สมุนไพรเรื่องใกล้ตัว

ห้องสมุดประชาชนอาเภอแก่งกระจาน จงั หวดั เพชรบรุ ี ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอแก่งกระจาน สานักงาน กศน.จังหวดั เพชรบรุ ี “สมนุ ไพร”...เรือ่ งใกล้ตวั ช่วยฟื้นฟูร่างกายยามเจ็บไข้!!!

คานา พชื สมุนไพร เปน็ สิ่งที่อยู่คู่คนไทยมานบั พันปี แต่เมื่อการแพทย์แผนปัจจุบันเริ่ม เข้ามามีบทบาทในบ้านเรา สรรพคุณและคณุ ค่าของสมุนไพรอนั เปน็ สิ่งที่เรียกได้ว่าภมู ิ ปัญญาโบราณก็เริ่มถูกบดบังไปเรื่อยๆ และถูกทอดทิ้งไปในที่สุดความจริงคนส่วน ใหญ่ก็พอรู้ๆ กันว่า สมุนไพรไทยเป็นสิ่งที่มีคุณค่าใช้ประโยชน์ได้จริง และใช้ได้อย่าง กว้างขวาง แต่เป็นเพราะว่าเราใช้วิธีรักษาโรคแผนใหม่มานานมากจนวิชาแพทย์แผน โบราณที่มีสมุนไพรเป็นยาหลกั ถูกลืมจนต่อจนต่อไม่ติดภาครัฐเริ่มกลับมาเห็นคุณค่า ของสมุนไพรไทยอีกครั้งด้วยการแถลงนโยบายต่อรัฐสภาไว้เมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2535 ว่า \" ให้มีการผสมผสานการแพทย์แผนไทยและสมุนไพรเข้ากับระบบบริการ สาธารณสขุ ของชมุ ชนอย่างเหมาะสม“ ห้องสมุดประชาชนอาเภอแก่งกระจาน จงั หวดั เพชรบุรี

สารบัญ คานา เรอ่ื ง หนา้ สมนุ ไพร คือ................................................................................................. ก ความสาคัญของสมนุ ไพร.................................................................................. ข ประโยชนข์ องสมุนไพร..................................................................................... ค กระเทียม........................................................................................................ 1 ขมน้ิ .............................................................................................................. 2 คื่นช่าย.......................................................................................................... 3 ต้นหอม......................................................................................................... 4 ตะไคร้........................................................................................................... 5 แตงกวา......................................................................................................... 6 กะเพรา.......................................................................................................... 7 ผักชี............................................................................................................... 8 ผักบุ้ง............................................................................................................ 9 บอระเพด็ ....................................................................................................... 10 ดปี ลี.............................................................................................................. 11 แหว้ หมู........................................................................................................... 12 มะหาด............................................................................................................ 13 หญ้าหนวดแมว................................................................................................. 14 กระเจ๊ียบแดง................................................................................................... 15 ฟ้าทะลายโจร................................................................................................... 16 ฟักทอง........................................................................................................... 17 ไพล................................................................................................................ 18 แมงลัก............................................................................................................ 19 ขีเ้ หล็ก............................................................................................................. 20

ก ประวัติความเปน็ มาของสมุนไพรไทย สมนุ ไพรคืออะไร คาว่า สมุนไพร ตามพระราชบัญญัติหมายความถึง ยาที่ได้จากพืช สัตว์ และแร่ ซึ่งยัง มิได้มีการผสมปรงุ หรือแปรสภาพ (ยกเว้นการทาให้แห้ง) เช่น พืชก็ยังคงเป็นส่วนของราก ลาต้น ใบ ดอก ผล ฯลฯ ยงั ไม่ได้ผ่านขั้นตอนการแปรรูปใดๆ เช่น การห่ัน การบด การกลั่น การสกดั แยก รวมท้ังการผสมกับสารอน่ื ๆ แต่ในทางการค้า สมุนไพรมักจะถูกดัดแปลงใน รูปแบบ ต่างๆ เช่น ถกู หั่นเป็นชิ้นเล็กลง บดให้เป็นผง อัดให้เป็นแท่ง หรือปอกเปลือกออก เปน็ ต้น เมื่อพูดถึงสมุนไพร คนท่ัวๆ ไปมักจะนึกถึงเฉพาะพืชที่นามาใช้ประโยชน์ในทางยา ทั้งนี้เพราะ สตั ว์ และแร่มีการใชน้ ้อย จะใชเ้ ฉพาะในโรคบางชนิดเท่านั้น

ข ความสาคัญของพืชสมุนไพร 1. ความสาคัญในด้านสาธารณสขุ พืชสมุนไพร เป็นผลผลิตจากธรรมชาติ ที่มนุษย์รู้จักนามาใช้เป็นประโยชน์ เพื่อการ รกั ษาโรคภัยไข้เจบ็ ตั้งแต่โบราณกาลแล้ว เช่นในเอเชียก็มีหลักฐานแสดงว่ามนุษย์รู้จักใช้ พืชสมุนไพรมากว่า 6,000 ปี แต่หลังจากที่ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ มีการพัฒนา เจริญก้าวหน้ามากขึ้น มีการสังเคราะห์ และผลิตยาจากสารเคมี ในรูปที่ใช้ประโยชน์ได้ ง่าย สะดวกสบายในการใช้มากกว่าสมนุ ไพร ทาให้ความนิยมใช้ยาสมุนไพรลดลงมาเป็น อันมาก เป็นเหตุให้ความรู้วิทยาการด้านสมุนไพรขาดการพัฒนา ไม่เจริญก้าวหน้า เท่าที่ควร ในปัจจุบันทั่วโลกได้ยอมรับแล้วว่าผลที่ได้จากการสกัดสมุนไพร ให้ คุณประโยชน์ดีกว่ายา ที่ได้จากการสังเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์ประกอบกับในประเทศ ไทยเปน็ แหล่งทรพั ยากร ธรรมชาติ อันอุดมสมบรู ณ์ มีพชื ต่าง ๆ ทีใ่ ชเ้ ปน็ สมนุ ไพรได้อย่างมากมายนบั หมื่นชนิด

ค ความสาคญั ของพืชสมนุ ไพร 2. ความสาคญั ในด้านเศรษฐกิจ ในปัจจุบันพืชสมุนไพรจัดเป็นพืชเศรษฐกิจชนิดหนึ่งที่ต่างประเทศกาลังหาทางลงทุน และคัดเลือกสมุนไพรไทยไปสกัดหาตัวยาเพื่อรักษาโรคบางโรคและมีหลายประเทศที่นา สมุนไพรไทยไปปลูกและทาการค้าขายแข่งกบั ประเทศไทย สมนุ ไพรหลายชนิดที่เราส่งออก เป็นรปู ของวัตถุดิบคือ กระวาน ขมิ้นชนั เร่ว เปล้าน้อยและมะขามเปียกเป็นต้น ซึ่งสมุนไพร เหล่านี้ตลาดต่างประเทศยังคงมีความต้องการอีกมาก และในปัจจุบันกรมวิชาการเกษตร กรมส่งเสรมิ การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ให้ความสนใจในการศึกษาเพิ่มขึ้น และมีโครงการวิจัยบรรจุไว้ในแผนพัฒนาระบบการผลิต การตลาดและการสร้างงานใน แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ ฉบบั ที่ 6 (พ.ศ. 2530-2534) เพื่อหาความเป็นไป ได้ในการพัฒนาคุณภาพและแหล่งปลูกสมุนไพรเพื่อส่งออก โดยกาหนดชนิดของสมุนไพร ทีม่ ีศกั ยภาพ 13 ชนิด คือ มะขามแขก กานพลู เทียนเกล็ดหอย ดองดึง เร่ว กระวาน ชะเอม เทศ ขมิ้น จันทร์เทศ ใบพลู พริกไทย ดีปลี และน้าผึง้

ง ประโยชน์ของพชื สมนุ ไพร 1.สามารถรกั ษาโรคบางชนิดได้ โดยไมต่ ้องใช้ยาแผนปัจจบุ นั ซึง่ บางชนิดอาจมีราคาแพง และต้องเสีย คา่ ใช้จ่ายมาก อีกทั้งอาจหาซ้อื ได้ยากในท้องถิ่นนั้น 2.ให้ผลการรกั ษาได้ดีใกล้เคยี งกบั ยาแผนปัจจุบัน และให้ความปลอดภัยแก่ผู้ใช้มากกว่าแผนปัจจุบนั 3.สามารถหาได้ง่ายในท้องถิ่นเพราะส่วนใหญ่ได้จากพชื ซึ่งมีอยู่ทัว่ ไปทั้งในเมอื งและ ชนบท 4.มีราคาถกู สามารถประหยดั คา่ ใช้จ่ายในการซ้ือยาแผนปัจจบุ ัน ทีต่ ้องสง่ั ซือ้ จากต่าง ประเทศเป็นการ ลดการขาดดุลทางการค้า 5.ใช้เปน็ ยาบารุงรักษาให้ร่างกายมีสุขภาพแข็งแรง 3.ใช้เป็นอาหารและปลกู เปน็ พชื ผักสวนครวั ได้ เช่น กะเพรา โหระพา ขิง ข่า ตาลึง 7.ใช้ในการถนอมอาหารเชน่ ลูกจนั ทร์ ดอกจันทร์และกานพลู 8.ใช้ปรงุ แต่ง กลิ่น สี รส ของอาหาร เช่น ลกู จนั ทร์ ใช้ปรุงแต่งกลิน่ อาหารพวก ขนมปัง เนย ไส้กรอก แฮม เบคอน 9.สามารถปลูกเป็นไม้ประดบั อาคารสถานที่ต่าง ๆ ให้สวยงาม เช่น คนู ชุมเห็ดเทศ 10.ใช้ปรุงเป็นเคร่ืองสาอางเพ่อื เสริมความงาม เช่น วา่ นหางจระเข้ ปรนะคาดีควาย 11.ใช้เปน็ ยาฆา่ แมลงในสวนผกั , ผลไม้ เชน่ สะเดา ตะไคร้ หอม ยาสูบ 12.เปน็ พืชที่สามารถส่งออกทารายได้ให้กบั ประเทศ เช่น กระวาน ขม้ินชนั เร่ว 13.เปน็ การอนุรักษ์มรดกไทยให้ประชาชนในแต่ละท้องถิ่น รู้จกั ชว่ ยตนเองในการ นาพชื สมุนไพรใน ท้องถิน่ ของตนมาใช้ให้เกดิ ประโยชน์ตามแบบแผนโบราณ 14.ทาให้คนเห็นคณุ คา่ และกลับมาดาเนินชีวิตใกล้ชิดธรรมชาติยิง่ ขึ้น 15.ทาให้เกดิ ความภมู ิใจในวฒั นธรรม และคุณคา่ ของความเปน็ ไทย

1 กระเทียม สรรพคณุ : ฆ่าพยาธิ ลดอาการอกั เสบบวมแดง บารุงกระเพาะอาหาร ขับ ลม รักษาโรคบิด ท้องร่วง ไส้ติ่งอักเสบเฉียบพลัน ไอกรน ปอดบวม วัณ โรคปอด แก้หวัด มาเลเรีย ช่องคลอดอักเสบเนื่องจากเชื้อรา ขี้กลากที่หัว แผลเป็นหนอง แก้อาการปวดฟัน ป้องกันโรคเส้นเลือดหัวใจตีบตัน ความ ดนั โลหิตสงู ขบั พยาธิเขม็ หมุด

2 ขม้นิ สรรพคุณ : ทาให้ถุงน้าดีบีบตัวขึ้น รักษาอาการน่ิวในถุงน้าดี ลดความดัน เลือด ต้านเช้ือแบคทีเรีย เป็นยากระจายเลือด กระจายลม แก้ปวด รักษา อาการปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ประจาเดอื นขาด ปวดท้องหลงั คลอดบุตร ฟกชา้ เน่อื งจากถูกตี ฝีหนอง ปวดบริเวณหวั ใจ แก้โรคกระเพาะ ปวดฟัน

3 คน่ื ช่าย สรรพคุณ : ปรับประจาเดือนให้เป็นปกติ แก้อักเสบ ลดความดันเลือด ทา ให้สงบ ดบั รอ้ น แกไ้ อ บารงุ กระเพาะ ขับปัสสาวะ รักษาตับอักเสบ ติดเชื้อ ในทางเดินปัสสาวะ เพิ่มความแข็งแรงให้กระดูกและฟัน ป้องกันการแข็งตัว ของเส้นเลือด ช่วยบารงุ ครรภ์ บารุงสมอง ช่วยความจา

4 ต้นหอม สรรพคุณ : ขับเหงื่อ แก้อักเสบบวมแดง ป้องกันโรคหวัดเย็น ปวดศีรษะ คัดจมูก ฝีหนองบวมปวด รักษาอาการฟกช้าเนื่องจากถูกตี รักษาอาการ ปวดท้องเนื่องจากความเย็น ปัสสาวะ อุจจาระขัด บิด เป็นยาบารุงไต บารุงสายตา เสริมสมรรถภาพทางเพศ กระจายเลือดค่ัง ขับพยาธิ รักษา อาการเลือดกาเดาไหล ทาให้ร่างกายอบอุ่น เพิ่มอุณหภูมิร่างกาย บารุง สมอง ขับพยาธิเข็มหมุด เด็กท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ย่อย กระตุ้นให้ หลัง่ น้านม เพิ่มน้านม จมกู อกั เสบ พยาธิตวั กลมในเด็ก

5 ตะไคร้ สรรพคุณ : ต้านเช้ือรา แก้หวัดลมเย็น ปวดศีรษะ ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ไขข้ออกั เสบ ฟกชา้ เน่อื งจากถกู ตี ไอ รา่ งกายอ่อนเพลีย

6 แตงกวา สรรพคุณ : เพิ่มวิตามินซึ่งช่วยเสริมการทางานของระบบประสาท ช่วย ความจา ลดอาการนอนไม่หลับ แก้กระหายน้า ต้านมะเร็ง ขับปัสสาวะ ทา ให้ผิวหน้าแจ่มใส ลดอาการเห่ียวย่นของใบหน้า เด็กพุงโลเน่ืองจากขาด อาหารหรอื มีพยาธิ

7 กะเพรา สรรพคณุ : รกั ษาโรคหวดั ปวดหัว ปวดเอว ปวดฟัน หลั่งน้ากามโดยไม่รู้ตัว เป็นประจา ป้องกันยุงกัด รักษาบิดไทฟอยต์ เป็นยาถ่ายขับลมในเด็กอ่อน กระตุ้นการหล่ังของนา้ นม

8 ผักชี สรรพคุณ : ชว่ ยยอ่ ย บารงุ กระเพาะ ช่วยเจรญิ อาหาร ขบั ลมขับพิษ กระตุ้น การหมุนเวียนของเลือด แก้หวัด ขับเหงื่อ แก้โรคหัด ไอมากเม่ือโดนลม ไอ เสมหะมากเป็นฟอง

9 ผักบุ้ง สรรพคณุ : ใช้รกั ษาผู้ป่วยโรคเบาหวาน ใช้ถอนพิษของอาหารจาพวกเห็ด พิษ เป็นยาดับร้อน ขับปัสสาวะ รักษาอาการอาหารเป็นพิษ เลือดกาเดา ออก อาเจียนเปน็ เลือด ปัสสาวะเป็นเลือด ฝีหนองบวม งูพิษกัด ไอเสมหะ มีเลือด ตะขาบต่อย ระดูขาว ถูกตีฟกช้าบวม เด็กตัวร้อน กระหายน้า ปัสสาวะเหลือง

10 บอระเพ็ด ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยใช้เถาเป็นยาแก้ไข้ ขับเหงื่อ แก้ กระหายน้า แกร้ อ้ นใน โดยนาเถาสดขนาดยาว 2 คืบคร่ึง (30-40 กรัม) ต้ม คั้นเอาน้าด่ืม หรือต้มเคี่ยวกับน้า 3 ส่วนจนเหลือ 1 ส่วน ด่ืมก่อนอาหารวัน ละ 2 ครั้งเช้าเย็น หรือเม่ือมีไข้ นอกจากน้ีใช้เป็นยาขมเจริญอาหารด้วย ปัจจุบันองค์การเภสัชกรรมผลิตทิงเจอร์บอระเพ็ด เพื่อใช้แทน Tincture Gentian ซึ่งเป็นส่วนผสมของยาธาตุที่ต้องนาเข้าจากต่างประเทศ การ ทดลองในสตั ว์พบว่าน้าสกดั เถาสามารถลดไขไ้ ด้

11 ดปี ลี ประโยชนท์ างสมุนไพร : ตารายาไทยใช้ผลแก่จัดแต่ยังไม่สุกตากแห้งเป็นยา ขับลม บารุงธาตุ แก้ท้องเสีย ขับรกหลังคลอด โดยใช้ผล 1 กามือ (ประมาณ 10-15 ผล) ต้มเอาน้าด่ืม นอกจากน้ีใช้เป็นยาแก้ไอ โดยเอาผล แห้งคร่ึงผลฝนกับมะนาวแทรกเกลือใช้กวาดคอหรือจิบบ่อยๆ ฤทธิ์ขับลม และแก้ไอ เกิดจากน้ามันหอมระเหยและสาร piperine พบว่าสารสกัดเมทา นอลมผี ลยบั ยง้ั การบีบตวั ของลาไส้เล็กและสารสกัดปิโตรเลียมอเี ธอร์ ทาให้ สตั ว์ทดลองแท้ง จึงควรระวงั การใชใ้ นสตรีมคี รรภ์

12 แหว้ หมู ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยใช้หัวใต้ดินเป็นยาบารุงหัวใจ ขับเหงื่อ และขับปัสสาวะ การทดลองในสัตว์พบฤทธิ์ขับปัสสาวะ ลดไข้ ลดความดัน โลหติ และลดการอักเสบ ซึ่งเช่ือว่าเกิดจาก a-cyperone นอกจากน้ีพบฤทธิ์ ยบั ยั้งการเจรญิ เตบิ โตของเช้ือมาลาเรยี ชนิดฟลั ซพิ ารัมในหลอดทดลองดว้ ย

13 มะหาด ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยใช้ปวกหาดเป็นยาถ่ายพยาธิเส้นด้าย พยาธิไส้เดือนและพยาธิตัวตืดสาหรับเด็ก สารที่ออกฤทธิ์คือ 2, 4, 3, 5- tetrahydroxystillbene จากการศึกษาไม่พบความเป็นพิษ ขนาดที่ใช้คือ ผงป วก หา ด 3 ก รัม ละ ลา ยน้า เย็นดื่ม ตอ นเช้ ามืดหลั งจากน้ั น ประมาณ 2 ชั่วโมงให้กินยาถ่าย (ดีเกลือ) นอกจากนี้ยังใช้ละลายน้าทาแก้ คัน “ปวกหาด” เตรียมโดยการเค่ียวเนื้อไม้กับน้า กรองเนื้อไม้ออก บีบน้า ออกให้แห้ง จะได้ผงสีนวลจับกันเป็นก้อน ย่างไฟจนเหลือง เรียกก้อนนี้ได้ วา่ ปวกหาด

14 หญ้าหนวดแมว ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยใช้ท้ังต้นเป็นยาขับปัสสาวะ แก้โรค ปวดตามสันหลังและบั้นเอว ใบเป็นยารักษาโรคเบาหวานและลดความดัน โลหิต มีการทดลองใช้ใบแห้งเป็นยาขับปัสสาวะ ขับกรดยูริคซึ่งเป็นสาเหตุ ของโรคเกาด์และรักษาโรคน่ิวในไตกับผู้ป่วยโรงพยาบาลรามาธิบดี โดยใช้ ใบแห้งประมาณ 4 กรัม ชงกับน้าเดือด 750 ซีซี ด่ืมต่างน้าตลอดวัน ได้ผล เป็นที่น่าพอใจของแพทย์ พบว่าในใบมีเกลือโปแตสเซียมสูง ผู้ป่วยโรคหัวใจ ไม่ควรใช้

15 กระเจี๊ยบแดง ประโยชนท์ างสมุนไพร : ตารายาไทยใช้ใบและยอดอ่อนซึ่งมีรสเปร้ียวแก้ไอ เมล็ดบารุงธาตุ ขับปัสสาวะ มีรายงานการทดลองในผู้ป่วยโรคนิ่วในท่อไต ซึ่งด่ืมยาชงกลีบเล้ียงแห้งของผล 3 กรัมในน้า 300 ซีซี วันละ 3 คร้ัง ทาให้ ถ่ายปัสสาวะสะดวกขึ้น บางรายน่ิวหลุดได้เอง นอกจากน้ีทาให้ผู้ป่วย กระเพาะปัสสาวะอกั เสบมีอาการปวดแสบเวลาปัสสาวะน้อยลง

16 ฟ้าทะลายโจร ประโยชน์ทางสมุนไพร : ชาวจีนใช้ฟ้าทะลายเป็นยามาแต่โบราณ และมา เป็นที่นิยมใช้ในปะเทศไทยเมื่อไม่นานมานี้ โดยใช้เฉพาะใบหรือท้ังต้นบนดิน ซึ่งเก็บก่อนที่จะมีดอกเป็นยาแก้เจ็บคอ แก้ท้องเสีย แก้ไข้ เป็นยาขมเจริญ อาหาร การศึกษาฤทธิ์ลดไข้ในสัตว์ทดลองพบว่าสารสกัดแอลกอฮอล์มี แนวโน้มลดไข้ได้ รายงานการใช้รักษาโรคอุจจาระร่วงและบิดไม่มีตัว แสดง ว่าฟ้าทะลายมีประสิทธิภาพในการรักษาเท่ากับเตตราซัยคลินแต่ในการ รักษาอาการเจ็บคอน้ันมีรายงานทั้งที่ได้ผลและไม่ได้ผลขนาดที่ใช้คือพืช สด 1-3 กามือ ต้มน้าดื่มก่อนอาหารวันละ 3 ครั้ง หรือใช้พืชแห้งบดเป็นผง ละเอียดปั้นเป็นยาลูกกลอนขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.8 ซม. กิน คร้ังละ 3-6 เม็ด วันละ 3-4 คร้ัง ก่อนอาหารและก่อนนอน สาหรับผงฟ้า ทะลายที่บรรจุแคปซูล ๆ ละ 500 มิลลิกรัม ให้กินคร้ังละ 2 เม็ด วัน ละ 2 คร้ัง ก่อนอาหารเช้าและเยน็ อาการขา้ งเคยี งที่อาจพบคอื คลืน่ ไส้

17 ฟักทอง ประโยชน์ทางสมุนไพร : เน้ือฟักทองประกอบด้วยแป้ง โปรตีน ไขมัน ฟอสฟอรัส แคลเซียม เหล็ก และ สารเบต้า - แคโรทีน ซึ่งเป็นสารที่ ร่างกายนาไปสร้างวิตามิน เอ เมล็ดมีฟอสฟอรัสในปริมาณสูง รวมทั้งแป้ง โปรตีน และน้าประมาณร้อยละ 40 ส่วนเมล็ดแห้งมีสารคิวเคอร์บิทีน (Cucurbitine) เป็นสารสาคัญ ซึ่งมีฤทธิ์ฆ่าพยาธิได้ผลดี นอกจากน้ัน ฟกั ทองสามารถกระตนุ้ การหลั่งอินซูลิน ซึ่งช่วยป้องกันโรคเบาหวาน ความ ดนั โลหติ ควบคุมระดบั นา้ ตาลในเลอื ด บารงุ นัยน์ตา ตับและไต เมล็ดใช้เป็น ยาขับพยาธิตัวตืด ป้องกันการเกิดน่ิวในกระเพาะปัสสาวะ และช่วยดับพิษ ปอดบวม รากช่วยแก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย ยางช่วยแก้พิษผื่นคัน เริม และ งูสวดั อกฤทธิค์ อื asperuloside

18 ไพล ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยใช้เหง้าเป็นยาขับลม ขับประจาเดือน มีฤทธิ์ระบายอ่อน ๆ แก้บิด สมานลาไส้ ยาภายนอกใช้เหง้าสดฝนทา แก้เคล็ดยอก ฟกบวม เส้นตึง เมื่อยขบ เหน็บชา สมานแผล จากการวิจัย พบว่าในเหง้ามีน้ามันหอมระเหยซึ่งมีคุณสมบัติลดอาการอักเสบและบวม จึงมกี ารผลิตยาขผี้ ึ้งผสมน้ามันไพล เพื่อใช้เป็นยาทาแก้อาการเคล็ดขัดยอก น้ามันไพลผสมแอลกอฮอล์สามารถทากันยุงได้ นอกจากนี้พบว่าในเหง้ามี สาร 4-(4-hydroxy-1-butenyl) veratrole ซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดลม ได้ ทดลองใช้ผงไพล กับผู้ป่วยเด็กที่เป็นหืด สรุปว่าให้ผลดีทั้งในรายที่มีอาการ หอบหดื เฉยี บพลันและเรือ้ รัง

19 แมงลัก ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยมักเรียกผลแมงลักว่าเม็ดแมงลัก ใช้ เป็นยาระบายชนิดเพิ่มกาก เพราะเปลือกผลมีสารเมือกซึ่งสามารถพองตัว ในน้าได้ 45 เท่า เหมาะสาหรับ ผู้ที่ไม่ชอบกินอาหารที่มีกากเช่น ผัก ผลไม้ ใช้ผลแมงลัก 1-2 ช้อนชา แช่น้า 1 แกว้ จนพองตวั เตม็ ที่ กนิ ก่อนนอน ถ้าผล แมงลักพองตัวไม่เต็มที่จะทาให้ท้องอืดและอุจจาระแข็ง จากการทดลอง พบว่าแมงลักทาให้จานวนคร้ังในการถ่ายและปริมาณอุจจาระเพิ่มขึ้น รวมทั้งทาให้อุจจาระอ่อนตัวกว่าปกติ นอกจากนี้ใบและต้นสดมีฤทธิ์ขับลม เนอ่ื งจากมนี า้ มันหอมระเหย

20 ขีเ้ หลก็ ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตารายาไทยใช้ดอกเป็นยานอนหลับ ลดความดัน โลหิตดอกตูมและใบอ่อนเป็นยาระบาย ใบแก้ระดูขาว แก้น่ิว ขับปัสสาวะ แก่นแก้ไข้ ทาให้นอนหลับ รักษากามโรค ใบอ่อนและแก่นมีสารกลุ่มแอน ทราควิโนนหลายชนิด จึงมีฤทธิ์เป็นยาระบายใช้ใบอ่อนครั้งละ 2-3 กามือ ต้มกับน้า 1-1.5 ถ้วย เติมเกลือเล็กน้อย ด่ืมก่อนอาหารเช้าครั้งเดียว นอกจากน้ีในใบอ่อนและดอกตูมยังพบสารซึ่งมีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง ทาใหน้ อนหลบั โดยใช้วธิ ีดองเหลา้ ดื่มก่อนนอน

เอกสารอ้างองิ สมาคมแพทย์แผนไทย.(2563). สมนุ ไพรใกล้ตวั พร้อมคณุ ประโยชน์. (ออนไลน์) เข้าถงึ ได้ที่ http://wow.in.th/YXmE วนั ทคี่ ้นข้อมลู 8 พฤษภาคม 2563

คณะผู้จัดทา นายสหรัฐ พูลนาค รองผอู้ านวยการ สานกั งาน กศน.จังหวัดเพชรบรุ ี รักษาการในตาแหนง่ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอแกง่ กระจาน นางเสงี่ยม สัมพันธารกั ษ์ ครอู าสาสมคั ร กศน. นางสาวสริญญา ทองเสม ครอู าสาสมัคร กศน. นางสาวเกล้ากนก ฉ่ามะนา ครอู าสาสมัคร กศน. นางนุชจรี เอยี่ มสาอางค์ ครอู าสาสมัคร กศน. นางสาวปุญชรัศมิ์ นนทะสุต ครูอาสาสมคั ร กศน. นางสาววนดิ า อ่วมเทศ ครอู าสาสมัคร กศน. นางขนิษฐา ตรีรตั นปรชี า ครู กศน.ตาบล นางสาวเบญจมาศ มงิ่ แม้น ครู กศน.ตาบล นางวาสนา ตน้ แจง ครู กศน.ตาบล นายอัครวฒั น์ สวุ รรณาภรณ์ ครู กศน.ตาบล นายสหภูมิ กมุ ภคาม ครู กศน.ตาบล นางสาวอญั ชลี ห้วยหงษท์ อง ครู กศน.ตาบล นายสุมิทธ์ิ คาสอน พนักงานขับรถ นางสาวบญุ เสริม จนั ทรน์ าค บรรณารักษ์ เรียบเรียง/จดั ทารปู เล่ม บรรณารักษ์ นางสาวบุญเสรมิ จันทร์นาค