Best Practice วาสนา อุ้ยอลงกรณ์

1 1. ช่อื ผลงาน ธนาคารปู บา้ นคลองสน ศูนย์เรยี นรู้ทย่ี ัง่ ยืน 2. หน่วยงาน/สถานศกึ ษา/กศน.ตาบล กศน.ตาบลเกาะชา้ ง อาเภอเกาะชา้ ง 3. ผ้รู บั ผดิ ชอบ นางสาววาสนา อุย้ อลงกรณ์ ครอู าสาสมัคร กศน. 4. ความสอดคลอ้ ง จากนโยบายและจุดเน้นของสานักงาน กศน. ท่ีมีวิสัยทัศน์คนไทยทุกชวงวัยไดรับโอกาสทาง การศึกษาและการเรียนรูตลอดชีวิตอยางมีคุณภาพ มีทักษะที่จาเปนและสมรรถนะท่ีสอดรับกับทิศทางการ พฒั นาประเทศ สามารถดารงชวี ิตไดอยางเหมาะสมบนรากฐานของหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และ สอดคล้องกับพันธกิจ ข้อ 4. สงเสริมสนับสนุน แสวงหา และประสานความรวมมือเชิงรุกกับภาคีเครือขาย ใหเขามามีสวนรวมในการสนบั สนุนและจัดการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย และการเรียนรู ตลอดชีวิตในรูปแบบตาง ๆใหกับประชาชนข้อ และสอดคล้องกับภารกิจต่อเนื่อง ข้อ 1. ดานการจัด การศกึ ษาและการเรยี นรู 1.3 การศึกษาตอเนือ่ ง 1) จัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทาอยางยั่งยืน โดยให ความสาคัญกับการจัดการศึกษาอาชีพเพ่ือการมีงานทาในกลุมอาชีพเกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยก รรม คหกรรม และอาชีพเฉพาะทางหรือการบริการรวมถึงการเน นอาชีพชางพ้ืนฐาน ท่ีสอดคลองกับ ศักยภาพของผูเรียน ความตองการและศักยภาพของแตละพนื้ ท่ีมคี ุณภาพไดมาตรฐานเปนทีย่ อมรับ สอดรับ กับความตองการของตลาดแรงงาน และการพัฒนาประเทศ ตลอดจนสรางความเขมแข็งใหกับศูนยฝกอา ชีพชุมชน โดยจัดใหมีการสงเสริมการรวมกลุมวิสาหกิจชุมชน การพัฒนาหนึ่งตาบลหน่ึงอาชีพเดน การ ประกวดสินคาดีพรีเมี่ยม การสรางแบรนดของ กศน. รวมถึงการสงเสริมและจัดหาฃองทางการจาหนาย สินคาและผลิตภัณฑ และใหมีการกากบั ติดตาม และรายงานผลการจดั การศึกษาอาชพี เพ่ือการมีงานทาอย างเปนระบบและตอเน่ือง 5. ท่มี าและความสาคัญของผลงาน ภาคีเครือข่ายของหน่วยงาน กศน. เป็นเครือข่ายทางสังคมท่ีเกิดจากความสัมพันธ์ระหว่าง บุคคล องค์กร ท่ีเกี่ยวข้องกันในทุกระดับ มีเป้าหมายในการทางานร่วมกันคือการส่งเสริมการเรียนรู้ พฒั นาคณุ ภาพชีวิตใหก้ ับประชาชน ซ่ึงในปจั จบุ นั สงั คมไทยมกี ารเปลีย่ นแปลงไปมาก มีการเจริญกา้ วหน้า ทางเทคโนโลยี การสื่อสาร การคมนาคม ประชาชนมีวถิ ีชวี ิตที่เป็นเปลีย่ นแปลงไป แต่ประชาชนส่วนใหญ่ใน ชุมชนบา้ นคลองสนเปน็ ประชาชนท่ีประกอบอาชีพชาวประมง ยงั มีวถิ ชี ีวิตที่เปน็ แบบชาวบา้ น หาเชา้ กนิ ค่า ปูทะเลนบั เป็นสัตวน์ า้ ชนดิ หน่ึงท่ีมคี วามสาคญั ต่อเศรษฐกิจของประเทศไทย เปน็ ท่นี ยิ มบริโภค โดยทั่วไปเน่ืองจากมีรสชาติดี และมีคุณค่าทางโภชนาการสูง ผลผลิตปูทะเลส่วนใหญ่ได้มาจากการจับปู ในแหล่งธรรมชาติ ซึ่งนับวันจะมีปริมาณลดลงไปทุกทีเนื่องจากความต้องการบริโภคที่เพ่ิมขึ้นทุกๆปี และปัจจุบันปูมีปริมาณลดลงอย่างต่อเนื่องโดยการถูกจับขายอย่างรวดเร็วเกินกว่าธรรมชาติจะทดแทน ได้ทัน ขณะที่การควบคุมเขตประมงปูยังเป็นเร่ืองยากตราบที่ปูยังเป็นสัตว์เศรษฐกิจสาคัญเล้ียงปากเล้ียง ท้องของประชาชน มูลค่าที่เห็นชัดคือจาก 10 ปีก่อน ราคาปูม้ากิโลกรัมละ 90 บาท เดี๋ยวนี้หากซื้อตรง จากชาวประมงราคากิโลกรัมละ 350 บาท หรือหากซ้ือผ่านแม่ค้าราคาก็จะขึ้นเป็นกิโลกรัมละ 500 บาท

2 ไม่สามารถคาดเดาได้ว่าอนาคตเป็นอย่างไร หากสภาพของทะเลเปล่ียนแปลง สัตว์เศรษฐกิจหมดทะเล เพราะคงไม่เพียงชาวประมงรุ่นปัจจุบันท่ีลาบาก ลูกหลานก็อาจหมดอาชีพไปด้วย เพราะมีแต่การจับไม่มี การขยายพันธุ์ชายฝั่งทะเลในพ้ืนที่ของเรายังมีศักยภาพในการพัฒนาเพื่อเล้ียงปูทะเลได้เป็นอย่างดี ฉะนั้น การเผยแพร่ความรู้พ้ืนฐานทางด้านชีววิทยาและด้านเทคนิคการเพาะเลี้ยง อันจะเป็นประโยชน์แก่ ชาวประมงในด้านการพัฒนาวิธีการเพาะพันธ์ุปูให้ได้ผลสาเร็จ เพอื่ ให้ความสาคัญกบั การสรา้ งจิตสานึกและ เผยแพร่ความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างถูกวธิ ี การรักษาเสริมสร้างศักยภาพของ ภูมิปัญญาท้องถ่ินที่มีอยู่ภายในชุมชน และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการเช่ือมโยงองค์ความรู้และ ภมู ิปัญญาทอ้ งถนิ่ นอกจากนี้ยงั มีประโยชน์ในด้านการอนรุ ักษพ์ นั ธ์ุปูในทะเลใหค้ งอย่ตู ่อไป 6. วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพอื่ ส่งเสริมให้มีศนู ย์เรยี นรธู้ นาคารปอู ยู่ในชมุ ชน และสามารถเพาะพนั ธุ์ปูได้อย่างต่อเน่ือง 2. เพ่อื ส่งเสริมการทาการประมงในเชงิ อนุรักษ์ สร้างจติ สานึกในการทาการประมงเชงิ อนุรกั ษ์และมคี วามรับผิดชอบ ในการใชท้ รัพยากรอย่างถกู ต้อง ยงั่ ยืน และถาวรตลอดไป 7. วิธีการดาเนนิ การ 7.1. ขนั้ ตอนการดาเนนิ งาน การดาเนินกระบวนการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในลักษณะของพหุภาคี ต้ังแต่เริ่มต้น กระบวนการ มี 5 ขน้ั ตอน ไดแ้ ก่ ขั้นที่ 1 การสร้างเครอื ขา่ ยพหุภาคี โดยการจดั ประชุมสมั มนาร่วมกัน ผู้นาชุมชน กลุม่ องค์การ บริหารสว่ นทอ้ งถ่ิน กลมุ่ องคก์ รรฐั และเอกชน และ กลมุ่ ภาคตี ่าง ๆ ในชมุ ชน เพ่อื วเิ คราะหป์ ญั หาและความ ต้องการในการพฒั นาหมู่บา้ น โดยการสร้างแหลง่ เรียนรู้รว่ มกับเครือขา่ ย ข้ันท่ี 2 เครือข่ายพหุภาคีร่วมกันกาหนดเป้าหมายและวางแนวทางในการพัฒนาคุณภาพ การศกึ ษาร่วมกันจากการจดั การความรู้ โดยการจัดประชมุ ปรึกษา ขั้นท่ี 3 เครือข่ายพหุภาคีร่วมกันระดมความคิดเห็นเพื่อวิเคราะห์ศักยภาพของตนเองและ ความตอ้ งการของคนในชุมชน ขั้นท่ี 4 การฝึกอบรมให้ความรู้เชิงปฏิบัติการให้กับประชาชนให้มีองค์ความรู้และสามารถ จัดการความรู้(KM) ท่ีสามารถสร้างเครือข่าย (Networking) สนับสนุนให้มีการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร และ การร่วมมือกันด้วยความสมคั รใจ ข้ันท่ี 5 เครือข่ายพหุภาคีร่วมกันเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับการดาเนินงานตามแผนปฏิบัติ งานของเครอื ข่ายต่อไป 7.2. วธิ กี ารดาเนนิ งาน 7.2.1. ประสานความร่วมมือกับชุมชนและร่วมกันจัดกิจกรรมส่งเสริมความรู้ให้ชุมชน เร่ืองการ เพาะพันธป์ุ ู เพ่ือขยายพนั ธ์ุให้มจี านวนประชากรปเู พ่ิมมากขึ้น 7.2.2. จัดกิจกรรมเพาะพันธ์ุปูโดยการอบรมให้ความรูก้ ับชาวประมงในพ้ืนท่ีให้มีความเข้าใจและ มอี งค์ความรใู้ นการอนุรักษป์ แู ละการเพาะพนั ธ์ปุ เู พอ่ื ขยายพนั ธุ์ต่อไป 7.2.3. ชมุ ชนร่วมจดั ตัง้ ศูนยเ์ รียนร้ธู นาคารปูบา้ นคลองสน 7.2.4. มีการประชาสัมพันธ์ให้เครือข่ายและหน่วยงานภาครัฐ ภาคประชาชน ทราบถึงบทบาท และภารกจิ ของธนาคารปูบ้านคลองสน 7.2.5. มกี ารติดตามผลการดาเนนิ กจิ กรรมของกลมุ่ ธนาคารปูอย่างต่อเน่ือง

3 8. ตัวชว้ี ัดความสาเร็จ 8.1. เครือข่ายร่วมกันดาเนินงานร้อยละ 90 8.2. แหล่งเรยี นรู้ท่เี หมาะสมและสามารถจดั การความรู้ได้ 9. การประเมินผลและเครอ่ื งมอื การประเมินผล 9.1. แบบตดิ ตามผลการดาเนนิ งานตามสภาพจริง 9.2. แบบสงั เกตพฤติกรรมของสมาชกิ กลุ่มธนาคารปูบา้ นคลองสน 10.ผลการดาเนนิ งาน 10.1 ดาเนนิ การประชุม ประชาคมหมู่บ้านคลองสน เพ่อื จัดทาธนาคารปู บา้ นคลองสน ณ ศาลา ศาลเจ้าพ่อเกาะช้าง หมู่ 3 ตาบลเกาะชา้ ง อาเภอเกาะช้าง จงั หวัดตราด 10.2 กิจกรรมการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการการเพาะพันธุ์ปูให้กับชาวประมงเพ่ือให้มีองค์ความรู้ มีความตระหนกั ถึงการอนรุ ักษ์พันธปุ์ ูและสามารถจดั การความรู้(KM) ได้โดยใช้กระบวนการกลมุ่ ของสมาชิก ธนาคารปู ณ บ้านคลองสน หมู่ 3 ตาบลเกาะช้าง อาเภอเกาะช้าง จังหวัดตราด

4 10.3 ร่วมกับภาคีเครือข่ายดาเนินการจัดต้ังศูนย์เรียนรู้ธนาคารปูบ้านคลองสน หมู่ 3 ตาบล เกาะชา้ ง อาเภอเกาะชา้ ง จงั หวดั ตราด 10.4 กิจกรรมการติดตั้งแผงโซล่าเซลล์ ธนาคารปูบ้านคลองสน หมู่ 3 ตาบลเกาะช้าง อาเภอเกาะช้าง จงั หวัดตราด

5 10.5 ผลจากการดาเนินงานเพาะพันธ์ุลูกปู ณ ธนาคารปูบ้านคลองสน หมู่ 3 ตาบลเกาะช้าง อาเภอเกาะช้าง จังหวดั ตราด

6 11.กลยทุ ธหรือปัจจัยที่ทาให้ประสบความสาเร็จ การสร้างเครือข่ายธนาคารปู บ้านคลองสน นับเป็นเรื่องท่ีมีความสาคัญในปัจจุบัน เนื่องด้วย เครือข่ายเป็นการจัดระบบใหก้ ลุ่ม บุคคลหรือองค์กรท่ีเป็นสมาชิกดาเนินกิจกรรมบางอย่างรว่ มกัน เพื่อนาไปสู่ จุดหมายท่ีเห็นพ้องต้องกัน การรวมตัว เป็นเครือข่ายจึงควรทาในลักษณะการแลกเปล่ียน ต้องสกัดเอาส่วนดี หรอื จุดแขง็ ของแตล่ ะฝา่ ยมาเรียนรู้และสนับสนุนกนั และกนั เป็นการผนกึ กาลัง (synergy) ซ่ึงผลลัพธ์ทไี่ ด้จาก การทางานเป็นเครอื ขา่ ยมกั จะมผี ลท่ดี ีกว่าการทาใหผ้ ลจากการปล่อยใหต้ า่ งคนต่างทาแล้วนาผลลัพธข์ องแต่ละ คนมารวมกัน ดังน้ันการสร้างเครือข่ายในการ ดาเนินกิจกรรมต่างๆ จะช่วยให้การดาเนินกิจกรรมต่างๆ เป็นไปข้ันตอนและมีระบบ และมปี ระสทิ ธภิ าพสรา้ งประโยชนใ์ หแ้ กช่ ุมชนอย่างแท้จรงิ ปัจจุบันได้มีการจัดต้ังศูนย์เรียนรู้ธนาคารปู บ้านคลองสน มีการดาเนินกิจกรรมการอนุรักษ์ เพาะพันธุ์ปูได้อย่างต่อเนื่อง ท่ีเกิดจากปัจจัยการผลิตท่ีย่ังยืน โดยการใช้พลังงานจากแสงอาทิตย์ ซ่ึงเกิดจาก ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเกาะช้าง ได้ดาเนินการส่งเสริมและสนับสนุนการ จัดสร้างเพ่ือให้มีความย่ังยืนในการอนุรักษ์พันธุ์ปูและเป็นแหล่งเรียนรู้ของคนในชุมชนและหน่วยงานที่ต้อง ศึกษาดูงานอย่างกวา้ งขวาง ธนาคารปู บ้านคลองสน ได้มีการขยายพันธ์ุปูจานวนมากมาตั้งแต่ ปี พ.ศ.2562 จนถึงปัจจุบัน ส่งผลให้จานวนปูในทะเลที่ชาวประมงพื้นบ้านจับได้เพ่ิมปริมาณมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง สังเกตจากการพบเห็น ลูกปูในอ่าวบริเวรบ้านคลองสนจานวนมากขึ้นกว่าเดิม เกิดความสมดุลทางธรรมชาติ ซึ่งมีการทดแทนจากการ ปลอ่ ยลูกปลู งสูทอ้ งทะเล และแหลง่ อนุบาลตามธรรมชาตอิ ย่างต่อเนื่องตลอดมา ศูนย์การศึกษานอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเกาะช้าง โดย กศน.ตาบลเกาะช้าง ได้ส่งเสริมและปลูกฝังจิตสานึกในการทา การประมงเชิงอนุรักษแ์ ละมีความรับผิดชอบ ในการใชท้ รพั ยากรอย่างถูกต้อง ย่ังยนื ให้กับชุมชนบา้ นคลองสน ตาบลเกาะช้าง อาเภอเกาะช้าง จงั หวัดตราด ตอ่ ไป 12.ขอ้ เสนอแนะ การสรา้ งศนู ย์เรียนรู้ธนาคารปู บ้านคลองสน มีความสาเร็จเกดิ ข้ึนอยา่ งมากในระยะท่ีผ่านมา โดยไดรบั ความรว่ มมือจากชมุ ชน ภาคเี ครือข่าย ร่วมกันทุภาคส่วน ซงึ่ องค์ความรู้นย้ี ังขาดการประชาสัมพันธ์ สง่ เสริมให้ผู้ที่สนใจ และนักศึกษาและประชาชนที่ขาดความเขา้ ใจในการอนุรักษ์การเพาะพันธป์ุ ูอยู่เป็น จานวนมาก ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเกาะชา้ ง โดย กศน.ตาบลเกาะชา้ ง จะได้ดาเนนิ การประชาสมั พนั ธ์ศูนยเ์ รียนรูธ้ นาคารปู บา้ นคลองสน และโครงการอยา่ งตอ่ เนอ่ื งทุกช่องทางเพือ่ สรา้ งความเข้มแขง็ ให้กับชมุ ชนได้อยา่ งมัน่ คงด้านการอนรุ กั ษ์และรว่ มกันสร้างศูนย์เรยี นรู้ท่มี ีคุณภาพเชน่ น้ี ต่อไป

7 13.อ้างอิง สานกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย.(2553) คู่มือปฏบิ ัตงิ านครู กศน. ตาบล. กรงุ เทพฯ : สานกั งาน กศน. ขนฏิ ฐา กาญจนรงั สีนนท์. การสร้างเครอื ขา่ ยเพ่ือการพฒั นา. (http://www.comcreate.net/ northphc/files/net.doc) นฤมล นริ าทร. (2534) การสรา้ งเครอื ขา่ ยการทางาน : ข้อควรพิจารณาบางประการ. มปท. การสรา้ งเครือข่าย (Networking). (http://www.med.md.kku.ac.th/site_data/mykku_ med/...//Networking.doc) มงคล สายสูง (2549). การสรา้ งกระบวนการเรยี นรูเ้ พ่ือเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน ตาบลน้าเกี๋ยน กิ่ง อาเภอภเู พยี ง จงั หวัดนา่ น .การบริหารการศกึ ษา มหาวิทยาลยั ราชภัฏอุตรดติ ถ.์