หนังสือเศรษฐกิจพอเพียง

“เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ โดย นายอำ�พล เสนาณรงค์ องคมนตรี

“เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำ�ริ พิมพค์ ร้ังที่ ๑ : พ.ศ. ๒๕๕๘ จ�ำนวนพิมพ ์ : ๒,๐๐๐ เล่ม เรยี บเรยี งโดย : นายอ�ำพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ขอ้ มูลทางบรรณานุกรมของส�ำนกั หอสมุดแห่งชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data อ�ำพล เสนาณรงค์. “เศรษฐกิจพอเพยี ง” ตามแนวพระราชด�ำริ.-- กรุงเทพฯ : สำ� นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพอื่ ประสานงานโครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริ (ส�ำนกั งาน กปร.), ๑๑๒ หนา้ . ๑. เศรษฐกิจพอเพียง. I. ช่อื เรอ่ื ง. ๓๓๐.๙๕๙๓ ISBN 978-616-7671-30-7 จัดพิมพ์โดย : ส�ำนักงานคณะกรรมการพเิ ศษเพอ่ื ประสานงาน โครงการอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ (ส�ำนกั งาน กปร.) อาคารส�ำนกั งานโครงการอนั เนื่องมาจากพระราชด�ำริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยี่ขัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ www.rdpb.go.th

คำ�นำ� “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” เป็นแนวทางการด�ำเนินชีวิต ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานให้แก่คนไทยทั้งประเทศ น�ำไป ปรับประยุกต์ใช้ในการด�ำเนินชีวิต ให้สามารถด�ำรงอยู่ได้อย่างมีความสุข ตามอัตภาพ ส�ำหรับหนังสือ “เศรษฐกิจพอเพียง”ตามแนวพระราชด�ำริ เล่มน้ี นายอ�ำพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ได้รวบรวมและเรียบเรียง จากประสบการณ์ โดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามแนว พระราชด�ำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ท่ีได้พระราชทานพระราชด�ำรัส ไว้ในวาระต่าง ๆ เป็นกรอบแนวทางในการน�ำเสนอเรื่องราว เพื่อแนะน�ำให้ ผเู้ กยี่ วขอ้ งหรอื ผทู้ ส่ี นใจมคี วามเขา้ ใจมากยง่ิ ขน้ึ นอกจากน้ี ทา่ นยงั ไดข้ ยายความ และยกตัวอย่างเพ่ิมเติมให้เห็นภาพชัดเจนย่ิงขึ้น โดยข้อความที่อยู่เหนือเส้น แต่ละข้อเปน็ “กระแสพระราชด�ำรัส” ในวาระตา่ ง ๆ และขอ้ ความท่อี ยใู่ ตเ้ ส้น ท่านได้ขยายความ อธบิ าย และยกตัวอยา่ งเพ่มิ เติม ส�ำนักงาน กปร.จึงได้จัดพิมพ์ข้ึนเพื่อเผยแพร่ให้กับผู้สนใจได้น�ำ ขอ้ มลู ต่างๆ จากหนังสือ “เศรษฐกจิ พอเพยี งตามแนวพระราชดำ� ริ” ไปใช้ ประโยชน์ตอ่ ไป สำ� นกั งาน กปร. กรกฎาคม ๒๕๕๘

ส ารบัญพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัว ๑ ๒“เศรษฐกจิ พอเพียง”๑ “เศรษฐกิจพอเพียง” ๖ จากกระแสพระราชด�ำ รัส องคป์ ระกอบของ ๓“เศรษฐกจิ พอเพยี ง”(๑)๑๐ องค์ประกอบของ ๔“เศรษฐกิจพอเพียง”(๒)๒๒

แนวทางการนำ�ปรัชญา๕ ไปประยกุ ต์ “เศรษฐกิจพอเพียง” การประยุกต์“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ๓๖ (และเกษตรทฤษฎใี หม)่ ๖ไปยังกจิ กรรมตา่ ง ๆ ๑. การพัฒนาคนและพัฒนาองค์กรบนรากฐานความพอเพยี ง ๔๔ ๒. แนวทางปฏิรูปอุดมศกึ ษาบนรากฐานปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ๕๕ ๓. การประยกุ ต์ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งกับงานของ ๖๑ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๔. เศรษฐกิจพอเพียง ภาคธุรกจิ และอุตสาหกรรม ๖๙ ๕. เศรษฐกิจพอเพยี ง ประยกุ ต์กับงาน “วิจัย และประดิษฐ์ คิดคน้ ” ๗๒ ๖. เศรษฐกิจพอเพียงกบั การทำ�งานวิจยั ๗๕ ตามแนวพระราชดำ�ริเศรษฐกจิ พอเพียง ๗. ปจั จยั หรือองค์ประกอบของเศรษฐกิจพอเพียง ๘๔ จากการพิจารณาแปลงเกษตร “ทฤษฎีใหม”่ ๘. บทสรุป ๙๘



๑ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั “เศรษฐกจิ พอเพยี ง”

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอนั เนือ่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางย่ขี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทาน แนวพระราชด�ำริปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็น ครง้ั แรก ในวนั ท่ี ๔ ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๔๐ และทรงเพม่ิ เตมิ ในวนั ที่ ๔ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ แตโ่ ดยแทจ้ รงิ แลว้ ทรงนำ� ประสบการณ์ท่ีทรงบ�ำเพ็ญโครงการพระราชด�ำริต่างๆ เพ่ือบ�ำบัดทุกข์และบ�ำรุงสุขแก่พสกนิกรตลอดรัชกาลกว่า ๖๙ ปี และทรงน�ำมาประมวลเป็นแนว “ปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง” และทรงประยกุ ต์เปน็ “เกษตรทฤษฎี ใหม่” เพอ่ื เป็นแนวทางประกอบอาชพี ของประชาชนระดบั รากหญ้า และได้พระราชทานพระราชด�ำรัสแก่ประชาชน เมื่อวันท่ี ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ และเพิ่มเติมในวันท่ี ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๘ 2

ปี ๒๕๓๙ ประเทศประสบภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ หรือฟองสบแู่ ตก หน่วยงานราชการและประชาชนต่างน้อมรับแนวพระราชด�ำริ “เกษตร ทฤษฎีใหม่” ไปปฏิบัติ และหลังจากการฟังกระแสพระราชด�ำรัสเพ่ิมเติม เกี่ยวกับ “เศรษฐกิจพอเพียง” ในปี ๒๕๔๐ และ ๒๕๔๑ ประชาชนใน อาชพี ตา่ งๆ ไดข้ อนอ้ มนำ� แนว “ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ไปประยกุ ต์ กับอาชีพ และการดำ� รงชีวติ ของคนที่ค่อนขา้ งหลากหลาย 3

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพ่ือประส�นง�นโครงก�รอันเนือ่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี ัน เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ หลังจากน้ัน ได้มีพระราช ด�ำรัสแนะน�ำ และทรงให้ค�ำ อรรถาธิบายเก่ียวกับ “เกษตร ทฤษฎีใหม่” และ “เศรษฐกิจ พอเพียง” เพิ่มเติมแก่ข้าราชการ นักวิชาการ และข้าราชบริพารกลุ่ม เล็กๆ อีกบ้าง ในโอกาสที่เสด็จฯ ไปทรงงานท่ีศูนย์ศึกษาการพัฒนา อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ และ “แปลงเกษตรทฤษฎใี หม”่ บางแปลง อีกหลายครัง้ ปญั หาขณะนี้ คอื ความเขา้ ใจ ของวทิ ยากร (สาวก) และประชาชนท่ี รับฟังค�ำบรรยายอาจจะไม่เหมือนกัน แม้บางท่านจะใช้เอกสารที่ได้ทูลเกล้า ทูลกระหม่อมถวายเพ่ือขอพระบรม ราชวินิจฉัย แต่ก็เป็นเอกสารที่มี ข้อความสั้นมาก ส�ำหรับพระราช กรณียกิจท่ีทรงบ�ำเพ็ญมาตลอดระยะ เวลา ๖๙ ปี สว่ นใหญจ่ งึ ต้องประยุกต์ ตามความเข้าใจของแต่ละคน ดังน้ัน ส่ิงท่ีเหล่าวิทยากรท้ังหลายควรจะได้ ด�ำเนนิ การขณะน้ี 4

๑. ขอเข้าเฝ้าฯ กลุ่มเล็กๆ เพ่ือขอพระราชทาน พระราชวนิ จิ ฉยั และพระบรมราโชวาทเพม่ิ เตมิ (แตค่ งจะคอ่ นขา้ งยาก ในชว่ งน)ี้ ๒. ติดตามผลการประกวดแปลงเกษตรทฤษฎีใหม่ และธุรกิจเศรษฐกิจพอเพียง ที่ส�ำนักงาน กปร. ได้จัดประกวด ทั่วประเทศน้ี และการเสด็จฯ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี พระราชทานรางวลั แกผ่ ชู้ นะการประกวดประเภท และอันดับต่างๆ ในวันพฤหัสบดีที่ ๒๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๐ ณ อิมแพค เมอื งทองธานี ๓. คณะวทิ ยากรเขา้ ร่วมปรึกษาหารอื กันเพอ่ื สงั คายนา ค�ำสอน และจัดทำ� ค่มู อื การบรรยายทีส่ มบรู ณต์ ่อไป 5

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเน่อื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางย่ีขนั เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๒“เพศรอษฐเกพิจยี ง” จากกระแสพระราชดำ�รัส (วนั ท่ี ๔ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ และ ๔ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๑) 6

พอมี พอกนิ – เพียงน้ีกพ็ อ แปลวา่ “เศรษฐกิจพอเพียง” (มากกวา่ พ่งึ ตนเอง) ๑.พูดจาก็เพยี งพอ – ปฏิบตั ิงานกพ็ อเพียง – ท�ำอะไรก็พอเพียง พ่ึงตนเอง : “อุ้มชตู ัวเองได้ใหพ้ อเพียงกบั ตัวเอง” “เรา (พอ) อยไู่ ด้ ไมเ่ ดือดรอ้ น” “โรงงาน (อตุ สาหกรรม) ผลติ เองด้วยวัตถดุ ิบภายในประเทศ” “ตอ้ งไม่ฟงุ้ เฟอ้ อยอู่ ยา่ งประหยัด” 7

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ จดั พิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ตามแนวพระราชด�ำ ริ สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่ือประส�นง�นโครงก�รอนั เน่ืองม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นักง�น กปร.) ๒. พอประมาณ : อาคารสำานักงานโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยี่ขนั เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ “จะปฏิบัติ ๑๐๐ เปอรเ์ ซน็ ต์ คงท�ำไม่ได้ เพียงครอบครัวละเศษหนง่ึ ส่วนสี่กน็ า่ จะพอ” “ไม่ฟุ่มเฟอื ย ไม่หรูหรา” “ทำ� โครงการต้องท�ำด้วยความรอบคอบ อยา่ ตาโตเกนิ ไป” “พอประมาณตามอัตภาพ” ๓.“พอมี พอกิน พออยู่ มคี วามสงบ” เดนิ ทางสายกลาง : “ไม่สุดโต่ง ไม่โลภมาก” ๔. มภี มู ิคุม้ กนั : “พยายามลดคนกลาง ลดคา่ ขนส่ง” (สหกรณ์) “อมุ้ ชูใหป้ ระชาชนมีงานทำ� มรี ายได้” “ทัง้ ผ้ผู ลติ ท้ังผูบ้ รโิ ภคมีความสุข” 8

๕. มีเหตุผล : “บางอยา่ งอาจดูฟมุ่ เฟอื ย ถ้าจะทำ� ก็สมควรทจี่ ะท�ำ... แต่ตอ้ งไมไ่ ปเบียดเบียนคนอน่ื ” ๖.“จะท�ำโครงการอะไร จะตอ้ งนกึ ถงึ อัตภาพและสิ่งแวดลอ้ ม” คนดี : “พอในความต้องการ มคี วามโลภน้อย ๗.เมอ่ื มคี วามโลภนอ้ ยก็เบยี ดเบยี นคนอน่ื น้อย” สามคั คี : “ความคิดเหน็ กเ็ หมือนกนั ความเพยี งพอในความคดิ กค็ อื แสดงความคดิ เหน็ ของตนเอง ความเหน็ ของตัวเอง และปลอ่ ยให้คนอนื่ พูดบา้ ง อย่าทะเลาะกนั ” “ต้องสามัคคกี นั ตอ้ งไม่ปัดขากนั มากเกนิ ไป” (วันท่ี ๑๒ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๙) 9

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” อาคารสาำ นกั งานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางย่ีขัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ “เศรษฐกจิ“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ๓“พเอศงคร์ปอษร(ะกฐ๑เอกบพขจิ )องยี ง”โทรศพัท์๐๒๔๔๗๘๕๐๐โทรสาร๐๒๔๔๗๘๕๖๒ ตามแนวพระราชดำาริ พอเพียง” ตามแนวพระราชด�ำ ริจัดพิมพโ์ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอนั เนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) www.rdpb.go.th โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี 10

๑. พ่ึงพาตนเอง (อตฺตาหิ อตฺตโน นาโถ) “พอมี พอกิน – เพยี งนกี้ ็พอ” “อมุ้ ชตู วั เองใหพ้ อเพยี งกบั ตวั เอง” “เรา (พอ) อยไู่ ด้ ไม่เดือดรอ้ น” “โรงงานควรผลติ เองด้วยวัตถุดิบในประเทศ” “ไมฟ่ ้งุ เฟอ้ อยู่อยา่ งประหยดั ” ปี ๒๕๑๓ โครงการพฒั นาที่ดินหนองพลับ-กลัดหลวงตามพระราช ประสงค์ จัดสรรท่ีดินให้ ๖๕ ครอบครวั ครอบครัวละ ๒๕ ไร่ จา่ ยค่าทีด่ ิน ไรล่ ะ ๒๕๐ บาท ใชค้ นื ภายใน ๑๒ ปี ค่าเช่าทด่ี นิ ไร่ละ ๑ บาท - รัฐบาลชว่ ยขุดสระ โดยใชเ้ งินภาษี - ควรใชข้ องผลติ ในประเทศ - บรหิ ารงานอยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ ประหยัด - ลดค่าใชจ้ า่ ยที่ไม่จำ� เปน็ ไมฟ่ ่มุ เฟือย น้ำ� ไฟ น้�ำมัน (โรงพยาบาล โรงแรม รีสอร์ท โรงงาน ร้านอาหาร มหาวิทยาลัย ฯลฯ) - แปรรปู ผลติ ผลครวั เรอื น เชน่ ถงุ พลาสติกเหลอื ใช้ เคร่ืองจักสาน - โรงงานควรสนบั สนุนฝา่ ยเกษตรกรรม - อยา่ สง่ เสริมระบบให้สนิ บน วง่ิ เต้น เส้น - ใหร้ ักศกั ดิ์ศรขี องตนเอง เคารพตัวเอง ม่ันใจในตนเอง 11

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอนั เนอ่ื งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๒. พอประมาณ “พอมี พอกิน พอใช้ ของประชาชนส่วนใหญ่ เป็นเบอ้ื งตน้ กอ่ น... จงึ คอ่ ยสรา้ ง คอ่ ยเสรมิ ความเจรญิ และฐานะเศรษฐกจิ ขนั้ สงู ขนึ้ ไปตามลำ� ดบั ” (มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วันท่ี ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๗) “ไม่ฟ่มุ เฟอื ย ไม่หรูหรา” “ทำ� โครงการตอ้ งทำ� ดว้ ยความรอบคอบ อยา่ ตาโตเกินไป” “พอประมาณตามอัตภาพ” “พอมี พอกนิ พออยู่ มคี วามสงบ” “จะปฏิบัติร้อยเปอรเ์ ซน็ ต์ คงไมไ่ ด”้ “เพยี งครอบครัวละเศษหนึง่ สว่ นสนี่ า่ จะพอ” (แลว้ ค่อยๆ เพิม่ ขน้ึ ตามลำ� ดับ) ประหยัด ค่อยเปน็ คอ่ ยไปตามก�ำลังทุน หากกู้ ก็กู้พอเหมาะสม พอตัว เลือกลงทุนท่ีมีรายได้ท่ีแน่นอน อย่าให้ใหญ่เกินไป เสี่ยงเกินไป อย่าหวังให้รวยเร็วนัก เมื่อต้ังตวั แล้ว คอ่ ยขยายกิจการตอ่ ไปตามล�ำดบั ควรท�ำ บญั ชคี า่ ใชจ้ า่ ยประจำ� วนั สรา้ งตกึ ควรสรา้ งฐานใหม้ น่ั คง 12

๓. เดนิ สายกลาง (มัชฌิมาปฏปิ ทา) “ต้ังอยู่ในความไมป่ ระมาท” “ไมส่ ุดโต่ง ไม่โลภมาก” “งานปรบั ได้ ยดื หยุ่นได้” “ไมร่ วย แตก่ ็ไมจ่ น ไม่อดอยาก” - มอี าหาร หรอื ผลติ ผลหลายอยา่ ง กระจายทนุ แรงงาน ผลติ ผลตา่ งๆ ตลอดปี - โรงงานใชว้ ตั ถดุ บิ หลายอยา่ งจากหลายแหลง่ ถา้ จำ� เปน็ ตอ้ งใชข้ องนอก กใ็ ช้ ถา้ จำ� เปน็ ตอ้ งกู้ กต็ อ้ งกู้ ๔. มีภมู ิคุ้มกนั “พยายามลดคนกลาง ลดค่าขนส่ง” ใช้ระบบสหกรณร์ วมกลมุ่ “อุ้มชใู ห้ประชาชนมีงานทำ� มรี ายได”้ “ขยันหม่นั เพียร ใฝห่ าความรตู้ ลอดชีวติ ” “รจู้ ักอดทน อดกลน้ั ” “น้�ำ คือชีวิต” ผู้รู้ควรแก้ปัญหาเร่ืองน�้ำของ ประเทศ - ควรมสี ระนำ�้ ในแปลง ชว่ ยปรบั ตวั ไดใ้ นสภาพ แล้ง และนำ�้ ท่วม ลดโรค แมลงศตั รู - มคี วามรู้ ความสามารถกบั งานทท่ี ำ� พอสมควร - พัฒนาบคุ ลากรใหม้ ีความรู้ ความสามารถ - เลอื กคนดี คนเก่งทำ� งาน - อย่าแห่ท�ำตามกันโดยไม่มีความรู้และ ประสบการณ์ 13

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพอ่ื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอื่ งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยข่ี ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๕. มีเหตุผล “บางอยา่ งอาจดูฟมุ่ เฟือย แตถ่ ้าทำ� ให้มคี วามสขุ ถ้าทำ� ไดก้ ส็ มควรที่จะทำ� แต่ตอ้ งไมเ่ บยี ดเบียนคนอน่ื ” “จะทำ� โครงการอะไรจะต้องนกึ ถงึ อัตภาพและส่งิ แวดลอ้ ม” “เสียสละประโยชนส์ ว่ นตวั เพื่อประโยชนอ์ ันยง่ิ ใหญข่ องประเทศชาติ” - การท�ำงานต้องใช้ความรู้ สตปิ ัญญา สามารถเลือกท�ำงานได้ตาม แผนงานและล�ำดับความส�ำคัญที่ถูกต้อง และสามารถปรับแผนงานได้เมื่อ ประสบปญั หา อุปสรรค - พอใจในสงิ่ ทม่ี อี ยู่ และทไ่ี ดม้ าโดยชอบธรรม - ติดตามความก้าวหน้าของบ้านเมืองและ ของโลกอยเู่ สมอ - งานบางอยา่ งทำ� เองไมไ่ ดก้ ต็ อ้ งจา้ งเอกชน / ผูช้ �ำนาญทำ� แต่ต้องโปรง่ ใส 14

๖. เป็นคนดี l พระราชทานพระบรมราโชวาทเน่ืองในโอกาสวันขึ้นปีใหม่ ของทกุ ปี l พระบรมราโชวาท/พระราชทานปรญิ ญาบัตร “พอในความตอ้ งการ มคี วามโลภน้อย กเ็ บยี ดเบียนคนอืน่ นอ้ ย” “บำ� เพญ็ กรณยี กจิ ดว้ ยความซอ่ื สตั ยส์ จุ รติ ซอ่ื ตรงตอ่ งาน ตอ่ หนา้ ท”่ี “ยดึ มัน่ ศีลธรรมและความยตุ ิธรรม” “บ�ำเพ็ญความดีดว้ ยนำ�้ ใจอนั บริสทุ ธิ”์ “ขยันหมั่นเพียร ต้องรู้จักตัวเอง ไม่อวดดี ไม่หลงตัว ไม่อวดเก่ง ไม่โอ้อวด รู้จักถ่อมตัว รู้จักรับฟังความคิดเห็นของคนอ่ืน ไม่พูดมาก พูด ในวาระทค่ี วร พดู เพอ่ื ปรบั ปรงุ ใหเ้ ปน็ คนดี รจู้ กั เสยี สละ ทำ� งานเพอ่ื ประโยชน์ ส่วนรวม เพื่อสังคมท่ีดี เพื่อประโยชน์ของประเทศชาติ ต้องหาความรู้และ ประสบการณเ์ พิ่มเติมตลอดชีวิต” คนไทยยังขาดคุณธรรมอยู่มาก ขาดตัวอย่าง ทด่ี ี มคี ่านยิ มท่ผี ดิ ขาดผูบ้ รรยาย ขาดความโปรง่ ใส 15

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเน่ืองม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยขี่ นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๗. รู้ รัก สามคั คี “ถอื เอาความรกั ความสามคั คี ปรองดอง หนั หนา้ เขา้ หากนั มองกนั ในทางท่ีด”ี “ท�ำงานดว้ ยความคิด เหน็ อกเห็นใจกัน” “เมตตา มงุ่ ดี มุ่งเจรญิ ต่อกนั ” “ชว่ ยเหลือเกือ้ กลู กนั ” (วันท่ี ๙ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๕๔๙) “ความรเู้ หมอื นกนั แตม่ คี วามแตกตา่ งกนั ตอ้ งปรกึ ษากนั (ใชป้ ญั ญา) อย่าเถียงกัน (ใช้อารมณ์) จะได้ค�ำตอบ เพราะความจริงมีเพียงอย่างเดียว แต่ความเทจ็ มหี ลายอย่าง” - คนรวยช่วยคนจนบา้ ง เสียภาษีบา้ ง - คนทไ่ี ดร้ บั ประโยชนค์ วรชว่ ยคนเสยี ประโยชน์ บ้าง อย่าใหฐ้ านะตา่ งกันนัก (คณะต่างๆ) - เกษตรกร เพื่อนบ้าน ตอ้ งแลกเปลยี่ นอาหาร กนั บา้ ง - มคี วามผกู พันกับสงั คมรอบดา้ น หมายเหตุ ข้อความที่อยู่เหนือเส้นของแต่ละข้อเป็น “พระราชด�ำรัส” ขอ้ ความทอี่ ยใู่ ตเ้ สน้ เปน็ การขยายผลเพม่ิ เตมิ ของผบู้ รรยาย 16

(ส.ค.ส. พระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจา้ อย่หู วั เม่อื ปี ๒๕๔๔) 17

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอื่ ประส�นง�นโครงก�รอนั เนอื่ งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางย่ขี นั เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ เกษตรกร เพื่อนบา้ น ตอ้ งแลกเปล่ียนอาหาร กนั บ้าง 18

ตัวอยา่ ง ๑. ทฤษฎใี หม่ - ทำ� ใหค้ นตา่ งจงั หวดั มาทำ� งานในกรงุ เทพฯ นอ้ ยลง ลดความเส่ยี งในการเดินทาง เปน็ ตวั อย่างปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ๒. ลดคา่ น้�ำ คา่ ไฟฟา้ และปุ๋ย ๒.๑ หอ้ งนำ้� ปดิ -เปดิ ไฟ โดยอัตโนมัติ (มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์) ๒.๒ เว้นการใช้ลิฟต์ บา้ ง ใชบ้ นั ไดบางเวลา (กรมวชิ าการ เกษตร) ๒.๓ ลดการใช้น�้ำ โถปัสสาวะชายบางเวลา (ร้าน พะยอม) ๒.๔ หมุนเวียนใช้น�้ำ ในโรงพยาบาล โรงแรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (เชน่ ศิรริ าช, คาบานา ชมุ พร, คำ� แสดรีสอรท์ กาญจนบุร)ี ๒.๕ หมุนเวียนการใช้อินทรียวัตถุ ใบไม้แห้ง ใบไม้สด ก่ิงไม้ ของรสี อรท์ ๒.๖ EGAT : ปกติคนไทยตั้งเครื่องปรับอากาศท่ีอุณหภูมิ ๒๕ องศาเซลเซยี ส หากพรอ้ มใจกันเพ่มิ เปน็ ๒๗ องศาเซลเซียส จะท�ำให้ค่า ไฟฟา้ ทั้งประเทศลดลง ๒๐,๐๐๐ ล้านบาท คิดเป็นรอ้ ยละ ๑๐ ของค่าไฟฟา้ ทงั้ ประเทศ (๒๐๐,๐๐๐ ล้านบาท) 19

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอ่ื ประส�นง�นโครงก�รอนั เนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางย่ขี นั เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๓. รางวลั สมเดจ็ เจา้ ฟา้ มหดิ ล (วันที่ ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๐) นายแพทย์DilipMahalanabis ชาวอนิ เดยี รกั ษาคนไขโ้ รคอจุ จาระรว่ ง อหวิ าตกโรค โดยเกลอื แร่ ลดอตั ราการตายจากรอ้ ยละ ๒๐ – ๓๐ เหลอื เพียงรอ้ ยละ ๓ ๔. การประดิษฐ์ของ เหลือใช้ เอาหมวก เส้ือของ นายแพทย์และพยาบาลมาท�ำ กล่องเก็บความเย็นและความ ร้อน (Thermos) ทำ� ของจักสาน จากทางมะพรา้ ว เศษของเหลอื ใช้ ตา่ งๆ ทำ� ของช�ำรว่ ย - ควรทำ� สถานทตี่ วั อยา่ ง ของเศรษฐกิจพอเพียง เชน่ แปลง เกษตร โรงแรม/รสี อร์ท โรงพยาบาล โรงเรียน มหาวิทยาลยั สถานท่ีราชการ - กรมประมงแนะเศรษฐกิจพอเพยี ง ไมจ่ บั ปลาในฤดูวางไข่ - การรักษาตวั เองให้สุขภาพดี ไม่เจบ็ ปว่ ย ไม่ประสบอุบตั เิ หตุ เพ่อื ประหยดั งบประมาณของสว่ นรวม 20

๕. “คนด”ี และ “รู้รกั สามัคคี” ๕.๑ พระราชทานพระบรมราโชวาท เนอื่ งในโอกาสตา่ งๆ และ พระราชทานค�ำอวยพรปใี หม่ ผ่าน ส.ค.ส. พระราชทาน ตัง้ แต่ปีใหม่ ๒๘ ปี (พ.ศ. ๒๕๓๐ – ๒๕๕๘) ๕.๒ พระราชทานปรญิ ญาบตั ร ๔๓ ปี (พ.ศ. ๒๔๙๔ – ๒๕๑๗ และ ๒๕๓๔ – ๒๕๔๑) ๕.๓ วนั เฉลมิ พระชนมพรรษา พระราชทานพระบรมราโชวาท วนั ท่ี ๔ ธันวาคม ของทกุ ปี ๕.๔ วนั สวนสนามทหารรักษาพระองค์ 21

“เศรษฐกจิ พอเพียง” อาคารสำานกั งานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ “เศรษฐกจิ“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ๔“อเพศงครอ์ปษระเฐกพอกบจิยี ของง ”(๒)โทรศัพท์๐๒๔๔๗๘๕๐๐โทรสาร๐๒๔๔๗๘๕๖๒ ตามแนวพระราชดำาริ พอเพียง” ตามแนวพระราชด�ำ ริจดัพมิพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอ่ื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอื่ งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) www.rdpb.go.th โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี 22

๑. พ่ึงตนเอง ๒. พอประมาณ ๓. เดนิ สายกลาง ๔. มีภมู คิ ุม้ กนั ๕. มีเหตผุ ล ๖. เป็นคนดี ๗. มีความสามัคคี 23

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเนอื่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๑. พ่ึงตนเอง (อตฺตาหิ อตฺตโน นาโถ) ให้ช่วยตนเองได้ ไมร่ อรบั ความชว่ ยเหลอื จากรัฐอยู่เสมอ ใชค้ วามสามารถของตนเอง - ตอ้ งเรยี นรู้หาประสบการณ์ ประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ย ประหยดั งบประมาณ ลดคา่ ใช้จา่ ยท่ีไมจ่ �ำเป็น ใช้อย่างมีเหตุมผี ล อย่าฟมุ่ เฟอื ย อยา่ ฟงุ้ เฟ้อ - พยายามใชข้ องทม่ี ีอยูแ่ ลว้ ของท่ีผลิตได้เอง หรือผลติ ในประเทศ บริหารงานอย่างมีประสทิ ธภิ าพ ประสทิ ธผิ ล - ม่ันใจในตัวเอง ยืนได้ด้วยตัวเอง แต่ถ้าจ�ำเป็นต้องกู้ยืม ก็ท�ำได้ แตต่ ้องมเี หตมุ ีผล - รกั ศักดิศ์ รขี องตัวเอง เลกิ ระบบฝาก ระบบเส้น - ปลูกพชื อาหารแบบผสมผสาน - ขุดสระน�้ำ - ปลูกตน้ ไม้ ไมย้ ืนต้น - อย่าเผาต้นไม้ หรอื เศษจากต้นไม้ ให้แปรรปู หรอื ทำ� ปุ๋ยอนิ ทรีย์ - ประหยัดการใช้ปจั จยั สี่ 24

๑) อาหาร : บรโิ ภคของทจ่ี �ำเปน็ แกร่ า่ งกาย ของทีผ่ ลติ เอง ลดการ บริโภคเน้อื สตั ว์ ลดการไปซ้ือกับข้าวจากทไ่ี กลบา้ น ๒) เชื้อเพลิง : ลดการใช้เช้ือเพลิงจากน�้ำมันจากซากพืชใต้ดิน ลดการใช้รถยนต์ จกั รยานยนต์ หรอื เคร่อื งท่นุ แรง ใช้จักรยาน เรอื หรือขน้ึ รถโดยสารสาธารณะ ๓) น้�ำ : แยกน้�ำบริโภคกับน�้ำอุปโภค น�้ำเพ่ือการเกษตร น้�ำท่ีใช้ ซักผ้า ล้างถ้วยชาม อาบน้�ำ ควรผ่านกรรมวิธีให้สะอาด ก่อนน�ำไปใช้เพ่ือ การเกษตร หรือทิ้งลงไปในล�ำนำ�้ สาธารณะ ๔) ไฟฟ้า : ลดการใช้ให้น้อยลง โดยเฉพาะเคร่ืองใช้ต่าง ๆ เช่น เคร่ืองปรบั อากาศ พัดลม ไฟแสงสว่าง เตารีด ฯลฯ เม่ือไมใ่ ช้ให้ถอดปลกั๊ หรือปดิ สวติ ช์ 25

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่ือประส�นง�นโครงก�รอันเน่ืองม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยขี่ ัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๕) กระดาษ : ใชอ้ ย่างประหยดั อยา่ เผา ลดการใชถ้ งุ พลาสตกิ ๖) บ้านและการวางของในบ้าน : ควรท�ำให้โปรง่ ลมพัดผา่ นได้ ๗) ขยะ : ไม่เผา แยกประเภท นำ� ไปขาย ฝงั กลบหรือเผาเฉพาะ ที่เป็นอินทรียวัตถุ ๘) สุขภาพและอนามัย : รักษาสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ อย่าหาโรคมาใส่ตัว เปน็ ต้น 26

๒. พอประมาณ - ประเทศก�ำลังพัฒนา ค่อนข้างยากจน ขาดทรัพยากรธรรมชาติ เชอ้ื เพลงิ แรธ่ าตุ เคยมที รพั ยากรปา่ ไม้ ดนิ นำ้� สมบรู ณ์ แตก่ ารบรหิ ารจดั การ ไม่ดีถกู ท�ำลายไปมาก - มีประชากรมาก จึงต้องรู้จักพัฒนาให้มีความรู้ รู้จักการวางแผน การปฏิบัติท่ีดีตามล�ำดับความส�ำคัญ ตามก�ำลังคน และตามก�ำลังเงินที่มี ตามอัตภาพ งานใดที่ขาดงบประมาณก็วางแผนต่อยอดในอนาคต เลือกใช้ เทคโนโลยแี ละเครอ่ื งมอื ทนุ่ แรงทเี่ หมาะสม อยา่ ใหเ้ กนิ ฐานะเกนิ ความจ�ำเปน็ - “พอมี พอกนิ พออยู่ มคี วามสงบ” “ในระยะแรกทำ� ไดค้ รอบครวั ละ เศษหนงึ่ สว่ นสก่ี น็ า่ จะพอ” เมอื่ วางพนื้ ฐานมน่ั คงแลว้ จงึ คอ่ ยขยายตวั (กจิ การ) ต่อไปตามล�ำดับ - ไมค่ วรใชป้ จั จยั ดำ� รงชวี ติ ที่ ราคาสูง หากมีของท่ีผลิตได้ภายใน ประเทศควรใช้ - การปลกู พชื หากลดการไถ พรวนใหน้ อ้ ยลง ลดการใชส้ ารเคมลี ง จะลดการปลดปล่อยก๊าซมีเทน และ ไนโตรเจนออกไซด์ 27

“เศรษฐกจิ พอเพียง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเน่อื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๓. เดนิ สายกลาง (มชั ฌมิ าปฏิปทา) - ตั้งอยู่ในความไม่ประมาท ไม่สุดโต่ง ไม่โลภมาก ไม่รวยเกินไป ไมจ่ นเกนิ ไป ไมส่ ขุ เกนิ ไป ไมท่ กุ ขเ์ กนิ ไป ไมต่ ระหนเ่ี กนิ ไป ไมฟ่ มุ่ เฟอื ยเกนิ ไป - อยา่ ตงั้ ความหวงั ของผลงานใหต้ รงตามเปา้ หมายและวตั ถปุ ระสงค์ ท่ีคาดไว้นัก แต่ต้องท�ำงานตามหลักการและวิธีที่ก�ำหนดไว้ หากผลงาน ไม่ตรงตามท่ีคาดหวังไว้ ต้องยอมรับสภาพความเป็นจริง และปรับแผนงาน ได้ในอนาคต - ต้องมคี วามซอ่ื ตรงกับงาน ยึดหลกั ความถกู ตอ้ ง เปน็ ธรรม - ไม่ยึดหลักวิชาสมัยใหม่เกินไปนัก เช่น ระหว่างหนังสือกับ IT คนสูงอายุกับเด็ก คนชนบทกับคนกรุง คนจนกับคนรวย อย่าให้แตกต่าง หรอื มชี ่องว่างต่างกันมากนกั - การประกอบกิจกรรมใด เช่น การผลิตอาหาร ควรปลูกพืช หลายๆ อยา่ งผสมผสานกนั เป็นการกระจายทนุ กระจายแรงงาน มงี านทำ� ตามก�ำลังตลอดปี ท�ำให้เกิดความสมดุล ศัตรูพืชก็จะน้อยลง ใบพืช เขียวสดดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ตลอดปี ลดการเผาเศษพืช ปลดปล่อย คารบ์ อนไดออกไซดน์ ้อยลง แตผ่ ลิตออกซิเจนและความช่มุ ช้ืนเพมิ่ ข้ึน 28

(ส.ค.ส. พระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจา้ อย่หู วั เม่อื พ.ศ.๒๕๓๖) 29

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ทกุ คนจึงต้อง พยายามหาความรู้ และประสบการณ์ อยา่ งเต็มท่ี ต้องขยนั หมน่ั เพยี ร ใฝ่หา ความรเู้ พ่มิ เตมิ ตลอดชวี ิต 30

๔. มีภูมิคุ้มกัน จะต้องมีความรู้พ้ืนฐาน ประสบการณ์ และมคี วามฉลาดพอสมควร ซง่ึ แตล่ ะคน อาจมไี มเ่ ทา่ กนั เพราะมคี วามหลากหลายทางพนั ธกุ รรม และสิง่ แวดลอ้ มต่างกัน โอกาสที่จะเรยี นรจู้ ึงไมเ่ หมอื น กัน ภูมิคุม้ กนั แต่ละคนจึงไม่เท่ากัน ดังน้ัน ทุกคนจึงต้องพยายามหาความรู้และ ประสบการณอ์ ยา่ งเตม็ ท่ี ตอ้ งขยนั หมน่ั เพยี ร ใฝห่ าความรู้ เพิ่มเติมตลอดชีวิต ผู้ท่ีมีความรู้และประสบการณ์มาก จะต้องชว่ ยผ้ทู ี่ยังดอ้ ยกวา่ ตวั อย่างของภมู ิค้มุ กัน : ๑. รา่ งกายแข็งแรง สขุ ภาพดี ๒. มีความรแู้ ละประสบการณ์ ๓. มเี งนิ สำ� รอง ๔. มีอาหารและนำ�้ ส�ำรอง ๕. มชี ่ือเสียง (credit) พื้นที่เกษตรกรรมในไร่นาจะมีการขุดสระน้�ำ เพิ่มขึ้น กระจายอยู่ท่ัวไป ท�ำให้พืชลดความเสียหาย เม่ือเกิดภาวะแห้งแลง้ และช่วยเพิ่มการดดู ซบั คาร์บอน ไดออกไซด์มากข้นึ และเกดิ ความชุ่มชื้นของพืน้ ที่ ทรพั ยากรนำ้� บนบกมเี พยี งรอ้ ยละ ๒ ของพนื้ ที่ นำ�้ โลก ชว่ ยดดู ซบั คารบ์ อนไดออกไซดไ์ ดไ้ มม่ าก แตช่ ว่ ย การดำ� รงชวี ติ ของมนษุ ย์ สตั ว์ และพชื ผล ชว่ ยการเกษตร การอตุ สาหกรรม และอาจนำ� มาใชเ้ ปน็ พลงั งานผลติ ไฟฟา้ ไดแ้ ทนนำ้� มนั และถา่ นหนิ 31

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอนั เน่อื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางย่ีขนั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๕. มเี หตผุ ล การทำ� งาน ต้องใช้ความรู้ สติปัญญา และ ประสบการณ ์ รจู้ กั เลอื กวธิ ที ำ� งาน ให้เป็นไปตามแผนท่ีก�ำหนดไว้ ให้เหมาะสมกับสภาพตัวเอง งบประมาณ และสง่ิ แวดลอ้ ม หาก ไม่รู้ ให้ถามผู้ที่รู้ได้อ่านจากต�ำรา ได้ ติดตามความก้าวหน้าทางวิชาการและเทคโนโลยีได้จากสื่อ ข้อมูล และขา่ วสาร อยา่ เกง่ คนเดยี ว งานบางอยา่ งอาจมากเกนิ กำ� ลงั อาจจา้ งผชู้ ว่ ยได้ เช่น รู้จักปลูกพืชผสมผสานท่ีเหมาะสม ว่าควรปลูกพืชชนิดใดบ้างจึงจะอยู่ ร่วมกนั ได้ บางอยา่ งมใี บใหม่เขยี วสดตลอดปี เช่น สกั ยางนา เต็ง รงั เป็นตน้ ควรปลูกบ้าง หากอยู่ใกล้ป่า ควรฟื้นฟูป่าหรือปลูกป่า โดยปล่อยให้ ฟื้นตัวเอง ไม่รังแกป่า ไม่ตัดต้นไม้มากเกินไป อย่าปอกเปลือกป่า หรือดิน เม่ือปลูกป่าควรใช้พืชท้องถ่ินท่ีบริโภคได้ ใช้ประโยชน์ทางก่อสร้างได้และ ใชเ้ ป็นเชื้อเพลงิ ได้ และควรปลูกไม้ ยนื ตน้ ทม่ี ดี อกบนภเู ขา เพอ่ื ใหเ้ มลด็ แพร่พันธุ์ได้รวดเรว็ รู้จักสาเหตุของภาวะโลก ร้อนและแนวทางป้องกัน และลด ความรุนแรง เสียสละประโยชน์ ส่วนตัวเพื่อประโยชน์อันยิ่งใหญ่ ของสว่ นรวมและประเทศชาติ 32

(ส.ค.ส. พระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจา้ อย่หู วั เม่อื พ.ศ. ๒๕๔๗) 33

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอนั เนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยขี่ นั เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๖. เป็นคนดี ข้อ ๑ – ๕ ท�ำให้เปน็ คนเกง่ แลว้ ตอ้ งเป็นคนดดี ้วย ต้องมีความซ่ือสัตย์สุจริตต่อตัวเอง ต่อหน้าท่ี และต่อสังคม มีคุณธรรม มีจรรยาบรรณ ขยันหม่นั เพียร ตอ้ งรู้จกั ตวั เอง ไม่ลมื ตวั ไม่อวดเกง่ อวดดี อวดตวั รจู้ กั ถอ่ มตวั รจู้ กั รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของคนอนื่ ไมพ่ ดู มาก พดู ในวาระ ทคี่ วรพูด ไมม่ คี วามโลภมาก รจู้ กั เสยี สละท�ำงานเพอ่ื ประโยชนแ์ กส่ ังคม แก่ ประเทศชาติ ต้องหาความรู้และประสบการณ์ตลอดชีวิต หัวหน้าจะต้องมี ความเป็นธรรมและยุติธรรม รู้ รสู้ ภาพบา้ นเมือง เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดลอ้ ม รู้จักรักษาธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม เช่น การอนุรักษ์ธรรมชาติ ปลกู ตน้ ไม้ ลดการตดั ต้นไม้ ลดการเผาปา่ ไมผ่ ลติ ขยะ ลดการเผาขยะ และ ลดการทำ� นำ�้ เสยี ลดการใชไ้ มป้ ่า อาหารป่า หากท�ำอุตสาหกรรม ควรลดการท�ำลายภูเขา ท�ำลายป่าดงดิบ ปา่ ชายเลน ประหยัดการใช้เชือ้ เพลงิ ส�ำหรับหน่วยราชการท่ีรับผิดชอบพื้นท่ี จะต้องมีมาตรการรักษา ภเู ขา แหลง่ นำ้� ปา่ บก ป่าชายเลน ชายทะเล และภูมิทัศนต์ ่างๆ ดว้ ย ลดการ สร้างอนสุ าวรยี เ์ พอื่ ตัวเอง หรอื หารายไดจ้ ากการทำ� ลายธรรมชาติดังกล่าว รัก รกั งาน รกั เพอ่ื นรว่ มงาน รกั บ้านเมอื ง สามคั คี 34

๗. มีความสามัคคี “ถอื เอาความรกั ความสามคั คี ปรองดองกนั หันหน้าเขา้ หากัน” “ท�ำงานด้วยความเห็นอกเห็นใจกัน และท�ำด้วยความขยันหมั่น เพียร” “บริหารจัดการให้เป็น การช่วยเหลือเกื้อกูลกัน” พบปะ ประชุม แลกเปล่ยี นข้อคิดเหน็ กนั บอ่ ยๆ และเสรี (วิสฺสาส ปรมา ญาติ) “ความรู้อาจเหมือนกัน แต่ความเห็นอาจต่างกัน ต้องปรึกษากัน (โดยปญั ญา) อย่าเถยี งกนั (โดยใช้อารมณ์) จะไดค้ �ำตอบ เพราะความจรงิ มี อย่างเดียว แต่ความเท็จมหี ลายอยา่ ง” รักษาความสามัคคี ท้ังระดับบุคคลในครอบครัว และเพ่ือนบ้าน ช่วยเหลือกันในการประกอบอาชีพ และร่วมสร้างพ้ืนฐานหลักท่ีจ�ำเป็นต่อ การผลติ เชน่ แหล่งน�้ำ เส้นทางคมนาคม ป่าชุมชน ตลอดทั้งสหกรณต์ า่ ง ๆ (วนั ที่ ๒๗ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๕๐) 35

“เศรษฐกจิ พอเพียง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตตามามแนแนวพวพระรระารชาดชด�ำ รำ�ิริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอื่ ประส�นง�นโครงก�รอันเนือ่ งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดำาริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยขี่ ัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๕ แนวทางการนำ�ปรัชญา “เศรษพฐกอจิ เพยี ง” ไปประยุกต์ 36

ปัจจุบันได้มีการน�ำแนวคิดและปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ไปถา่ ยทอดประยกุ ต์ และขบั เคลอื่ นแกป่ ระชาชนชาวไทย ทุกระดับชั้น อาชีพ และวัย รวมถึงการใช้ส่ือประเภท ตา่ งๆ เชน่ การบรรยาย การอบรม บทความวทิ ยุ โทรทศั น์ เพลงสากล เพลงพื้นเมือง และการแสดงประเภทต่างๆ เป็นจ�ำนวนมาก แต่จากการส�ำรวจความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียงของประชาชน พบว่าส่วน ใหญ่ยังมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียง น้อยมาก จนถึงไม่เข้าใจเลย แสดงว่าวิธีการถ่ายทอด ความรู้ประเภทต่างๆ ตลอดจนการบรรยายของวิทยากร หลายทา่ นยงั ไม่ถูกต้องหรอื เหมาะสมเท่าทค่ี วร จำ� เป็นจะ ต้องมีการปรับปรุงด้วยวิธีการหลายอย่าง เช่น มีการ 37

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ 38

ประชุมหารือกันระหว่างวิทยากรและหน่วยงานท่ี เกยี่ วขอ้ ง เพอ่ื จดั ทำ� วธิ กี ารถา่ ยทอด ประยกุ ตใ์ หถ้ กู ตอ้ ง ขึ้น ต้องมีการค้นหาหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ที่มีวิธีการปฏิบัติงานตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี งอยา่ งตรงตามแนวคดิ เพอื่ ใหเ้ ปน็ ตวั อยา่ ง และ วิทยากรหลายท่านจะต้องกลับไปศึกษาและพิจารณา พระราชกรณยี กจิ และพระราชดำ� รขิ องพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทไ่ี ดท้ รงบำ� เพญ็ ปฏบิ ตั มิ าตงั้ แตป่ ี ๒๔๙๔ ตามสาขาวชิ าและอาชพี ตา่ งๆของประชาชนตามลำ� ดบั ของกาลเวลา ดงั น้ี 39

“เศรษฐกิจพอเพียง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ๑ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอนั เนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดำาริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยี่ขนั เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ การสาธารณสขุ การแพทย์ อาหารของประชาชน เชน่ ข้าว ๒ปลา นม ผัก ผลไม้ และ สตั วเ์ ล็ก เปน็ ต้น ๓ อาชีพและการด�ำรงชีวิตของ ประชาชนในทอ้ งถน่ิ ทกุ ภาค และ องคป์ ระกอบทเี่ กย่ี วขอ้ ง ไดแ้ ก่ น้ำ� ปา่ ไม้ ดนิ และสิง่ แวดลอ้ ม ๔การศกึ ษา 40

๕ เศรษฐกิจ 41 สงั คม ๖ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ๗ พลังงานและส่ิงแวดล้อม เทคโนโลยีสารสนเทศ และนิเทศศาสตร์ ๘๙อนื่ ๆ

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอันเน่ืองม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยขี่ ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ วิทยากรจะตอ้ งน�ำองค์ ประกอบของเศรษฐกจิ พอเพยี งทค่ี นเขา้ ใจไป ประยกุ ต์กบั อาชพี และ งานต่าง ๆ 42

วิทยากรจะต้องน�ำองค์ประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงที่คนเข้าใจ ไปประยุกต์กับอาชีพและงานต่างๆ เช่น กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ สถาบนั อดุ มศึกษา ภาคธรุ กิจ และอุตสาหกรรม นักวิจัย นักประดิษฐ์ นักวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี นักพัฒนาพลังงาน ทดแทน นักสังคมและจิตวิทยา นักศึกษาวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร ผนู้ ำ� ชมุ ชนทอ้ งถ่นิ พนักงานในสังกัดกรงุ เทพมหานคร ครแู ละโรงเรียนสังกัด กรุงเทพมหานคร นิสิตปริญญาโทและหัวหน้ากลุ่มประชาชนที่สุพรรณบุรี สระแก้ว อตุ รดิตถ์ และชลบุรี กรมสง่ เสรมิ สหกรณ์ ธนาคารเพื่อการเกษตร และสหกรณ์ และนกั พนั ธุศาสตร์ เป็นต้น นอกจากน้ี ควรมีการท�ำการวิจัยรวบรวมพระราชกรณียกิจของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่เสด็จข้ึนครองสิริราชสมบัติ เม่ือวันที่ ๙ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๔๘๙ จนถึงปัจจุบนั โดยแยกออกเป็นแตล่ ะปี (๖๙ ป)ี และกจิ กรรมภายในแตล่ ะปี (๘ กจิ กรรมหลกั ) และมสี รปุ ผลงานของกจิ กรรม แต่ละเรื่อง โดยเฉพาะแนวทาง “เศรษฐกิจพอเพียง” เพื่อให้วิทยากร ผ้บู รรยายและประชาชนทส่ี นใจได้ศึกษาคน้ คว้าด้วยตนเอง 43

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ อาคารสาำ นักงานโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดำาริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖“เศรษฐกิจ“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ“เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริจดัพมิพโ์ดย ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่ือประส�นง�นโครงก�รอนั เน่อื งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริโดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ๖ “ก(แเาลศระรเปกษรษฐะตยกรุกิจทตพฤ์ ษอฎเพใี หยี มง)่ ”โทรศัพท์๐๒๔๔๗๘๕๐๐โทรสาร๐๒๔๔๗๘๕๖๒(ส�ำ นกั ง�น กปร.) www.rdpb.go.th โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ไปยังกจิ กรรมตา่ ง ๆ ๑. การพฒั นาคนและพฒั นาองค์กรบนรากฐาน ความพอเพยี ง ๑) พงึ่ ตนเอง (อตตฺ าหิ อตตฺ โน นาโถ) - ต้องเรียนรู้หาประสบการณ์ ประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ย ประหยดั งบประมาณ ลดคา่ ใชจ้ า่ ยทไ่ี มจ่ ำ� เปน็ ใชอ้ ยา่ งมเี หตมุ ผี ล อยา่ ฟมุ่ เฟอื ย อยา่ ฟงุ้ เฟอ้ - พยายามใชข้ องทมี่ อี ยแู่ ลว้ ของทผ่ี ลติ ไดเ้ อง หรอื ผลติ ใน ประเทศ บรหิ ารงานอย่างมีประสทิ ธิภาพ เกิดประสิทธผิ ล - ม่ันใจในตนเองยืนได้ด้วยตัวเอง แต่ถ้าจ�ำเป็นต้องกู้ยืม ท�ำได้แตต่ ้องมเี หตผุ ล - รักศกั ด์ศิ รขี องตนเอง เลกิ ระบบฝาก ระบบเสน้ 44