ข้าวนาปรัง 2560

รายงานผลการสำรวจเนอื้ ทีเ่ พาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2560 โดยใชเ้ ทคโนโลยภี มู สิ ารสนเทศ หลักการและเหตผุ ล ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 11 (พ.ศ.2555 - 2559) ได้เน้นการสร้างความสมดลุ ของ การผลิตกับทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะระบบการเกษตรเป็นระบบที่ซับซ้อนประกอบด้วย ตัวแปรทั้ง ทางด้านกายภาพ ชีวภาพ และเศรษฐกิจสังคม ซึ่งการพัฒนาการเกษตรจำเป็นต้องเข้าใจภาพรวมของระบบ การเกษตรนั้นๆ เพื่อที่จะสะท้อนให้เห็นศักยภาพและปัญหาอันจะนำไปสู่การแก้ไข ประกอบกับการเปลี่ยนแปลง ทางเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดดของการพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีความก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว ของเทคโนโลยีหลกั เช่น เทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่ือสาร สำนักงานเศรษฐกจิ การเกษตร ตระหนกั ถงึ ความสำคัญทางดา้ นความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยี ท่ีใชใ้ นการ สำรวจและ จัดเก็บข้อมูล เพื่อให้มีฐานข้อมูลด้านการผลิตที่ถูกต้องและรวดเร็ว จึงได้นำเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (Geo – Information) หรือ GI ซึ่งประกอบด้วยเทคโนโลยี รีโมทเซนซิง ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) และระบบกำหนดวิเคราะหบ์ นพื้นโลก (GPS) มาใช้ในการวิเคราะหแ์ ละจัดเก็บ เพื่อประเมนิ เน้ือที่เพาะปลูกก่อน ฤดูกาลเก็บเกี่ยว ซึ่งเป็นทางเลือกใน การวางแผน หรือกำหนดแนวทางการจัดการด้านการผลิตได้อย่างมี ประสิทธภิ าพ ในปีงบประมาณ 2560 ศูนย์สารสนเทศการเกษตร โดยส่วนภูมิสารสนเทศการเกษตร มีแผนการ ดำเนินงานที่นำเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ มาประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์เนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2560 ครอบคลุมเนื้อที่ทั้งประเทศ พร้อมทั้งตรวจสอบความถูกต้องผลการแปลและวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียม โดยการ สุ่มเลือกพื้นที่ตัวอย่าง ด้วยวิธีการสุ่มตัวอยา่ ง แบบใช้สัดส่วนของความน่าจะเป็น ตามขนาดเนื้อที่ (Probability Proportional to Size : PPS) วตั ถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์และจำแนกเนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ในปี 2560 สำหรับจัดทำข้อมูลเชิงพื้นที่และแผนที่ แสดงเนื้อทเี่ พาะปลูกข้าวนาปรังเปน็ รายจังหวัด อำเภอ ตำบล ขอบเขตการศกึ ษา การศึกษาครั้งนี้เป็นการแปลและวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียม LANDSAT 8 ซึ่งบันทึกข้อมูลช่วงเดือน พฤศจกิ ายน 2559 - พฤษภาคม 2560 ครอบคลมุ เน้อื ทเี่ พาะปลูกข้าวนาปรงั ในประเทศไทย

เครือ่ งมือ อุปกรณ์ และวิธกี ารดำเนนิ งาน 1. เครื่องมอื และอปุ กรณ์ 1) ข้อมูลดาวเทียมจากดาวเทียมสำรวจทรัพยากรธรรมชาติ ดาวเทียม LANDSAT 8 ครอบคลุม ประเทศไทย 2) ภาพ Ortho Photo สี มาตราสว่ น 1:2,500 และ 1:4,000 3) แผนทีภ่ มู ิประเทศ ของกรมแผนทที่ หาร มาตราส่วน 1 : 50,000 4) เครื่องคอมพิวเตอร์และโปรแกรม ประกอบด้วยโปรแกรมที่สำคัญ คือ โปรแกรมควบคุมระบบ Windows XP และโปรแกรมทใี่ ชใ้ นการวิเคราะหแ์ ละประมวลผลข้อมลูดาวเทียม โปรแกรม TNTmips โปรแกรม ImageAnalysis และโปรแกรม ecogdition 2. ข้ันตอนการดำเนนิ งาน 1) รวบรวมข้อมูลและจัดเตรียมเบ้ืองต้น ได้แก่ ภาพถ่ายดาวเทียม ภาพ Ortho Photo สี และ แผนที่ ภมู ิประเทศมาตราสว่ น 1 : 50,000 2) เลือกข้อมูลดาวเทียม และการคัดเลือกช่วงคลื่นข้อมูลที่นำมาใช้วิเคราะห์ ที่มีลักษณะเด่นใน เรื่อง ความชื้น พืชพรรณ และความแตกต่างพื้นที่ระหว่างดินและน้ำเพื่อทำภาพสีผสมสำหรับ การจำแนกเนื้อท่ี เพาะปลกู ข้าวนาปรัง 3) การแก้ไขความผิดพลาดเชิงเรขาคณิต (Geometric Correction) เนื่องจากความ ผิดพลาดทาง วิเคราะห์ เพื่อให้ข้อมูลดาวเทียมที่ใช้ในการวิเคราะห์มีวิเคราะห์และทิศทางที่ถูกต้องตามแผนที่ภูมิประเทศและ ภาพออร์โธสี มาตรส่วน 1: 4,000 ที่ใช้อ้างอิง โดยใช้วิธี Image to Map หรือ Image to Image 4) การต่อภาพ (Mosaic) เนื่องจากการวิเคราะห์เป็นรายจังหวัด และจังหวัดหนึ่งๆ ครอบคลุม ข้อมูล หลายภาพ จ าเป็นตอ้ งตอ่ ภาพให้เชอ่ื มโยงเปน็ พืน้ ท่ีเดียวกนั ก่อนนำมาวิเคราะห์ 5) การเก็บข้อมูลภาคสนามเบื้องต้นก่อนการแปลวิเคราะห์ โดยตรวจสอบข้อมูลในเนื้อที่จริง เปรียบเทียบกับข้อมูลดาวเทียม รายละเอียดของข้อมูลที่สำรวจ ควรประกอบด้วย ตำแหน่งของ จุดสำรวจต้อง สามารถอ้างอิงได้บนแผนที่และปรากฏบนภาพถ่ายดาวเทียม ลักษณะเนื้อที่ ประเภท ของสิ่งปกคลุมดิน ชนิดพืช ระยะการเจรญิ เตบิ โต รวมทงั้ สภาพแวดล้อมบรเิ วณใกลเ้ คยี ง ถา้ เปน็ ไปได้ ชว่ งเวลาในการสำรวจควรใกล้เคียงหรือ อยใู่ นฤดกู าลเดียวกันกับการบนั ทึกขอ้ มูลดาวเทียม แตถ่ ้า ตา่ งเวลากนั จะตอ้ งสอบถามถึงข้อมูลในชว่ งเวลาท่ีบันทึก ขอ้ มูลจากเกษตรกรในทอ้ งถิ่นน้ันๆ 6) การแปลและวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียมเพ่ือจำแนกเนื้อท่เี พาะปลูกข้าวนาปรงั โดยใช้วธิ กี ารแปล และ วิเคราะห์ดว้ ยสายตาและคอมพวิ เตอร์ ประโยชน์ทค่ี าดวา่ จะได้รบั ข้อมูลเนื้อท่ีเพาะปลูกข้าวนาปรัง ตลอดจนแผนที่ อันสามารถเพื่อใช้เปน็ ขอ้ มูลพืน้ ฐานในการติดตามเนอ้ื ท่เี พาะปลกู และวางแผนการผลิตขา้ วนาปรังตอ่ ไป

รายงานผลการสำรวจเน้ือทเ่ี พาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2560 โดยใช้เทคโนโลยภี ูมสิ ารสนเทศ ในภาคตะวันออก ส่วนสารสนเทศการเกษตร สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 6 (สศท.6) ได้นำเทคโนโลยีด้าน ภูมิสารสนเทศ (Geo - Information : GI) มาประยุกต์ใช้ในการสำรวจเนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2560 พื้นที่ภาคตะวันออก ด้วยการนำข้อมูลดาวเทียม LANDSAT 8 มาแปลและวิเคราะห์ เพื่อจำแนกเนื้อที่เพาะปลูก ข้าวนาปรัง ปี 2560 โดยพิจารณาจาก ปัจจัยการจำแนกชนิดวัตถุ เช่น คุณสมบัติการสะท้อนแสงของวัตถุในช่วง คลื่นแสงที่ต่างกัน ประกอบกับคุณสมบัติ ของวัตถุ ได้แก่ รูปร่าง ขนาด รูปแบบ ความหยาบละเอียด สี เงา ตำแหน่งที่ตั้งและความสัมพันธ์กับพื้นที่ขา้ งเคียง พร้อมทั้งตรวจสอบความถูกต้องผลการแปลและวิเคราะห์เนื้อท่ี เพาะปลกู ขา้ วนาปรัง ปี 2560 เบื้องตน้ กับภาพถา่ ยออรโ์ ธสี มาตราสว่ น 1:4,000 ขอ้ มลู ดาวเทียมรายละเอียดสูง จาก Google Earth และตำแหน่งพิกัดที่ได้จากเครื่อง GPS ในภาคสนาม จากการแปลและวิเคราะห์ข้อมูล ดาวเทียม เพ่อื จำแนกเนือ้ ที่เพาะปลกู ขา้ วนาปรงั ปี 2560 ทั้งนี้ สศท.6 ได้สรุปผลวิเคราะห์ข้อมูลเนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2560 ภาคตะวันออก จำนวน 8 จังหวัด ได้แก่ ปราจีนบุรี นครนายก สระแก้ว ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง ตราด และสมุทรปราการ ผลการ วิเคราะห์สรุปว่าจังหวัดฉะเชิงเทรา มีพื้นที่การเพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2560 มากที่สุด จำนวน 448,799 ไร่ รองลงมาจังหวัดนครนายก และปราจีนบุรี คิดเปน็ รอ้ ยละ 54.20 20.34 และ 15.37 ตามลำดับ รายละเอยี ดตาราง ผลการแปลและวิเคราะหเ์ น้อื ท่เี พาะปลูกขา้ วนาปรัง ปี 2560 ภาคตะวนั ออก ดงั นี้ ตารางผลการแปลและวิเคราะห์เนอื้ ทเ่ี พาะปลูกขา้ วนาปรัง ปี 2560 ของภาคตะวนั ออก จากข้อมูลดาวเทียม LANDSAT 8 ภาค/จังหวดั ปี พ.ศ.2560 เนื้อที่ (ไร่) ร้อยละ ภาคตะวนั ออก 827,969 100.00 นครนายก 168,412 20.34 ปราจีนบรุ ี 127,267 15.37 ฉะเชิงเทรา 448,799 54.20 สระแก้ว 9,884 1.19 ตราด 2,452 0.30 ระยอง 4,777 0.58 ชลบุรี 45,704 5.52 สมทุ รปราการ 20,674 2.50