แผนการสอนวิชาประวัติศาสตร์ ม.ต้น

45 กจิ กรรมทายเรือ่ งที่ 5 การอนุรกั ษม รดกไทย กิจกรรมท่ี 1 จงบอกความภาคภูมิใจในมรดกไทยพรอ มยกตัวอยาง อยา งนอ ย 3 ตวั อยาง แนวคาํ ตอบ ตวั อยา งท่ี 1 วดั ไชยวัฒนารามหรือวัดชัยวัฒนาราม เปนวัดเกาแกสมัยอยุธยา ตอนปลายในจังหวดั พระนครศรอี ยุธยา เปน วัดสรางขนึ้ ในสมยั พระเจาปราสาททอง พ.ศ. 2173 โดยเดิมบริเวณท่ีต้ังของวัดแหงนี้เคยเปนท่ีอยูของพระราชมารดาที่ไดส้ินพระชนมไปกอน ที่พระเจาปราสาททองไดเ สวยราชสมบัติเปนกษัตริย เม่ือพระองคไดเสวยราชสมบัติ พระองค จึงไดสรางวัดไชยวัฒนารามขึ้นเพ่ืออุทิศผลบุญนี้ใหกับพระราชมารดาของพระองค และ อีกประการหนง่ึ วดั นอ้ี าจถกู สรางขึ้นเพอื่ เปนอนุสรณแหง ชัยชนะเหนือเขมร จึงควรอนรุ ักษไ วใ ห ลูกหลานไดศ ึกษาประวตั ศิ าสตรต อ ไป ตัวอยางท่ี 2 พระบรมมหาราชวัง เปน ทป่ี ระดิษฐานพระพุทธมหารตั นปฏมิ ากร หรือพระแกว มรกต ภายในวัดพระแกวนี้มีส่ิงสําคัญและสวยงามอยูมากมาย เชน พระอุโบสถ หรือโบสถ สรา งในสมัยรัชกาลที่ 1 ตัวอาคารเปนสถาปตยกรรมแบบไทย มีระเบียงเดินไดรอบ พระอุโบสถ ผนังอุโบสถสวยงามมากเปนลายพุมขาวบิณฑปูนปนปดทองประดับกระจก ซมุ ประตหู นาตา ง เปนทรงมณฑปปดทองประดับกระจก บานประตูหนา ตางทั้งหมดประดับมุก โดยฝมือชางในสมัยรัชกาลที่ 1 ภายในพระอุโบสถน้ีเปนท่ีประดิษฐานพระพุทธรูปที่สําคัญ คบู า นคเู มอื ง เปนทีเ่ คารพนับถอื ของชาวไทย คือ พระพุทธมหามณรี ตั นปฏิมากร หรือท่ีคนไทย เรียกกันจนติดปากวา พระแกวมรกต เปนพระพทุ ธรูปปางสมาธิ ซึ่งแกะสลกั มาจากหยกสีเขียวเขม ที่มีคา และหายากมาก ตัวอยา งที่ 3 วัดอรุณราชวราราม หรือวดั แจง เดมิ ช่อื วัดมะกอก เปนวัดโบราณ ทม่ี ีมาตง้ั แตครงั้ กรุงศรอี ยธุ ยา มีความงดงามทางสถาปต ยกรรมอนั ประเมินคา ไมไ ด แถมยังต้ังเดน เปนสงา รมิ แมน้าํ เจาพระยา กลายเปน สญั ลักษณค วามสวยงามประจกั ษตอสายตาชาวโลก และ เปน วัดสําคญั คูบานคูเมืองมาชานาน บริเวณโดยรอบพระปรางคใหญวัดอรุณฯ ประกอบดวย พระปรางคเลก็ 4 องค รอบ 4 ทศิ ภายในมรี ปู พระอินทรทรงชา งเอราวณั กาํ แพงแกว กั้น มีฐาน ทกั ษิณ 3 ชั้น มรี ปู ปนมารและกระบแี่ บกฐานสลับกัน นอกจากน้ันมีซุม 4 ซุม มีพระนารายณ- อวตาร เหนือข้นึ ไปเปนยอดปรางค มีเทพพนมนรสงิ หเพอ่ื ปราบยกั ษ

46 หนว ยการเรียนรูท่ี 3 บทเรียนจากเหตกุ ารณทางประวตั ศิ าสตรในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยาและกรงุ ธนบรุ ี กจิ กรรมทายเรอ่ื งท่ี 1 สงครามชา งเผอื ก กจิ กรรมท่ี 1 บอกแนวทางการนาํ บทเรยี นจากเหตกุ ารณส งครามชา งเผือกทีน่ าํ มาปรบั ใช ในการดาํ เนนิ ชีวิต แนวคาํ ตอบ หากมองตามสภาพเหตุการณสงครามครั้งนี้ พมาเปนผูมาหย่ังเชิงลองกําลัง กรุงศรอี ยุธยากอ น จงึ ใชขออา งเร่ืองชา งเผอื ก แตเมือ่ นาํ กําลังมาลอมกรุงศรอี ยุธยาแลว กค็ งจะรวู า ยากทจ่ี ะตีกรุงศรีอยุธยาไดงาย ๆ และหากแมจะพิชิตไดก็จะเกิดความเสียหายอยางมหาศาล ดังนนั้ หากจะตกี รุงศรอี ยุธยาใหไดตอ งกลับไปเตรยี มทัพมาใหด ีกวา ทเี่ ปนอยู ส่งิ ท่ีทําไดคือไมหักหนา กรุงศรีอยุธยาจนเกินไป จึงยกเอาแคเงื่อนไขในระดับที่กรุงศรีอยุธยายังรับได เพ่ือท่ีจะสราง ภาพลกั ษณเกียรติยศศักดศ์ิ รีใหท งั้ สองฝา ย ทางดา นกรงุ หงสาวดกี ็ไดรับผลประโยชนท่ีตองการ หรอื แมก ระทงั่ กรุงศรอี ยุธยาเองจะสามารถรักษาตวั เองเอาไวไ ดแมจ ะตองเสียอะไรไปบาง แตก็ ไมไ ดต กเปนประเทศราชและไมถ งึ ขั้นแพส งคราม กจิ กรรมทายเรือ่ งท่ี 2 การเสยี กรุงศรีอยุธยา ครง้ั ที่ 1 กจิ กรรมท่ี 2.1 เลาเหตุการณก ารเสียกรุงศรีอยุธยา คร้ังที่ 1 แนวคาํ ตอบ หลงั จากเสร็จสิ้นสงครามชางเผือกสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิไดปรับปรุงบานเมือง เพ่ือเตรียมรับศึก รวมทั้งสรางสัมพันธไมตรีกับพระเจาไชยเชษฐาธิราช แหงอาณาจักรลานชาง ซึ่งเปนเหตุใหพระมหินทร พระราชโอรสของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เกิดความขัดแยงกับ พระมหาธรรมราชา เจา ผูครองเมืองพษิ ณโุ ลก พระมหนิ ทร จึงไดใหพระเจาไชยเชษฐาธิราชสง กองทพั มาชว ยตีเมอื งพิษณุโลก แตพระมหาธรรมราชาสามารถปอ งกนั เมืองไวไ ด พระเจา บเุ รงนอง ทรงทราบเหตุการณทเี่ กิดขึน้ ทรงสถาปนาพระมหาธรรมราชา เปนเจาประเทศราชของกรุงหงสาวดี ปกครองเมืองพิษณุโลกและหัวเมืองฝายเหนือโดยไมข้ึนตอกรุงศรีอยุธยา จากการขัดแยงระหวาง พระมหาธรรมราชากับพระมหนิ ทร ทาํ ใหกรุงศรีอยุธยาออ นแอลง ในป พ.ศ. 2111 พระเจาบุเรงนองยกทัพใหญม าหมายตีกรุงศรีอยุธยาใหแตกพาย กองทัพพมาลอมกรุงศรอี ยธุ ยาอยูหลายเดอื น แตกย็ งั ไมสามารถเขายดึ ไดเพราะทหารกรุงศรีอยุธยา ไดตอสอู ยางเขม แขง็ เพอ่ื รอใหถ งึ ฤดนู ้าํ หลากซ่ึงจะทําใหกองทพั พมา ตั้งคายอยูไมได ระหวางท่ี ศึกมาประชิดกรุงนน้ั สมเด็จพระมหาจกั รพรรดิประชวรและเสด็จสวรรคตในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2111 พระมหินทร เสด็จข้ึนครองราชยเปนกษัตรยิ  พระนามวา สมเด็จพระมหินทราธริ าช

47 และทรงตอสูปองกันกรุงศรีอยุธยาตอไป หลังจากนั้นทางพมาไดใชกลอุบายใหพระยาจักรี มาเปน ไสศกึ กรุงศรอี ยธุ ยาจงึ เสยี แกพมา ในป พ.ศ. 2112 จากเหตุการณใ นครง้ั น้ี ทําใหสมเด็จพระมหินทราธริ าชถกู จบั ไปเปนเชลยที่หงสาวดี รวมทั้งขาราชบรพิ ารอกี จํานวนหน่ึง ทําใหก รงุ ศรีอยุธยากลายเปนประเทศราชของกรุงหงสาวดี นบั แตน ้ันมา ซึง่ นบั เปน การสูญเสียอสิ รภาพของคนไทยเปน คร้งั แรก กิจกรรมที่ 2.2 บอกแนวทางการนําบทเรียนจากเหตกุ ารณก ารเสียกรุงศรีอยุธยาคร้งั ที่ 1 ทน่ี าํ มาปรับใชในการดาํ เนินชวี ติ แนวคาํ ตอบ การเสียกรงุ ครัง้ ที่ 1 โดยสาเหตุใหญมาจากความรูสึกแตกแยกแบงเขาแบงเรา ของบรรดาขุนนางผูมีอํานาจของหัวเมืองใหญท่ีตางแกงแยงชิงดี กอบโกยอํานาจสูตนเอง รวมทั้งการขาดความเปนนํ้าหน่ึงใจเดียวกันของพลเมือง จึงทําใหไมอาจตานทานกองกําลัง แสนยานภุ าพของขา ศึกศตั รไู ด กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 3 สงครามยุทธหตั ถขี องสมเด็จพระนเรศวรมหาราช กิจกรรมท่ี 1 เลาเหตุการณท เี่ กิดขึ้นจากภาพน้ี แนวคําตอบ ในป พ.ศ. 2135 พระเจา นนั ทบเุ รง โปรดใหพระมหาอุปราชา นํากองทัพทหาร 240,000 คน มาตีกรุงศรีอยุธยาหมายจะชนะศึกในคร้ังน้ี สมเด็จพระนเรศวร ทรงทราบวา พมา จะยกทพั ใหญม าตี จึงทรงเตรยี มไพรพลมีกําลัง 100,000 คน เดนิ ทางออกจากบานปาโมก ไปสพุ รรณบรุ ี ขามนาํ้ ตรงทา ทา วอทู อง และตัง้ คายหลวงบรเิ วณหนองสาหราย เชาของวันจันทร แรม ๒ คํ่า เดือนยี่ ปมะโรง พ.ศ. 2135 สมเด็จพระนเรศวร และสมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงเคร่ืองพชิ ยั ยุทธ สมเดจ็ พระนเรศวรทรงชา ง นามวา เจา พระยา- ไชยานภุ าพ สว นพระสมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงชางนามวา เจาพระยาปราบไตรจักร ชางทรง ของท้งั สองพระองคน้ันเปนชางชนะงา คือ ชางมีงาที่ไดรับการฝกใหรูจักการตอสูมาแลวหรือ เคยผานสงครามชนชางชนะชางเชือกอื่นมาแลว ซึ่งเปนชางท่ีกําลังตกมัน ในระหวางการรบ จึงว่ิงไลตามพมาหลงเขาไปในแดนพมา มีเพียงทหารรักษาพระองคและจาตุรงคบาทเทานั้น ที่ติดตามไปทนั สมเด็จพระนเรศวรทอดพระเนตรเห็นพระมหาอุปราชาทรงพระคชสารอยูใน รมไมกับเหลา ทา วพระยา จึงทราบไดว า ชางทรงของสองพระองคหลงถลําเขามาถงึ กลางกองทพั และตกอยูในวงลอมขา ศกึ แลว แตด ว ยพระปฏิภาณไหวพรบิ ของสมเดจ็ พระนเรศวร ทรงเห็นวา เปนการเสียเปรียบขาศึกจึงไสชางเขาไปใกล แลวตรัสถามดวยคุนเคยมากอนแตวัยเยาววา

48 “พระเจา พเ่ี ราจะยนื อยูใยในรมไมเ ลา เชิญออกมาทาํ ยทุ ธหัตถดี วยกนั ใหเ ปนเกยี รติยศไวใน แผน ดนิ เถดิ ภายหนา ไปไมมีพระเจา แผน ดินท่จี ะไดย ุทธหตั ถีแลว ” พระมหาอุปราชา ไดยินดังน้ัน จงึ ไสชา งนามวา พลายพัทธกอ เขา ชนเจาพระยาไชยานุภาพเสียหลกั พระมหาอุปราชาทรงฟน สมเด็จพระนเรศวรดวยพระแสงของาว แตสมเด็จพระนเรศวรทรงเบี่ยงหลบทัน จึงฟนถูก พระมาลาหนังขาด จากนนั้ เจาพระยาไชยานุภาพชนพลายพทั ธกอเสยี หลัก สมเดจ็ พระนเรศวร ทรงฟน ดวยพระแสงของาวถูกพระมหาอุปราชาเขา ที่อังสะขวา สิ้นพระชนมอยูบนคอชาง สวน สมเด็จพระเอกาทศรถทรงฟนเจาเมืองจาปะโรเสียชีวิตเชนกัน ทหารพมาเห็นวาแพแนแลว จึงใชปนระดมยิงใสสมเด็จพระนเรศวรไดรับบาดเจ็บ ทันใดน้ัน ทัพหลวงไทยตามมาชวยทัน จึงรับท้ังสองพระองคก ลบั พระนคร พมา จึงยกทพั กลบั กรุงหงสาวดีไป นับแตน น้ั มาก็ไมม ีกองทพั ใด กลา ยกทัพมากล้ํากรายกรุงศรีอยธุ ยาเปนระยะเวลาอีกยาวนาน ในมหายาชะเวงหรือพงศาวดารของพมา ระบวุ า การยุทธหัตถีคร้ังน้ี ชางทรงของ สมเดจ็ พระนเรศวรบุกเขาไปในวงลอมของฝา ยพมา ฝา ยพมาก็มีการยืนชางเรียงเปนหนากระดาน มีทง้ั ชางของพระมหาอปุ ราชา ชางของเจาเมืองชามะโรง ทหารฝายสมเด็จพระนเรศวรก็ระดม ยิงปนใสฝายพมา เจาเมืองชามะโรงสั่งเปดผาหนาราหูชางของตน เพ่ือไสชางเขากระทํายุทธหัตถี กบั สมเด็จพระนเรศวร เพ่อื ปองกันพระมหาอุปราชา แตปรากฏวา ชางของเจาเมืองชามะโรง เกดิ วิง่ เขาใสช า งของพระมหาอปุ ราชาเกดิ ชลุ มุนวนุ วาย กระสนุ ปนลูกหนง่ึ ของทหารฝายสมเดจ็ พระนเรศวรกย็ งิ ถกู พระมหาอุปราชาสน้ิ พระชนม กิจกรรมทา ยเร่อื งที่ 4 การเสยี กรงุ ศรีอยุธยา ครง้ั ที่ 2 กิจกรรมที่ 4.1 เลาเหตุการณการเสยี กรุงศรอี ยุธยาครั้งท่ี 2 แนวคําตอบ หลงั จากไดวา งเวนจากการศึกสงครามภายนอกมาเปน เวลานาน ทําใหก รุงศรีอยุธยา ไมไดเตรียมพรอมสําหรับการปองกันพระนคร ในป พ.ศ. 2295 พระเจาอลองพญาข้ึนครองราชย เปนกษัตริยพมา และมพี ระราชประสงคจะขยายอาณาเขต ทรงยกกองทพั มาตี ไมสําเรจ็ จงึ ถอย ทพั กลบั ไป และสน้ิ พระชนมในระหวางทางในป พ.ศ. 2303 พระเจา มังระ ซึ่งเปน พระราชโอรส ของพระเจาอลองพญาขึ้นครองราชย พระองคทรงสั่งเดินทัพเขามา 2 ทาง โดยทัพแรกมอบให เนเมยี วสหี บดี เปนแมทัพยกทัพมาตีหัวเมอื งฝายเหนือของกรุงศรีอยุธยา แลวใหยอนกลับมาตี กรุงศรีอยธุ ยาสว นทพั ที่ 2 มอบใหมังมหานรธา เปนแมทัพยกทัพมาตเี มอื งทวายและกาญจนบุรี แลว ใหมาสมทบกับเนเมยี วสีหบดี เพอ่ื ลอ มกรงุ ศรอี ยธุ ยาพรอมกนั กองทพั พมาลอ มกรุงอยนู าน 1 ป 2 เดอื น ทําใหราษฎรในเมืองอดอยากและหมดกาํ ลงั ใจตอสู ในท่ีสุดฝายพมาท่ีต้ังทัพลอมกรุงศรีอยุธยาอยูนั้นก็สามารถตีกรุงศรีอยุธยาได สําเรจ็ เปนครง้ั ที่ 2 ในป พ.ศ. 2310

49 จากเหตกุ ารณในครัง้ นี้ ทําใหบานเมืองสูญเสยี ครั้งย่งิ ใหญ เพราะพมาไดทําลาย บา นเรือนและวัดตาง ๆ ดวยการจุดไฟเผา รวมท้ังกวาดตอนผูคนไปเปนเชลย และนําทรัพยสมบัติ ตาง ๆ กลับไปเปนจํานวนมาก กรงุ ศรอี ยธุ ยาท่เี คยเจรญิ รุงเรอื งในอดีตเหลือเพยี งซากปรกั หักพัง กิจกรรมที่ 4.2 บอกแนวทางการนําบทเรียนจากเหตุการณการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ทน่ี ํามาปรบั ใชใ นการดาํ เนนิ ชีวติ แนวคําตอบ การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 เกิดจากเพราะการขาดความสามัคคี ความ ออ นแอของกองทัพ กระท่ังคนในชาติเอง อกี ท้ังสวนหน่งึ มาจากการท่ีผูบริหารบานเมืองยึดติด อยูก บั การแสวงหาผลประโยชนใสตวั และหลงเพอ กับภาพลวงตาของความมั่งค่ังจนมองไมเห็น ปญหาทีส่ ะสมอยู ถาเปรียบไปก็คลา ยกบั ไมใหญท่ภี ายนอกดูแขง็ แกรงมั่นคง แตภายในผุกรอน จากแมลงชอนไช ครั้นเม่ือถูกลมพายุพัดก็หักโคนลงอยางงายดาย และที่สําคัญจะเห็นไดจาก ความเขม แข็งของผรู กุ รานคอื พมา ซึง่ มกี องกาํ ลงั ทฮ่ี กึ เหมิ พรอ มท่จี ะรบทกุ เม่อื จงึ สง ผลใหพมา สามารถตกี รงุ ศรอี ยธุ ยาและกวาดตอ นผูคน พรอมทั้งทําลายสิ่งท่ีเปนทรัพยสินของชาติไทยไป อยางนาเสยี ดาย กจิ กรรมทา ยเรือ่ งท่ี 5 การกอบกูเอกราชของสมเด็จพระเจา ตากสนิ มหาราช กจิ กรรมท่ี 1 เลาถึงการสถาปนากรงุ ธนบุรีเปนราชธานี แนวคาํ ตอบ เมอ่ื พระเจาตากสนิ ทรงขับไลพ มา ออกไปจากกรุงศรีอยุธยาแลว ก็ทรงรวบรวม ผูคน และทรัพยสมบัติ ซึ่งสุก้ีพระนายกองยังมิไดสงไปยังเมืองพมา และไดนํามาเก็บรักษาไวใน คายน้นั มีแมทพั นายกอง ขาราชการ และเจานายหลายพระองคในพระราชวงศแหงกรุงศรีอยุธยา ตกคา งถูกคุมขังอยใู นคาย พระเจาตากสินไดป ระทานอุปการะเลยี้ งดูตามสมควร สวนเมืองลพบุรี กย็ อมออนนอ ม ปรากฏวา ท่ลี พบุรมี ีพระบรมวงศานวุ งศข องพระเจาเอกทัศนลภ้ี ยั มาพาํ นักอยูมาก พระเจาตากสินทรงส่ังใหคนไปอัญเชิญไวยังเมืองธนบุรี และกระทําการขุดพระบรมศพของ สมเด็จพระเจา เอกทัศนขึน้ มาถวายพระเพลงิ ตามโบราณราชประเพณี ตอจากน้ันพระเจาตากสิน ไดเ สด็จออกตรวจตราดูความพินาศเสยี หายของปราสาทราชมณเฑียรและวดั วาอารามทั้งปวงแลว กท็ รงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ ใหอพยพผูคนเคลอ่ื นยายลงมาทางใต ตั้งราชธานขี นึ้ ใหมท เี่ มืองธนบุรี เรยี กนามราชธานนี ้ีวา กรงุ ธนบรุ ีศรมี หาสมทุ ร

50 หนวยการเรียนรทู ่ี 4 ความสมั พันธกบั ตา งประเทศในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาและกรุงธนบรุ ี กิจกรรมทายเรื่องท่ี 1 ความสมั พนั ธก ับตา งประเทศในสมยั กรุงศรอี ยธุ ยาและกรงุ ธนบรุ ี กจิ กรรมท่ี 1.1 ใหผ เู รียนอธบิ ายความสมั พนั ธข องรฐั เพ่อื นบานในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยาและกรุงธนบุรี รฐั เพื่อนบา น สมยั กรุงศรอี ยุธยา สโุ ขทยั ลักษณะความสมั พนั ธ มคี วามสัมพนั ธทางการเมือง (สโุ ขทยั เปนเมอื งประเทศราชของอยุธยาในสมัย ลานนา ของสมเด็จพระอินทราชา) พมา มีความสมั พันธแบบสงคราม (เผชญิ หนาทางทหาร) หวั เมืองมอญ แบบศกึ สงคราม ดา นการคา และการเมอื ง เขมร มีความสัมพันธทางดานการเมือง ดานการทําสงคราม และดานวัฒนธรรม อยธุ ยาไดรับวฒั นธรรมหลายอยางจากเขมร เชน รูปแบบศิลปกรรม ศาสนา ลา นชา ง พราหมณ - ฮินดู ภาษา การปกครองแบบจตุสดมภ แนวคิดสมมติเทพที่ยก ญวน ยองฐานะของกษตั ริยวา สงู สงประดุจเทพเจา มลายู ผกู มิตรเช่ือมสมั พนั ธไมตรตี อ กัน การทาํ สงครามแยง ชิงความเปนใหญเหนอื เขมร พมา ความสัมพนั ธทางดานการคา และการทําสงคราม ลานนา กมั พูชา สมัยกรุงธนบุรี ลานชา ง มลายู ความสัมพนั ธแบบความขดั แยงการทําสงคราม เปนเมอื งประเทศราชของไทยอยูภายใตก ารคมุ ครองของกรุงธนบุรี ความสมั พันธแบบสงคราม ความสัมพนั ธแบบสงคราม มีความสัมพันธแบบหวังผลประโยชนทางดานเศรษฐกจิ และการคา

51 กจิ กรรมที่ 1.2 ใหผ ูเรียนอธิบายความสัมพนั ธร ะหวา งอาณาจักรกรุงศรอี ยุธยากับทวีเอเชีย แนวคาํ ตอบ 1. การท่ีกรงุ ศรอี ยธุ ยาสงคณะทตู และเครอื่ งบรรณาการไปประเทศจนี เปนประจําสงผลให ไทยเปน อยา งไร ตอบ ไทยไดสทิ ธิพิเศษทางการคากับจีน เพราะคณะทูตไดนําสินคาจากกรุงศรีอยุธยา มาขายที่จีน และตอนขากลับก็นําสนิ คาจากจีนมาขายทก่ี รุงศรอี ยธุ ยา 2. กรุงศรีอยุธยามีความสัมพันธกับญ่ีปุนอยางเปนทางการในสมัยของพระมหากษัตริย พระองคใด ตอบ สมเด็จพระเอกาทศรถ 3. ความสัมพันธระหวางกรุงศรีอยุธยากับญ่ีปุนในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนกลางเสื่อมลง เพราะเหตใุ ด ตอบ ชาวญ่ีปุนเขามามีสวนเกี่ยวของกับการเมืองการปกครองในอาณาจักรกรุงศรี อยุธยาและสรางปญหาทางการเมือง อีกท้ังในสมัยพระเจาปราสาททองไดสงคณะทูต ไปญป่ี นุ แตญี่ปุนไมใ หการตอนรับ และญีป่ ุน เองมีนโยบายทีจ่ ะอยูอยางโดดเดยี่ ว

52 กจิ กรรมท่ี 1.3 ใหผเู รียนวิเคราะหค วามสมั พันธร ะหวางกรุงศรีอยุธยากับชาตติ ะวนั ตก (ทวปี ยุโรป) แนวคําตอบ 1. ชาตติ ะวันตกทีเ่ ขามาตดิ ตอ กบั กรงุ ศรอี ยธุ ยา เพอื่ จุดประสงคอะไร ตอบ เพอื่ การคา การทตู และการเผยแพรศาสนา 2. ชาติตะวันตกเขามาติดตอและมคี วามสมั พนั ธก ับกรุงศรอี ยุธยาไดแ กชาติใดบาง ตอบ โปรตุเกส ฮอลันดา อังกฤษ ฝรั่งเศส และสเปน 3. ใครคอื ทูตของโปรตุเกสทม่ี าเจรญิ สัมพนั ธไมตรกี บั กรุงศรอี ยุธยา ตอบ ดูอารเ ต เฟอรน นั เดส 4. ชาติตะวันตกใดทม่ี าตดิ ตอ กับกรงุ ศรอี ยธุ ยาเพ่อื ตอ งการเผยแพรค รสิ ตศาสนาเพยี งอยา งเดียว ตอบ ฝร่งั เศส 5. ความสัมพนั ธร ะหวา งกรุงศรีอยธุ ยากบั ชาติตะวนั ตกยตุ ิลงดวยสาเหตใุ ด ตอบ 1. ชาติตะวนั ตกบางชาตติ องการมีอํานาจเหนอื ไทย 2. ชาตติ ะวันตกกําลังทาํ สงครามกันอยจู ึงไมส นใจที่จะสรางสมั พนั ธไมตรี กับกรุงศรอี ยุธยา 3. กรงุ ศรีอยธุ ยาเสียกรงุ แกพมา กิจกรรมทา ยเรือ่ งที่ 2 ความสัมพันธก บั ตา งประเทศในสมยั กรุงธนบรุ ี กจิ กรรมที่ 2.1 ใหผเู รยี นวิเคราะหค วามสมั พนั ธระหวา งกรุงธนบุรกี ับประเทศเพอ่ื นบาน แนวคาํ ตอบ 1. กรงุ ธนบรุ ที ําสงครามกบั พมา ถงึ 10 คร้ัง การรบครัง้ ไหนเปนการรบครั้งท่ีสาํ คัญทีส่ ุด ตอบ ศกึ อะแซหวนุ กีต้ เี มอื งเหนอื (พ.ศ. 2318) 2. เหตุใดสมเด็จพระเจาตากสนิ มหาราชจงึ ตองยกทพั ไปตีเมืองจําปาศกั ด์ิ ตอบ เจา เมืองนางรองคดิ กบฏตอ ไทยและไปขอข้นึ กับเจาโอ ซึ่งเปนเจาเมอื งจาํ ปาศกั ด์ิ 3. เหตุใด สมเด็จพระเจา ตากสินมหาราชจงึ ปลอยใหห ัวเมืองมลายอู ยเู ปนรัฐอิสระ ตอบ กองทัพมกี ําลงั ไมเพยี งพอ จึงไมย กทัพไปปราบ 4. พระยาโยธาถกู ตดั ศรี ษะเสียบประจาน เนอื่ งจากสาเหตุใด ตอบ พระยาโยธา ขัดรับสั่งสมเด็จพระเจาตากสินมหาราชโดยการแวะเขาบาน (ในการรบกับพมาทบ่ี างแกว ราชบุรี ในขณะเดินทัพ สมเด็จพระเจา ตากสนิ มหาราชตรัสวา “อยา ใหผูใดแวะบา นเรือนเดด็ ขาด”) 5. สถานท่ีทีก่ องทัพพมา ใชเปนทเ่ี กบ็ คลังเสบียงทุกคร้งั ทเี่ ดินทางมารบกับไทยในสมยั กรุงธนบุรี คือท่ีใด ตอบ เมอื งลานนา

53 กิจกรรมที่ 2.2 ใหผ เู รียนวิเคราะหค วามสมั พนั ธก บั ตางประเทศในสมัยกรุงศรอี ยธุ ยากบั กรุงธนบรุ ี ท่ีเกยี่ วกับความมั่นคงของประเทศมา 5 ประเทศ เชน ความสมั พันธกบั จนี ในสมยั กรุงศรอี ยุธยาไดมกี ารสง คณะทตู ไทยไปประเทศจีนหลายครงั้ ทําให ประเทศมคี วามม่นั คง นอกจากน้ียังไดรับความรวมมือจากจีนในการติดตอคาขายทําใหเศรษฐกิจ เจริญรุงเรอื ง แนวคาํ ตอบสมัยกรุงศรีอยธุ ยา 1. ประเทศพมา สมัยกรุงศรีอยุธยา ไทยมีความสัมพันธกบั พมาในลักษณะของ การทําศึกสงคราม ซึ่งสวนใหญพมาจะเปนฝายเขามารุกรานกรุงศรีอยุธยา แตในบางสมัยกรุงศรีอยุธยา ไดดําเนินความสัมพันธกับพมาในลักษณะประนีประนอม เพ่ือรักษาความมั่นคงของอาณาจักร เปนการรักษาชวี ิตและทรัพยสนิ ของคนไทย 2. ประเทศโปรตุเกส ประเทศโปรตุเกสไดสงทูตมาเจริญสัมพันธไมตรี โดยให ชาวโปรตุเกสมาทําการคาและเผยแผศาสนาคริสตในสมัยกรุงศรีอยุธยา ทั้งยังมีการเชิญชาวโปรตุเกส เขา มาเปนทหารอาสาในไทย เพื่อชว ยรบพมา เปนการแลกเปลีย่ นท่ีใหโ ปรตเุ กสเขามาคาขายเก่ียวกับ ปนไฟ กระสุนปน และดินปน นอกจากนที้ หารโปรตเุ กสมคี วามชาํ นาญในการใชอ าวุธเหลา นีอ้ ยแู ลว 3. ประเทศฝรั่งเศส ในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีการสงทูตไปประเทศฝรั่งเศส โดย ยอมใหฝรั่งเศสเผยแพรศาสนาคริสตและขยายการคา ตลอดจนไดมีการศึกษาถึงความเจริญใน ดา นตาง ๆ ของฝร่ังเศส จึงทําใหในสมัยน้ันไดน ําความเจริญในดานตาง ๆ เขามาหลายดาน เชน การแพทย สรา งหอดดู าว ดานการทหารมกี ารสรางปอมแบบตะวนั ตก 4. ประเทศฮอลันดา ความผูกพันระหวางกรุงศรีอยุธยากับฮอลันดาท่ีมีตอกัน เร่ิมมีปญหาในสมัยพระเจาปราสาททอง เน่ืองจากฮอลันดาไมชวยไทยปราบกบฏ จึงทําใหพระเจา ปราสาททองตองเขมงวดกับฮอลันดามากข้ึน ซ่ึงกรุงศรีอยุธยาเคยใหสิทธิพิเศษในการคาขายมาก ความบาดหมางใจเร่ิมรุนแรงในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ฮอลันดาถึงกับไดสงเรือรบมา ปดอาวไทย และเรียกรองสิทธิพิเศษตาง ๆ จากไทยมากมาย เชน การพิจารณาพิพากษาคดี คือ ชาวฮอลนั ดากระทําผิดไมต องขึ้นศาลไทย ทําใหไทยตองสญู เสยี ผลประโยชน แตด วยความสามารถ ของไทยกย็ ังสามารถรกั ษาความเปนเอกราชได แนวคําตอบสมัยกรุงธนบุรี ประเทศมลายู ในสมัยกรงุ ธนบรุ ี มกี ารออกอบุ ายขอยืมเงินเมืองตาง ๆ ของมลายู เพอื่ ดทู า ทีของเมือง เหลา นนั้ แตเมืองเหลา นน้ั ก็ไมย อมใหข อยมื แตส มเดจ็ พระเจา ตากสนิ มหาราช ก็มิไดย กทพั ไปตีหวั เมอื งมลายู เพราะทรงคดิ วา เกนิ กําลงั ของพระองค จงึ ขอรกั ษาอาณาจกั รไวก อน

54 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น 1. ง 11. ข 21. ค 2. ง 12. ข 22. ง 3. ก 13. ง 23. ง 4. ง 14. ข 24. ค 5. ก 15. ค 25. ก 6. ค 16. ข 26. ข 7. ก 17. ค 27. ก 8. ง 18. ข 28. ก 9. ค 19. ง 29. ง 10. ก 20. ข 30. ง