BigDataLiteracy

คำนำ ด้วยรฐั บำลมีนโยบำยส่งเสรมิ ให้หน่วยงำนภำครฐั ตระหนักถึงควำมสำคัญของเทคโนโลยีดิจทิ ลั ทม่ี ผี ลต่อกำรเปล่ยี นแปลงกระบวนงำนของหน่วยงำนภำครฐั (Disruptive Technology)กระทรวงมหำดไทย โดยกรมกำรพัฒนำชุมชนได้ตระหนักถึงควำมสำคัญของนโยบำยดังกล่ำว จงึ เตรยี ม ควำมพรอ้ มเพ่ือรองรบั นโยบำยไทยแลนด์ ๔.0 เพื่อบรหิ ำรจดั กำรธรรมำภิบำลข้อมูล (Data Governance) ส่งเสรมิ ให้มีกำรเปิดเผย ขอ้ มลู สู่สำธำรณะ (Open Data) พัฒนำชอ่ งทำงให้ประชำชนเข้ำถึงบรกิ ำร ของภำครฐั ณ จุดเดียว (One Stop Service) และกำรบรหิ ำรจดั กำรฐำนขอ้ มลู ขนำดใหญ่ (Big Data) กระทรวงมหำดไทย โดยกรมกำรพัฒนำชุมชน ได้กำหนดวสิ ัยทศั น์ “ชุมชนเข้มแข็ง เศรษฐกิจฐำน รำกม่ันคง ภำยในปี ๒๕๖๕” โดยมีภำรกิจเก่ียวกับ กำรส่งเสรมิ กระบวนกำรเรยี นรู้ และกำรมีส่วนรว่ มของ ประชำชน ส่งเสรมิ และพัฒนำเศรษฐกิจชุมชนฐำนรำกให้มีควำมม่นั คงและมีเสถียรภำพ และเปน็ หน่วยงำนที่ มีบทบำทสำคัญในกำรขับเคลื่อนงำนตำมนโยบำยของรฐั บำลเพ่ือมุ่งประโยชน์ให้กับประชำชน ขับเคล่ือน องค์กรด้วยองค์ควำมรูแ้ ละนวัตกรรม เทคโนโลยี มีเป้ำหมำยในกำรทำงำนที่ชดั เจน ลดขั้นตอนกำรทำงำน ทำงำนงำ่ ยขึ้น เรว็ ข้ึน แต่เห็นผลเป็นรูปธรรม โดยกำรจดั ทำระบบบรหิ ำรจดั กำรฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data) ของกรมกำรพัฒนำชุมชน ให้สำมำรถใชป้ ระโยชน์ข้อมูลในระบบฐำนข้อมูลขนำดใหญ่รว่ มกันได้อยำ่ ง ถูกต้อง ครบถ้วน ทันสมัย และนำเสนอรูปแบบสำรสนเทศเพื่อกำรตัดสินใจของผู้บรหิ ำรได้อย่ำงมี ประสิทธภิ ำพ ทง้ั น้ีหวังเป็นอย่ำงย่ิงว่ำเอกสำรฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ ต่อหน่วยงำนหลัก หน่วยงำน สนับสนุน และหน่วยงำนปฏิบัติ ทมี่ ีส่วนในกำรขับเคล่ือนภำรกิจ ที่มุ่งประโยชน์ให้กับประชำชน ต่อไป มถิ ุนำยน ๒๕๖๔ ปรบั ปรุง 24 พฤศจกิ ำยน 2564

สำรบัญ หน้ำ ๑ แนวคดิ สำหรบั กำรขับเคล่อื นกำรจดั กำรข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data) ๔ บทนำ ๔ ควำมหมำยของกำรบรหิ ำรจดั กำรฐำนข้อมลู ขนำดใหญ่ (Big Data) ๕ กำรวเิ ครำะห์ข้อมลู Big Data (Big Data Analytics) ๕ ขั้นตอนกำรจดั ทำ Big Data ๖ กระบวนกำรจดั ทำ Big Data ของกรมกำรพัฒนำชุมชน ๗ แพลตฟอรม์ ขอ้ มูลขนำดใหญส่ ำหรบั กำรพัฒนำชุมชน (Community Big Data Platform) ๗ กำรใชป้ ระโยชน์และบรกิ ำรระบบฐำนขอ้ มูลขนำดใหญ่ (Big Data) ๙ ศูนยข์ อ้ มูลกลำงเพื่อกำรบรหิ ำรจดั เก็บและใชป้ ระโยชน์ ๑๒ Big Data กรมกำรพัฒนำชุมชน 8 ฐำนหลกั ๑๘ กำรใชง้ ำนเครอ่ ื งมือ Big Data กรมกำรพัฒนำชุมชน ๓9 ภำคผนวก

แนวคิดสำหรบั กำรขบั เคลอื่ นกำรจดั กำรข้อมลู ขนำดใหญ่ (Big Data) ยุทธศำสตรช์ ำติ ระยะ 20 ปี กำรนำเทคโนโลยีดิจิทัลมำใช้มีส่ วนสำคัญเป็นอย่ำงยิ่งในกำรขับเคลื่อนยุทธศำสตรช์ ำติระยะ 20 ปี สู่ควำมสำเรจ็ ตำมเปำ้ หมำยโดยเฉพำะอย่ำงยิ่งต่อยุทธศำสตรท์ ี่ ๖ ยุทธศำสตรด์ ้ำนกำรปรบั สมดุลและ พัฒนำระบบกำรบรหิ ำรจดั กำรภำครฐั โดยยุทธศำสตรน์ ้ีมเี ป้ำหมำยเชงิ ยุทธศำสตรค์ ือ “ภำครฐั ของประชำชน เพื่อประชำชนและประโยชน์ส่วนรวม” โดยภำครฐั ต้องมขี นำดท่เี หมำะสมกับบทบำทภำรกิจ แยกแยะบทบำท หน่วยงำนของรฐั ที่ทำหน้ำทใ่ี นกำรกำกับหรอื ในกำรให้บรกิ ำรในระบบเศรษฐกิจทมี่ ีกำรแข่งขัน มีขีดสมรรถนะสูง ยึดหลักธรรมำภิบำล ปรบั วัฒนธรรมกำรทำงำนให้มุ่งผลสัมฤทธิ์ และผลประโยชน์ส่วนรวม มีควำมทันสมัย และพรอ้ มทจ่ี ะปรบั ตัวให้ทนั ต่อกำรเปลย่ี นแปลงของโลกอยู่ตลอดเวลำ โดยเฉพำะอยำ่ งยิ่งกำรนำนวัตกรรม เทคโนโลยีข้อมูลขนำดใหญ่ ระบบกำรทำงำนท่เี ป็นดิจทิ ลั เข้ำมำประยุกต์ใชอ้ ย่ำงคุ้มค่ำ และปฏิบัติงำนเทยี บ ได้กับมำตรฐำนสำกล รวมทง้ั มีลักษณะเปิดกว้ำง เชอ่ื มโยงถึงกันและเปิดโอกำสให้ทกุ ภำคส่วนเข้ำมำมีส่วน รว่ มเพื่อตอบสนองควำมต้องกำรของประชำชนได้อยำ่ งสะดวก รวดเรว็ และโปรง่ ใส โดยทกุ ภำคส่วนในสังคม ต้องรว่ มกันปลูกฝังค่ำนิยมควำมซือ่ สัตย์สุจรติ ควำมมัธยัสถ์ และสรำ้ งจติ สำนึกในกำรปฏิเสธไม่ยอมรบั กำร ทจุ รติ ประพฤติมิชอบอยำ่ งส้ินเชงิ แผนกำรปฏิรูปประเทศ สอดคล้องกับยุทธศำสตรช์ ำติระยะ ๒o ปี แผนกำรปฏิรูปประเทศแทบทุกแผนมีกำรกล่ำวถึงกำร พัฒนำเทคโนโลยดี ิจทิ ลั และกำรปรบั ปรุงระบบขอ้ มูลให้มีควำมทนั สมัย ในส่วนของกำรปฏริ ูปประเทศด้ำนกำร บรหิ ำรรำชกำรแผ่นดินได้กล่ำวถึงกำรนำเทคโนโลยีดิจทิ ัลมำใช้เพ่ือกำรปรบั ปรุงระบบกำรบรหิ ำรรำชกำร แผ่นดินไว้ในหลำยส่วนเชน่ กัน ต้ังแต่เป้ำหมำยของกำรปฏิรูป ตัวชว้ี ัด ประเด็นกำรปฏิรูป และกลยุทธ์กำร ปฏิรูป เชน่ กำรกำหนดเป้ำหมำยกำรปฏิรปู ให้มีกำร “จดั องคก์ รภำครฐั ให้เปิดกว้ำงและเชอ่ื มโยงขอ้ มลู กันด้วย ระบบดิจิทัล” หรอื “จดั ระบบบรหิ ำรและบรกิ ำรประชำชนให้เป็นระบบดิจิทัล เพ่ือควำมโปรง่ ใส ทันสมัย ปรบั ตัวได้อย่ำงรวดเรว็ และเปิดโอกำสให้ประชำชนได้มีส่วนรว่ มในกำรดำเนินงำนได้อย่ำงเหมำะสม” และมี ตัวช้ีวัดที่ “1.5.1 บรกิ ำรภำครฐั ท่ีเกี่ยวข้องกับกำรแก้ปัญหำและตอบสนองควำมต้องกำรพ้ืนฐำนของ ประชำชนอยูใ่ นระบบดิจทิ ลั ทงั้ หมด (Fully Digitized Services)” โดยมหี ลักกำรของกำรปฏริ ูป ดังนี้ 1) หน่วยงำนภำครฐั มีโครงสรำ้ งพ้ืนฐำนรฐั บำลดิจิทัล (Digital Government Infrastructure) สำหรบั รองรบั กำรให้บรกิ ำรกำรทำงำนผ่ำนระบบดิจทิ ลั ซ่ึงจะทำให้หน่วยงำนภำครฐั สำมำรถเชอื่ มโยงบูรณำกำร ข้อมูลและระบบดิจทิ ัลของแต่ละหน่วยงำนเข้ำด้วยกันได้โดยงำ่ ย ภำยใต้มำตรฐำนเดียวกัน โดยมีกำรรกั ษำ ควำมปลอดภัยของข้อมูล และกำรคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล ทเี่ หมำะสม ทัง้ นี้ โครงสรำ้ งพื้นฐำนดังกล่ำว ครอบคลุมทัง้ พื้นฐำนดิจทิ ัล Digital Infrastructure อำทิ เครอื ข่ำย เครอ่ ื งแม่ข่ำย (Infrastructure-as-a-Service) และแพลตฟอรม์ บรกิ ำรพ้ืนฐำน (Platform-as-a-Service) เชน่ แพลตฟอรม์ กำรเชอ่ื มโยงและบูรณำกำรข้อมูล แพลตฟอรม์ กำรยนื ยันตัวบคุ คลด้วยชอ่ งทำงดิจทิ ลั และแพลตฟอรม์ กำรชำระเงนิ ผ่ำนชอ่ งทำงดิจทิ ลั เปน็ ต้น 2) รฐั บำล หน่วยงำนภำครฐั และหน่วยงำน สำมำรถนำระบบดิจทิ ลั ไปใชใ้ นกำรทำงำนและกำรบรหิ ำร รำชกำรแผนดินเพ่ือเพ่ิมประสิทธภิ ำพกำรทำงำนของเจำ้ หน้ำที่ และชว่ ยให้รฐั บำลมีข้อมูลกำรดำเนินงำนด้ำน ต่ำง ๆ ทถ่ี ูกต้อง และทนั สมัย รองรบั กำรเชอื่ มโยงขอ้ มลู กับหน่วยงำนต่ำง ๆ ทเ่ี กี่ยวข้อง 3) มีกำรนำระบบดิจทิ ลั สำหรบั ใช้สนับสนุนงำนพ้ืนฐำน เช่น งำนสำรบรรณ งำนงบประมำณ บัญชี กำรเงนิ งำนพัสดุและกำรจดั ซ้ือจดั จำ้ งงำนบรหิ ำรบุคคล โดยกำหนดมำตรฐำนกำรเชอื่ มโยงข้อมูลระหว่ำง ระบบงำนให้ชัดเจน และจดั ให้ มีบรกิ ำรในลักษณะรวมศูนย์ (Software-as-a-Service) โดยอำจจะเป็น

หน่วยงำนภำครฐั ให้บรกิ ำรเอง หรอื ภำคเอกชนให้บรกิ ำรภำยใต้มำตรฐำนทกี่ ำหนดก็ได้ เพ่ือลดกำรลงทนุ ซอ้ น ของหน่วยงำน และชว่ ยให้เกิดควำมสะดวกต่อกำรเชอื่ มโยงและบูรณำกำรขอ้ มูล 4) รฐั บำล หน่วยงำนภำครฐั และหน่วยกำกับดูแล มีเครอ่ ื งมือและข้อมูลกำรดำเนินงำนด้ำนต่ำง ๆ ที่ถูกต้องและทนั สมัย สำหรบั ใช้ในกำรบรหิ ำรรำชกำรแผ่นดิน เพ่ือให้สำมำรถลดข้ันตอนเพ่ิมประสิทธภิ ำพ ในกำรปฏิบัติงำน ใชป้ ระกอบกำรวำงแผนและกำรตัดสินใจ โดยมีกำรเปิดเผยข้อมูลให้ประชำชนมีส่วนรว่ ม และตรวจสอบกำรดำเนินงำนของรฐั ได้โดยสะดวก แผนพัฒนำดิจทิ ลั เพื่อเศรษฐกิจและสังคม แผนพั ฒนำดิ จิทัลเพ่ื อเศรษฐกิ จและสังคมเพื่ อปฏิรูปประเทศไทยสู่ DIGITAL THAILAND น่ันคือกำรพัฒนำประเทศให้ทส่ี ำมำรถสรำ้ งสรรค์ และใช้ประโยชน์จำกเทคโนโลยีดิจทิ ลั อย่ำงเต็มศักยภำพ โดยกำรปรบั ปรุงและยกระดับโครงสรำ้ งพื้นฐำน กำรสรำ้ งสรรค์นวัตกรรม ระบบข้อมูล ทุนมนุษย์ และ ทรัพยำกรอ่ืนใด เพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไปสู่ควำมมั่นคง มั่ง ค่ัง และยั่งยืน โดยแผนพัฒนำดิจทิ ลั เพ่ือเศรษฐกิจและสงั คม มีเปำ้ หมำย ๔ ประกำรดังน้ี 1. เพ่ิมขีดควำมสำมำรถในกำรแข่งขันทันเวทีโลกด้วยกำรใช้นวัตกรรมและเทคโนโลยีดิจิทัล เปน็ เครอ่ ื งมือหลกั ในกำรสรำ้ งสรรค์นวัตกรรมกำรผลิตกำรบรกิ ำร 2. สรำ้ งโอกำสทำงสังคมอย่ำงเท่ำเทียมด้วยข้อมูลข่ำวสำรและบรกิ ำรต่ ำง ๆ ผ่ำนสื่อดิจิทัล เพ่ือยกระดับคณุ ภำพชวี ติ ของประชำชน 3. พัฒนำทุนมนุษย์สู่ยุคดิจิทัลด้วยกำรเตรยี มควำมพร้อมให้บุคลำกรทุกกลุ่มมีควำมรูแ้ ละทกั ษะ ทเี่ หมำะสมต่อกำรดำเนินชวี ติ และกำรประกอบอำชพี ในยุคดิจทิ ลั 4. ปฏิรูปกระบวนทัศน์กำรทำงำนและกำรให้บรกิ ำรของภำครฐั ด้วยเทคโนโลยีดิจทิ ัล และกำรใช้ ประโยชน์จำกข้อมูลเพ่ือให้กำรปฏบิ ตั ิงำนโปรง่ ใส มปี ระสิทธภิ ำพ และประสิทธผิ ล เพื่อให้กำรดำเนินงำนบรรลุตำมเป้ำหมำยแผนพัฒนำดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมได้กำหนด ยุทธศำสตรใ์ นกำรดำเนินงำนไว้ ๖ ยุทธศำสตร์ โดยมียุทธศำสตร์ที่ ๔ เป็นยุทธศำสตรท์ ่ีเก่ียวข้องกับ ปรบั เปล่ียนภำครฐั สู่กำรเป็นรฐั บำลดิจิทัลโดยจะมุ่งใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในกำรปรบั ปรุงประสิทธิภำพ กำรบรหิ ำรจัดกำรของหน่วยงำนรฐั ทั้งส่ วนกลำงและส่วนภูมิภำค ให้เกิดบรกิ ำรภำครฐั ในรูปแบบดิจิทัล ท่ีประชำชนสำมำรถเข้ำถึงบรกิ ำรได้โดยไมม่ ีข้อจำกัดทำงกำยภำพ พื้นท่ี และภำษำนำไปสู่กำรหลอมรวมกำร ทำงำนของภำครฐั เสมือนเป็นนองค์กรเดียว นอกจำกน้ี รฐั บำลดิจิทัลในอนำคตจะเปิดโอกำสให้ ประชำชน มีส่วนรว่ มในกำรกำหนดแนวทำงกำรพัฒนำสังคมและเศรษฐกิจ กำรบรหิ ำรบ้ำนเมอื งและเสนอควำมคิดเห็น ต่อกำรดำเนินงำนของภำครฐั โดยยุทธศำสตรน์ ี้ประกอบด้วยแผนงำนเพ่ือขบั เคล่อื นยุทธศำสตร์ 4 ด้ำน คอื 1. จดั ให้มีบรกิ ำรอัจฉรยิ ะทขี่ ับเคล่ือนโดยควำมต้องกำรของประชำชนหรอื ผู้ใช้บรกิ ำร โดยเฉพำะ อย่ำงยงิ่ บรกิ ำรทอ่ี ำนวยควำมสะดวกต่อประชำชนนักธรุ กิจ และนักทอ่ งเทย่ี ว 2. ปรบั เปลีย่ นกำรทำงำนของภำครฐั ด้วยเทคโนโลยีดิจทิ ลั ให้มีประสิทธภิ ำพ และธรรมำภบิ ำลโดย เน้นบรู ณำกำรกำรลงทนุ ในทรพั ยำกรกำรเชอ่ื มโยงข้อมลู และกำรทำงำนของหน่วยงำนรฐั เขำ้ ด้วยกัน 3. สนับสนุนให้มีกำรเปิดเผยข้อมูลท่ีเป็นประโยชน์ตำมมำตรฐำน Open Data และส่งเสรมิ ให้เกิด กำรมีส่วนรว่ มของประชำชนและภำคธรุ กิจในกระบวนกำรทำงำนของรฐั 4. พัฒนำแพลตฟอร์มบรกิ ำรพ้ืนฐำนภำครฐั (Government Service Platform) เพ่ือรองรับ กำรพัฒนำต่อยอดแอปพลิเคชนั่ หรอื บรกิ ำรรปู แบบใหม่ -2-

Thailand 4.0 แผน Thailand 4.0 มีเป้ำหมำยเพ่ือเปล่ียนผ่ำนประเทศไทยไปสู่ “ประเทศในโลกท่หี นึ่ง” ภำยในปี ๒๕๗๕ ด้วยกำรสรำ้ งควำมม่ังค่ังผ่ำนกลไกขับเคล่ือนเศรษฐกิจด้วยนวัตกรรม ปัญญำ เทคโนโลยี และควำมคิดสรำ้ งสรรค์ (Competitive Growth Engines) ด้วยกำรสรำ้ งควำมมั่นคงผ่ำน กลไกกำร กระจำยรำยได้ โอกำส และควำมมัง่ ค่ังอยำ่ งเทำ่ เทยี ม (Inclusive Growth Engine) และด้วยกำรสรำ้ งควำม ย่ั ง ยื น ผ่ ำ น ก ล ไ ก ก ำ ร พั ฒ น ำ ที่ เ ป็ น มิ ต ร ต่ อ ส่ิ ง แ ว ด ล้ อ ม ( Green Growth Engine) Thailand ๔ . 0 ได้กล่ำวถึงกำรต่อยอด ๕ อุตสำหกรรมเดิม และกำรสรำ้ ง ๕ อุตสำหกรรมใหม่ (The New S-Curves) ซง่ึ อุตสำหกรรมดิจทิ ลั จดั อยู่ในอุตสำหกรรมใหม่ทป่ี ระเทศมีแผนท่จี ะส่งเสรมิ ด้วยเชน่ กันในแผน Thailand 4. 0 ยั ง ไ ด้ ก ล่ ำ ว ถึ ง แ น ว ท ำ ง ก ำ ร ป รับ เ ป ล่ี ย น ก ล ไ ก ภ ำ ค รัฐ เ พ่ื อ ร อ ง รับ Thailand ๔ . ๐ ไ ว้ ด้ ว ย โดยมุง่ เน้นกำรพัฒนำภำครฐั ทเี่ ปิดกว้ำงและเชอื่ มโยงเขำ้ กับทกุ ฝ่ำย (Open & Connected Government) นั่นคือ ต้องมีควำมเปิดเผยโปรง่ ใสในกำรทำงำน โดยบุคลภำยนอกสำมำรถเข้ำถึงข้อมูลข่ำวสำรของ ทำงรำชกำรหรอื มีกำรแบ่งปันข้อมูลซ่งึ กันและกัน และสำมำรถเข้ำมำตรวจสอบกำรทำงำนได้รวมถึงกำร ปรบั เปล่ียนกำรทำงำนจำกระบบ Analog สู่กำรทำงำนในระบบ Digital ท้ังยังได้ระบุว่ำศักยภำพด้ำน กำรจดั กำรขอ้ มูลขนำดใหญเ่ ปน็ ศักยภำพทจ่ี ำเป็นต้องเติมเต็มเพื่อกำรขับเคล่อื นแผน Thailand ๔.๐ ด้วย ข้อสั่งกำรนำยกรฐั มนตรใี นทีป่ ระชุมคณะรฐั มนตร ี ในครำวประชุมคณะรฐั มนตรเี ม่ือวนั ท่ี ๓๐ มนี ำคม ๒๕๖๔ คณะรฐั มนตรพี ิจำรณำเห็นว่ำเพ่ือเป็นกำร อำนวยควำมสะดวกให้แก่ประชำชนในกำรเข้ำถึงข้อมูล หรอื เข้ำรบั บรกิ ำรภำครฐั ในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ รวมทงั้ เพื่อเป็นกำรปรบั เปลยี่ นรูปแบบและวธิ กี ำรให้บรกิ ำรของภำครฐั ให้มีประสิทธภิ ำพมำกย่งิ ข้ึน สอดคลอ้ ง กับบรบิ ททำงเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยดี ิจทิ ลั ทเี่ ปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพำะอย่ำงย่งิ เพ่ือลดภำระกำรใช้ กระดำษในกำรติดต่องำนรำชกำร คณะรฐั มนตร ีจงึ มีมติให้ ทุกส่วนรำชกำรและหน่วยงำนของรฐั เรง่ รดั กำร จดั ทำแอปพลิเคชนั /แพลตฟอรม์ ดิจทิ ลั เก่ียวกับ ภำรกิจต่ำง ๆ ในควำมรบั ผิดชอบของแต่ละส่วนรำชกำรและ หน่วยงำนของรฐั เพ่ือให้บรกิ ำรหรอื ให้ข้อมูลแก่ประชำชนให้แล้วเสรจ็ โดยเรว็ ภำยใน ๓ เดือน ทั้งนี้ ให้ สำนักงำนขับเคลื่อนกำรปฏิรูปประเทศ ยุทธศำสตรช์ ำติ และกำรสรำ้ งควำมสำมัคคีปรองดอง ติดตำมผลกำร ดำเนินกำรดังกลำ่ วขำ้ งต้น และรวบรวมข้อมลู เพื่อนำเสนอนำยกรฐั มนตรตี ่อไป -3-

บทนำ ด้วยรฐั บำลมีนโยบำยส่งเสรมิ ให้หน่วยงำนภำครฐั ตระหนักถึงควำมสำคัญของเทคโนโลยีดิจทิ ัลทมี่ ี ผลต่อกำรเปล่ียนแปลงกระบวนงำนของหน่วยงำนภำครฐั (Disruptive Technology) และกรมกำรพัฒนำชุมชน ได้ตระหนักถึงควำมสำคัญของนโยบำยดังกล่ำว จงึ เตรยี มควำมพรอ้ มเพ่ือรองรบั นโยบำยไทยแลนด์ ๔.๐ เพื่อบรหิ ำร จดั กำรธรรมำภิบำลข้อมูล (Data Governance) ส่งเสรมิ ให้มีกำรเปิดเผยข้อมูลสู่สำธำรณะ (Open Data) พัฒนำชอ่ งทำงให้ประชำชนเข้ำถึงบรกิ ำรของภำครฐั ณ จุดเดียว (One Stop Service) และกำรบรหิ ำร จดั กำรฐำนขอ้ มลู ขนำดใหญ่ (Big Data) ควำมหมำยของกำรบรหิ ำรจดั กำรฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data) Big Data คือ กำรนำข้อมูลท่ีมีปรมิ ำณมำกมำยมหำศำลมำทำกำรประมวลผล กำรวเิ ครำะห์ และ แสดงผลด้วยวธิ ที ่ีเหมำะสม ไม่ว่ำจะเป็นข้อมูลเกี่ยวกับชุมชน ข้อมูลกลุ่มอำชพี ข้อมูลเก่ียวกับผู้รบั บรกิ ำร ข้ อ มู ล เ กี่ ย ว กั บ บุ ค ล ำ ก ร ร ว ม ไ ป ถึ ง ข้ อ มู ล ท่ี ไ ด้ มี ก ำ ร จัด เ ก็ บ ใ น ร ะ บ บ ฐ ำ น ข้ อ มู ล ซึ่ง จ ะ มี ป ร มิ ำ ณ ท่ีเพิ่มมำกข้ึนเรอ่ ื ย ๆ จนมำกมำยมหำศำล ทำให้ไม่สำมำรถใช้วธิ ีกำรจัดกำรทั่วไปได้อย่ำงมีคุณภำพ จงึ ต้องใชแ้ นวคดิ Big Data ในกำรจดั กำรแทนกำรพัฒนำอย่ำงต่อเน่ืองของระบบเทคโนโลยีสำรสนเทศและ ก ำ ร สื่ อ ส ำ ร ท ำ ให้ อ ง ค์ ก ร มี ค ว ำ ม ส ำ ม ำ ร ถ ใ น ก ำ ร เ ก็ บ ข้ อ มู ล ใ น ด้ ำ น ต่ ำ ง ๆ ที่ม ำ ก ม ำ ย ม ห ำ ศ ำ ล มีประสิทธภิ ำพมำกขึ้นและเม่ือนำข้อมูลเหล่ำนั้นมำวเิ ครำะห์และประมวลผล จะมีประโยชน์ต่อกำรตัดสินใจ ของผู้บรหิ ำรเปน็ อยำ่ งย่ิง เปรยี บเสมือนตัวชว่ ยในกำรตัดสินใจในสถำนกำรณ์ต่ำงๆ ในขณะทม่ี ีขอ้ มูลทพ่ี รอ้ ม และรวดเรว็ ดังนั้น Big Data จงึ เป็นแนวคิดท่จี ะชว่ ยให้เกิดกำรบรหิ ำรจดั กำรข้อมูลได้อยำ่ งมีประสิทธภิ ำพ และก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อองค์กร คุณลักษณะของ Big Data ที่สำคัญ ๕ ประกำร มีดังน้ี ๑. Volume หมำยถึง ขนำดของข้อมูล ที่ใช้มี ขนำด ให ญ่ และ ม ำกก ว่ำ ข้อมู ล ทั่ ว ไ ป ซงึ่ สำมำรถเป็นได้ทงั้ ข้อมลู แบบ Offline หรอื Online ๒. Variety หมำยถึง กำรทข่ี ้อมลู มคี วำมซบั ซอ้ นหลำกหลำย สำมำรถเป็นได้ทงั้ ทม่ี โี ครงสรำ้ ง และขอ้ มลู ทไ่ี มส่ ำมำรถจบั pattern ได้ ๓. Velocity หมำยถึง ข้อมูลมีกำรเปล่ยี นแปลงตลอดเวลำอย่ำงรวดเรว็ มกี ำรสง่ ผำ่ นข้อมูล อย่ำงต่อเนื่องในลกั ษณะ streaming ทำให้กำรวเิ ครำะห์ขอ้ มลู แบบ manual มขี อ้ จำกัด ๔. Veracity หมำยถึง ข้อมูลทใ่ี ชต้ ้องมคี วำมถกู ต้องเชอ่ื ถือได้ ๕. Value หมำยถึง ควำมค้มุ ค่ำของกำรนำขอ้ มูลไปใชป้ ระโยชน์ รูปแบบของข้อมูลของ Big Data สำมำรถเปน็ ไปได้หลำกหลำย ดังน้ี ๑. Behavioral data หมำยถึง ข้อมูลเชิงพฤติกรรมกำรใช้งำนต่ำงๆเช่น server log, พฤติกรรมกำรคลกิ ดูขอ้ มลู , ขอ้ มลู กำรใช้ website เป็นต้น ๒. Image & sounds หมำยถึง ขอ้ มลู ภำพถ่ำย, วดี ีโอ, ข้อมลู เสียงทถ่ี ูกบนั ทกึ ไว้ เป็นต้น ๓. Languages หมำยถึง ข้อมูล text message, ข้อควำมที่ถูก tweet, เนื้อหำต่ ำงๆ ในเว็บไซต์เปน็ ต้น ๔. Records หมำยถงึ ขอ้ มูลผลสำรวจทม่ี ีขนำดใหญ่, ข้อมูลควำมจำเปน็ พื้นฐำน (จปฐ.) เป็นต้น ๕. Sensors หมำยถึง ข้อมลู อุณหภูมิ, accelerometer, ขอ้ มูลทำงภูมิศำสตร์ เปน็ ต้น -4-

กำรวเิ ครำะห์ข้อมูล Big Data (Big Data Analytics) กำรวเิ ครำะห์ข้อมูล Big data อำศัยหลักกำรพ้ืนฐำนบำงอย่ำงเพ่ือพัฒนำเป็นเทคนิค ในกำรดึงข้อมูลสำคัญออกจำกชุดฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ที่เต็มไปด้วยข้อมูลหลำกหลำยรูปแบบ เพ่ือนำมำหำ pattern ของข้อมูลท่ีมองไม่เห็นด้วยตำเปล่ำ หำรูปแบบควำมสัมพันธ์ที่ซ่อนอยู่ หำแนวโน้มกำรตลำด เทรนด์ควำมชอบของลูกค้ำ และข้อมูลอ่ืนๆทเ่ี ป็นประโยชน์ทำงธรุ กิจ ผลจำกกำรวเิ ครำะห์ข้อมูล Big data ทำให้มีขอ้ มลู ทเี่ ป็นขอ้ เทจ็ จรงิ ซง่ึ ผ่ำนกำรวเิ ครำะห์อยำ่ งเปน็ ระบบเพ่ือใชป้ ระกอบกำรตัดสินใจ ระดับของกำรวเิ ครำะห์ข้อมูล ก็เป็นได้หลำกหลำย แลว้ แต่รปู แบบกำรนำไปใชง้ ำน ดังนี้ 1. Descriptive Analytics เป็นกำรวเิ ครำะห์ข้อมูลในระดับที่บอกว่ำเกิดอะไรข้ึน จำนวน เท่ำไหร่ถี่แค่ไหน เกิดเหตุกำรณ์สำคัญๆตอนไหน ตรงไหนบ้ำง เป็นต้น โดยสำมำรถทำในรูปแบบ ของ Standard report (เกิดอะไรขึ้น) Ad hoc report (จำนวนเท่ำไหร่ บ่อยแค่ไหน ทไ่ี หน) Query (อะไร คอื ปญั หำทแี่ ทจ้ รงิ ) Alerts (ต้องเกิด Action อะไร) 2. Predictive Analytics เป็นกำรวเิ ครำะห์ที่มีควำมซบั ซ้อนมำกขึ้น เป็นกำรประเมินว่ำจะ เกิดอะไรขน้ึ ต่อไป มกี ำรให้ขอ้ มลู ตัวชว้ี ัดของผลลพั ธท์ อ่ี ำจจะเกิดข้ึนหำกแนวโน้มยังเปน็ อย่ำงนี้ต่อไป โดยผล กำรวเิ ครำะห์อำจออกมำในรูปแบบของ Statistical Analysis (ทำไมถึงเกิดเหตุกำรณ์นี้)Randomized Testing (จะเกิ ดอะไรข้ึนถ้ำเรำทดลองทำวธิ ีกำรน้ี ) Predictive Modeling (จะเกิ ดอะไรขึ้นต่อไป) Optimization (อะไรคือสถำนกำรณ์ทดี่ ีทสี่ ุดทจ่ี ะเกิดขึน้ ) 3. Prescriptive Analytics เป็นกำรสังเครำะห์ข้อมูลเพื่อวเิ ครำะห์แนวโน้มและเสนอ ทำงเลือกในกำรตัดสินใจที่เหมำะสมกับกำรคำดกำรณ์บนฐำนของข้อมูล โดย Big Data เป็นผลที่เกิดจำก หลำยๆ องคป์ ระกอบ ดังน้ี Demand for better data หมำยถึง เกิดกระแสกดดันภำยใต้บรบิ ทของกำรปฏิรูป สภำวะทำงเศรษฐกิจ และนวัตกรรมใหมๆ่ Supply of relevant data at scale หมำยถึง กำรแพรห่ ลำยและไหลเวยี นของข้อมูล ทงั้ ขอ้ มูลทำงกำรแพทยแ์ ละข้อมลู อื่นๆทสี่ ำมำรถเขำ้ ถึงได้ทว่ั ไป Technical capability หมำยถึง กำรพัฒนำเทคนิคในกำรวเิ ครำะห์ข้อมูลจำนวนมำกที่ ทนั สมัย ทำงำนงำ่ ยขน้ึ และเขำ้ ถงึ ได้แพรห่ ลำย Government catalyzing market change หมำยถึง มีแรงส่งจำกภำครฐั ท่ีถูกกดดัน ให้มกี ำรเปดิ เผยข้อมลู ให้โปรง่ ใสจนกระจำยไปสู่ภำคธรุ กิจอ่ืนๆ ขั้นตอนกำรจดั ทำ Big Data แบ่งเปน็ 3 ระยะ ดังน้ี ระยะท่ี 1 กำรวเิ ครำะห์ปัญหำและกำหนดควำมต้องกำร กำรเตรยี มข้อมูลสำคัญของกรมฯ กำรวเิ ครำะห์ข้อมูล และกำรสรำ้ งโมเดล Big Data และสรำ้ งแบบจำลองระบบ BI กำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ระยะที่ 2 กำรออกแบบกำรนำเสนอ กำรพัฒนำรูปแบบกำรนำเสนอ และกำรพัฒนำ นักวเิ ครำะห์ข้อมลู ของกรมฯ (Data Sciences) ระยะที่ 3 กำรพัฒนำนัก Data Analytics กำรพัฒนำระบบ Big Data ทสี่ ำคัญทงั้ ระบบ และกำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ และส่งเสรมิ กำรใชง้ ำน -5-

กระบวนกำรจดั ทำ Big Data ของกรมกำรพัฒนำชุมชน 1. จดั เก็บข้อมลู (Storage) กรมกำรพัฒนำชุมชนมีกำรพัฒนำระบบฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data) ทสี่ ำมำรถบูรณำกำร เชอ่ื มโยงกับฐำนขอ้ มลู ของส่วนรำชกำรอื่น ๆ ตลอดจนข้อมูลสำธำรณะต่ำง ๆ เพื่อใชใ้ นกำรบรหิ ำรจดั กำรตำม ภำรกิจเพื่อยกระดับกำรให้บรกิ ำรประชำชน โดยรวบรวมชุดข้อมูลที่มีคุณค่ำและหลำกหลำย (Community Development High Value Data) 2. กำรประมวลผลข้อมูล (Processing) กำรประมวลผลข้อมูล หลังจำกที่นำข้อมูลมำรวบรวมไว้ได้ในท่ีเดียวแล้ว ข้อ มูลต่ำงๆ จะถูกนำไปจัดหมวดหมู่ให้อยู่ในกลุ่มที่มีควำมเก่ียวข้องกันหรอื ควำมสัมพันธ์ใกล้เคียงกัน ให้ผลลัพธ์ คล้ำยคลึงกันมำกทส่ี ุด โดยฐำนขอ้ มูลทงั้ 8 ฐำน นำมำจดั หมวดหมู่และแบ่งมิติกำรพัฒนำเป็น 4 ด้ำน ได้แก่ ด้ำนที่ 1 ข้อมูลด้ำนคุณภำพชวี ติ ได้แก่ ข้อมูลกำรศึกษำ สุขภำพ โครงสรำ้ งสังคม อำชพี และรำยได้ ด้ำนที่ 2 ข้อมูลด้ำนเศรษฐกิจ ได้แก่ ข้อมลู ผลติ ภัณฑ์ OTOP ผปู้ ระกอบกำร OTOP รำยได้ ชุมชน ด้ำนท่ี 3 ข้อมูลด้ำนทุนชุมชน ได้แก่ ข้อมูลกลุ่มออมทรพั ย์เพื่อกำรผลิต กองทนุ พัฒนำบทบำท สตร ีกองทนุ ชุมชน ขอ้ มลู หน้ีครวั เรอื น ด้ำนที่ 4 ข้อมูลควำมเข้มแข็งชุมชน/หมู่บ้ำน ได้แก่ ข้อมูลหมู่บ้ำนเศรษฐกิจพอเพียง พ้ืนท่ี ต้นแบบกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ตำมหลกั ทฤษฎใี หม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นำ โมเดล” ผูน้ ำ/ปรำชญ์ชุมชน 3. กำรวเิ ครำะห์ขอ้ มลู (Analyst) กำรวเิ ครำะห์ข้อมูลและนำเสนอข้อมูล หลังจำกท่ีข้อมูลท้ังหมดได้ถูกจดั กลุ่มและแยก ประเภทเรยี บรอ้ ยแล้วนั้น ต่อจำกนั้นจะนำมำวเิ ครำะห์หำรูปแบบควำมเกี่ยวข้องกันท้ังหมด ท่ีอำจมอง ไม่เห็นได้เลยด้วยตำ ไม่ว่ำจะเป็นกำรหำแนวโน้มของกำรข้อมูล ควำมต้องกำรของผู้รบั บรกิ ำร กระแส ทอ่ี ำจเกิดขน้ึ ได้ในอนำคต ขอ้ มูลด้ำนอ่ืนทเ่ี ป็นประโยชน์ และจดั มำนำเสนอในรูปแบบต่ำงๆ ไมว่ ำ่ จะเป็นข้อมลู เชงิ แผนที่ (GIS) กรำฟ หรอื Dashbord เปน็ ต้น 4. กำรใชป้ ระโยชน์ (Utilize) ข้อมูลทไ่ี ด้จำกกำรวเิ ครำะห์จะถูกนำไปใชป้ ระโยชน์เพื่อกำรตัดใจของผู้บรหิ ำร (EIS) และ กำรให้บรกิ ำรเปิดเผยข้อมูลสู่สำธำรณะ (Open Data) รวมถึงกำรพัฒนำชอ่ งทำงให้ประชำชนเข้ำถึงบรกิ ำร ของภำครฐั ณ จุดเดียว (One Stop Service) ตลอดจนนำข้อมูลไปใชเ้ ปน็ ศูนยข์ อ้ มูลกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ของคนไทย (Thailand Quality of Life Big Data Centre) เป็นต้น ทั้งน้ีระบบ Big Data กรมกำรพัฒนำชุมชน ได้เผยแพรแ่ ละให้บรกิ ำรผ่ำนชอ่ งทำงเว็บไซต์ http://cddata.cdd.go.th/apps/bigdata และระบบเว็บไซต์จงั หวัด ดังน้ี 1) รูปแบบกำรนำเสนอในมุมมองที่เช่อื มโยงข้อมูลหลำยมิติ เพื่อบ่งช้คี วำมสัมพันธ์ของ ข้อมูลกำรเปรยี บเทียบ ระดับกำรพัฒนำ วเิ ครำะห์สถำนกำรณ์และศักยภำพ และคำดกำรณ์แนวโน้มของ ข้อมูลบง่ ชกี้ ำรพัฒนำชุมชน 2) กำรนำเสนอในรปู แบบ กรำฟวงกลม กรำฟแทง่ กรำฟเส้น แผนท่ี ตำรำง ต่ำงๆ 3) กำรนำเสนอข้อมูลภำพรวมทั้งประเทศ และ เมนูเลือกใช้แบบ drop - down list ดูข้อมูลเชงิ ลึกของระดับจงั หวดั อำเภอ ตำบล และ หมูบ่ ้ำน -6-

แพลตฟอรม์ ข้อมลู ขนำดใหญส่ ำหรบั กำรพัฒนำชุมชน (Community Big Data Platform) ระบบข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data System) เป็นเทคโนโลยีหนึ่งที่สำมำรถนำไปสู่กำร ปรบั ปรุงคุณภำพชวี ติ ของประชำชน ทั้งในด้ำนเศรษฐกิจและสังคมและเพิ่มโอกำสกำรสรำ้ งงำน กำรพัฒนำ ระบบข้อมูลขนำดใหญ่ต้องเกี่ยวข้องกับหลำยเทคโนโลยี ท้งั ด้ำนกำรวเิ ครำะห์ข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data Analytics) โครงสรำ้ งพ้ืนฐำนด้ำนควำมปลอดภัยของข้อมูล (Security) ระบบสำรสนเทศของภำครฐั และ กำรสรำ้ งนิเวศของข้อมูล (Data Ecosystem) ควำมท้ำทำยหนึ่งของกำรพัฒนำระบบข้อมูลขนำดใหญ่ คือ กำรนำข้อมูลมำใชใ้ ห้เกิดประโยชน์ต่อแก้ปัญหำของชุมชน ทง้ั ในด้ำนกำรวเิ ครำะห์จุดแข็ง และจุดอ่อนของ ชุมชน (Community Strengths & Weaknesses Analysis) กำรสนับสนุนกำรวำงแผนเชงิ นโยบำยในกำร แก้ปัญหำของชุมชน เชน่ กำรชว่ ยเหลือประชำกรกลุ่มเปรำะบำง (Vulnerable Social Groups) อีกควำม ทำ้ ทำยหน่ึงคือกำรสรำ้ งคุณค่ำให้กับข้อมลู ของชุมชนทม่ี อี ยู่ให้เกิดประโยชน์ต่อภำคธรุ กิจและอุตสำหกรรมใน ด้ำนต่ำงๆ เช่น ด้ำนกำรท่องเที่ยว กำรตลำดสำหรบั ผลิตภัณฑ์ชุมชน กำรระบุตำแหน่งของสถำนท่ีและ ทรพั ยำกรทีส่ ำคัญต่ำงๆ ในชุมชน เป็นต้น เหล่ำนี้สำมำรถนำสำมำรถนำไปสู่กำรปรบั ปรุงคุณภำพชวี ติ ของ ประชำชนโดยผ่ำนแอปพลเิ คชน่ั ต่ำงๆ ทใ่ี ชป้ ระโยชน์จำกขอ้ มลู ชุมชน (Community Data-Driven Apps) กรมกำรพั ฒนำชุ มชน ได้ พั ฒนำรูป แบบกำรบรหิ ำรจัดกำรฐำนข้อมูลขนำดให ญ่ (Big Data) โดยกำรรวบรวมฐำนข้อมูลทส่ี ำคัญของชุมชน เพื่อทำกำรประมวลผล (Data Cleansing) และ นำไปใชป้ ระโยชน์สำหรบั กำรชเี้ ปำ้ ในกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ของประชำชนได้อยำ่ งมีประสิทธภิ ำพ กำรใชป้ ระโยชน์และบรกิ ำรระบบฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data) 1.. ศูนย์ข้อมูลกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ของคนไทย (Thailand Quality of Life Big Data Centre) เป็นกำรให้บรกิ ำรฐำนข้อมูลทีเ่ กี่ยวข้องกับคุณภำพชวี ติ ของประชำชนท่ีเชอ่ื มโยงข้อมูล หลำยมิติ เพื่อบ่งชี้ควำมสัมพันธ์ของข้อมูลกำรเปรยี บเทียบ ระดับกำรพัฒนำ วเิ ครำะห์สถำนกำรณ์ และศักยภำพ และคำดกำรณ์แนวโน้มของข้อมูลบ่งชก้ี ำรพัฒนำชุมชน -7-

2. กำรเชอื่ มโยงกับหน่วยงำนภำยนอก กำรเช่อื มโยงและให้บรกิ ำรข้อมูลระหว่ำงหน่วยงำน ผ่ำนทำง CDD Single Window and Data Public API กับหน่วยงำนภำครฐั เอกชน สถำบันกำรศึกษำ ชุมชนและประชำชน ได้แก่ ข้อมูล สำหรบั กำรนำไปจดั ทำแผนพัฒนำจงั หวัด/อำเภอ/ตำบล/หมู่บ้ำน ฯลฯ 3. Diagram Citizen – Centric Service กำรให้บรกิ ำรขอ้ มลู กำรพัฒนำชุมชน -8-

ศูนยข์ ้อมูลกลำงเพ่ือกำรบรหิ ำรจดั เก็บและใชป้ ระโยชน์ ดังน้ี 1. ให้บรกิ ำรข้อมลู ได้แก่ ขอ้ มลู ครวั เรอื น ข้อมูลชุมชน ข้อมลู หมูบ่ ำ้ นเศรษฐกิจพอเพียง ข้อมูลทนุ ชุมชน ข้อมลู กลุ่มออมทรพั ย์เพื่อกำรผลิต ขอ้ มลู ผู้นำชุมชน ขอ้ มลู กลมุ่ อำชพี ข้อมลู OTOP ข้อมูล ชอ่ งทำงกำรตลำด ข้อมลู องคค์ วมรชู้ ุมชน ขอ้ มลู กลุม่ องคก์ รเครอื ข่ำย ขอ้ มลู กองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ี เป็นต้น 2. รปู แบบ/ระบบทใี่ ห้บรกิ ำร ให้บรกิ ำรผำ่ นชอ่ งทำง ได้แก่ เว็บไซต์ Web Portal Business Intelligent E-Service E-Learning Online System และฐำนขอ้ มลู /ทะเบียน 3. ผู้รบั บรกิ ำร ประกอบด้วย ผ้นู ำชุมชน ประชำชน กลมุ่ /องค์กรชุมชน หม่บู ้ำน/ชุมชน หน่วยงำนภำครฐั NGO เป็นต้น 4. ประโยชน์ทเ่ี กิดขนึ้ - ใชข้ อ้ มูลในกำรพัฒนำศักยภำพตนเอง - มอี งคค์ วำมรเู้ พื่อใชใ้ นกำรพัฒนำชุมชน - ใชข้ อ้ มลู ในกำรแก้ไขและพัฒนำคุณภำพชวี ติ - ใชข้ อ้ มูลเพื่อพัฒนำอำชพี และรำยได้ - ใชข้ ้อมูลเพื่อกำรบูรณำกำรภำคีกำรพัฒนำ ผลลพั ธท์ เ่ี กิดขนึ้ - ควำมสะดวกในกำรเขำ้ ถึงบรกิ ำรขอ้ มลู - ควำมครบถ้วน ถูกต้องของขอ้ มูล - ควำมพรอ้ มในกำรให้บรกิ ำร - มีชอ่ งทำง/รูปแบบในกำรให้บรกิ ำรทเี่ หมำะสม - สำมำรถลดต้นทนุ และเกิดคุ้มค่ำ - มบี รกิ ำรตรงตำมต้องกำรของผรู้ บั บรกิ ำร - ผ้รู บั บรกิ ำรมีควำมพึงพอใจ กำรใชป้ ระโยชน์ขอ้ มูลงำนพัฒนำชุมชนทกุ ระดับ -9-

กรมกำรพัฒนำชุมชนมกี ำรสง่ เสรมิ กำรใชป้ ระโยชน์ Big Data ในทกุ ระดับ ดังน้ี - กำรประกำศเป็นวำระของกรมฯ (AGENDA) - กำรขยำยโครงกำรจดั กำรสำรสนเทศเพื่อกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ (IQL) - กำรยกรำ่ ง พรบ.ข้อมูลเพ่ือกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ - MOU กับหน่วยงำนภำคกี ำรพัฒนำ เปน็ ต้น รูปแบบกำรให้บรกิ ำร Big Data ดังน้ี - พัฒนำรูปแบบ กำรนำเสนอผลและกำรใชป้ ระโยชน์ - กำรวเิ ครำะห์และใชป้ ระโยชน์ผ่ำน CIA, GIS, BI, PDOC - เชอ่ื มโยงขอ้ มูลทะเบียนรำษฎร์ กลมุ่ ผู้รบั บรกิ ำร Big Data - ประชำชน/ชุมชน/อปท./ภำครฐั /องคก์ รพัฒนำเอกชน/สถำบันกำรศึกษำ/เอกชน กำรใชป้ ระโยชน์ Big Data - จดั ทำแผนชุมชน/แผนพัฒนำตำบล/วำงแผน/กำหนดนโยบำย/จดั ทำโครงกำร/CSR เปน็ ต้น กรมกำรพัฒนำชุมชน มีกำรวเิ ครำะห์รูปแบบกำรบรหิ ำรจดั กำรฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ (Big Data) ของกรมกำรพัฒนำชุมชน จำเป็นต้องมีกำรรวบรวม ตรวจสอบควำมถูกต้อง ครบถว้ นของข้อมูลในแต่ละฐำนข้อมูลที่ สำนัก/กอง/ศูนย์ได้จดั ทำไว้ เพื่อประมวลผล (Data Cleansing) และใชป้ ระโยชน์ขอ้ มูลในระบบฐำนขอ้ มูลขนำดใหญ่ รว่ มกันได้อย่ำงถูกต้อง ครบถ้วน ทนั สมัย และนำเสนอรูปแบบสำรสนเทศเพ่ือกำรตัดสินใจของผู้บรหิ ำรได้อย่ำงมี ประสิทธภิ ำพ โดยได้ออกแบบ Platform Big Data กรมกำรพัฒนำชุมชน ดังน้ี 1. กรมกำรพั ฒนำชุ ม ชน มีชุ ดข้อมูล ที่มีคุณ ค่ำ แล ะหลำ กหล ำย ( Community Development High Value Data) ประกอบด้วย 3 ฐำนหลัก ดังน้ี 1) ศูนย์ข้อมูลกลำงเพื่อกำรบรหิ ำรและใช้ประโยชน์ จำนวน 12 ฐำน ได้แก่ 1) ผู้นำชุมชน 2) องค์กรชุมชนและเครอื ข่ำยองค์กรชุมชน 3) กำรประเมินควำมสำมำรถผู้นำ อช. 4) กำรจดั ทำแผนตำบล 5) กำรประเมินหมู่บ้ำนเศรษฐกิจพอเพียง 6) ครวั เรอื นสัมมำชพี 7) กำรพัฒนำเศรษฐกิจฐำนรำก (SE) 8) กลุ่มออมทรพั ยเ์ พื่อกำรผลติ 9) โครงกำรแก้ไขปัญหำควำมยำกจน (กข.คจ.) 10) ศูนยจ์ ดั กำรกองทนุ ชุมชน 11) กองทนุ แมข่ องแผน่ ดิน และ 12) ข้อมูลยอดจำหน่ำย OTOP ประจำเดือน -10-

2) ฐำนข้อมูลที่หน่วยงำนดำเนินกำรเอง จำนวน 4 ฐำน ได้แก่ 1) ข้อมูลควำมจำเป็น พ้ืนฐำน (จปฐ.) 2) ข้อมูลพ้ืนฐำนระดับหมู่บำ้ น (กชช. ๒ค) 3) กองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ีและ 4) OTOP Big Data 3) ฐำนข้อมูลตำมควำมต้องกำรของสำนัก กอง ศูนย์ จำนวน 9 ฐำน ได้แก่ 1) โคก หนอง นำ โมเดล 2) ศูนย์ผู้นำจิตอำสำพัฒนำชุมชน 3) ผ้ำลำยขอพระรำชทำน “ผ้ำมัดหมี่ลำยขอเจ้ำฟ้ำ สิรวิ ณั ณวรฯี ” 4) ชุมชนทอ่ งเทย่ี ว OTOP นวัตวถิ ี 5) หมบู่ ้ำนคชำนุรกั ษ์ 6) ผู้นำกำรเปลีย่ นแปลง 7) โครงกำร อนุรกั ษ์พันธกุ รรมพืชอันเน่ืองมำจำกพระรำชดำร ิ สมเด็จพระเทพรตั นรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกุมำร ี (อพ.สธ.) 8) ศูนย์เรยี นรแู้ ละขับเคลื่อนปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียง และ 9) ปลกู พืช ปลูกผัก โดยฐำนข้อมูลทงั้ 3 แหลง่ หลกั จะถูกนำมำวเิ ครำะห์เชอื่ มโยงและบูรณำกำรเป็นกลุ่ม ข้อมูลหลำยมิติเพื่อบ่งชกี้ ำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ประชำชน/ชุมชน ซงึ่ สำมำรถนำมำวเิ ครำะห์ ประมวลผลเพื่อ สนับสนุนกำรวำงแผนกำรตัดสินใจ สนับสนุนกำรดำเนินงำนตำมภำรกิจ สำมำรถจดั ทำรำยงำนตำมควำม ต้องกำรของผู้ใชอ้ ยำ่ งมปี ระสิทธภิ ำพ และให้บรกิ ำรประชำชน ลูกค้ำ และภำคไี ด้ 2. ฐำนขอ้ มูลขนำดใหญท่ ก่ี รมกำรพัฒนำชุมชนมี (CDDBig Data)สำมำรถแบ่งเปน็ 4ด้ำนดังนี้ 2.1 ขอ้ มูลคุณภำพชวี ติ ประกอบด้วย กำรศึกษำ สุขภำพ โครงสรำ้ งสังคม อำชพี และรำยได้ 2.2 ขอ้ มูลด้ำนเศรษฐกิจ ประกอบด้วย ผลิตภัณฑ์ OTOP ผู้ประกอบกำร OTOP รำยได้ชุมชน 2.3 ข้อมูลด้ำนทนุ ชุมชน ประกอบด้วย กลมุ่ ออมทรพั ย์เพ่ือกำรผลิต กองทนุ พัฒนำ บทบำทสตร ีกองทนุ ชุมชน ข้อมูลหนี้ครวั เรอื น 2.4 ขอ้ มูลควำมเข้มแข็งชุมชน/หมูบ่ ำ้ น ประกอบด้วย หม่บู ำ้ นเศรษฐกิจพอเพียง พื้นทต่ี ้นแบบกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ตำมหลกั ทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นำ โมเดล” ผนู้ ำ/ปรำชญช์ ุมชน 3. กระบวนกำรนำเข้ำและวเิ ครำะห์ข้อมูล ข้อมูลขนำดใหญ่นี้เกิดจำกกำรใช้วธิ ีกำร จดั เก็บข้อมลู จำกระบบศูนย์ขอ้ มูลกลำง และระบบรำยงำนออนไลน์ ของสำนัก กอง ศูนย์ จำกน้ันจะเข้ำสู่กำร วเิ ครำะห์ กำรแสดงผลข้อมูลในรูปแบบต่ำง ๆ 4. กำรใชป้ ระโยชน์ ข้อมูลที่ได้จะถูกนำไปใช้ประโยชน์ในกำรตัดใจของผู้บรหิ ำร (EIS) กำรเปิดเผยข้อมูลสู่สำธำรณะ (Open Data) กำรพัฒนำช่องทำงให้ประชำชนเข้ำถึงบรกิ ำรของภำครฐั ณ จุดเดียว (One Stop Service) และนำข้อมูลไปใชเ้ ป็นศูนย์ข้อมูลกำรพัฒนำคุณภำพชีวติ ของคนไทย (Thailand Quality of Life Big Data Centre) -11-

Big Data กรมกำรพัฒนำชุมชน ระบบ Big data ได้ นำเสนอข้อมูลท่ีวเิ ครำะห์ในมิติ ต่ ำงๆ จำกชุ ดข้อมูล 8 ฐำนหลัก ของงำนพัฒนำชุมชน โดยรูปแบบกำรแสดงผลข้อมูล (Data Visualization) ของระบบ Big Data งำนพัฒนำชุมชนผ่ำนชอ่ งทำงเวบ็ ไซต์ http://cddata.cdd.go.th/apps/bigdata ดังนี้ 1. รูปแบบกำรนำเสนอในมมุ มองทเ่ี ชอ่ื มโยงข้อมลู หลำยมิติ เพื่อบ่งช้ีควำมสัมพันธข์ อง ข้อมูล กำรเปรยี บเทยี บ ระดับกำรพัฒนำ วเิ ครำะห์สถำนกำรณ์และศักยภำพ และ คำดกำรณ์แนวโน้มของ ข้อมูลบง่ ชก้ี ำรพัฒนำชุมชน 2. กำรนำเสนอในรูปแบบ กรำฟวงกลม กรำฟแทง่ กรำฟเส้น แผนที่ ตำรำง ต่ำงๆ 3. กำรนำเสนอขอ้ มูลภำพรวมทง้ั ประเทศ และ เมนูเลอื กใชแ้ บบ drop-down list ดูข้อมลู เชงิ ลกึ ของระดับจงั หวัด อำเภอ ตำบล และ หมบู่ ้ำน เ ข้ ำ เ ว็ บ ไ ซ ต์ ที่ http: / / cddata. cdd. go. th/ apps/ bigdata ห ร อื ค ลิ ก แ บ น เ น อ ร์ จำกหน้ำเวบ็ ไซต์กรมกำรพัฒนำชุมชน หรอื ใช้ QR Code Big data กำรพัฒนำชุมชน จะเขำ้ สู่ระบบดังภำพ QR Code Big Data การพัฒนาชมุ ชน -12-

เมื่อทำกำรคลิก “ขยำยจอใหญ่” จะได้หน้ำจอ ดังภำพ ซึ่งนอกจำกใชง้ ำนระบบ Dashboard Big data ยังสำมำรถแชรเ์ ว็บไซต์ไปยังโปรแกรม โซเชยี ลมเี ดีย เชน่ Instagram, Twitter, Facebook, แชร์ Url ไปยงั อีเมล์ หรอื เว็บไซต์อ่ืนๆ ได้ -13-

กำรใชเ้ ครอ่ ื งมอื มมุ มองกำรแสดงผล Dashboard เลอื กพน้ื ท่ี เลือกหนา้ Dashboard การนาเสนอขอ้ มูล รูปแบบ Dashboard กำรนำเสนอขอ้ มูล ของ Big Data จำแนกเปน็ 8 หน้ำ คือ 1. Center : หน้ ำหลัก Big data ท่ีแสดงผลกำรวเิ คร ำะห์ ภำพ รวม กำ รพั ฒน ำ ชุ ม ช น ใน 4 มิติคือ 1) กำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ 2) เศรษฐกิจชุมชน 3) ประสิทธภิ ำพทนุ ชุมชน และ 4) ควำมเข้มแข็ง ชุมชน -14-

2. ข้อมูลคุณภำพชวี ติ : แสดงผลข้อมูลวเิ ครำะห์ในมิติของคุณภำพชีวติ ทั้งข้อมูลภำพรวม จำนวนครวั เรอื นตกเกณฑ์รำยได้ จำแนกตำมเพศ ท่ีมำของรำยได้ครวั เรอื นตกเกณฑ์ และข้อมูลตัวช้ีวัด คณุ ภำพชวี ติ 3. ควำมเข้มแข็งชุมชน: กำรเสรมิ สรำ้ งควำมเข้มแข็งชุมชน ท่ีแสดงผลข้อมูลในมิติควำม เขม้ แข็งและศักยภำพชุมชน จำกข้อมูล หมู่บำ้ นเศรษฐกิจพอเพียง ชุมชนสัมมำชพี พื้นทต่ี ้นแบบกำรพัฒนำ คุณภำพชวี ติ ข้อมลู ผ้นู ำชุมชน -15-

4. กองทนุ ชุมชน : เศรษฐกิจชุมชน ทแี่ สดงผลข้อมลู ในมติ ิทนุ ชุมชน จำกกลมุ่ ออมทรพั ย์ เพ่ือกำรผลติ โครงกำร กข.คจ ศูนย์จดั กำรเงนิ ทนุ ชุมชน กองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ี กองทนุ แม่ ของแผน่ ดิน ศูนย์จดั กำรเงนิ ทนุ ชุมชน 5. เศรษฐกิจชุมชน: แสดงผลข้อมูลในมติ ิระดับเศรษฐกิจชุมชน จำก ข้อมูลเศรษฐกิจฐำนรำก แสดงผลยอดจำหน่ำย OTOP ศักยภำพกำรพัฒนำ -16-

6. กองทุนพัฒนำบทบำทสตร:ี แสดงผลขอ้ มลู ในมิติกำรพัฒนำบทบำทสตร ีจำกขอ้ มลู ภำพรวม โครงกำรกองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ีกำรจำแนกตำมประเภทกลุม่ อำชพี 7.กลุ่มออมทรพั ย์เพื่อกำรผลิต : แสดงผลข้อมูลในมิติศักยภำพกำรออมเงนิ ของชุ มชน จำกข้อมูลกลุ่มออมทรพั ย์เพื่อกำรผลิต ท่ีสำมำรถแสดงผลวเิ ครำะห์กำรกระจำยของกลุ่มออมทรัพย์ เพื่อกำรผลิตในประเทศไทย จำนวนสมำชกิ เงนิ สัจจะสะสม ระดับกำรพัฒนำของกลมุ่ 8. ผู้นำชุมชน : ที่แสดงผลข้อมลู ในมติ ิศักยภำพผนู้ ำในชุมชน ทง้ั อช. ผู้นำอช. ปรำชญ์ชุมชน ผนู้ ำชุมชนรนุ่ ใหม่ ผูน้ ำกลุม่ อำชพี ผู้นำกองทนุ แกนนำวถิ หี มบู่ ้ำน แสดงผลวเิ ครำะห์โดยนำเสนอกำรกระจำย ของผู้นำชุมชนในประเทศไทย และทะเบยี นรำยชอื่ ผนู้ ำในแต่ละชุมชน -17-

กำรใชง้ ำน Big Data กรมกำรพัฒนำชุมชน กรมกำรพัฒนำชุมชน ได้พัฒนำช่องทำงนำเสนอข้อมูล Big Data งำนพัฒนำชุมชนผ่ำน ชอ่ งทำงเว็บไซต์ http://cddata.cdd.go.th/apps/bigdata หน้ ำแรก เป็น กำรนำเสนอข้อ มูลใน รู ปแ บ บ Dashboard ของข้อมูลในแต่ ล ะ ฐ ำ น ประกอบด้วย ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ฐำนขอ้ มูลต่ำงๆของกรมกำรพัฒนำชุมชน จำนวน 13 ฐำน ดังน้ี ขยายหน้าจอใหญ่ -18-

12 3 45 6 78 13 14 9 10 11 12 19 15 16 17 18 หมำยเลข 1 คอื ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ระบบ Big data กรมกำรพัฒนำชุมชน หมำยเลข 2 คอื ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ครวั เรอื นตกเกณฑ์ปี 2564 หมำยเลข 3 คือ ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ ศูนยข์ ้อมูลกลำงฯ หมำยเลข 4 คือ ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ จปฐ. หมำยเลข 5 คือ ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ กชช.2ค หมำยเลข 6 คือ ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ฐำนข้อมูล OTOP หมำยเลข 7 คอื ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ระบบสำรสนเทศ “โคกหนองนำ พัฒนำชุมชน” หมำยเลข 8 คอื ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ชุมชนทอ่ งเทยี่ ว หมำยเลข 9 คือ ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ผำ้ ลำยขอ หมำยเลข 10 คอื ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ ปลกู พืชปลกู ผัก ปลกู รกั กับ พช. หมำยเลข 11 คอื ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ฐำนขอ้ มูล กองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ี หมำยเลข 12 คอื ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ ฐำนขอ้ มลู GIS โครงกำรอนุรกั ษ์พันธกุ รรมพืชอันเน่ืองมำจำก พระรำชดำร ิสมเด็จพระเทพรตั นรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกมุ ำร ี(อพ.สธ.) หมำยเลข 13 คือ ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ Gis tour from home หมำยเลข 14 คือ ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ CDD Eis พกพำ หมำยเลข 15 คอื ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ผลกำรเบกิ จำ่ ย (BUDGET) หมำยเลข 16 คือ ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ ฐำนข้อมูล BPM หมำยเลข 17 คือ ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ ผู้นำกำรเปล่ียนแปลง หมำยเลข 18 คือ ไอคอนสำหรบั กดเข้ำสู่ ผ้นู ำจติ อำสำพัฒนำชุมชน -19- หมำยเลข 19 คือ ไอคอนสำหรบั กดเขำ้ สู่ ศูนยเ์ รยี นรแู้ ละขับเคลื่อนปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียง

ภำพหมำยเลข 1 ระบบ Big data กรมกำรพัฒนำชุมชน ระบบ Big data กรมกำรพัฒนำชุมชน เป็นกำรนำเสนอข้อมูลที่วเิ ครำะห์ในมิติต่ำงๆ จำกชุดขอ้ มูล 8 ฐำนหลักของงำนพัฒนำชุมชน ได้แก่ 1) ขอ้ มลู ควำมจำเปน็ พ้ืนฐำน (จปฐ.) 2) ขอ้ มูลพ้ืนฐำน ระดับหมู่บ้ำน (กชช.๒ค.) 3) ผู้ผลิตผู้ประกอบกำร OTOP 4) ผู้นำชุมชน 5) กองทุนพัฒนำบทบำทสตร ี 6) หมู่บ้ำนเศรษฐกิจพอเพียง 7) ทุนชุมชน และ 8) พื้นท่ตี ้นแบบกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ตำมหลักทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นำ โมเดล” ซึ่งฐำนข้อมูลขนำดใหญ่ที่กรมกำรพัฒนำชุมชนมี (CDD Big Data) สำมำรถแบ่งเป็น 4 ด้ำน คอื ขอ้ มูลคณุ ภำพชวี ติ ประกอบด้วย กำรศึกษำ สุขภำพ โครสรำ้ งสังคม อำชพี และ รำยได้ ข้อมูลด้ำนเศรษฐกิจ ประกอบด้วย ผลิตภัณฑ์ OTOP ผู้ประกอบกำร OTOP รำยได้ชุมชน และข้อมูล ด้ำนทนุ ชุมชน ประกอบด้วย กลมุ่ ออมทรพั ยเ์ พื่อกำรผลิต กองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ี กองทนุ ชุมชน ข้อมลู หนี้ ครวั เรอื น ด้วยรูปแบบกำรแสดงผลข้อมูล (Data Visualization) ของระบบ Big Data งำนพัฒนำชุมชน ผ่ำนช่องทำงเว็บไซต์ http://cddata.cdd.go.th/apps/bigdata ที่สำมำรถทำให้ผู้บรหิ ำรมองเห็นถึง ภำพรวมของชุดข้อมูลต่ำงๆ ได้ง่ำยและสะดวกสบำยมำกย่ิงข้ึนและใช้ประโยชน์ในกำรตัดใจของผู้บรหิ ำร (EIS) กำรเปิดเผยข้อมูลสู่สำธำรณะ (Open Data) กำรพัฒนำชอ่ งทำงให้ประชำชนเข้ำถึงบรกิ ำรของภำครฐั ณ จุดเดียว (One Stop Service) และนำข้อมูลไปใช้เป็นศูนย์ข้อมูลกำรพัฒนำคุณภำพชีวติ ของคนไทย (Thailand Quality of Life Big Data Centre) -20-

ภำพหมำยเลข 2 ขอ้ มูลครวั เรอื นตกเกณฑร์ ำยได้ ปี 2564 ระบบสำรสนเทศครวั เรอื นตกเกณฑ์จำกข้อมูลควำมจำเป็นพ้ืนฐำน (จปฐ.) ปี 2564 ข้อ 22 รำยได้เฉล่ียของคนในครวั เรอื นต่อปี ท่ีต่ำกว่ำ 38,000 บำท เป็นกำรนำเสนอข้อมูลกำรประมวลผลกำร รำยงำน ได้แก่ จำนวนครวั เรอื นที่ตกเกณฑ์ ทม่ี ำของรำยได้ ทม่ี ำของรำยจำ่ ย ประเภทอำชพี ระดับกำรศึกษำ รำยได้เฉลี่ย รำยจำ่ ยเฉลี่ย กำรศึกษำ เป็นต้น สำมำรถมองเห็นกำรประมวลผลในภำพรวมด้วยกรำฟ Tree Map (แบ่งกลมุ่ ขอ้ มลู ) กรำฟแทง่ และตำรำง ทงั้ ยังสำมำรถเลือกพ้ืนท่ที ส่ี นใจเพื่อไปยังข้อมูลเชงิ ลกึ ของแต่ ละพื้นที่ ได้แก่ จงั หวัด อำเภอ ตำบล และหมบู่ ำ้ น -21-

ภำพหมำยเลข 3 ศูนย์ขอ้ มูลกลำงฯ ศูนย์ข้อมูลกลำงฯ เป็นกำรนำเสนอข้อมูลกำรจัดเก็บและรวบรวมข้อมูลพื้นฐำนสำคัญ ท่ีเกี่ยวข้องกับงำนพัฒนำชุมชนหรอื นโยบำยรฐั บำลอย่ำงมีระบบ เพื่อลด ปัญหำกำรเก็บข้อมูลท่ีซ้ำซ้อน ฐำนข้อมูลอยู่ในรูปแบบ เดียวกันนำข้อมูล/บันทึกไปใช้ประโยชน์ง่ำย มีข้อมูลครบถ้วน และ ประชำชน/ หน่วยงำนต่ำง ๆ สำมำรถเข้ำถึงข้อมูลได้สะดวก จำกจุดเดียว ดังนั้นกรมกำรพัฒนำชุมชนใชง้ ำนระบบศูนย์ ข้อมูลกลำงฯ เป็นระบบหลักสำหรบั จงั หวัด/อำเภอ บันทกึ ข้อมูลแต่ละฐำนข้อมูล เพ่ือนำไปสู่กำรบูรณำกำร ( Data Intregration) แ ล ะ ว ิ เ ค ร ำ ะ ห์ พั ฒ น ำ ฐ ำ น ข้ อ มู ล ข น ำ ด ใ ห ญ่ ( Data Analytics) เพื่อประโยชน์ในกำรนำเสนอเพื่อกำรบรหิ ำร และ พัฒนำระบบบรกิ ำรแก่ประชำชนต่อไป -22-

ภำพหมำยเลข 4 ขอ้ มูล จปฐ. ข้อมูลควำมจำเป็นพื้นฐำน (จปฐ.) เป็นข้อมูลในระดับครวั เรอื นที่แสดงถึงสภำพควำมจำเป็น พื้นฐำนของคนในครวั เรอื นในด้ำนต่ำงๆ เกี่ยวกับคุณภำพชวี ติ ทไ่ี ด้กำหนดมำตรฐำนข้ันต่ำไว้ว่ำคนควรจะมี คุณภำพชวี ติ ในแต่ละเรอ่ ื งอย่ำงไร ในชว่ งระยะเวลำหน่ึงๆ โดยในระบบสำมำรถมองเห็นกำรประมวลผลใน ภำพรวมขอ้ มูล 5 หมวด 31 ตัวชว้ี ัด ประกอบด้วยกรำฟแทง่ กรำฟเส้น และตำรำง ทงั้ ยังสำมำรถเลอื กพื้นที่ ทส่ี นใจเพ่ือไปยังข้อมลู เชงิ ลกึ ของแต่ละพ้ืนที่ ได้แก่ จงั หวัด อำเภอ ตำบล และหมู่บ้ำน โดยข้อมูลดังกล่ำวทำ ให้ประชำชนสำมำรถทรำบได้ด้วยตนเองว่ำในขณะน้ีคุณภำพชวี ติ ของตนเอง ครอบครวั รวมไปถึงหมู่บ้ำน/ ชุมชน อยู่ในระดับใด มีปัญหำที่จะต้องแก้ไขในเรอ่ ื งใดบ้ำง เป็นกำรส่งเสรมิ ให้ประชำชนเข้ำมำมสี ่วนรว่ มใน กำรพัฒนำตนเอง ครอบครวั และสงั คม อันเปน็ นโยบำยสำคัญในกำรพัฒนำประเทศ -23-

ภำพหมำยเลข 5 ขอ้ มลู กชช.2ค ข้อมูล กชช.2ค คอื ข้อมูลระดับหมบู่ ้ำนทแ่ี สดงสภำพทั่วไปของหมู่บำ้ น สภำพพื้นฐำนทำงเศรษฐกิจ ระดับกำรศึกษำ กำรมสี ่วนรว่ มและควำมเขม้ แขง็ ของชุมชน สุขภำพและอนำมัย สภำพแรงงำน และยำเสพติด ซง่ึ ดำเนินกำรจดั เก็บทุกหมู่บ้ำนในเขตชนบทเป็นประจำทุก 2 ปี ทำให้ทรำบว่ำประชำชนในหมู่บ้ำนต่ำงๆ มี คุณภำพชวี ติ และสภำพควำมเป็นอยู่ในด้ำนต่ำงๆ เป็นอย่ำงไร แต่ละหมู่บ้ำนมีปัญหำในเรอ่ ื งใดบ้ำง(ตัวชวี้ ัด ใดบำ้ ง) ทคี่ วรได้รบั กำรแก้ไข นอกจำกนี้ยงั สำมำรถจดั ระดับกำรพัฒนำของหมู่บำ้ นได้เป็น 3 ระดับ คือ 1. หม่บู ้ำนเรง่ รดั พัฒนำอันดับ 1 (ลำ้ หลงั ) 2. หม่บู ้ำนเรง่ รดั พัฒนำอันดับ 2 (ปำนกลำง) 3. หมู่บ้ำนเรง่ รดั พัฒนำอันดับ 3 (ก้ำวหน้ำ) -24-

ภำพหมำยเลข 6 OTOP OTOP เป็นกำรนำเสนอข้อมลู กำรประมวลผลกำรรำยงำนกำรดำเนินงำนของผ้ปู ระกอบกำร OTOP ผู้ค้นหำสำมำรถมองเห็นกำรประมวลอัตรำส่วนในภำพรวมด้วยกรำฟวงกลมและสำมำรถเลือกพ้ืนท่ี ทีส่ นใจเพื่อไปยังข้อมูลเชงิ ลึกของแต่ละพื้นทีแ่ ละจำกระดับดำวของแต่ละพ้ืนที่ได้ เพ่ือแสดงผลข้อมูลเชงิ ลกึ ได้แก่ จงั หวดั ผลิตภณั ฑ์ ทอี่ ยู่ และดำวของผลติ ภัณฑน์ ้ัน ๆ -25-

ภำพหมำยเลข 7 ระบบสำรสนเทศ “โคกหนองนำ พัฒนำชุมชน” ระบบสำรสนเทศ “โคกหนองนำ พัฒนำชุมชน” เป็นกำรนำเสนอข้อมลู กำรบรกิ ำรสำรสนเทศเพ่ือ ประชำชน โดยมุ่งเน้นในกำรข้อมูลส่ือสำรแลกเปลี่ยนองค์ควำมรู้ ในกำรขับเคลื่อนโครงกำรพัฒนำคุณภำพ ชวี ติ ตำมหลักทฤษฎีใหม่ และเป็นระบบสนับสนนุ หลกั ของกำรใชเ้ ทคโนโลยีในกำรให้บรกิ ำรประชำชนในกำร เป็นฐำนข้อมูลแบบ Real-time ช่วยให้สำมำรถเข้ำใจถึงหลักกำร และขอให้ทุกคนได้มีกำรส่ือสำร ศึกษำ หำควำมรูใ้ ห้ชดั เจน จำกแหล่งตำมๆ ตำมแนวทำงปฏิบัติ เพื่อให้เกิดควำมรอบรูใ้ นเรอ่ ื งกำรขับเคลื่อน โครงกำรพัฒนำพ้ืนท่ีต้นแบบกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ตำมหลักทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นำ” กรมกำรพัฒนำชุมชน ให้ชดั เจน และเปน็ ประโยชน์แก่พ่ีน้องประชำชนอย่ำงแทจ้ รงิ -26

ภำพหมำยเลข 8 ชุมชนทอ่ งเทยี่ ว ชุมชนท่องเท่ียว เป็นกำรนำเสนอข้อมูลและรำยละเอียดต่ำงๆ ของกำรท่องเท่ียว ในรูปแบบ Community Based Tourism เพ่ือเผยแพรป่ ระชำสัมพันธโ์ ครงกำร ประกอบไปด้วย ช่องทำงกำรรับชมวดี ิ โอชุ มชนท่องเที่ยว OTOP นวัติ วถิ ี, Guide Book, หมู่บ้ำนท่องเท่ียว เชญิ มำเที่ยวบ้ำนฉัน และชุมชมนทอ่ งเท่ียว : Community Based Tourism-Google my map ของชุมชนต่ำงๆ ทว่ั ทง้ั ประเทศ -27-

ภำพหมำยเลข 9 ผ้ำลำยขอ ผ้ำลำยขอ เป็นกำรนำเสนอข้อมูลโดยใช้รูปแบบที่เข้ำใจง่ำยเพ่ือแสดงให้เห็นภำพรวม ของกำรดำเนินงำนตำมโครงกำรประกวดผำ้ ลำยพระรำชทำน “ลำยขอเจำ้ ฟ้ำสิรวิ ณั ณวรฯี ” ในกำรประกวดท้ัง 4 ภูมิภำค โดยสำมำรถทรำบถึงจำนวนกลุ่มท้ังหมด จำนวนกลุ่มที่ได้รบั ลำยผ้ำ จำนวนกลุ่มท่ีทรำบ กำรประกวด จำนวนกลุ่มที่สมัครประกวด ยอดจำหน่ำยผ้ำทงั้ หมดของจงั หวัด และยอดจำหน่ำยผ้ำลำยขอ พรอ้ มท้ังยังสำมำรถเป็นช่องทำงในกำรรำยงำนต่ำงๆ ได้แก่ กำรรำยงำนควำมก้ำวหน้ำกำรประกวดของ จงั หวัด กำรรำยงำนชอื่ กล่มุ /ผสู้ มคั รประกวด และกำรรำยงำนยอดจำหน่ำยผำ้ ลำยขอ อีกด้วย -28-

ภำพหมำยเลข 10 ปลกู พืชปลูกผกั ปลูกรกั กับ พช. ปลูกพืชปลูกผัก ปลูกรกั กับ พช. เป็นกำรนำเสนอข้อมูลกำรประมวลผลกำรรำยงำนกำร ดำเนินงำนกำรน้อมนำแนวพระรำชดำรขิ องสมเด็จพระกนิษฐำธิรำชเจำ้ กรมสมเด็จพระเทพรตั นรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกุมำร ีสรำ้ งควำมม่ันคงทำงอำหำร สู่ปฏิบัติกำร 90 วัน ปลูกผักสวนครวั เพื่อสรำ้ งควำมม่ันคง ทำงอำหำร รอบ 2 เพ่ือเน้นกำรพึ่งตนเองและควำมสำมัคคีของคนในชุมชนและเพ่ือเป็นกำรต่อยอดและ ขยำยผลกำรดำเนินงำนโครงกำรปลูกผักสวนครัวสรำ้ งควำมมั่นคงทำงอำหำรในระดับหมู่บ้ำน/ชุมชนให้มี ควำมยั่งยืน โดยสำมำรถทรำบถึงกำรประมวลผลรำยงำนกำรตรวจสอบผลกำรบันทึก รำยงำนแบบสรุป ภำพรวมจงั หวดั รำยงำนแสดงผลรูปแบบกรำฟ และภำพกิจกรรมต่ำงๆ ตำมโครงกำร -29-

-31- ภำพหมำยเลข 11 กองทนุ พัฒนำบทบำทสตร ี กองทุนพัฒนำบทบำทสตร ี เป็นกำรนำเสนอข้อมูลกำรประมวลผลกำรรำยงำน กำรดำเนินงำนของกองทุนพัฒนำบทบำทสตร ี สำมำรถมองเห็นกำรประมวลอัตรำส่วนในภำพรวมด้วยกรำฟ วงกลม และกรำฟแทง่ ทั้งยังสำมำรถเลือกพื้นทีท่ ่ีสนใจเพ่ือไปยงั ข้อมูลเชงิ ลึกของแต่ละพ้ืนที่ จนถึงระบุปีท่ี อนุมตั ิได้ เพ่ือแสดงผลข้อมูลเชงิ ลึก ได้แก่ จงั หวดั อำเภอ ตำบล โครงกำร ผเู้ สนอโครงกำร งบประมำณและ ปที อ่ี นุมตั ิ -30-

ภำพหมำยเลข 12 GIS โครงกำรอนุรกั ษ์พันธกุ รรมพืชอันเนื่องมำจำกพระรำชดำร ิสมเด็จพระเทพ รตั นรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกุมำร ี(อพ.สธ.) GIS โครงกำรอนุรกั ษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมำจำกพระรำชดำร ิ สมเด็จพระเทพ รตั นรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกมุ ำร ี (อพ.สธ.) เป็นกำรแสดงผลฐำนขอ้ มลู ต้นไม้เชงิ แผนที่ (GIS) ตำมโครงกำร อนุรกั ษ์พันธกุ รรมพืชอันเนื่องมำจำกพระรำชดำร ิ โดยรวบรวมข้อมูลจำกศูนย์ศึกษำและพัฒนำชุมชน 11 แห่ง ศูนยศ์ ึกษำกำรพัฒนำเขำหินซอ้ น และศูนยเ์ รยี นรทู้ นุ ชุมชน (ศูนยส์ ำรภี) -31-

ภำพหมำยเลข 13 Gis Tour from home GiS tour from home เป็นกำรนำเสนอข้อมูลโดยใช้กำร พั ฒนำระบบสำรสนเทศ ภูมิศำสตร์ (GIS) เพื่อส่งเสรมิ กำรทอ่ งเทยี่ วในรูปแบบ Community Based Tourism ในกำรเพ่ิม ประสิทธภิ ำพ กำรบรหิ ำรจัดกำรชุมชนท่องเที่ยว พัฒนำและยกระดับมำตรฐำนสินค้ำและบรกิ ำร รวมถึงสรำ้ งกำรรบั รู้ ส่งเสรมิ กำรตลำดและเชอ่ื มโยงธรุ กิจกำรทอ่ งเทยี่ ว ซึง่ สอดคล้องกับแนวทำง ขบั เคล่ือนประเทศไทย 4.0 ของรฐั บำลและสอดคล้องกับสภำวะกำรแพรร่ ะบำดโควดิ -19 ในชว่ งนี้ท่ี จะชว่ ยให้ทุกคนสำมำรถทอ่ งเที่ยว OTOP นวัตวถิ ี ในรูปแบบ New Normal ผ่ำน GiS tour from home ซึ่งจะชว่ ยให้ผู้เข้ำชมสำมำรถเข้ำถึงข้อมูลของหมู่บ้ำนต่ำง ๆ ของโครงกำรชุมชนทอ่ งเท่ียว OTOP นวัตวถิ ี หรอื เรยี กทว่ั ไปว่ำ “แอ่งเลก็ เชค็ อิน” จำนวน 3,680 หมู่บำ้ น -32-

ภำพหมำยเลข 14 CDD Eis พกพำ “CDD EIS พกพำ” เหมือนมีพัฒนำชุมชนติดตัว ใชง้ ำนง่ำยบนมือถือ ยกระดับกำรบรหิ ำรงำน แบบพช.ดิจทิ ลั กรมกำรพัฒนำชุมชนได้พัฒนำระบบ Bigdata ในกำรขบั เคลื่อนสมรรถนะขององค์กรดิจทิ ลั และมี แนวคดิ ทจ่ี ะต่อยอดกำรให้บรกิ ำรและใชข้ อ้ มูลพัฒนำชุมชนให้เกิดประโยชน์ เข้ำถงึ งำ่ ย (Accessibility) ใชง้ ำนง่ำย (User friendly) ใช้ปฏิบัติ งำนได้ (Practical) ) และใช้ในระดั บกำรตั ดสิ นใจบรหิ ำรงำนได้ (Executive Information System ) โดยรองรบั กำรให้บรกิ ำรทงั้ แก่ผู้บรหิ ำรทุกระดับ บุคลำกร และผู้รบั บรกิ ำรท่ีสนใจ เพื่อ เสรมิ สรำ้ งควำมโปรง่ ใสและองค์กรธรรมำภิบำล (Organizational Governance) สำมำรถใชง้ ำนข้อมูล \"พกพำ\" ติดตัวบนมือถือ ผ่ำน 9 ปุ่มงำนหลัก ปุ่มแรกนำเสนอข้อมูล Bigdata กำรพัฒนำชุมชน และ เมนู E-service ของ กรมอีก 18 ข้อมูลบรกิ ำร เชน่ โคก หนอง นำ พัฒนำชุมชน, ผ้ำลำยขอเจำ้ ฟ้ำสิรวิ ัณณวรฯี , ปลูกพืชปลูกผักปลูกรกั กับพช. ฯลฯ, ปุ่มต่อมำชีช้ ัดข้อมูล ควำมจำเป็นพื้นฐำน (จปฐ.) 2564, ตำมด้วยปุ่มผลกำรเบิกจำ่ ยงบประมำณ ติดตำมโครงกำร, ยอดจำหน่ำย และ รำยงำน OTOP, GIS ชุมชนทอ่ งเทย่ี ว, กองทนุ แม่ของแผน่ ดิน, กองทนุ พัฒนำ บทบำทสตร,ี ผู้นำกำรเปลี่ยนแปลง, และปุ่มที่ 9 ศูนย์ผู้นำจติ อำสำพัฒนำชุมชน “CDD EIS พกพำ” สำมำรถติดต้ัง ได้งำ่ ยทงั้ ระบบ Android และ IOS หรอื เขำ้ Play store ค้นหำโปรแกรม CDD EIS ติดต้ังลงมือถอื ทำ่ นไวไ้ ด้เลย -33-

ภำพหมำยเลข 15 ผลกำรเบกิ จำ่ ย ผลกำรเบิกจ่ำย เป็นกำรนำเสนอข้อมูลสรุปรำยงำนผลกำรเบิกจ่ำยงบประมำณในภำพรวม ประจำปีงบประมำณ 2564 งบประมำณที่ได้รบั ผลกำรเบิกจ่ำย+PO รอ้ ยละ คงเหลือ ผลกำรเบิกจ่ำย ภำพรวม “ส่วนกลำง” ผลกำรเบิกจ่ำยภำพรวม “จังหวัด” 10 อันดับแรก ผลกำรเบิกจ่ำยภำพรวม “ศูนย์ศึกษำ” รำยงำนผลกำรเบิกจ่ำยงบลงทุน และรำยละเอียดกำรเบิกจ่ำยทั้งหมด แสดงผลชัดเจน ในรปู แบบกรำฟแทง่ เพ่ืองำ่ ยและสะดวกในกำรสรปุ ผลต่อผ้บู รหิ ำร -34-

ภำพหมำยเลข 16 BPM BPM เป็นกำรนำเสนอข้อมูลควำมก้ำวหน้ำกำรดำเนินงำนโครงกำรตำมยุทธศำสตร์ ของกรมกำรพัฒนำชุมชน โดยใชร้ ะบบรำยงำนผลกำรบรหิ ำรงบประมำณและบรหิ ำรกิจกรรม/โครงกำร ด้วย โปรแกรม Budget and Project Management (BPM) เพ่ือรำยงำนผลกำรดำเนินงำนและกำรใช้จ่ำย แบบ online real time เมื่อหน่วยงำนปฏิบัติงำนตำมแผนกำรปฏิบัติงำนและแผนใชจ้ ำ่ ยงบประมำณต้อง รำยงำนผลกำร ดำเนินงำนและกำรใชจ้ ำ่ ยให้ผบู้ รหิ ำรทกุ ระดับของกรมกำรพัฒนำชุมชนทรำบ -35-

ภำพหมำยเลข 17 ผู้นำกำรเปลีย่ นแปลง ผู้นำกำรเปลี่ยนแปลง เป็นกำรนำเสนอข้อมูลตำมโครงกำรเสรมิ สรำ้ งและพัฒนำผู้นำกำร เปลย่ี นแปลง เพื่อแสดงภำพรวมกำรดำเนินกำรตำมโครงกำรฯ ได้แก่ ขนำดพ้ืนทด่ี ำเนินกำร จำนวนพันธพุ์ ืช รวมจำนวนภำคีเครอื ข่ำย จำนวนครวั เรอื นเข้ำร่วมโครงกำร ค่ำประมำณกำรลดค่ำใช้จ่ำย (บำท) และค่ำประมำณกำรลดกำรใชถ้ ุงพลำสติก ท้งั ยังสำมำรถเลือกพ้ืนที่ทส่ี นใจเพื่อไปยังข้อมูลเชงิ ลึกของแต่ละ พื้ นท่ี จนถึงระดั บตำบล เพื่ อแสดงข้อมูลจังหวัด จำนวนโครงกำร ครัวเรอื นท่ีเข้ำร่วมโคร ง ก ำ ร และเครอื ข่ำยของผู้นำกำรเปลีย่ นแปลงทเี่ กิดข้นึ -36-

ภำพหมำยเลข 18 ผนู้ ำจติ อำสำพัฒนำชุมชน ศูนย์ผู้นำจติ อำสำพัฒนำชุมชน จัดตั้งขึ้นเพื่อเพื่อเป็นสถำนที่บ่มเพำะภำวะผู้นำ ทักษะชวี ติ ทักษะอำชพี กำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ประชำชน และกำรบรหิ ำรจดั กำรชุมชนเพื่อกำรพัฒนำอย่ำงยั่งยืน และ เป็นศูนย์ประสำนงำนภำคเี ครอื ข่ำยจติ อำสำพัฒนำชุมชนระหว่ำงภำครฐั ภำคประชำชน และภำคกี ำรพัฒนำใน พื้นทท่ี ง้ั 7 ภำคส่วน โดยมีชุมชนเป็นศูนยก์ ลำง ด้วยกำรสง่ เสรมิ ผู้นำชุมชน กลมุ่ องคก์ ร เครอื ข่ำยงำนพัฒนำ ชุมชน ทเี่ ป็นทนุ ทำงสังคม ใชพ้ ลงั ภูมิปัญญำให้เป็นพลังในกำรสรำ้ งสรรค์งำนพัฒนำชุมชน สง่ เสรมิ สนับสนุน กำรพัฒนำทกั ษะชวี ติ ทกั ษะอำชพี รวมถงึ กำรพัฒนำภำวะผนู้ ำ สรำ้ งเสรมิ อุดมกำรณ์ทำงำนเพื่อสำธำรณะใน รูปแบบผู้นำจติ อำสำพัฒนำชุมชน มีจติ สำนึกรบั ผดิ ชอบต่อชุมชน มีบทบำทและมีส่วนรว่ มในกำรพัฒนำและ เสรมิ สรำ้ งชุมชนให้เข้มแข็งอยำ่ งยั่งยืนตำมหลักปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียง ปัจจุบันในระบบมีข้อมูลทต่ี ั้ง ศูนยผ์ นู้ ำจติ อำสำ จำนวน 76 แห่ง แสดงข้อมลู ชอ่ื ประธำน และหมำยเลขโทรศัพท์ -37-

ภำพหมำยเลข 19 ศูนยเ์ รยี นรแู้ ละขับเคลอ่ื นปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียง ศูนย์เรยี นรูแ้ ละขับเคลื่อนปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นกำรนำเสนอรำยงำนข้อมูลของสถำน ที่ต้ัง ปีที่ได้รบั งบประมำณ และควำมสำมำรถเป็นแหล่งเรยี นรูไ้ ด้ ศูนย์เรยี นรูแ้ ละขับเคลื่อนปรชั ญำของ เศรษฐกิจพอเพียง จดั ตั้งข้นึ เพื่อเป็นแหล่งส่งเสรมิ กำรเรยี นรูต้ ลอดชวี ติ ของคนในชุมชน ทสี่ มดุลทงั้ 4 ด้ำน ซง่ึ ได้แก่ เรยี นรูเ้ พื่อให้มีควำมรู้ เรยี นรูเ้ พ่ือให้ เอำไปทำเป็น และเรยี นรูเ้ พ่ือให้สำมำรถใชช้ วี ติ รว่ มกับคนอ่ืน และเรยี นรูเ้ พื่อให้มีควำมเป็นคนท่ีสมบูรณ์ ในระบบปัจจุบันสำมำรถแสดงข้อมูลท่ีต้ังศูนย์เรยี นรูแ้ ละ ขับเคลือ่ นปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียง จำนวน 1,885 แห่ง กระจำยอยู่ทวั่ ประเทศ -38-

ภำคผนวก





คณะผูจ้ ดั ทำ ทีป่ รกึ ษำ นำยสมคดิ จนั ทมฤก อธบิ ดีกรมกำรพัฒนำชุมชน นำยนิวตั ิ น้อยผำง รองอธบิ ดีกรมกำรพัฒนำชุมชน นำยสุรศักดิ์ อักษรกลุ รองอธบิ ดีกรมกำรพัฒนำชุมชน ผู้จดั ทำ ผู้อำนวยกำรศูนย์สำรสนเทศเพ่ือกำรพัฒนำชุมชน ผอู้ ำนวยกำรกลมุ่ งำนวเิ ครำะห์ขอ้ มูลสำรสนเทศชุมชน นำงสำวทพิ พรรณ ไชยูปถมั ภ์ นักวชิ ำกำรพัฒนำชุมชนชำนำญกำร นำงสำวประภำพรรณ วุ่นสุข นักวชิ ำกำรพัฒนำชุมชนชำนำญกำร นำยเสนำะ แสงมณี นักวชิ ำกำรพัฒนำชุมชนชำนำญกำร นำงสำวปภำวรนิ ท์ ปำนนี้ นักวชิ ำกำรพัฒนำชุมชนปฏิบัติกำร นำยศรำยุทธ สุจจะชำร ี นำยอิศเรศ มนต์ทพิ ย์ นักวชิ ำกำรคอมพิวเตอร์ (พนักงำนรำชกำร) นำงสำวปำรชิ ำติ ศรกี ุตำ กรมกำรพัฒนำชุมชน กระทรวงมหำดไทย Tel: 021416278 Email: [email protected]