาโครงการพฒั นาการเกษตรทีส่ ูงตามแนวพระราชดารัส 14Presented by Applied Thai Traditional Medicine

สถานีเกษตรหลวงจงั หวดั พะเยา ในปี พ.ศ. ๒๕๔๙ กรมส่งเสริมการเกษตร ได้ดาเนินการจัดต้ังศูนย์สง่ เสริมการเกษตรทีส่ งู จ.พะเยาขึ้น ซ่ึงรับผิดชอบพ้ืนที่สูง จ.พะเยา และในปี๒๕๕๒ ได้รบั ผิดชอบ จ.พะเยา และ จ.นา่ น โดยมีวัตถปุ ระสงค์เพอ่ื เป็นแหลง่ถ่ายทอดเทคโนโลยีทางด้านการเกษตรแก่เกษตรกรบนพ้ืนทีสูง ปฏิบัติงานในพ้ืนที่โครงการหลวง โครงการพระราชดาริใน สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชนิ นี าถ โครงการโรงเรียน ตชด. ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯตลอดจนพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร ให้สอดคล้องและสนับสนุนจุดท่องเทย่ี ว “ภลู งั กา” ของจงั หวดั พะเยาโครงการพฒั นาการเกษตรทสี่ ูงตามแนวพระราชดารสั 15Presented by Applied Thai Traditional Medicine

โครงการสถานีพฒั นาการเกษตรท่สี งู ตามพระราชดาริ บ้านสันติสุข-ขนุ กาลัง จังหวัดพะเยา สมเด็จพระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินีนาถ มพี ระราชดารใิ ห้ตั้ง “สถานีพฒั นาการเกษตรที่สูง ตามพระราชดาริ บ้านสันติสุข-บ้านขุนกาลัง” ณ บ้านสันติสุข อาเภอปง จังหวัดพะเยา ให้ฟ้ืนฟูระบบนิเวศ ป่าต้นน้าให้สมบูรณ์มีเป้าหมายให้เป็นสถานที่เรียนรู้และรับจ้างเป็นแรงงานของชุมชนฝึกทาการเกษตรแผนใหม่ควบคูก่ บั การอนรุ ักษ์ดินและน้าโครงการพฒั นาการเกษตรทสี่ ูงตามแนวพระราชดารัส 16Presented by Applied Thai Traditional Medicine

วสั ดุ อปุ กรณ์ โปรแกรมทีใ่ ช้ในการทางาน• โปรแกรมสาหรบั การทารูปเลม่ Microsoft Word• โปรแกรมสาหรับการเสนอ Microsoft Power Point• เครื่องคอมพิวเตอร์ พร้อมเช่ือมต่อระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ต สาหรับการ ทางานโครงการพัฒนาการเกษตรที่สูงตามแนวพระราชดารัส 17Presented by Applied Thai Traditional Medicine

วิธีดาเนนิ งาน• ประชมุ ปรึกษาหารือ และเสนอความคิดเห็น แบ่งหนา้ ที่ของสมาชิกภายในกลมุ่ และหาขอ้ มลู ในการดาเนินงาน• รวมรวบข้อมูลทีไ่ ดจ้ ากการศึกษาค้นคว้า นามาวิเคราะห์และเลือกใช้ในส่วนที่ สาคัญ• จัดทาโครงร่างของโครงการพฒั นาการเกษตรที่สงู ตามแนวพระราชดารัส• รายงาน ความกา้ วหน้าเป็นระยะๆ กบั อาจารยท์ ่ีปรึกษาโครงการ และนาเสนอ ขอข้อเสนอแนะจากอาจารย์ท่ปี รกึ ษาโครงการ เพอ่ื นามาปรับปรุงให้ดขี ึน้โครงการพฒั นาการเกษตรทสี่ งู ตามแนวพระราชดารัส 18Presented by Applied Thai Traditional Medicine

วิธดี าเนินงาน• ศึกษาวิธีการจัดทารูปเล่มของโครงการ และวิธีการทาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-BOOK) เพิ่มเติม เพื่อใช้ในการทารูปเล่มโครงการ ให้อยู่ในรูปแบบของ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์• จัดทารูปเล่มโครงการพัฒนาการเกษตรท่ีสูงตามแนวพระราชดารัส โดยนาเสนอในรปู แบบไฟล์คอมพิวเตอร์ และหนงั สืออเิ ล็กทรอนกิ ส์• ประเมินผลการดาเนินงาน และนาเสนอโครงการพัฒนาการเกษตรที่สูงตาม แนวพระราชดารัสตอ่ อาจารย์ท่ีปรึกษาโครงการพฒั นาการเกษตรทส่ี งู ตามแนวพระราชดารัส 19Presented by Applied Thai Traditional Medicine

ผลการดาเนนิ งาน การจัดทาโครงการพัฒนาการเกษตรที่สูงตามแนวพระราชดารัสนี้คณะผู้จดั ทาได้เริ่มการดาเนนิ งานตามข้นั ตอนการดาเนนิ งานท่ีนาเสนอในบทท่ี๓ เรียบร้อยแล้ว สิง่ ทีไ่ ดอ้ อกมา คือ ข้อมลู เกี่ยวกับโครงการพฒั นาการเกษตรท่ีสูงตามแนวพระราชดารัสจานวนมาก และหลากหลายแหล่งท่ีมาของข้อมูลซ่ึงทางคณะผจู้ ดั ทาไดท้ าการเรียบเรียงข้องมูล และนาเสนอในรูปแบบท่ีต่างๆเช่น การนาเสนอในแบบรปู เลม่ โครงการ การนาเสนอแบบ Microsoft PowerPoint และการนาเสนอในรปู แบบหนังสอื อเิ ล็กทรอนิกส์ (E-BOOK) เปน็ ต้นโครงการพฒั นาการเกษตรท่ีสูงตามแนวพระราชดารัส 20Presented by Applied Thai Traditional Medicine

สรปุ ผล ปจั จุบนั โครงการหลวงทาการสง่ เสรมิ และพฒั นาในพน้ื ทีท่ ีเ่ ป็นเป้าหมายศูนย์พัฒนาโครงการหลวง ๓๘ แห่ง ตั้งอยู่ในพ้ืนท่ี ๕ จังหวัดของภาคเหนือตอนบน ไดแ้ ก่ เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน ลาพูน และพะเยา ครอบคลุมพื้นทปี่ ระมาณ ๑.๗๑ ลา้ นไร่ มีประชากรที่ได้รับประโยชน์จานวนแสนกว่าคนผลผลิตที่สาคัญจากโครงการหลวง ประกอบด้วย ผักปลอดภัย สมุนไพร ถ่ัวและธญั พืช ผลไม้ เห็ด ดอกไม้เมืองหนาว ผลิตผล ปศุสัตว์ ผลิตผลประมงผลิตผลปา่ ไม้ ดอกไม้แหง้ ผลติ ภณั ฑ์จากแฝก ไม้กระถาง และผลิตภณั ฑ์แปรรูปในช่ือการคา้ โครงการหลวง เปน็โครงการพฒั นาการเกษตรท่สี งู ตามแนวพระราชดารัส 21Presented by Applied Thai Traditional Medicine

ภาคผนวกโครงการพฒั นาการเกษตรที่สงู ตามแนวพระราชดารสั 22Presented by Applied Thai Traditional Medicine

จัดทาโดยนายธนดล รักคา รหสั นิสติ ๖๐๔๗๐๔๘๓นายธนทตั ออ่ นสละ รหัสนสิ ติ ๖๐๔๗๐๔๙๐นางสาวนฐั รกิ า จันทรด์ า รหสั นสิ ิต ๖๐๔๗๐๕๖๘นางสาวนาตยา ยอดคา รหัสนิสิต ๖๐๔๗๐๕๙๙นางสาวปารฉิ ตั ร สขุ ดี รหัสนสิ ิต ๖๐๔๗๐๗๔๒นางสาววิมลสิริ ถิ่นสริ ิพัฒนกจิ รหัสนสิ ติ ๖๐๔๗๑๐๖๐นางสาวอจั ฉราภรณ์ วงค์ญาติ รหัสนิสติ ๖๐๔๗๑๓๖๗นางสาวอนิ ทุกาญจน์ คงภู รหัสนสิ ติ ๖๐๔๗๑๓๙๘นายวชั รพล กอ้ นแก้ว รหัสนิสิต ๖๐๔๗๑๖๔๐นางสาวสภุ าภรณ์ ไมก้ ร่าง รหัสนสิ ติ ๖๐๔๗๑๗๖๓คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ สาขาวชิ าการแพทยแ์ ผนไทยประยุกต์ มหาวทิ ยาลยั นเรศวรโครงการพฒั นาการเกษตรท่สี ูงตามแนวพระราชดารัสPresented by Applied Thai Traditional Medicine 23