คู่มือ การลด การคัดแยกและใช้ประโยชน์ ขยะมูลฝอย

คมู่ ือคค้ี 8^คู่มือ คู่มือ การลด คดั แยกและใชป้ ระโยชน์ ขยะมลู ฝอย

คานา สบื เนอ่ื งจากปจั จุบันปัญหาเกี่ยวกับขยะมูลฝอย เป็นมลพิษท่ีก่อให้เกิดผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและ ส่ิงแวดล้อมทั้งทางตรงและทางอ้อม เป็นเร่ืองเร่งด่วนที่ทุกคนต้องร่วมมือร่วมใจกันจัดการโดยการลด คัดแยก และนาขยะมูลฝอยกลับมาใช้ประโยชน์ให้มากที่สุด อันจะส่งผลให้ปริมาณขยะมูลฝอยลดลงในภาพรวมของ ประเทศ บริษัท ธนารักษ์พัฒนาสินทรัพย์ จากัด (ธพส.) ในฐานะหน่วยงานผู้รับผิดชอบบริหารจัดการศูนย์ ราชการฯ ได้ตระหนักถึงปัญหาที่เกดิ จากขยะมลู ฝอยของศูนย์ราชการฯ จึงได้จัดทาคู่มือการลด คัดแยกและใช้ ประโยชน์ขยะมูลฝอย เพ่ือนาไปใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการลด คัดแยกและการนาขยะมูลฝอย กลับมาใช้ประโยชน์เพื่อมงุ่ สู่เป้าหมายในการลดปรมิ าณขยะมูลฝอย ณ แหลง่ กาเนดิ ธพส. หวังเป็นอย่างย่ิงว่าคู่มือฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ในการดาเนินการจัดการขยะมูลฝอยอันจะเป็น การแก้ไขปญั หาผลกระทบจากขยะมลู ฝอยต่อประชาชนและสิ่งแวดลอ้ มได้ บรษิ ทั ธนารกั ษ์พัฒนาสินทรัพย์ จากัด สงิ หาคม 2556

สารบญั 1 วธิ ีชว่ ยลดปรมิ าณขยะได้ดว้ ยแนวคิด 5R 2 3 ประเภทขยะมลู ฝอย และการคดั แยก 4 5  ขยะย่อยสลาย หรือ มลู ฝอยย่อยสลาย  ขยะรีไซเคิล หรอื มูลฝอยท่ียงั ใชไ้ ด้ 7  ขยะทั่วไป หรอื มูลฝอยทัว่ ไป  ขยะอันตราย หรอื มลู ฝอยอนั ตราย 8 วธิ กี ารคัดแยกขยะมลู ฝอย เอกสารอ้างองิ

วธิ ีช่วยลดปริมาณขยะไดด้ ว้ ยแนวคดิ 5R R1 (Reduce) เปน็ การลดปริมาณขยะท่ีอาจเกิดข้ึน เช่น การลดปริมาณการใช้บรรจุภัณฑ์ โดยเลือกใช้สินค้าที่บรรจุ ในบรรจภุ ณั ฑ์ขนาดใหญแ่ ทนขนาดเลก็ การเลอื กใช้ผลิตภณั ฑ์ท่มี คี วามเปน็ พิษต่อสิ่งแวดล้อมน้อยทสี่ ุด R2 (Reuse) เป็นการนามาใช้ใหม่หรือเป็นการใช้ซ้า เช่น นาขวดกาแฟมาใส่น้าตาล การใช้กระดาษพิมพ์ทั้งสอง หน้า ซ่ึงเป็นการพยายามใชส้ ิ่งของตา่ งๆ หลายๆ ครั้งกอ่ นทีจ่ ะท้ิงหรือเลอื กใช้ของใหม่ R3 (Repair) เป็นการนามาแก้ไข นาวัสดหุ รืออปุ กรณ์ทชี่ ารุดเสียหายมาซ่อมใช้ใหม่ กอ่ นทีจ่ ะท้งิ เป็นขยะ R4 (Recycle) การหมุนเวียนกลับมาใช้ นาขยะมาแปรรปู ตามกระบวนการของแตล่ ะประเภท เพอ่ื นากลับมาใช้ใหม่ R5 (Reject) การหลีกเล่ียงการใช้วัสดุท่ีทาลายยาก หรือวัสดุท่ีใช้คร้ังเดียวทิ้ง เช่น โฟม ปฏิเสธการใช้ผลิตภัณฑ์ท่ี ย่อยสลายยาก (กรมควบคมุ มลพิษ, ๒๕๕๐) -1-

ประเภทขยะมลู ฝอย และการคัดแยก โดยทวั่ ไปแล้วขยะแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. ขยะย่อยสลาย หรือ มูลฝอยย่อยสลาย คือ ขยะที่เน่าเสียและย่อยสลายได้เร็ว สามารถนามา หมักทาปุ๋ยได้ เช่น เศษผัก เปลือกผลไม้ เศษอาหารใบไม้ เศษเนื้อสัตว์ เป็นต้น แต่ไม่รวมถึงซากหรือ เศษของพืช ผัก ผลไม้ หรือสัตวท์ ่เี กดิ จากการทดลองในห้องปฏบิ ัตกิ าร เปน็ ต้น คัดแยกใสถ่ ุงสี เขียว ถงั รองรับมูลฝอยย่อยสลาย คอื ถงั สเี ขียว -2-

2. ขยะรีไซเคิล หรือ มูลฝอยที่ยังใช้ได้ คือ ของเสียบรรจุภัณฑ์หรือวัสดุเหลือใช้ ซ่ึงสามารถนา กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ได้ เช่น แก้ว กระดาษกระป๋องเคร่ืองดื่ม เศษพลาสติก เศษโลหะ อลูมิเนียม ยางรถยนต์ กลอ่ งเครอ่ื งดม่ื แบบ UHT เปน็ ต้น คดั แยกใส่ถงุ สี เหลอื ง ถงั รองรับมลู ฝอยทย่ี งั ใช้ได้ (รไี ซเคลิ ) คอื ถงั สเี หลอื ง -3-

3. ขยะท่ัวไป หรือ มูลฝอยท่ัวไป คือ ขยะประเภทอ่ืนนอกเหนือจากขยะย่อยสลาย ขยะรีไซเคิล และขยะอันตราย มีลักษณะท่ีย่อยสลายยากและไม่คุ้มค่าสาหรับการนากลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ เช่น ห่อพลาสติกใส่ขนมถุงพลาสติกบรรจุผงซักฟอก พลาสติกห่อลูกอม ซองบะหมี่ก่ึงสาเร็จรูป ถุงพลาสติกเปื้อนเศษอาหาร โฟมเป้ือนอาหาร ฟอยล์เป้ือนอาหาร ซองหรือถุงพลาสติกสาหรับบรรจุ เคร่อื งอปุ โภคด้วยวธิ ีรดี ความรอ้ น เปน็ ต้น คดั แยกใส่ถุงสี นา้ เงิน ถังรองรบั มลู ฝอยท่ัวไป คือ ถงั สนี า้ เงนิ -4-

4. ขยะอันตราย หรือมูลฝอยอันตราย คือ มูลฝอยที่ปนเปื้อน หรือมีองค์ประกอบของวัตถุ ดังต่อไปนี้ 1) วัตถุระเบดิ ได้ 2) วตั ถุไวไฟ 3) วตั ถอุ อกไซด์และวตั ถเุ ปอร์ออกไซด์ 4) วตั ถมุ ีพิษ 5) วตั ถทุ ท่ี าให้เกดิ โรค 6) วตั ถกุ ัมมันตรงั สี 7) วัตถุทกี่ ่อให้เกิดการเปลย่ี นแปลงทางพันธุกรรม 8) วัตถกุ ดั กร่อน 9) วัตถทุ ก่ี ่อใหเ้ กิดการระคายเคอื ง 10) วัตถอุ ยา่ งอื่นท่ีอาจกอ่ ให้เกิดผลกระทบตอ่ คุณภาพส่งิ แวดล้อมหรืออาจทาให้เกิดอันตราย แก่บุคคล สัตว์ พืชหรือทรัพย์ เช่น หลอดฟลูออเรสเซนต์ถ่านไฟฉายหรือแบตเตอร่ีโทรศัพท์เคล่ือนท่ี ภาชนะท่ใี ช้บรรจุสารกาจดั แมลงหรอื วชั พืช กระป๋องสเปรยบ์ รรจุสีหรือสารเคมี เปน็ ตน้ วธิ งี า่ ยๆ ท่บี ่งชี้ว่าผลิตภณั ฑห์ รือภาชนะเปน็ ขยะอนั ตราย -5-

คัดแยกใสถ่ งุ สสี ้ม หรอื สีเทา ถงั รองรบั มลู ฝอยอนั ตราย คอื ถงั สีสม้ หรือ ถังสเี ทาฝาสม้ -6-

วธิ กี ารคัดแยกขยะมลู ฝอย ประเภท วธิ คี ดั แยก การนาไปใช้ประโยชน์ ขยะอินทรีย/์ ขยะย่อยสลาย - คัดแยกอาหาร ก่ิงไม้ ใบไม้ ออก - รวบรวมเศษอาหารไว้เลยี้ งสัตว์ ขยะรไี ซเคิล จากขยะอื่นๆ - นาเศษผักผลไม้และเศษอาหาร ขยะอนั ตราย (ขยะพิษ) - จัดหาภาชนะท่ีมีฝาปิดเพื่อแยก ไ ป ท า ข ย ะ ห อ ม ห รื อ น้ า ห มั ก เศษอาหาร ผกั ผลไม้ จุลินทรยี ์ [EM] - เศษใบไม้ก่ิงไม้ ผสมกับกากที่ได้ จากการทาขยะหอมกลายเป็น ป๋บุ หมกั อินทรีย์ - แยกขยะรีไซเคิลท่ีขายได้แต่ละ - รวบรวมมาเข้ากิจกรรมของ ประเภทให้เป็นระเบียบ เพ่ือ ชุมชน เช่น ธนาคารขยะแลกแต้ม ส ะ ด ว ก ใ น ก า ร ห ยิ บ ใ ช้ ห รื อ ขยะแลกไข่ ธนาคารขยะผ้าป่ารี จาหน่าย ไซเคลิ เปน็ ตน้ - นามาใช้ซ้าโดยประยุกต์เป็น อุปกรณ์ในบ้าน เช่น ขวดน้า พ ล า ส ติ ก ม า ตั ด เ พ่ื อ ป ลู ก ต้ น ไ ม้ กระป๋องน้าอัดลมตัดฝาใช้เป็นแก้ว น้า ขวดแก้ว ขวดพลาสติกมาใส่ กาแฟ เครื่องปรุง ต่างๆ หรือ ผงซักฟอกชนดิ เตมิ ได้ ฯลฯ - แยกขยะอันตราย ออกจากขยะ - ข ย ะ อั น ต ร า ย บ า ง ป ร ะ เ ภ ท อื่นๆ โดยในการคัดแยกต้องระวัง สามารถนากลับมาแปรรูปใช้ใหม่ ไม่ให้ขยะอันตรายแตกหัก หรือ ได้ เช่น หลอดฟลูออเรสเซนต์แบบ สารเคมที ีบ่ รรจอุ ย่เู ข้าสู่ร่างกาย ตรง แบตเตอรี่โทรศัพท์เคลื่อนที่ ถา่ นชาร์จ เปน็ ตน้ แตใ่ นปัจจุบันยัง ไมม่ มี ลู คา่ พอที่จะขายได้ -7-

-8-

เอกสารอา้ งอิง กรมสวัสดกิ ารและคุม้ ครองแรงงาน. ค่มู ือการคัดแยกขยะอันตรายในสานักงาน. กรงุ เทพมหานคร, 2554 กรมควบคุมมลพิษ. คู่มือแนวทางการลด คัดแยก และใช้ประโยชน์ขยะมูลฝอยสาหรับอาสาสมัครพิทักษ์ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ มหมบู่ า้ น. กรงุ เทพมหานคร, 2551 จัดทาโดย ฝา่ ยบริหารอาคารและสถานท่ี บริษทั ธนารักษ์พัฒนาสนิ ทรัพย์ จากดั (ธพส.) โทร. 0-2142-2357 โทรสาร. 0-2143-8890 www.dad.co.th -9-