บทที่ 1_เรื่องที่ 1 ลักษณะภูมิศาสตร์ทางทะเลของโลก

บทที่ 1 ลกั ษณะภมู ศิ าสตร์ ทางทะเล

2 ลกั ษณะพน้ื ทท่ี างทะเลและมหาสมทุ ร จะอยรู่ ะหวา่ งทวปี ตา่ ง ๆ ทเ่ี ปน็ แผน่ ดนิ ลกั ษณะภมู ศิ าสตร์ ซึ่งมนุษย์เราอยู่อาศัยกัน ในขณะ ทางทะเลของโลก เดียวกันก็หมายความว่า โลกเรามี มหาสมทุ รลอ้ มรอบทวปี ตา่ ง ๆ ไวด้ ว้ ย โลกทเี่ ราอาศยั อยนู่ ้ี มขี นาดกวา้ งใหญ่ เชน่ กนั ทงั้ น้ี ในสว่ นทอ่ี ยขู่ อบ ๆ ของ ประกอบด้วยแผน่ ดิน หรอื ที่เรยี กว่า “ทวีป” มหาสมุทรเรียกว่าทะเล บางส่วน และแผน่ น้ำ� หรอื ทเ่ี รยี กวา่ ทะเลหรอื มหาสมทุ ร เรยี กวา่ อ่าว (บางทเี ราใชค้ �ำวา่ ทะเล หากย้อนอดีตไปกว่า 4 พันล้านปีที่ผ่านมา แต่หมายถึงมหาสมทุ รก็มี) โลกเปน็ เพยี งกอ้ นหนิ หลอมเหลว รอ้ น และใหญ่ มีการปะทุของภูเขาไฟจ�ำนวนมาก และ ความลกึ เปน็ เมตร การระเบิดของดาวหางและอุ กกาบาต การระเบดิ ดงั กลา่ วนำ� ไปสกู่ ารผสมธาตตุ า่ ง ๆ 0 ในโลกและจากอวกาศ ก๊าซเหล่าน้ี ได้แก่ ออกซิเจน และไฮโดรเจน ซงึ่ ทำ� ให้น้�ำบนโลก 200 เพิ่มขึ้น ในช่วงแรกผิวโลกอยู่ในรูปของก๊าซ จนพนื้ ผวิ ของโลกเยน็ ตัวลงทอ่ี ุณหภมู ติ ่�ำกวา่ 4,000 100 องศาเซลเซียส ในเวลาน้ันเป็นเวลา 5,000 3.8 พนั ลา้ นปที ผ่ี า่ นมา น้ำ� ไดค้ วบแนน่ เปน็ ฝน และตกลงบนพ้นื ดิน น้�ำทส่ี ะสมในบรเิ วณทมี่ ี 10,000 ร่องลกึ ทร่ี าบลมุ่ คอ่ ย ๆ กลายเปน็ มหาสมทุ ร ซง่ึ เรยี กวา่ บาดาล มหาสมทุ รดงั้ เดมิ และเปน็ เวลาอกี นบั พนั ลา้ นปี น้ำ� ทสี่ ะสมแลว้ เออ่ ลน้ มากขึน้ จนก่อตัวขึ้นเปน็ มหาสมทุ รทขี่ ยายพน้ื ทอี่ อกไปอยา่ งกวา้ งขวาง เกือบ 3 ใน 4 ของพืน้ ผิวโลก พื้นผิวท่ีเป็นน้�ำ หรือเรียกว่า ทะเล และมหาสมทุ รนน้ั นบั เปน็ สว่ นของเปลอื กโลก ทมี่ ลี ักษณะคล้ายกับแอ่งและมนี ้�ำปกคลมุ อยู่ มเี น้ือที่ประมาณ รอ้ ยละ 71 ของเปลือกโลก ทั้งหมด ทั้งน้ี แผ่นพื้นน้�ำที่เป็นมหาสมุทรน้ี เป็นพื้นที่ท่ีเช่ือมต่อกันของน่านน้�ำต่าง ๆ ของโลก ประกอบด้วยผิวน้�ำขนาดใหญ่ ซ่ึ ง ค ร อ บ ค ลุ ม พ้ื น ท่ี ผิ ว โ ล ก ป ร ะ ม า ณ 361,132,000 ตารางกโิ ลเมตร (139,434,000 ตารางไมล)์ นบั เปน็ ปรมิ าตรน้ำ� รวม ประมาณ 1,332,000,000 ลกู บาศก์กิโลเมตร (320,000,000 ลกู บาศก์ไมล์)

3 ผิวหน้าของทะเลและมหาสมุทร จะเป็นระดับน้�ำทะเลซึ่งไม่ได้ แบนราบเหมือนแผน่ กระดาษ แต่จะโค้งนูนออกมา เหมอื นเป็นส่วนหน่ึง ของเปลือกโลก ระดับน้�ำทะเลและมหาสมุทรจะไม่คงที่ แต่จะมี การเปลย่ี นแปลงไปได้ เพราะน้ำ� เปน็ ของเหลวสามารถเปลย่ี นรปู ทรงไดง้ า่ ย โดยท่กี ารเปล่ียนแปลงของระดับน้�ำทะเล จะเปน็ การเปล่ียนเพียงชั่วครง้ั ช่ัวคราว ซึง่ อาจจะเกิดขึ้นเพราะมีน้�ำข้นึ น้�ำลง หรอื มฝี นตกมากผิดปกติ หรอื มีลมพัดมาเหนือน้�ำทะเล และจะท้งิ รอ่ งรอยของการเปลี่ยนแปลงให้ สงั เกตได้ตามขอบชายฝ่ งั ทง้ั น้ี ความลกึ โดยเฉลยี่ ของมหาสมทุ รประมาณ 3.7 กิโลเมตร (12,450 ฟุต หรือ 2.36 ไมล์) โดยด้านตะวันตกของ มหาสมทุ รแปซฟิ กิ ถอื กนั วา่ เปน็ ตอนทล่ี กึ ทสี่ ดุ ของทะเลและมหาสมทุ รทงั้ หมด ท่ีมีชือ่ เรยี กวา่ รอ่ งลึกบาดาลมาเรยี น่า (Mariana Trench) มีความลึกถึง 10.692 กิโลเมตร (35,640 ฟุต หรอื 6.75 ไมล์) แผน่ ดนิ ไหลท่ วีป ลาดทวีป พน้ื ท้อง มหาสมทุ ร ลาดทวีป

4 ผนื น้ำ� ของโลกเปน็ พนื้ แผน่ ตอ่ เนอ่ื งกนั โดยมกี ารเคลอ่ื นทขี่ องน้ำ� ไปรอบ ๆ โลก ทง้ั น้ี ผนื น้ำ� ของโลกแบง่ ออกเปน็ 5 มหาสมทุ ร ดงั น้ี 1. มหาสมุทรแปซิฟิก (Pacific Ocean) เปน็ มหาสมทุ รทใ่ี หญท่ ส่ี ดุ คลมุ พนื้ ทจี่ ากมหาสมทุ รใต้ ส่มู หาสมุทรอารค์ ติก มหาสมุทรแปซิฟิกเปน็ พน้ื ท่ีเช่อื มต่อ ระหว่างออสเตรเลีย เอเชีย และอเมรกิ า โดยมหาสมุทร แปซฟิ กิ มาบรรจบมหาสมทุ รแอตแลนตกิ ณ บรเิ วณตอนใต้ ของทวปี อเมรกิ าใต้ที่แหลมฮอรน์ (Cape Horn) 2. (มAหtาlaสnมtทุicรOแอcตeaแลn)นตกิ มหาสมุทรแปซิฟกิ เปน็ มหาสมทุ รทใี่ หญเ่ ปน็ อนั ดบั สอง เปน็ มหาสมทุ รทมี่ พี นื้ ทตี่ อ่ จาก มหาสมทุ รใต้ โดยตงั้ อยรู่ ะหวา่ งทวปี อเมรกิ า แอฟรกิ า และยโุ รป ดา้ นเหนอื ตดิ กบั มหาสมทุ รอารก์ ตกิ มหาสมทุ รแอตแลนตกิ ประชดิ กบั มหาสมทุ รอนิ เดยี บรเิ วณตอนใต้ของทวีปแอฟรกิ าทแี่ หลมอะกะลัส (Cape Agulhas) 3. มหาสมทุ รอนิ เดยี (Indian Ocean) เปน็ มหาสมทุ รทใ่ี หญเ่ ปน็ อนั ดบั สาม ต้งั อยูท่ างเหนือมหาสมทุ รใต้ และขยายพ้นื ท่ขี ึ้นไปจนถึงประเทศอินเดีย คาบสมทุ รอาหรบั และเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ โดยประกบท้ังสองด้านด้วยแอฟรกิ าตะวันตก และ ออสเตรเลยี ทางตะวนั ออก มหาสมทุ รอินเดยี บรรจบกับมหาสมทุ รแปซฟิ กิ ทางทิศตะวนั ออกบรเิ วณใกล้กับออสเตรเลีย

5 มหาสมทุ รอารก์ ตกิ มหาสมุทร แอตแลนตกิ มหาสมุทรใต้ มหาสมุทรอินเดีย 4. ม(SหoาuสtมhุทerรnใตO้ cean) 5. (มAหrาcสtiมcุทOรcอeาaรnก์ )ติก เป็นมหาสมุทรที่ใหญ่เป็น เปน็ มหาสมทุ รทเ่ี ลก็ ทส่ี ดุ ใน 5 มหาสมทุ ร อนั ดับสี่ ตัง้ อยรู่ อบแอนตารก์ ติกา เชอื่ มตอ่ กบั มหาสมทุ รแอตแลนตกิ ใกลเ้ กาะ ซึ่ ง อ ยู่ ใ ต้ ล ะ ติ จู ด ที่ 6 0 อ ง ศ า กรนี แลนด์และไอซ์แลนด์ และเช่ือมต่อกับ มหาสมุทรใต้บางส่วนจะปกคลุม มหาสมทุ รแปซฟิ กิ ทช่ี อ่ งแคบแบรงิ่ มหาสมทุ ร ด้วยน้�ำแข็ง ซึ่งมีขนาดขอบเขต อาร์กติกครอบคลุมท้ังข้ัวโลกเหนือ และ ข อ ง พ้ื น น้� ำ แข็ ง แ ต ก ต่ า ง กั น ไป ด้านตะวันตกประชิดกับทวีปอเมรกิ าเหนือ ตามฤดูกาล ในซีกตะวันออกประชิดสแกนดิเนเวียและ ไซบเี รยี มหาสมทุ รอารก์ ตกิ บางสว่ นจะปกคลมุ ด้วยน้�ำแข็งทะเล ซ่ึงมีขนาดขอบเขตของ พน้ื น้�ำแขง็ แตกต่างกันไปตามฤดูกาล