บทที่ 1_เรื่องที่ 2 ลักษณะภูมิศาสตร์ทางทะเลของภูมิภาคเอเชีย

6 มหาสมทุ รอาร์กติก มหาสมทุ รอินเดยี ทลักางษทณะเะลภขูมอิศงภาสูมติภรา์ คเอเชยี เอเชีย เอเชยี เป็นภูมิภาคหรอื ทวปี ท่ใี หญท่ ส่ี ดุ ครอบคลุมพื้นท่ี 44,579,000 ตาราง กิโลเมตร (17,212,000 ตารางไมล์) ประมาณรอ้ ยละ 30 ของพืน้ ที่ทง้ั หมด ของโลก และคิดเป็นรอ้ ยละ 8.7 ของ พื้นดินผวิ โลกทัง้ หมด ทะเลแดง ประชากร ส่วนใหญ่จะอาศยั อยูใ่ นภาคตะวนั ออกและ ภาคเหนือของทวีป ประชากรรวมกันท้ังเอเชียราว 4.5 พนั ลา้ นคน นบั เปน็ ประชากรประมาณรอ้ ยละ 60 ของโลก และทเ่ี ป็นทต่ี ้ังของอารยธรรมแห่งแรก ๆ ของโลก ทม่ี า: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ ในอดีต ทวีปเอเชีย ทวีปยุโรป และทวีปแอฟรกิ า commons/3/30/Eurasia_%28orthographic_projec- เป็นผืนแผ่นดินเดียวกันหรอื ทวีปเดียวกัน ต่อมาได้เกิดการ tion%29.svg แยกตัวออกเปน็ ทวีปต่าง ๆ ดังเช่นในปจั จบุ ัน โดยเฉพาะทวปี เอเชียกับทวีปยุโรปนับเป็นผืนแผ่นดินท่ีมีขนาดใหญ่ท่ีสุด ซง่ึ เราเรยี กผนื แผน่ ดนิ นว้ี า่ ยเู รเชยี (Eurasia) มลี กั ษณะแยกออก จากกันอย่างชัดเจนกว่าทวีปอ่ืน ๆ พ้ืนแผ่นดินของทวีปเอเชีย เป็นพ้ืนแผ่นดินท่ีอยู่คงที่ ในขณะท่ีแผ่นดินอ่ืน ๆ เป็นฝ่าย เคล่ือนที่ออกไปอยูใ่ นต�ำแหน่งทต่ี ้ังในปจั จุบนั ในทางบก ทวปี เอเชยี มขี อบเขตทป่ี ระชดิ ทง้ั แผน่ ดนิ ของ ทวปี ยุโรปและทวีปแอฟรกิ า ส่วนลักษณะภูมศิ าสตรท์ างทะเล ของทวีปเอเชียน้ัน มีมหาสมุทร ทะเล และช่องแคบส�ำคัญ ทีล่ ้อมรอบแผน่ ดินของทวปี ได้แก่

7 Nทิศเหนอื ติดต่อกับมหาสมุทรอารก์ ติก ดินแดน ท่ีอยู่เหนือที่สุดของทวีป (ไม่รวมเกาะ) คือ แหลมชิลยูสกิน (Cape Chelyuskin) Eทิศตะวันออก ติดต่อกับมหาสมุทรแปซิฟิกและทะเล มหาสมุทรแปซฟิ กิ ต่าง ๆ ได้แก่ ทะเลเบรงิ (Bering Sea) ทะเลโอคอตสค์ (Sea of Okhotsk) ทะเลญี่ปุน่ (Sea of Japan) ทะเลเหลือง (Yellow Sea) ทะเลจีนตะวันออก (East China Sea) และทะเลจีนใต้ (South China Sea) Sทิศใต้ ติดต่อกับมหาสมุทรอินเดีย มที ะเลและ น่านน้�ำต่าง ๆ ได้แก่ อ่าวเบงกอล (Bay of Bengal) ทะเลอาหรบั (Arabian Sea) อ่าวเปอร์เซีย (Persian Gulf) และ อ่าวเอเดน (Gulf of Aden) Wทิศตะวันตก ติดต่อกับทะเลแดง (Red Sea) ซึ่งกั้นระหว่างทวีปเอเชียกับทวปี แอฟรกิ า (ทะเล เมดิเตอรเ์ รเนียนเป็นทะเลทก่ี ้ันอยู่ระหวา่ ง 3 ทวปี คือ เอเชยี ยุโรป และแอฟรกิ า) ทะเลอีเจียน (Aegean Sea) และทะเลด�ำ (Black Sea) กั้นระหว่างทวีปเอเชยี กับ ทวปี ยุโรป เทอื กเขาคอเคซัส (Cau - casus Mountains) แม่น้�ำยูรลั (Ural River) เทือกเขายูราล (Ural Mountains) บนชายฝ่ ังมหาสมุทรอารค์ ติกกับทะเลสาบ แคสเปยี น (Caspian Sea) (ทะเลภายในทใ่ี หญท่ สี่ ดุ ของโลก) จากทต่ี ง้ั ของทวปี เอเชยี จะเห็นได้ว่า มีดินแดนเกือบท้ังหมดอยู่เหนือเส้นศูนย์สูตร ยกเว้นหมู่เกาะ ของประเทศอินโดนีเซยี ทม่ี บี างสว่ นอยู่เหนือเสน้ ศูนย์สตู ร และใต้เส้นศูนย์สูตร

8 ทะเลและมหาสมทุ รของทวปี เอเชียมีความกว้างใหญ่ ประกอบด้วย มหาสมุทรทางทิศตะวันออก คือ มหาสมุทรแปซิฟิก และมหาสมุทรอินเดียอยู่ทางตอนใต้ ส่วนทางเหนือ เป็นมหาสมุทรอารก์ ติก ในสว่ นทะเลมีอยู่จ�ำนวนมาก ได้แก่ ทะเลแบเรน็ ตส์ (Barents Sea) ทะเลคารา (Kara Sea) ทะเลชุคชี (Chukchi Sea) ทะเลแลปทฟิ (Laptev Sea) ทะเลไซบเี รยี ตะวนั ออก (East Siberian Sea) ทะเล เบรงิ่ (Bering Sea) ทะเลโอคอตสค์ (Sea of Okhotsk) ทะเลเหลือง (Yellow Sea) ทะเลญี่ปุน่ (Sea of Japan) ทะเลจีนตะวันออก (East China Sea) ทะเลจีนใต้ (South China Sea) ทะเลฟิลิปปิน (Philippine Sea) ทะเลเซเลบีส (Celebes Sea) ทะเลบันดา (Banda Sea) ทะเลชวา (Java Sea) ทะเลอันดามัน (Andaman Sea) ทะเลแลกคาดิฟ (Laccadive Sea) ทะเลแดง (Red Sea) ทะเลแกลิลี (Sea of Galilee) ทะเลอาหรบั (Arabian Sea) ทะเลด�ำ (Black Sea) และทะเลแคสเปยี น (Caspian Sea) ทะเลแบเรน็ ตส์ ทะเลคารา ทะเลแลปทิฟ ทะเลไซบีเรียตะวันออก ทะเลชุคชี โอคทอะเตลสค์ ทะเลเบริ่ง ทะเลด�ำ ทะเล ทะเลญีป่ นุ่ ทะเลแกลิลี แคสเปยี น ทะเลเหลอื ง ทะเลแดง ทะเลจีนตะวนั ออก ทะเลอาหรบั ทะเลฟิลปิ ปนิ แลกทคะเาลดฟิ อนั ทดะาเลมนั ทะเลจีนใต้ ทะเลเซเลบสี ช่องแคบมะละกา ทะเลชวา ทะเลบนั ดา ภาพที่ 3 ภมู ิภาคเอเชยี

9 ตำ� แหนง่ ทางภมู ศิ าสตรท์ างทะเล โ ด ย ผ่ า น ท า ง ช่ อ ง แ ค บ ม ะ ล ะ ก า ของทวีปเอเชียท่ีล้ อมรอบแผ่นดิ น และเกาะแก่งของทวีปอยู่น้ัน เอื้อต่อ (The Strait of Malacca) คลองสุเอซ การเป็นแหล่งทำ� มาหากิน แหล่งอาหาร และในยคุ ใหมย่ งั เปน็ แหลง่ พลงั งานอกี ดว้ ย (Suez Canal) โดยมีเมอื งท่าต่าง ๆ ทต่ี ้ังอยู่ ชาวเอเชียใช้ประโยชน์ทางภูมิศาสตร์ ทางทะเลในการเช่ือมโยงวัฒนธรรม ในเสน้ ทาง ได้แก่ สนิ คา้ และการไปมาหาสกู่ นั โดยใชท้ ะเล เป็นเส้นทางเดินเรือสายหลักที่เชื่อม - เจนไน (Chennai) - เอเดน (Aden) ภาคใตแ้ ละภาคตะวนั ออกของทวปี เอเชยี กับทวีปยุโรป ทวีปอเมรกิ าเหนือ และ - โคลัมโบ (Colombo) - สเุ อซ (Suez) ทวปี ออสเตรเลยี จากภาคใตข้ องทวปี เอเชยี มเี ส้นทางเดินเรอื ไปยังทวีปยุโรป - มุมไบ (Mumbai) - พอรต์ ซาอิด - การาจี (Karachi) (Port Said) ส่วนการติดต่อระหว่างภาคใต้ของ ทวปี เอเชยี กบั ทวปี อเมรกิ าเหนอื มเี มอื งทา่ สำ� คญั อาทิ สิงคโปร์ โฮจิมนิ ห์ ฮ่องกง และโยโกฮามา และชอ่ งแคบมะละกา ทน่ี ับเปน็ เส้นทางเดินเรอื ส� ำ คั ญ เช่ื อ ม ร ะ ห ว่ า ง ม ห า ส มุ ท ร อิ น เ ดี ย แ ล ะ มหาสมุทรแปซิฟิก ยบิ รอลตาร์ พอรต์ ซาอิด สเุ อซ การาจี เอเดน มมุ ไบ เจนไน โฮจิมินห์ ฮ่องกง ปานามา เคปทาวน์ โคลมั โบ โยโกฮามา สงิ คโปร์ เมื่อพิจารณาในมมุ มองจากลักษณะทางภมู ศิ าสตรท์ างทะเลของภูมภิ าคเอเชยี ท่ีมขี อบแผ่นดินเช่ือมต่อกับทะเลและมหาสมุทรท่ียาวและกว้างขวาง รวมท้งั มีแผ่นดิน และเกาะแก่งอยู่อย่างมากมาย ท�ำให้ชาวเอเชียรูจ้ ักและแสวงหาประโยชน์จากทะเล มาตั้งแต่อดีต ทั้งที่ใช้เป็นเส้นทางคมนาคมขนส่ง การติดต่อค้าขาย และการประมง รวมถึงการเชอ่ื มความสมั พนั ธท์ างการเมอื งและการเผยแพรล่ ทั ธแิ ละศาสนาดว้ ย