แนวความคิดว่าด้วยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน

หนา ๓ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวา ดว ยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน1 โดย รศ.ดร.พนั ธุทพิ ย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร2 ฉบับแกไ ขเมอ่ื วนั องั คารท่ี ๒๕ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๔๖ --------------------------------------------------------------------- บทนาํ --------------------------------------------------------------------- ในบทน้ีเราจะศึกษาถึงแนวความคิดวาดวยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนโดย จะเรม่ิ ตน ศกึ ษาถึงเหตุผลท่ีทําใหรัฐยอมรับท่ีจะใหสัญชาติ เพราะเหตุที่บุคคลนั้นเกิด บนดินแดนของรัฐ (๑) หลังจากนั้น จึงมาศึกษาถึงวิวัฒนาการของความคิดเรื่องนี้ โดยพิจารณาจากบทบัญญัติของกฎหมายไทยวาดวยสัญชาติไทยต้ังแตอดีตจนถึง ปจจุบัน (๒) --------------------------------------------------------------------- บทที่ ๑ เหตผุ ลของการใหสญั ชาตไิ ทยโดยหลกั ดนิ แดน --------------------------------------------------------------------- โดยท่ัวไปรัฐมักจะยอมรับใหสัญชาติโดยหลักดินแดน เพราะการเกิดบน ดินแดนของรฐั ทําใหผเู กดิ มคี วามสัมพนั ธร ะดบั หน่งึ กับรัฐเจา ของดนิ แดน แตรัฐตางๆ ใหคาของความสัมพันธระหวางผูเกิดและรับเจาของดินแดนใน ลักษณะท่ีแตกตางกัน บางรัฐก็ใหความสําคัญแกสัญชาติโดยหลักดินแดนมากกวา สัญชาติโดยหลักสืบสายโลหิต อาทิ ประเทศที่มีระบบกฎหมายแบบ Common Law บางรัฐก็ใหความสําคัญแกสัญชาติโดยหลักสืบสายโลหิตมากกวาสัญชาติโดย หลกั ดินแดน อาทิ ประเทศทม่ี ีระบบกฎหมายแบบ Civil Law ดังนั้น การใหสัญชาติโดยหลักดินแดนจึงอาจจะตกอยูภายใตขอยกเวนใด ๆ หรอื ไม กไ็ ด ถากฎหมายยอมรับหลักดินแดนอยางไมมีขอจํากัด เพียงแคมีขอเท็จจริงวา บุคคลน้ันเกิดในประเทศเจาของกฎหมาย บุคคลนั้นก็จะไดสัญชาติของประเทศน้ัน โดยหลักดินแดนแลว แมว าบุคคลนัน้ อาจจะไมม ีความผูกพนั อื่นใดกบั ดินแดนนัน้ เลย 1 ปรับปรุงจากบทท่ี ๑ ของรายงานผลการวิจัยของผูเขียนเรื่องสถานภาพของคนไทยโดยหลักดินแดน ซึ่งได คณะกรรมการวิจยั เสริมหลกั สตู รของมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ในป พ.ศ.๒๕๓๕ 2 รองศาสตราจารยประจําคณะนิตศิ าสตร มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดวยสญั ชาตไิ ทยโดยหลกั ดนิ แดน โดย รศ.ดร.พันธทุ พิ ย กาญจนะจติ รา สายสุนทร

หนา ๔ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตวั อยา ง นางกอไกซ่ึงมีสัญชาติของประเทศโกโกเดินทางมาคลอดบุตรในประเทศไมโล เพราะโรงพยาบาลในประเทศนี้มีบริการท่ีดีกวาโรงพยาบาลในประเทศโกโก หลัก จากคลอดได ๑ เดือน นางกอไกก็พา ด.ช. ขอไข ผูเปนบุตรกลับไปอาศัยอยูใน ประเทศโกโกต ามเดมิ ถากฎหมายสัญชาติของประเทศไมโลยอมรับการไดสัญชาติโดยหลักดินแดน อยา งไมมีขอ จํากัดแลว ด.ช. ขอไขก็จะมีสัญชาติไมโลโดยหลักดินแดน แมวา ด.ช. ผูน้ีจะมิไดเติบโตและเรียนรูวัฒนธรรมในประเทศไมโลเลย หรือกลาวในอีกแงหนึ่งก็ คือ แมวาจะไมมีความผูกพันในทางจิตใจระหวาง ด.ช. ขอไข และประเทศไม โลเลยก็ตาม จะเห็นไดวากฎหมายของประเทศไมโลเชื่อวา มีเพียงแคเกิดบนดินแดนก็มี อทิ ธิพลตอผเู กดิ แลว ความสมั พันธในลักษณะพิเศษจึงเกิดระหวางรัฐเจาของดินแดน และผเู กิดบนดนิ แดนของรัฐ ถากฎหมายยอมรับหลักดินแดนอยางมีขอจํากัด ก็หมายความวาขอเท็จจริง เพียงวาบุคคลนั้นเกิดในประเทศเจาของกฎหมาย ไมทําใหบุคคลนั้นไดสัญชาติไทย โดยหลักดินแดนจะตองมีขอเท็จจริงปรากฏอีกดวยวา มีความผูกพันในทางจิตใจ ระหวางบุคคลน้ันและดินแดน หลักดินแดนจะทําใหบุคคลไดสัญชาติของรัฐเจาของ ดนิ แดนก็ตอ งเมื่อการเกิดในดินแดนน้นั มิใชอ บุ ตั ิเหตหุ รือเหตุชวั่ คราว เราจะเห็นวา ขอจํากดั ของการไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนมักจะถูกกําหนด จากลักษณะการเขาเมืองของบิดาหรือมารดาของบุตร ถาการเขาเมืองน้ันมีลักษณะ ช่ัวคราว กฎหมายที่ยอมรับการไดสัญชาติโดยหลักดินแดนอยางมีขอจํากัดจะไม ยอมรับวาบุตรของบิดาหรือมารดาท่ีเขาเมืองอยางชั่วคราวนี้มีสัญชาติของรัฐเจาของ ดินแดนเพราะลักษณะการเขาเมืองชั่วคราวของบิดาหรือมารดาไมอาจจะแสดงถึง ความผูกพนั ทางจติ ใจระหวางบุคคลน้นั และดนิ แดน ตวั อยา ง จะเห็นวา ด.ช. ขอไขจากขอเท็จจริงใน ขอ ก. ไมอาจจะไดสัญชาติไมโล หากกฎหมายของประเทศไมโลยอมรับการไดสัญชาติโดยหลักดินแดนอยางมี ขอจํากัด เฉพาะแตบุตรของบิดาหรือมารดาที่เขาเมืองในลักษณะถาวร กลาวคือ มี ถนิ่ ท่อี ยูบนดนิ แดนนนั้ เทา นนั้ จึงจะมีสัญชาตโิ ดยหลักดนิ แดน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วาดว ยสัญชาตไิ ทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พันธุทพิ ย กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

หนา ๕ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ทั้งนี้ อธิบายไดวากฎหมายของรัฐน้ีเช่ือวาการเกิดบนดินแดนของรัฐไมมี อิทธิพลตอผูเกิดเลย จึงไมเชื่อวามีความสัมพันธอยางแทจริงระหวางรัฐเจาของ ดินแดนและผูเกิดบนดินแดนของรัฐ แตการเติบโตในครอบครัวท่ีมีถิ่นท่ีอยูถาวรใน ประเทศตางหากที่จะกอใหเกิดความสัมพันธระหวางรัฐเจาของดินแดนและผูเกิดบน ดินแดนของรัฐปรากฏตัวขึ้นอยางชัดเจน สิทธิที่จะถือสัญชาติโดยหลักดินแดนจะ เกิดขึ้นแตบุคคลใดบุคคลหนึ่งก็ตอเม่ือมีขอเท็จจริงอยางนอย ๒ ประการเกิดข้ึน กลาวคือ (๑) เกิดบนดินแดนของรัฐเจาของสัญชาติ และ (๒) เติบโตในครอบครัวที่มี ความผกู พันอยา งแนนแฟนกบั ดนิ แดนของรฐั นน้ั นอกจากน้ัน ขอจํากัดของการไดสัญชาติโดยหลักดินแดนยังมาจากสถาน พิเศษของบิดาหรือมารดาตามกฎหมายระหวางประเทศ อันไดแก ความเปนทูต ความเปนกงสุล หรือความเปนเจาหนาท่ีขององคการระหวางประเทศ บุตรของคน เหลานี้แมวาจะเกิดในดินแดนใดดินแดนหนึ่งก็มักจะไมไดสัญชาติของดินแดนนั้น จึง อาจกลาวไดวา สถานพิเศษของบิดาหรือมารดาตามกฎหมายระหวางประเทศเปน ขอ เท็จจริงทที่ ําใหค วามสมั พันธร ะหวา งรฐั เจาของดินแดนและผูเกิดบนดินแดนของรัฐ ไมอ าจเกิดข้นึ ไดในขอ กฎหมาย แมว าอาจจะเกดิ ขึ้นไดใ นทางขอ เทจ็ จรงิ ตวั อยา งที่ ๑ ด.ช. ทอมบุตรของนายสตีเวนและนางลอราซ่ึงมีสัญชาติอังกฤษ ด.ช. ทอม เกิดในประเทศไทยในขณะที่นายสตีเวนมีสถานพิเศษตามกฎหมายระหวางประเทศ จึงทําใหไมมีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน การเกิดในประเทศไทยไมทําใหเกิด ความสัมพันธอยางแทจริงระหวางประเทศไทยและ ด.ช. ทอม เพราะบิดาตางดาว ของ ด.ช. ทอมมีสถานพิเศษตามกฎหมายระหวางประเทศ ด.ช.ทอมจึงไมอาจจะ เติบโตในครอบครัวทีม่ ีความผกู พันอยางแนน แฟนกับประเทศไทย ความเปนทูตหรือ กงสุลหรือเจาหนาที่ขององคการระหวางประเทศของบิดาทําให ด.ช. ทอมอาจจะ ขาดความสัมพันธกับประเทศไทยไดในวันในวันหน่ึงที่บิดาหมดหนาท่ีในประเทศไทย จากขอเท็จจริงท่ีเกิดข้ึนน้ีจะเปนวาขอกฎหมายและขอเท็จจริงมีความสอดคลอง ตองกัน ตัวอยางที่ ๒ ถาขอเท็จจริงเปลี่ยนไป ตัวอยางเชน ด.ช. ทอมเปนบุตรของนายสตีเวนและ นางลอราท่ีเกิดในไทย ในขณะที่ ด.ช.ทอมเกิด บิดาและมารดาไดหยาขาดจากกัน แลว บดิ ามีสถานะเปนทตู ของประเทศอังกฤษประจาํ ประเทศไทยแตม ารดาตางดาวมี ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดว ยสัญชาตไิ ทยโดยหลักดนิ แดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ พิ ย กาญจนะจติ รา สายสุนทร

หนา ๖ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สถานะเปนคนตางดาวที่เขาเมืองมาในลักษณะถาวรจึงถือหนังสือสําคัญประจําตัวคน ตางดาว ด.ช. ทอม ซ่ึงเกิดภายหลังการหยาจึงไดรับการเล้ียงดูจากมารดาใน ประเทศไทยแคผูเดียวตลอดมา จะเห็นวา โดยผลของกฎหมายบุตรก็ยังเปนบุตรที่ ชอบดว ยกฎหมายของบดิ า แมบ ดิ ามารดาจะหยาขาดจากกันกอนบตุ รเกิดถา บตุ รนน้ั เกิดภายใน ๓๑๐ วันนับแตวันท่ีมีการหยา ดังน้ันบุตรจึงไมมีสัญชาติไทยแมเกิดใน ประเทศไทย เพราะบดิ ามีสถานพเิ ศษตามกฎหมายระหวางประเทศ3 เราจะเห็นวา ปญหาอยางน้ีจะกอใหเกิดการขัดกันระหวางขอกฎหมายกับขอเท็จจริง ด.ช.ทอมจึง ไมมีสัญชาติไทยทั้งที่มีความสัมพันธในทางขอเท็จจริงกับประเทศไทยอยางมาก เพราะถกู เลยี้ งดูโดยมารดาซ่งึ ตัง้ รกรากอยใู นประเทศไทย ความสัมพันธระหวางประเทศไทยและผูที่เกิดในประเทศไทยจะถูกกําหนดไว ใน พ.ร.บ.สัญชาติ แต พ.ร.บ.สัญชาติแตละฉบับก็กลาวถึงความสัมพันธน้ีใน ลักษณะท่ีแตกตางกันไปท้ังในแงถอยคําหรือหลักการ หรือทั้งสองลักษณะ จึงควรท่ี จะศึกษาถึงการกําหนดความสัมพันธระหวางประเทศไทยและผูท่ีเกิดในประเทศไทย ในพ.ร.บ.สัญชาติแตละฉบับในขนั้ ตอนตอ ไป --------------------------------------------------------------------- บทท่ี ๒ วิวัฒนาการของแนวความคิดวาดวยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนในกฎหมาย ลายลกั ษณอ ักษรของไทย --------------------------------------------------------------------- เร่ืองของสัญชาติเปนนิติสัมพันธในทางมหาชนโดยแท เพราะคูกรณียอมเปน รัฐและเอกชนเสมอ เอกชนจะมีสัญชาติของรัฐใดรัฐหน่ึงหรือไม ยอมข้ึนอยูกับ อําเภอใจของรัฐเจาของสัญชาติวาจะยอมใหสัญชาติแกเอกชนนั้นหรือไม เม่ือให สัญชาติแลวรัฐนนั้ กม็ อี ํานาจเสมอท่ีจะเพกิ ถอนเม่ือใดก็ได แตในปจจุบันน่ี เปนยุคของนิติรัฐ (Legal State) มิใชรัฐตํารวจ (Police State) รัฐซ่ึงอาจใชอํานาจตามอําเภอใจ จึงมักจะยอมจํากัดการใชอํานาจของรัฐให อยูภายใตขอบของกฎหมาย ในเร่ืองของสัญชาติก็เชนกัน รัฐมักจะกําหนดเง่ือนไข ในการใหสัญชาติ หรือการถอนสัญชาติไวในกฎหมายลายลักษณอักษร ซึ่งครา ออกมาโดยสภาของรัฐน้ันเอง และในบางกรณีรัฐก็จะยอมรับสนธิสัญญาระหวาง 3 ขอใหส งั เกตวา ถา ด.ช.ทอมไมใชบุตรทชี่ อบดวยกฎหมายของบดิ า ด.ช.ทอมก็จะมีสัญชาติไทยโดยหลัก ดนิ แดน เพราะมารดาเปน คนตางดา วท่ีเขาเมอื งมาในลกั ษณะถาวร ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวา ดว ยสญั ชาตไิ ทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ พิ ย กาญจนะจิตรา สายสุนทร

หนา ๗ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ประเทศในเร่ืองสัญชาติ ในปจจุบันนี้กฎหมายสัญชาติจึงอาจจะมีบอเกิดมาจากท้ัง กฎหมายภายในและกฎหมายระหวา งประเทศ แตใ นกรณีของประเทศไทยน้ัน ยังไมมีอนุสัญญาระหวางประเทศฉบับใดเลยท่ี ผกู พนั ไทยในเรื่องสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน ดังนั้นบอเกิดของกฎหมายไทยวาดวยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนจึงมีท่ีมา แตเฉพาะจากกฎหมายภายในเทาน้ัน แตอยางไรก็ตามกําหมายภายในของไทยท่ี เก่ียวขอ งกบั การไดส ญั ชาตไิ ทยโดยหลักดินแดนก็มอี ยูหลายฉบบั กลา วคือ ๑. พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ.๒๔๕๖ ๒. พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ.๒๔๙๕ ๓. พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบบั ท่ี ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ๔. พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบบั ที่ ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ ๕. พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบับท่ี ๔) พ.ศ. ๒๕๐๓ ๖. พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ๗. ปว.๓๓๗ ลงวนั ท่ี ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ๘. พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ ๙. พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบบั ท่ี ๓) พ.ศ. ๒๕๓๕ ขอใหสังเกตวา พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ.๒๔๕๖ ไดถูกยกเลิกแลวโดย พ.ร.บ. สญั ชาติ พ.ศ.๒๔๙๕ สว นพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ.๒๔๙๕ พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ.๒๔๙๖ พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ.๒๔๙๙ และพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๔) พ.ศ.๒๕๐๓ ถูกยกเลิกโดยพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ.๒๕๐๘ ตอมาก็คือพ.ร.บ. สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๕๓๕ ไดยกเลิก ปว.๓๓๗ และแกไขเพิ่มเติมพ.ร.บ. สัญชาติ พ.ศ.๒๕๐๘ ทายที่สุดก็คือ พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ.๒๕๓๕ ซึ่ง ออกมาแกไขพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ แตอยางไรก็ตาม แม กฎหมายจะถูกยกเลิกหรือแกไขเพ่ิมเติม สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนที่มาจาก กฎหมายเหลานี้ก็ยังมีผลอยูหากไมมีกฎหมายฉบับหลังมาถอนสัญชาติไทยนี้ หรือ แมวาจะมีกฎหมายฉบับหลังมาถอนสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนที่ไดจากกฎหมาย ฉบับกอน สิทธิในสัญชาติไทยหรือสืบเนื่องจากสัญชาติไทยท่ีเกิดในขณะที่กฎหมาย ฉบับกอนยังมีผล จึงเปนสิทธิที่ผูมีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนตามกฎหมายฉบับ กอนยังกลาวอางความเปนผูทรงสิทธิ์ได การเสียสัญชาติไทยตามกฎหมายฉบับหลัง มีผลทําใหสิทธินั้นสิ้นสุดลงนับแตวันที่กฎหมายใหมมีผล แตไมทําใหประโยชนอัน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วาดว ยสญั ชาติไทยโดยหลักดินแดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ พิ ย กาญจนะจิตรา สายสุนทร

หนา ๘ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- เกดิ จากสิทธนิ ้ันในขณะท่ีกฎหมายเกา มผี ลเสียไปดวยเพราะกฎหมายใหมยอมไมอาจ มผี ลยอ นหลงั เปน โทษแกเอกชน ตวั อยาง นาย ก. เปนคนไทยโดยหลักดินแดนตามกฎหมายฉบับเกา ในชวงเวลาที่ กฎหมายเกามีผล นาย ก. ไดเปนเจาของที่ดินและบาน ๑ หลัง และไดนําบาน หลังนี้ไปใหนาย ข. เชา ตอมาเม่ือกฎหมายใหมถูกประกาศใช นาย ก. เสีย สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนโดยผลของกฎหมายใหม ผลของการเสียสัญชาติไทยก็ คอื นาย ก. ตกเปนคนตางดาวและไมอาจมีสิทธิถือครองท่ีดินในประเทศไทย นาย ก. จงึ ตอ งจําหนายที่ดินท่ถี ือครองอยูภายใน ๑๘๐ วัน ปญหาจึงเกิดขึ้นวา นาย ข. จะยังตองจายคาเชาท่ีคางชําระแกนาย ก. หรอื ไม นาย ก.ยังจะให นาย ข. เชา ท่ีดินและบานตอไปไดห รือไม คําตอบกค็ ือ นาย ข.จะยงั ตอ งจา ยคา เชา ทค่ี างชําระแก นาย ก. เพราะการ เสียสัญชาติไทยน้ีทําใหสิทธิที่จะถือครองที่ดินในประเทศไทยสิ้นสุดลงนับแตวันที่เสีย สัญชาติไทยเปนตนไปเทานั้น การเสียสัญชาติไทยไมมีผลยอนหลังไปทําลายสิทธิท่ี บคุ คลมอี ยูในขณะทก่ี ฎหมายเกามผี ล แตนาย ก. ไมมสี ทิ ธิที่จะนําที่ดินและบานให นาย ข.เชาตอไป เพราะ นาย ก. ไมอาจถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินท่ีตั้งอยูในประเทศ ไทยอกี ตอไป นาย ก. มีหนา ท่ีตองจาํ หนา ยทดี่ นิ นี้ตามขอกําหนดของกฎหมาย จะเห็นวาในเร่ืองของกฎหมายสัญชาตินั้น เราจะตองคํานึงถึงกฎหมายลาย ลักษณอักษรท่ีทําใหบุคคลมีสัญชาติไทยเสมอ แมวาในกาลตอมากฎหมายนั้นจะถูก ยกเลกิ ไปแลว ในที่นจี้ ึงควรมาศกึ ษาถึงสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใตกฎหมาย ลายลกั ษณอ กั ษรฉบบั ตาง ๆ ที่ประเทศไทยเคยมี --------------------------------------------------------------------- (๑) สัญชาติไทยโดยหลกั ดินแดนภายใต พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ --------------------------------------------------------------------- กฎหมายสัญชาติของไทยแตดั้งเดิมไมเปนลายลักษณอักษร กฎหมาย สัญชาติไทยที่เปนลายลักษณอักษรฉบับแรกก็คือ พ.ร.บ.แปลงชาติ ร.ศ.๑๓๐ (พ.ศ. ๒๔๕๔) แตก็จะเห็นไดวากฎหมายน้ีกําหนดแตเพียงหัวขอเดียวกลาวคือ วิธีการได สัญชาติไทยโดยการแปลงสญั ชาติ จนถึงป พ.ศ. ๒๔๕๖ จึงไดมีการรางกฎหมายสัญชาติไทยฉบับที่สมบูรณ กวาขนึ้ กฎหมายลายลักษณอ ักษรฉบบั นกี้ ค็ อื พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วา ดว ยสญั ชาตไิ ทยโดยหลกั ดนิ แดน โดย รศ.ดร.พนั ธุทิพย กาญจนะจติ รา สายสุนทร

หนา ๙ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แตกฎหมายฉบับน้ีมิไดยกเลิก พ.ร.บ.แปลงชาติ รศ.๑๓๐ กฎหมายท้ังสอง ฉบบั ถูกใชบ ังคบั ควบคกู นั ไป4 มาตรา ๓ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ กําหนดเกี่ยวกับการได สญั ชาตไิ ทยโดยการเกดิ วา “บคุ คลเหลา นี้เปนคนไทย คือ ๑. บุคคลผูไดกําเนิดแตบิดาเปนคนไทย แมเกิดในพระราชอาณาจักรสยามก็ ดเี กดิ นอกพระราชอาณาจักรก็ดี ๒. บคุ คลผไู ดกําเนิดแตมารดาเปนคนไทย แตฝ า ยบิดาไมป รากฏ ๓. บุคคลผูไดก ําเนิดในพระราชอาณาจักรสยาม” พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ ไมไดกําหนดถึงขอยกเวนของมาตรา ๓ แต อยางไรก็ตามบุคคลผูไดกําเนิดในพระราชอาณาจักรสยามก็อาจไมไดสัญชาติไทย หากตกอยภู ายใตขอ เทจ็ จริง ๒ ประการ5 กลา วคือ:- ในประการแรกแมจะไมมีบทบัญญัติลายลักษณอักษรใน พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ นักนิติศาสตรไทยก็ถือตามหลักทั่วไปท่ีวา บุตรของทูตซึ่งเกิดใน ประเทศไทยยอ มไมไดสัญชาติไทยโดยหลักดนิ แดน ในประการที่สอง ภายใตความตกลงในเรื่องสัญชาติที่ประเทศมีอยูกับอังกฤษ 6 ฝรง่ั เศส7 และเดนมารก 8 บุตรของคนในบังคับอังกฤษ ฝร่ังเศสและเดนมารกยอม ไมมีสัญชาตไิ ทยโดยหลกั ดนิ แดนแมเ กิดในราชอาณาจักรไทย แตขอใหสังเกตวา มาตรา ๓(๓) นี้ใชถอยคําวา “บุคคลผูไดกําเนิดในพระ ราชอาณาจักรสยาม” นักนิติศาสตรทานหนึ่งไดอธิบายวาคําวา “กําเนิด” มี ความหมายแตกตางจากคําวา “เกิด” “กําเนิด” แปลวาไดปฏิสนธิหรือต้ังครรภใน ขณะท่ี “เกิด” แปลวา คลอดหรือหลุดพนจากครรภมารดา แตเราก็ควรจะตีความ คาํ วา “ไดกาํ เนิด” ในมาตรา ๓ ใหมคี วามหมายวา “เกิด” เพราะการทบี่ คุ คลจะได 4 พระยาศรีวิศาลวาจา, กฎหมายระหวา งประเทศแผนกคดีบคุ คล, กรุงเทพ, โรงพิมพโสภณพิมพพรรณธนา กร, ๒๔๗๓ น. ๑๐-๕๘; หลวงประดิษฐมนูธรรม, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีบุคคล, โรงเรียน กฎหมายกระทรวงยตุ ิธรรม, ๒๔๗๔, น. ๒๗-๑๐๐, ทวี ตะเวทีกุล, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีบุคคล, มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตรแ ละการเมือง, ๒๔๗๗, น. ๓๗-๑๔๔ 5 เชน เดยี วกนั 6 สัญญาทางพระราชไมตรรี ะหวางสยามกบั องั กฤษ ลงวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๘ ขอ ๖ 7 สัญญาระหวา งสยามกับฝร่ังเศส พ.ศ. ๒๔๖๘ ขอ ๒๗ 8 สัญญาระหวา งสยามกบั เดนมารก ลงวันท่ี ๑ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๖๘ ขอ ๒๔ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดว ยสญั ชาติไทยโดยหลกั ดนิ แดน โดย รศ.ดร.พันธทุ พิ ย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

หนา ๑๐ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สัญชาติตามหลักดินแดนของประเทศใดนั้นเปนการจําเปนที่บุคคลผูนั้นจะตองเกิดมา ลืมตาเห็นเดือนตะวนั ในประเทศนนั้ มิใชไ ปลมื ตาเหน็ ดวงตะวันในประเทศอื่นๆ 9 ในระหวาง พ.ศ. ๒๔๗๓-๒๔๙๕ แมจะไมมีกฎหมายลายลักษณอักษร กําหนดใหบุตรของทูตหรือกงสุลตางประเทศไมไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน แต นักนิติศาสตรไทย10 ก็มีความเห็นวา ตามกฎหมายระหวางประเทศคณะทูตานุทูต ซึ่งเปนผูแทนรัฐบาลตางประเทศประจําพระราชสํานักน้ัน มีเอกสิทธิ์และความคุมกัน เปนพิเศษเพื่อความสะดวกในหนาท่ี และความคุมกันจากอํานาจศาลของรัฐเจาของ ดินแดน ดังน้นั บตุ รของทตู จึงไมไดส ัญชาติไทยโดยหลกั ดินแดน --------------------------------------------------------------------- (๒) สญั ชาตไิ ทยโดยหลักดนิ แดนภายใต พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ --------------------------------------------------------------------- สําหรับการไดสัญชาติไทยโดยการเกิดตาม พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ เปนไปตามมาตรา ๗ ซงึ่ กําหนดวา “บคุ คลดัง่ ตอ ไปนย้ี อ มไดส ญั ชาตไิ ทยโดยการเกดิ (๑) ผเู กิดโดยบิดาเปนคนไทย ไมวาจะเกิดในหรือนอกราชอาณาจกั ร (๒) ผูเกิดโดยมารดาเปนคนไทย แตไมปรากฏบิดาที่ชอบดวยกฎหมายหรือ บิดาไมม สี ญั ชาติไมว า จะเกิดในหรอื นอกราชอาณาจกั ร (๓) ผเู กิดในราชอาณาจักร” แมพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ จะมิไดกําหนดขอยกเวนใด ๆ ในเร่ืองการ ไดสัญชาติโดยการเกิด แตผูเกิดในราชอาณาจักรไทยก็อาจจะไมไดสัญชาติไทยถา ตกอยูภ ายใตขอ เทจ็ จรงิ ๒ ประการคือ:- ก. ถาผูนั้นเกิดจากทูตหรือขาราชการของรัฐตางประเทศ ผูนั้นยอมไมได สัญชาตไิ ทยแมเ กดิ ในประเทศไทย11 ข. ถาผูนั้นเกิดจากคนในบังคับอังกฤษ ฝร่ังเศส หรือเดนมารก ผูนั้นยอม ไมไ ดสญั ชาติไทยแมเกิดในประเทศไทย12 9 ทวี ตะเวทีกลุ , อางแลว, ๖๔-๖๗ 10 พระยาศรีวิสารวาจา, อางแลว, น.๓๒, หลวงประดิษฐมนูธรรม, อางแลว, น.๓๘, หลวงวิเทศจรรยา รกั ษ, อางแลว, น.๑๘ 11 หลวงวิเทศจรรยารักษ, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีบุคคล, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, ๒๔๙๕, น.๑๒-๓๔. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วา ดวยสญั ชาตไิ ทยโดยหลักดินแดน โดย รศ.ดร.พันธทุ ิพย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

หนา ๑๑ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ขอใหสังเกตวา ผูท่ีไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนก็คือผูที่ “เกิด” ใน ราชอาณาจักร พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ไมไดใชคําวา “กําเนิด” เชน พ.ร.บ. สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๕๖ จึงทําใหหมดขอสงสัยที่เคยเปนที่โตเถียงกันมาวา คําวา “กาํ เนิด” น้ัน หมายถึงการปฏสิ นธิหรอื การเกิด สิทธิท่ีจะเลือกสัญชาติของคนไทยโดยหลักดินแดนปรากฏคร้ังแรกใน พ.ร.บ. สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ มาตรา ๑๔ ซ่ึงมีใจความวา “บุคคลผูมีสัญชาติไทยเพราะ เกิดในราชอาณาจักร แตบิดาเปนคนตางดาว มีสิทธิของสละสัญชาติไทยเพื่อถือเอา สัญชาติของบิดาได ถาหากวากฎหมายของประเทศท่ีบิดามีสัญชาติยอมใหถือเอา สญั ชาติน้ัน โดยทาํ คําขอเปน หนงั สอื ยืน่ ตอพนักงานทูตหรือกงสุลไทยในตางประเทศ หรือพนักงานเจาหนาทีภ่ ายใน ๑ ป นบั แตว นั ท่ีมอี ายคุ รบยสี่ ิบปบ ริบรู ณ เมือ่ รัฐมนตรพี ิจารณาคําขอของบุคคลดังกลาวในวรรคกอน เห็นวามีหลักฐาน อันควรเชื่อถอื กใ็ หส ่งั อนญุ าตใหบุคคลนั้นสละสัญชาติไทยได การสละสัญชาติไทยให มผี ลตอ เม่อื ไดประกาศในราชกจิ จานุเบกษา” ขอใหสังเกตวา มาตรานี้เปนเร่ืองของสิทธิที่จะเลือกสัญชาติและเปนเร่ืองของ การสละสัญชาติไทยของคนไทยโดยหลักดินแดนไปพรอมกัน เม่ือบุคคลใดมี คุณสมบัติตามขอกําหนดของมาตรา ๑๔ เขาก็มีสิทธิท่ีจะเลือกถือสัญชาติไทยหรือ สัญชาติของบดิ าตา งดา วก็ได รัฐมนตรีไมอ าจจะหา มไดเ ลย ในสว นทีเ่ กย่ี วกับการถอนสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนน้ัน มาตรา ๑๖ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ กําหนดใหขอเท็จจริง ๔ ประการดังตอไปน้ีเปนเหตุ อันทําใหศาลอาจสั่งใหถ อนสัญชาตไิ ทยโดยหลักดินแดนน้นั ได: - (ก) ไปอยูเสียในตางประเทศท่ีบิดามีหรือเคยมีสัญชาติเปนเวลาติดตอกันเกิน กวา ๑๐ ป นับแตบ รรลนุ ิตภิ าวะกด็ ี (ข) มีหลกั ฐานอ่ืนแสดงใหเหน็ วา ยงั คงถอื สัญชาติแหง บดิ าตนกด็ ี (ค) กระทําการใด ๆ อันเปนภยันตรายตอความปลอดภัยของรัฐ หรือเปน การขัดตอผลประโยชนของชาตหิ รอื สทิ ธขิ องประเทศไทยก็ดี (ง) กระทําการใด ๆ อันเปนการขัดตอความสุขเกษมหรือความเจริญแหง สาธารณชนก็ดี 12 สัญญาระหวางสยามกับอังกฤษ ลงวันที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๘, สัญญาระหวางสยามกับ ฝรั่งเศส ลงวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๔๖๗ และสัญญาระหวางสยามกับเดนมารก ลงวันที่ ๑ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๘ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวา ดว ยสัญชาตไิ ทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พันธทุ พิ ย กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

หนา ๑๒ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แตอยางไรก็ตามจะตองตัง้ ขอสงั เกตในประการแรกวาคนไทยโดยหลักดินแดน ทอ่ี าจถกู ถอนสัญชาตไิ ทยกค็ อื บุคคลผูมีสัญชาติไทยเพราะเกิดในราชอาณาจักรโดยมี บิดาเปนคนตา งดา วเทา นั้น ขอสังเกตประการท่ีสองก็คือ ศาลไมอาจจะมีคําส่ังถอนสัญชาติไทยโดยหลัก ดนิ แดนไดเ อง เมือ่ พนักงานอยั การรองขอเทา นนั้ ท่ีศาลจะสั่งได ขอสังเกตประการท่ีสามก็คือ คําส่ังของศาลจะตองถูกประกาศในราชกิจจา นเุ บกษา --------------------------------------------------------------------- (๓) สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ซ่ึงถูก แกไขโดยพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ.๒๔๙๖ --------------------------------------------------------------------- มาตรา ๓ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ไดแกไข หลักการไดสัญชาติไทยโดยการเกิดตามมาตรา ๗ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ และกาํ หนดขอความใหมดังนี้ “บคุ คลดงั ตอไปนีย้ อ มไดสัญชาติไทยโดยการเกิด (๑) ผูเ กดิ โดยบดิ าเปนไทยไมวาจะเกดิ ในหรือนอกราชอาณาจกั ร (๒) ผูเกิดนอกราชอาณาจักรโดยมารดาเปนคนไทย แตไมปรากฏบิดาท่ีชอบ ดว ยกฎหมายหรอื บิดาไมมสี ัญชาติ (๓) ผเู กดิ ในราชอาณาจกั รโดยมารดาเปนคนไทย” ดังนั้นจะเห็นวาภายใตกฎหมายสัญชาติของไทยฉบับน้ี การไดสัญชาติไทย โดยหลักดินแดนถูกยกเลิกไป แตอยางไรก็ตาม พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ไดกําหนดไวอยางชัดเจนวาผลของการเปล่ียนแปลงหลักการไดสัญชาติไทย ไดโดยการเกิดคร้ังน้ีไมกระทบกระเทือนถึงผูที่ไดสัญชาติไทยอยูแลวกอนวันท่ี พ.ร.บ.ฉบับ พ.ศ. ๒๔๙๖ ใชบ ังคับ นอกจากนั้น มาตรา ๕ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ กําหนดใหเพ่ิมมาตรา ๑๖ ทวิในโครงสรางกฎหมายสัญชาติตาม พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ มาตรา ๑๖ ทวิ เปนเรื่องของการเสียสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน เพราะผลของกฎหมาย มาตรา ๑๖ ทวิ กําหนดใหคนไทยหลักดินแดนซึ่งมีบิดา ตางดาวตองขาดจากสัญชาตไิ ทยถาไดร บั ใบสําคัญประจาํ ตัวคนตางดาวตามกฎหมาย ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวา ดวยสัญชาติไทยโดยหลกั ดนิ แดน โดย รศ.ดร.พันธุทิพย กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

หนา ๑๓ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- วาดวยการทะเบียนคนตางดาวแลวไมวาจะไดรับใบสําคัญประจําตัวกอนหรือหลัง พ.ร.บ.น้ใี ชบ ังคบั --------------------------------------------------------------------- (๔) สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ซ่ึงถูก แกไขโดย พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบบั ที่ ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ --------------------------------------------------------------------- พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบบั ท่ี ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ ไดยกเลิกหลักการไดสัญชาติโดย การเกิดของ พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ซ่ึงยึดถือแตเพียงหลัก สบื สายโลหิตแตเพียงอยางเดียว ผลของ พ.ร.บ.ฉบับ พ.ศ. ๒๔๙๙ ทําใหกฎหมาย สัญชาติไทยกลับมาใชหลักสืบสายโลหิดและหลักดินแดนควบคุมกันไปทั้งสองหลัก ตามเดิมดังที่เคยเปนอยูในมาตรา ๗ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ.๒๔๙๕ แตดั่งเดิม (มาตรา ๓) และพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ กําหนดใหผูที่เกิดในประเทศ ไทยแตไมไดสัญชาติไทยเพราะผลของการใช พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนโดยผลของกฎหมาย กลาวคือ พ.ร.บ. สัญชาติ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ กลาวคือแมเขาจะไมมีสัญชาติไทยในขณะที่เกิด แตก็จะเริ่มมีสัญชาติไทยต้ังแตวันท่ี พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ.๒๔๙๙ มีผล บังคบั ใชอ ันไดแกว ันท่ี ๑๓ กุมภาพนั ธ พ.ศ. ๒๕๐๐ อันเปนวันถัดจากวันประกาศ ในราชกิจจานุเบกษา (มาตรา ๒)13 นอกจากน้ัน พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ มาตรา ๗ ยังได ยกเลิกความในมาตรา ๑๖ ทวิ แหงพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ซึ่งถูกแกไข เพ่ิมเติมโดยพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ดังน้ันนับแตวันที่ ๑๓ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๐๐ คนไทยโดยหลักดินแดนซ่ึงมีบิดาตางดาวจึงไมขาดจาก สญั ชาตไิ ทยเพราะไดรับใบสาํ คัญประจําตวั คนตา งดา ว เหตุผลในการประกาศใช พ.ร.บ.ฉบับนี้ก็คือ ความตองการจะแกไขความลัก ลั่นของกฎหมาย เน่ืองจากกฎหมายวาดวยสัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ไดกําหนดใหผู เกดิ ในราชอาณาจักรไทย ตอมากฎหมายวาดว ยสัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ ไดกําหนดใหผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยมารดาเปนคนไทยจึงจะไดสัญชาติไทย จึงทําใหเกิดปญหาลักล่ันในครอบครัวซ่ึงมีบิดามารดาเดียวกันโดยบางคนเปนไทย 13 ราชกิจจานุเบกษาเลม ๗๔ ตอนที่ ๑๕ หนาที่ ๔๓๑ ลงวันท่ี ๑๒ กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. ๒๕๐๐ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วา ดวยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ ิพย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

หนา ๑๔ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- บางคนเปนตางดาว ความสบั สนยุงยากไมร าบรืน่ จงึ เกดิ ขึ้นในครอบครัว และยากแก เจาหนา ทีเ่ มอื่ มภี ารกิจติดตอ หรอื สอบสวนบางประการ ซ่งึ ตองสอบไปถึงสัญชาติของ มารดาวาเปนไทยหรือไม หรือวาเปนคนไทยไดสามีตางดาว และหญิงน้ันขาด สัญชาติไทยหรือยัง จึงตองแกไขเพ่ิมเติมใหผูเกิดในราชอาณาจักรไทยไดสัญชาติ ไทย14 --------------------------------------------------------------------- (๕) สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ซ่ึงถูก แกไ ขโดย พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบบั ท่ี ๔) พ.ศ. ๒๕๐๓ --------------------------------------------------------------------- พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๔) พ.ศ. ๒๕๐๓ ไมไดแกไขโครงสรางกฎหมาย สัญชาติตาม พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ในสวนที่เกี่ยวกับการไดสัญชาติไทย โดยการเกิด แตไดแกไขและเพ่ิมเติมโครงสรางของกฎหมายสัญชาติในสวนท่ี เกีย่ วกบั การเสียสัญชาตไิ ทยโดยหลักดินแดน ในประการแรก มาตรา ๗ แหง พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบับท่ี ๔) พ.ศ. ๒๕๐๓ ไดเพ่มิ ความตอ ไปนี้เปน มาตรา ๑๖ ทวิ แหง พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ “เมื่อมีพฤติการณอันเปนการสมควรเพื่อความมั่นคงหรือประโยชนของรัฐ ผู ไดสัญชาติไทยโดยการเกิดในราชอาณาจักรไทยอาจถูกถอนสัญชาติได เม่ือผูนั้นมี บิดาเปนคนตางดาวหรือมีมารดาเปนคนตางดาว แตไมปรากฏบิดาท่ีชอบดวย กฎหมาย และ (๑) บิดาหรือมารดาของผูน้ันเปนผูไดรับความผอนผันใหพักอาศัยอยูใน ราชอาณาจักรไทยเปนกรณพี เิ ศษเฉพาะราย (๒) บิดาหรอื มารดาของผูนน้ั เปน ผูไดร ับอนุญาตใหเ ขามาอยูในราชอาณาจักร ไทยเพยี งชวั่ คราว หรอื (๓) บิดาหรือมารดาของผูนั้นเปนผูเขามาอยูในราชอาณาจักรไทยโดยไมได รับอนุญาตตามกฎหมายวา ดวยคนเขา เมือง” การถอนสญั ชาติไทยใหม ีผลตอเม่ือไดประกาศในราชกิจจานุเบกษา” เหตุผลของการมีบทมาตรา ๑๖ ทวิน้ีก็เน่ืองมาจากคนตางดาวท่ีเขามาใน ราชอาณาจักรจะเปนโดยการอพยพหรือเปนผูไดรับอนุญาตใหเขามาอยูใน ราชอาณาจักรเพียงชั่วคราว หรือเปนผูมาอยูโดยไมไดรับอนุญาต เม่ือเกิดบุตรใน 14 เชนเดยี วกัน, หนา ๔๓๔-๔๓๕ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวา ดว ยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ พิ ย กาญจนะจิตรา สายสุนทร

หนา ๑๕ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ประเทศไทยบุตรของคนตางดาวน้ันยอมไดสัญชาติไทยตามมาตรา ๗(๓) แหง พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ ซ่ึงแกไขเพ่ิมเติมโดยพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๔๙๙ ดังนั้นถาไมกําหนดใหมีการถอนสัญชาติไทยของบุคคลผูนั้นไดก็อาจ เกิดความขัดของในการปฏิบัติและเปนผลเสียหายกระทบกระเทือนตอความมั่นคง หรือประโยชนของรัฐ จึงจําเปนจะตองถอนสัญชาติไทยของบุคคลเหลาน้ีเมื่อเขามี พฤติการณอ ันเปน การสมควรเพ่ือความมั่นคงหรอื ประโยชนข องรัฐ ในประการท่ีสอง มาตรา ๙ แหง พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๔) พ.ศ. ๒๕๐๓ ไดเ พ่มิ ความตอ ไปน้เี ปนมาตรา ๑๘ ทวแิ หง พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ.๒๔๙๕ “ใหมีคณะกรรมการคณะหน่ึง ประกอบดวยปลัดกระทรวงมหาดไทยเปน ประธานกรรมการ และกรรมการอืน่ อีกสค่ี น คืออธิบดีกรมอัยการ อธิบดีกรมตํารวจ อธิบดีกรมมหาดไทย และผูแทนกระทรวงการตางประเทศมีหนาที่พิจารณาการถอน สญั ชาติตามมาตรา ๑๓ ทวิ มาตรา ๑๖ ทวิ และมาตรา ๑๘ เมื่อมีพฤติการณปรากฏวาบุคคลใดอาจถูกถอนสัญชาติไดใหพนักงาน เจาหนาท่ีเสนอตอคณะกรรมการเพ่ือพิจารณาเม่ือคณะกรรมการเห็นควรสั่งถอน สัญชาตขิ องบุคคลนน้ั ก็ใหเสนอตอรฐั มนตรี ในกรณีการถอนสัญชาติตามมาตรา ๑๘ เมื่อรัฐมนตรสี ่ังถอนสญั ชาติแลว ใหน าํ ความกราบบงั คมทูล” มาตรา ๑๘ ทวิ จึงเปนบทบัญญัติท่ีกําหนดใหใชกลไกในการถอนสัญชาติ ไทยโดยฝายปกครอง (กลาวคือโดยคําสั่งของรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทย) แกคนไทยโดยหลักดนิ แดนเปนครั้งแรก แตขอใหส ังเกตวา กฎหมายใหอํานาจแกฝาย ปกครองท่ีจะถอนสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนของผูท่ีมีบิดาที่ชอบดวยกฎหมาย หรือ(ถาไมมีบิดาที่ชอบดวยกฎหมาย) มารดาเปนคนตางดาวที่เขาเมืองมาใน ลกั ษณะไมถ าวรเทานนั้ ฝา ยปกครองไมอาจจะถอนสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนของผู ที่มีบิดาที่ชอบดวยกฎหมายหรือ (ถาไมมีบิดาที่ชอบดวยกฎหมาย) มารดาเปนคน ตางดาวท่ีเขาเมืองมาในลักษณะถาวรไดเลย การถอนสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน ของบุคคลกลุมหลังทําไดโดยศาลภายใตบทบัญญัติของมาตรา ๑๖ แหงพ.ร.บ. สัญชาติ พ.ศ. ๒๔๙๕ --------------------------------------------------------------------- (๖) สัญชาติไทยโดยหลกั ดินแดนภายใตพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ --------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวา ดว ยสญั ชาติไทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ ิพย กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

หนา ๑๖ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึงถูกประกาศใชในวันท่ี ๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๘15 กําหนดเรอื่ งการไดส ญั ชาติไทยโดยหลักดินแดนไวใ นมาตรา ๗ และ ๘16 มาตรา ๗ ทวิ แหงพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ กาํ หนดวา “บคุ คลดัง่ ตอไปนี้ยอ มไดสัญชาติไทยโดยการเกิด (๑) ผูเกิดโดยบิดาเปนผูมีสัญชาติไทย ไมวาจะเกิดในหรือนอกราชอาณาจักร ไทย (๒) ผูเกิดนอกราชอาณาจักรไทยโดยมารดาเปนผูมีสัญชาติไทยแตไมปรากฎ บิดาทชี่ อบดว ยกฎหมายหรอื บดิ าไมมสี ัญชาติ (๓) ผเู กดิ ในราชอาณาจกั ร” จะเห็นวาบุคคลตามขอเท็จจริง ๕ กลุมตอไปน้ีจะตกอยูภายใต มาตรา ๗ (๓) แหง พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘:- ก. ผูเกิดในประเทศไทยจากมารดาไทยและบิดาที่ชอบดวยกฎหมายซ่ึงเปน คนตางดาว ข. ผูเกดิ ในประเทศไทยจากมารดาไทยและบิดาตามขอเท็จจริงซึ่งเปนคนตาง ดาว ค. ผูเกิดในประเทศไทยจากมารดาตางดาว และบิดาตามขอเท็จจริงซึ่งมี สัญชาติไทย ง. ผูเกิดในประเทศจากบิดาและมารดตางดาวไมวาบิดาจะเปนบิดาท่ีชอบ ดว ยกฎหมายหรือไม หรอื จะปรากฏวา มตี วั บิดาหรือไม จ. ผเู กิดในประเทศไทยโดยไมป รากฏตัวทั้งบดิ าและมารดา แตอยางไรก็ตามบุคคลท้ัง ๕ กลุมนี้จะตองไมตกอยูภายใตมาตรา ๘ จึงจะ สามารถกลาวอา งสทิ ธทิ ี่มีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนตามมาตรา ๗(๓) ขอกาํ หนดของมาตรา ๘ ก็คือ 15 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เลมที่ ๘๒ ตอนที่ ๖๒ (ฉบับพิเศษ) ลงวันท่ี ๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๘ 16 ในเรื่องท่ีเก่ียวกับหลักกฎหมายใน พ.ร.บ.นี้โปรดดู วิเชียร วัฒนคุณ, คําบรรยายกฎหมายระหวาง ประเทศแผนกคดีบุคคล, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, ๒๕๐๘, น.๕๒-๑๒๗; หยุด แสงอุทัย, คําอธิบาย กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีบุคคล, กรุงเทพฯ สํานักพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, ๒๕๒๔, น. ๑๔๗-๑๘๔; กมล สนธิเกษตริน, คําอธิบายกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดีบุคคล, กรุงเทพมหานคร, สํานักพิมพนิติบรรณการ, ๒๕๒๑, น.๓๕-๑๒๖ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดว ยสัญชาติไทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พนั ธุทพิ ย กาญจนะจิตรา สายสุนทร

หนา ๑๗ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- “ผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยบิดาและมารดาเปนคนตางดาวยอมไมได สญั ชาตไิ ทย ถา ขณะทเ่ี กิดบิดาหรือมารดาเปน (๑) หัวหนา คณะผแู ทนทางทตู หรือเจา หนาท่ีในคณะผูแทนทางทตู (๒) หวั หนา คณะผแู ทนทางกงสลุ หรือเจา หนาท่ีในคณะผูแทนทางกงสุล (๓) พนักงานหรือผูเชยี่ วชาญขององคการระหวา งประเทศ (๔) คนในครอบครวั ซ่ึงเปนญาติอยูในความอุปการะหรอื คนใช ซ่งึ เดินทาง จากตา งประเทศมาอยูกับบคุ คลใน (๑) (๒) หรือ (๓) เง่ือนไขในการใหสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนอยางน้ีถูกใชจนกระท่ัง ปว. ๓๓๗ ถูกประกาศออกมาใชในวันที่ ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕17 เพราะ ปว. ๓๓๗ มีผลเปนขอจํากัดอีกประการหนึ่งของมาตรา ๗(๓) นอกจากมาตรา ๘ ผูที่ อาจไดส ัญชาติไทยโดยหลักดินแดนจึงมีจาํ นวนนอยลง ในสว นท่ีเก่ยี วกับการเสยี สัญชาตไิ ทยโดยหลกั ดนิ แดนและการกลับคืนสัญชาติ ไทยของคนไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ เราจะไม ศึกษาในท่ีนแี้ ตเ ราจะศึกษาในรายละเอยี ดในบทที่ ๓ และ ๔ เพราะบทบัญญัติของ พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ยังเปน บทบัญญตั ิทีใ่ ชอ ยใู นปจจุบัน --------------------------------------------------------------------- (๗) สญั ชาติไทยโดยหลกั ดินแดนภายใต พ.ร.บ.สญั ชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึงถูก แกไ ขโดย ปว.๓๓๗ ลงวันที่ ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ --------------------------------------------------------------------- นับต้ังแต ปว.๓๓๗ ลงวันที่ ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ถูกประกาศใช ปว.๓๓๗ ก็มีผลแกไขโครงสรางของกฎหมายสัญชาติไทยซ่ึงปรากฏใน พ.ร.บ. สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ โดยเฉพาะในสวนท่ีเกี่ยวกับการไดสัญชาติไทยโดยหลัก ดินแดน โดยผลของ ปว.๓๓๗ องคประกอบของขอเท็จจริงที่ทําใหไดสัญชาติไทย โดยหลักดินแดนจึงมีอยู ๓ ประการดวยกัน ๒ ประการแรกก็คือส่ิงท่ีถูกกําหนดไว ใน พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ แตเดิมสวนองคประกอบที่สามก็คือส่ิงท่ี ปว. ๓๓๗ เพมิ่ เตมิ เขา มา 17 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เลมที่ ๒๐๖ ตอนท่ี ๑๙๐ (ฉบับพิเศษ) ลงวันท่ี ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ หนา ๘๙ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วา ดวยสญั ชาติไทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พันธุทิพย กาญจนะจติ รา สายสุนทร

หนา ๑๘ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ผูท่ีจะมีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนนับตั้งแตวันท่ี ๑๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ จึงจะตองมีขอเท็จจริงครบองคประกอบ ๓ ประการท่ีกฎหมายกําหนด กลาวคอื :- (ก) เปน ผเู กดิ ในราชอาณาจักรไทยตามมาตรา ๗(๓) (ข) เปนผูซ่งึ เกดิ โดยมีบิดาและมารดาตางดาว แตบิดาหรือมารดาน้ันเปนผูมี สถานะพิเศษตามกฎหมายระหวางประเทศตามมาตรา ๘ (ค) เปนผูซ่ึงเกิดโดยมีบิดาท่ีชอบดวยกฎหมายท่ีเปนตางดาวหรือมารดาตาง ดาว (ในกรณีไมปรากฏวามีบิดาที่ชอบดวยกําหมายหรือในกรณีไมปรากฏตัวบิดา) บิดาหรอื มารดานน้ั มีลกั ษณะการเขาเมอื งแบบไมถาวรตาม ปว.๓๓๗ ดังน้ันบุคคลที่มีคุณสมบัติดังตอไปนี้จึงไดรับสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน ภายใตพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซึง่ ถูกแกไขเพิม่ เตมิ โดย ปว.๓๓๗:- ก. ผูท ่ีเกดิ ในประเทศไทยโดยมีบิดาทช่ี องดวยกฎหมายเปนผูมสี ญั ชาติไทย18 ข. ผูที่เกิดในประเทศไทยโดยมีมารดาเปนผูมีสัญชาติไทยและไมปรากฏวามี บดิ าทช่ี อบดวยกฎหมาย19 ค. ผูที่เกิดในประเทศไทยโดยมีบิดาท่ีชอบดวยกฎหมายเปนคนตางดาว แต บิดาถือหนงั สอื สําคญั ประจําตวั คนตา งดาว20 ง. ผูที่เกิดในประเทศไทยโดยมีมารดาเปนคนตางดาวและไมปรากฏวามีบิดา ทชี่ อบดวยกฎหมายแตมารดาถือหนังสือสาํ คัญประจําตัวคนตา งดาว จ. ผูท่ีเกิดในประเทศไทยโดยมีบิดาท่ีชอบดวยกฎหมายไมมีสัญชาติแตบิดา ถอื หนังสอื สาํ คญั ประจาํ ตวั คนตา งดา ว ฉ. ผูท่ีเกิดในประเทศไทยโดยมีมารดาซึ่งไมมีสัญชาติและไมปรากฏวามีบิดา ที่ชอบดวยกฎหมาย แตมารดาถือหนงั สือสําคญั ประจาํ ตัวคนตา งดา ว ช. ผูที่เกดิ ในประเทศไทยไมป รากฏตวั บดิ าและมารดา ซ. ผูท่ีเกิดในประเทศไทยโดยมบี ิดาท่ีชอบดว ยกฎหมายหรือมารดา (ในกรณี ท่ีไมปรากฏบิดาที่ชอบดวยกฎหมาย) ซ่ึงเปนคนตางดาวท่ีเกิดในประเทศไทย มิใช คนเขาเมอื ง21 18 โปรดดู ฏ.๓๗๔๙/๒๕๒๙, ๑๕๑๓-๑๕๑๔/๒๕๓๑ 19 โปรดดู ฏ.๔๖๘/๒๕๒๔, ๒๖๐/๒๕๒๕, ๒๔๕๐/๒๕๒๖, ๓๓๑/๒๕๒๗, ฏ.๓๗๔๐/๒๕๒๙, ๑๒๒๓/๒๕๓๐, ๒๒๒๘-๒๒๒๙/๒๕๓๑, ๒๙๓๕/๒๕๓๒ 20 โปรดดู ฏ.๓๔๔๙/๒๕๒๕, ๒๑๓/๒๕๓๑, ๒๙๓๒/๒๕๓๒ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วาดวยสญั ชาติไทยโดยหลักดินแดน โดย รศ.ดร.พันธทุ ิพย กาญจนะจติ รา สายสุนทร

หนา ๑๙ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แตอยางไรก็ตาม ปว.๓๓๗ ไดกําหนดถึงวิธีการท่ีผูตกอยูภายใต ปว.๓๓๗ อาจใชในการขอยกเวนผลของ ปว.๓๓๗ อันทําใหไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดน กลาวคือรองขอใหรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยพิจารณาเห็นสมควรและสั่ง เฉพาะรายใหมีสญั ชาติไทยโดยหลกั ดินแดน บทบัญญัติเชนน้ีจึงกอใหเกิดคนไทยโดยหลักดินแดนประเภทที่สอง กลาวคือ คนไทยโดยหลักดินแดนตามคําสั่งของรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยภายใต ปว.๓๓๗ บุคคลกลมุ น้จี ะมีดวยกัน ๕ กลมุ ดังตอ ไปน:้ี - ๑. ผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยมีบิดาตามขอเท็จจริงซึ่งมีสัญชาติไทยและ มารดาตางดา วซ่ึงมีลกั ษณะเขาเมอื งแบบไมถ าวร ๒. ผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยมีมารดาไทยแตบิดาที่ชอบดวยกฎหมาย เปนคนตางดา วที่เขา เมอื งแบบไมถ าวร ๓. ผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยมีบิดาและมารดาตางดาวโดยจดทะเบียน สมรสกันแตบดิ าเขา เมอื งมาแบบไมถาวร ๔. ผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยมีบิดาและมารดาตางดาวโดยไมไดจด ทะเบยี นสมรสกนั แตม ารดาเขาเมอื งมาแบบไมถาวร ๕. ผูเกิดในราชอาณาจักรไทยโดยมีมารดาเปนคนตางดาวท่ีเขาเมืองมาแบบ ไมถ าวรแตไมปรากฏตวั บิดา บุคคลท้ัง ๕ กลุมน้ีถือเปนผูตกอยูภายใต ปว.๓๓๗ จึงไมอาจมีสัญชาติ ไทยโดยหลักดินแดนตามมาตรา ๗(๓) ทางแกไขก็คือรองของใหรัฐมนตรีวาการ กระทรวงมหาดไทยมีคําสั่งใหไดสัญชาติไทยเพราะเหตุท่ีเกิดในประเทศไทย ถา รัฐมนตรีมีคําส่ังอนุญาตตามคํารองขอ เขาก็จะมีสัญชาติไทยโดยการเกิด ถา รัฐมนตรีไมมีคําสั่งอนุญาตตามคํารองขอ เขาก็จะยังคงเปนคนตางดาวที่เกิดใน ประเทศไทย เงื่อนไขของการไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใตพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึงถูกเพิ่มเติมโดย ปว.๓๓๗ ในลักษณะดังกลาวถูกใชจนกระท่ัง พ.ร.บ. 21 ใน ฏ.๙๘๙/๒๕๓๓ ศาลฎีกาอธิบายวา ปว.๓๓๗ มุงแตกรณีบุตรของคนตางดาวท่ีเขาเมืองมาแตไม หมายถึงบตุ รของคนตา งดา วทเ่ี กิดในประเทศไทย จากคําพิพากษาฎีกาฉบับนี้ ปว.๓๓๗ จึงมุงถอนสัญชาติไทยหรือไมใหสัญชาติไทยแตเฉพาะกรณี บตุ รของคนตางดาวที่เขาเมืองในลักษณะพิเศษเฉพาะราย ช่ัวคราวและผิดกฎหมายวาดวยคนเขาเมือง โดย ไมห มายรวมไปถึงหลานของบุคคลดังกลา ว คณะกรรมการกฤษฎกี าวนิ ิจฉัยออกมาในแนวเดยี วกนั (เร่ืองที่ ๑๖๘/๒๕๒๙) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดวยสัญชาติไทยโดยหลักดนิ แดน โดย รศ.ดร.พนั ธุทพิ ย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

หนา ๒๐ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ ถูกประกาศออกมาเพ่ือแกไขเพ่ิมเติม พ.ร.บ. สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ ถูกประกาศออกมาเพ่ือแกไขเพิ่มเติม พ.ร.บ. สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ และยกเลิก ปว.๓๓๗ ในวันท่ี ๒๕ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕22 ดังนั้นบุคคลผูที่เกิดระหวางวันที่ ๑๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ จนถึงวันท่ี ๑๕ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕ จะมีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนไดก็จะตองมี ขอเท็จจริงครบองคประกอบ ๓ ประการซ่ึงกําหนดโดย พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซึง่ ถูกเพิ่มเติมโดย ปว.๓๓๗ ดังกลา วมาแลว แตสําหรับผูที่เกิดในประเทศไทยกอนวันที่ ๑๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ซึ่ง ไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนตาม พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ กอนถูกเพิ่มเติม โดย ปว.๓๓๗ ก็จะถูกถอนสัญชาติไทยในวันที่ ๑๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ โดย ปว.๓๓๗ ขอ ๑ ถามีบิดาที่ชอบดวยกฎหมายหรือมารดา (ในกรณีท่ีไมมีบิดาท่ี ชอบดวยกฎหมาย หรอื ในกรณีท่ีไมป รากฏตัวบิดา) เปนคนตางดาวท่ีเขาเมืองมาใน ลกั ษณะไมถาวร บุคคลผูมีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนตาม พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ กอนถูกเพิ่มเติมโดย ปว.๓๓๗ ซ่ึงมีขอเท็จจริงดังตอไปนี้จึงเสียสัญชาติไทยโดยผล ของกฎหมาย:- ก. เปน ผทู ่ีเกดิ ในประเทศไทยโดยมีมารดาไทยและบิดาท่ีชอบดวยกฎหมายท่ี เปน คนตา งดาวทีเ่ ขา เมืองมาในลักษณะไมถ าวร ข. เปนผูท่ีเกิดในประเทศไทยมีบิดาและมารดาตางดาวซึ่งไมจดทะเบียน สมรสกนั แตม ารดาเขา เมอื งมาในลกั ษณะไมถ าวร ค. เปนผูท่ีเกิดในประเทศไทยโดยมีบิดาและมารดาตางดาวซึ่งจดทะเบียน สมรสกันแตบ ิดาเขา เมอื งมาในลกั ษณะไมถ าวร ง. เปนผูทเ่ี กดิ ในประเทศไทยโดยมีมารดาตางดาวที่เขาเมืองมาในลักษณะไม ถาวรแตไ มปรากฏตวั บิดา --------------------------------------------------------------------- (๘) สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึง ถกู แกไขเพิ่มเตมิ โดย พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ 22 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เลมท่ี ๑๐๙ ตอนที่ ๑๓ ลงวันที่ ๒๕ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕ หนา ๓ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วาดวยสัญชาติไทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พันธทุ ิพย กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

หนา ๒๑ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------- เง่ือนไขในการใหสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนที่ใชอยูในปจจุบันเปนไปตาม ขอ กําหนดของพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซึ่งถูกแกไขเพิ่มเติมโดยพ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ พ.ร.บ. น้ีถูกประกาศใชในวันที่ ๒๕ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕23 องคประกอบของขอเท็จจริงที่จะทําใหไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึงถูกแกไขเพ่ิมเติมโดยพ.ร.บ.สัญชาติ มีอยู ๓ ประการ เชนกนั กลาวคือ:- ก. เปนผูท ี่เกิดในราชอาณาจักรไทย (มาตรา ๗(๒)) ข. เปนผูที่เกิดโดยมีบิดาและมารดาตางดาว แตบิดาท่ีชอบดวยกฎหมาย หรือมารดานั้นมสี ถานะพเิ ศษตามกฎหมายระหวางประเทศ (มาตรา ๘) ค. เปน ผูทเ่ี กดิ โดยมบี ดิ าและมารดาตางดาว แตบิดาตามขอเท็จจริงหรือบิดา ตามขอกฎหมายหรือมารดาของผูน้ันเขาเมืองมาในลักษณะไมถาวร (มาตรา ๗ ทวิ) จะเห็นวาบุคคลซ่ึงมีขอเท็จจริงดังตอไปน้ี ยอมจะไดสัญชาติโดยหลักดินแดน :- (ก.) ผูเกิดในประเทศไทยโดยมีบิดาตามขอเท็จจริงเปนผูมีสัญชาติไทยและ มารดาตางดา ว (ข.) ผูเกิดในประเทศไทยโดยมีบิดาและมารดาตางดาวไมวาบิดาและมารดา จะจดทะเบียนสมรสกันหรือไม แตบ ิดาเปนคนตางดา วท่ีเขา เมืองมาในลกั ษณะถาวร (ค.) ผูเกิดในประเทศไทยโดยมีมารดาตางดาวโดยไมปรากฏตัวบิดาแต มารดาเขาเมอื งมาในลกั ษณะถาวร เงื่อนไขในการไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนในลักษณะดังกลาวน้ีจะใชกับผู ทเ่ี กิดในราชอาณาจกั รไทยตัง้ แตวนั ที่ ๒๖ กมุ ภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕ เปนตนไป ในสวนบุคคลที่เกิดกอนวันที่ ๒๕ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕ และมี คุณสมบัติครบตามองคประกอบทั้ง ๓ ประการน้ี แตไมมีสัญชาติไทยโดยหลัก ดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึงถูกเพิ่มเติมโดย ปว.๓๓๗ ก็จะ 23 ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเลมท่ี ๑๐๙ ตอนท่ี ๑๓ ลงวันท่ี ๒๕ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๓๕ หนา ๓ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคดิ วา ดวยสญั ชาตไิ ทยโดยหลักดินแดน โดย รศ.ดร.พันธทุ พิ ย กาญจนะจติ รา สายสุนทร

หนา ๒๒ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนโดยผลของ พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๑๐ และ ๑๑ แตส าํ หรับผูทเ่ี กิดในประเทศไทยกอนวันที่ ๑๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ โดย มีขอเท็จจริงครบองคประกอบที่กําหนดใน พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๓๕ ซ่ึงแกไข ใหมในป พ.ศ. ๒๕๓๕ อาจจะเปนผูซึ่งมีสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ กอนถูกเพ่ิมเติมโดย ปว.๓๓๗ และตอมาเสีย สัญชาติไทยโดยผลของ ปว.๓๓๗ ผลของ พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ จงึ ทําใหบคุ คลดังกลา วกลับคนื สัญชาตไิ ทย --------------------------------------------------------------------- (๙) สัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใต พ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซ่ึงถูก แกไ ขโดย พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ.๒๕๓๕ --------------------------------------------------------------------- พ.ร .บ.สัญชาติ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ. ๒๕๓๕ ไมมี บทบั ญญัติ ท่ี กระทบกระเทือนตอการไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนภายใตพ.ร.บ.สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๐๘ ซึ่งถูกแกไขโดย พ.ร.บ.สัญชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ พ.ร.บ.ฉบับที่ ๓ ตองการเพียงแตยกเลิกหนาที่ที่จะตองเลือกสัญชาติของคนไทยที่เกิดโดยมีบิดาที่ ชอบดวยกฎหมายเปนคนตางดาว ภายใต พ.ร.บ.ฉบับน้ีคนไทยซึ่งมีลักษณะ ดังกลาวไมมีหนาท่ีตองเลือกสัญชาติ การเลือกสัญชาติกลายเปนสิทธิเด็ดขาดท่ี กฎหมายรับรองถาการเลือกทําภายใน ๑ ป นับต้ังแตวันที่เขาบรรลุนิติภาวะ กลาวคือมีอายุครบ ๒๐ ปบริบูรณ ขอใหสังเกตวา คนไทยโดยหลักดินแดนก็จัดเปน คนไทยซง่ึ มบี ดิ าทช่ี อบดว ยกฎหมายเปน คนตา งดาวประเภทหนง่ึ --------------------------------------------------------------------- บทนาํ --------------------------------------------------------------------- จะเห็นไดวา แนวความคิดวาดวยสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนถูกตอเติมมา เรื่อยๆ ตั้งแตกฎหมายท่ีเปนลายลักษณอักษรฉบับแรกจนถึงปจจุบัน จะต้ัง ขอสังเกตไดวากฎหมายไทยรับรองความสัมพันธระหวางรัฐเจาของดินแดนและผูเกิด บนดนิ แดนเสมอ เพยี งแตการรับรองนีเ้ ปนการรับรองโดยมเี ง่ือนไข ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดว ยสญั ชาติไทยโดยหลกั ดินแดน โดย รศ.ดร.พันธทุ พิ ย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

หนา ๒๓ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- เราอาจตง้ั ขอ สังเกตในประการแรกไดวาขอเท็จจรงิ ท่ีกฎหมายไทยยอมรับหรือ เคยยอมรับวามีสถานะเปนขอยกเวนของการไดสัญชาติไทยโดยหลักดินแดนมีอยู ๓ ประการดว ยกันคอื :- ๑. ผูเกิดในประเทศไทยมีบิดาหรือมารดาเปนคนตางดาวที่เขาเมืองมาใน ลกั ษณะไมถ าวร ๒. ผูเ กิดในประเทศไทยมีบิดาหรือมารดาเปนคนตางดาวที่มีสถานภาพพิเศษ ตามกฎหมายระหวางประเทศ ๓. ผูเ กดิ ในประเทศไทยไมม มี ารดาเปน คนไทย24 นอกจากน้ัน ขอเท็จจริงท่ีวาคนไทยโดยหลักดินแดนมีบิดาท่ีชอบดวย กฎหมายเปนคนตางดาวยังทําใหบุคคลนั้นมีสิทธิเลือกสัญชาติ หรือถูกถอนสัญชาติ หรือขาดจากสัญชาติได กลาวคือ กฎหมายเช่ือวาการมีบิดาท่ีชอบดวยกฎหมายเปน คนตา งดา วอาจทําลายความสมั พนั ธระหวา งรัฐเจา ของดนิ แดนและผูเ กดิ บนดินแดน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 24 เฉพาะแตใ น พ.ร.บ.สญั ชาติ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ.๒๔๙๖ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- แนวความคิดวาดวยสัญชาตไิ ทยโดยหลกั ดนิ แดน โดย รศ.ดร.พนั ธทุ พิ ย กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร