การศึกษาวอเตอร์ฟุตฟริ้นท์ของทุเรียน จ.ตราด

37

บทท่ี 4 ผลการวจิ ัย ในบทน้ีไดแบงการแสดงผลการศึกษาออกเปน 3 สวน ไดแ ก 1) ผลการจัดทำบญั ชีรายการ ซึง่ ประกอบ ไปดวยขอมูลสารขาเขาและสารขาออกตลอดวัฏจักรชีวิตในกระบวนการผลิตทุเรียน โดยแสดงทั้งรูปแบบของ ชนิดและปริมาณที่เกิดข้ึน 2)ผลการวิเคราะหปริมาณการใชน้ำ (Water Footprint) ของทุเรียนในพื้นที่ โครงการสง เสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จงั หวดั ตราด และ 3)ประเมนิ มลู คาน้ำทางเศรษฐกิจ และเปรียบเทียบผลตอบแทนทางเศรษฐกิจจากการผลิตทุเรียนในพื้นท่โี ครงการสง เสริมการเกษตรแบบแปลง ใหญ อำเภอเขาสมิง จงั หวัดตราด โดยผลการศกึ ษาทง้ั หมดมรี ายละเอยี ดดังนี้ 4.1 การวิเคราะหบ ัญชีรายการ (Life Cycle Inventory Analysis: LCI) สารขาเขา และสารขาออกของ กระบวนการผลิตทเุ รยี น บัญชีรายการแบงตามประเภทสารขาเขาและสารขาออกของทุเรียน ไดจากการสัมภาษณเกษตรกรท่ี ปลูกทุเรียนในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ซึ่งคำนวณจาก ผลรวมของปจจัยการผลิตท่ีเกิดข้ึนจากกระบวนการผลิตทุเรียน ต้ังแตแรกปลูกจนถึงอายุ 30 ป ท่ีเกิดขึ้นใน ป 2558 มีรายละเอยี ดดังน้ี บัญชรี ายการสารขาเขา 1) ตน พันธุทเุ รียน เกษตรกรใชต นพนั ธทุ ุเรียนเฉล่ีย 22 ตนตอ ไร 2) ปุย อินทรยี  เกษตรกรใชปยุ อินทรียเฉลีย่ 552.91 กิโลกรมั ตอ ไร 3) ปุย ชีวภาพ เกษตรกรใชปุย ชีวภาพเฉล่ยี 375.42 กโิ ลกรัมตอ ไร 4) ปุย เคมี เกษตรกรใชปยุ เคมเี ฉลย่ี 71 กิโลกรมั ตอไร 5) สารกำจัดวชั พชื เกษตรกรใชสารกำจดั วัชพืชเฉล่ยี 1.65 ลิตรตอไร 6) สารกำจัดศัตรูพืช เกษตรกรใชสารกำจัดศตั รพู ืชเฉลย่ี 8.70 ลิตรตอ ไร 7) สารเคมอี ื่นๆ และวัสดุปรบั ปรงุ ดนิ โดยเกษตรกรใชฮอรโ มนสารเคมีอนื่ ๆ เฉล่ยี 1.80 ลิตรตอ ไร และใชส ารปรบั ปรุงดนิ เฉล่ีย 97.57 กิโลกรัมตอไร 8) น้ำมันเช้อื เพลิง เกษตรกรใชน้ำมันเชอ้ื เพลงิ เฉล่ีย 42 ลิตรตอ ไร 9) ไฟฟา เกษตรกรใชปริมาณไฟฟา เฉล่ีย 136.82 กโิ ลวัตตต อ ชว่ั โมงตอ ไร 10) น้ำ ในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด สวนทุเรียน ไดรับน้ำฝนเปน หลกั และเกษตรกรสบู นำ้ มารดตนทุเรยี น โดยมีปริมาณน้ำฝนใชการ 731.88 ลูกบาศกเมตรตอ ไร น้ำท่ีสูบมาเพ่ือใชรดน้ำตนทุเรียน 0.57 ลูกบาศกเมตรตอไรและน้ำสำหรับผสมสารเคมีและปุยตาง ๆ อีก 4.32 ลูกบาศกเ มตรตอไร บญั ชีรายการสารขาออก

37 บญั ชรี ายการสารขาออกจากการปลกู ทุเรยี น ไดแก ทุเรียนผลสด โดยมีปริมาณผลผลิตเฉลี่ย 1,757.08 กิโลกรัมตอไร ซึ่งเปนผลจากการสำรวจขอ มูลสมาชิกเกษตรกรแปลงใหญทุเรยี น จากรายละเอียดกระบวนการผลิตทุเรียนสามารถแสดงปริมาณท่ีไดในแตละข้ันตอนและขอมูลบัญชี รายการสารขาเขา และสารขาออกของกระบวนการผลิตทุเรียน แสดงในตารางท่ี 4.1 และภาพท่ี 4.1 ตารางท่ี 4.1 บญั ชีรายการสารขาเขาและสารขาออกของกระบวนการเพาะปลกู ทเุ รียนในพนื้ ท่ี โครงการ สง เสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมงิ จงั หวดั ตราด ลำดบั รายการ ปริมาณ หนว ย สารขาเขา 1. ตนทเุ รียน 22.00 ตน/ไร 2. ปุยอินทรยี  552.91 กก./ไร 3. ปุย ชีวภาพ 375.42 กก./ไร 4. ปุยเคมี 71.00 กก./ไร 5. สารกำจดั วัชพืช 1.65 ลติ ร/ไร 6. สารกำจดั ศัตรพู ืช 8.70 ลิตร/ไร 7. สารเคมอี ื่นๆ 1.80 ลิตร/ไร 8. สารปรับปรงุ ดนิ 97.57 กก./ไร 9. นำ้ มันเชื้อเพลงิ 42.00 ลติ ร/ไร 10. ไฟฟา ใชเพื่อการเกษตร 136.82 kwh/ไร 11. น้ำฝนใชก ารเพ่ือการเกษตร 731.89 ลบ.ม./ไร 12. น้ำจดั หาเพ่อื รดตน ทุเรยี น 0.57 ลบ.ม./ไร 13. น้ำจัดหาเพือ่ ผสมสารตาง ๆ 4.32 ลบ.ม./ไร สารขาออก 1. ทเุ รียน 1,757.08 กก./ไร ท่มี า: จากการสำรวจ

38 ภาพท่ี 4.1 บญั ชรี ายการสารขาเขาและสารขาออกของกระบวนการเพาะปลกู ทุเรียน ท่มี า: จากการสำรวจ 4.2 การประเมินวอเตอรฟุตพร้นิ ท (Water Footprint) ของทุเรยี น การประเมนิ หาวอเตอรฟ ตุ พริ้นทข องทุเรยี นในพนื้ ท่ีโครงการสง เสรมิ การเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอ เขาสมงิ จังหวดั ตราด มขี น้ั ตอนประเมนิ ดังตอไปน้ี 4.2.1 คา สมั ประสิทธิก์ ารใชน้ำของพชื (Crop Coefficient;Kc) ในการศึกษาครั้งนี้เลือกใชคาสัมประสิทธิ์การใชน้ำของพืช (Kc ) ของทุเรียนท่ีละเอียดมากข้ึน โดยใชคาสัมประสิทธ์ิการใชน้ำของพืชตามชวงการเจริญเติบโตของทุเรียน สำหรับการคำนวณนำภาวะการ เจริญเติบโตของทุเรยี นในพื้นทศ่ี กึ ษาในแตล ะเดือนมากำหนดตามชวงการเจริญเติบโตของทเุ รยี นดังนี้ ตารางที่ 4.2 คา สัมประสิทธก์ิ ารใชนำ้ ของพืชตามชวงการเจรญิ เติบโตของทุเรียน ชวงการเจริญเติบโต คา สัมประสิทธิก์ ารใชน ำ้ ของพืช (Kc ) ของทเุ รยี น1/ เดอื น2/ 1.การพฒั นาทางกิ่ง กาน สาขา 0.75 ก.ค.-ก.ย. 2.การชกั นำการออกดอก 0 ต.ค.-พ.ย. ธ.ค.-ม.ค. 3.การพัฒนาการของดอก 0.85 ก.พ. 4.การติดผล 0.80 มี.ค. เม.ย. 5.การพฒั นาการของผลออ น 0.95 พ.ค.-ม.ิ ย. 6.การเจรญิ เตบิ โตของผล 1 7.การเรมิ่ สุกแก 0.90 ท่ีมา : 1/ดเิ รก ทองอราม และคณะ, 2545

39 2/ผลการสำรวจจากขอมลู สมาชกิ เกษตรกรแปลงใหญท ุเรยี น จังหวดั ตราด 4.2.2 การคายระเหยของพืชอางอิง (Reference Crop Evapotranspiration ; ET0) ในการศกึ ษาคร้งั น้เี ลอื กใชคา การคายระเหยของพืชอางอิงหรือคา ET0 ของจงั หวดั ตราดท่ีไดจาก วธิ ี Penman Monteith รายเดอื นของกรมชลประทานมาใชอางอิงเพราะเปนวิธีทถี่ ูกตองแมนยำกวา วิธีอ่ืน ๆ และเหมาะสมกับประเทศไทย ซึ่งเปนคาการคายระเหยน้ำของพืชอางอิง (ET0) รายวัน หนวยเปน มลิ ลเิ มตรตอ วัน จึงตอ งแปลงคาเปนรายเดือนโดยคูณจำนวนวนั ในแตล ะเดอื นเพ่ือใหหนวยเปนหนวยเปนมลิ ลิเมตรตอ เดอื น แสดงในตารางท่ี 4.3 ตารางที่ 4.3 การใชน ้ำของพืชอางอิง โดยวิธี Penman Monteith รายเดือน คา การคายระเหยน้ำของพืช จำนวนวัน คาการคายระเหยนำ้ ของพชื เดือน อางองิ 1/ (ET0) รายวัน ในแตล ะเดอื น2/ อา งองิ 3/ (ET0) รายเดือน (มลิ ลเิ มตรตอ วัน) (วนั ) (มิลลเิ มตรตอ เดือน) มกราคม 3.80 31 117.80 กมุ ภาพันธ 3.83 28 107.24 มนี าคม 4.17 31 129.27 เมษายน 4.28 30 128.40 พฤษภาคม 3.89 31 120.59 มิถนุ ายน 3.35 30 100.50

40 ตารางท่ี 4.3 (ตอ ) คาการคายระเหยน้ำของพืช จำนวนวนั คาการคายระเหยนำ้ ของพชื ในแตละเดอื น2/ อางองิ 3/ (ET0) รายเดือน เดอื น อา งองิ 1/ (ET0) รายวัน (มิลลเิ มตรตอ วัน) (วนั ) (มลิ ลเิ มตรตอ เดือน) กรกฎาคม 3.32 31 102.92 31 88.97 สงิ หาคม 2.87 30 96.60 31 103.85 กนั ยายน 3.22 30 110.40 31 119.04 ตุลาคม 3.35 พฤศจกิ ายน 3.68 ธนั วาคม 3.84 ท่มี า: 1/กรมชลประทาน (2554) 3/จากการคำนวณเปนรายเดือน หมายเหตุ 3/ = 1/ x 2/ 4.2.3 คาความตอ งการใชน้ำของทุเรยี น ทเุ รียนในพ้ืนที่สงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมงิ จงั หวัดตราด ปการผลติ 2558 มีการดูแลรักษาตลอดปโดยเริ่มฤดูการดูแลรักษาทุเรียนตั้งแตเดือนกรกฎาคม 2557 ไปจนถึงการเก็บเก่ียว ผลผลิตสิ้นสุดเดือนมิถุนายน 2558 ดังนั้น การศึกษาครั้งน้ีจะเร่ิมคำนวณปริมาณการใชน้ำตามชวงการดูแล รกั ษารายเดือนเพือ่ ใชคา การคายระเหยของพชื อา งองิ หรือคา ET0 ของจงั หวัดตราดจากตารางที่ 4.3 และสอดรับกบั ชวงการเจริญเติบโตของทุเรยี นตามคาสัมประสิทธ์กิ ารใชน ้ำของพืช (Kc ) ของทเุ รยี นจากตาราง ท่ี 4.2 สามารถคำนวณหาคาศกั ยภาพการคายระเหยหรือคาความตอ งการใชน ้ำของพืช (ETc) ไดด ังสมการที่ 5 ในบทที่ 2 ไดแก ETc = Kc ×ET0 ดังผลตามตารางที่ 4.4 ซ่ึงพบวา เดือนเมษายนจะมีคาความตองการใชน้ำ ของทุเรียนสูงสุด 128.40 มิลลิเมตรตอเดือนเพราะเปนชวงการเจริญเติบโตของผลจึงเปนชวงท่ีสำคัญมาก รองลงมาเดือนมีนาคม 122.81 มิลลิเมตรตอเดือนซึ่งเปนชวงการพัฒนาการของผลออน สวนชวงที่ทุเรียน ไมตอ งการนำ้ ไดค ือเดอื นตุลาคมและพฤศจิกายนเพราะเปนชวงชักนำการออกดอก ท้ังนี้ ในสวนของการปลูกทุเรียนไมไดมีการขังน้ำในแปลงจึงไมมีการพิจารณาถึงคาการซึมลึก (DP) เทากับ 0 ดังนั้น สามารถคำนวณหาคาความตองการใชน้ำรวมท้ังหมดของทุเรียนท้ังหมด (CWR) ไดดังสมการที่ 7 ในบทท่ี 2 ไดแก CWR = ∑ETc +DP เทากับ 953.66 มิลลิเมตรตอ ปหรือตอฤดูการผลิต ทุเรียน แสดงในตารางที่ 4.4

41 ตารางท่ี 4.4 คาศกั ยภาพการคายระเหยหรอื คาความตอ งการใชน ำ้ ของทุเรยี น ปการผลิต 2558 คา สมั ประสทิ ธก์ิ ารใชน ้ำของ คาการใชนำ้ ของพชื คา ความตองการใชนำ้ พชื (Kc ) ของทุเรียนตาม อางองิ 2 (ET0) รายเดือน ของพชื (ETc) 3/ (มลิ ลิเมตรตอเดอื น) ชว งการเจริญเตบิ โต1/ ของ จ.ตราด2/ (มิลลิเมตรตอเดอื น) กรกฎาคม 2557 0.75 102.92 77.19 สิงหาคม 2557 0.75 88.97 66.73 กนั ยายน 2557 0.75 96.60 72.45 ตลุ าคม 2557 0 103.85 0 พฤศจกิ ายน 2557 0 110.40 0 ธันวาคม 2557 0.85 119.04 101.18 มกราคม 2558 0.85 117.80 100.13 กมุ ภาพันธ 2558 0.80 107.24 85.79 มีนาคม 2558 0.95 129.27 122.81 เมษายน 2558 1 128.40 128.40 พฤษภาคม 2558 0.90 120.59 108.53 มิถุนายน 2558 0.90 100.50 90.45 คาความตองการใชน ้ำรวมทงั้ หมดของทุเรยี นทง้ั หมดตอ ป (CWR) เทา กับ 953.66 ทม่ี า: 1/ตารางท่ี 4.2 2/ตารางท่ี 4.3 3/=1/ x 2/ 4.2.4 ปรมิ าณการใชน ำ้ ฝนและความตอ งการนำ้ ชลประทานของพชื ก า ร ห า ป ริ ม า ณ น้ ำ ฝ น ท่ี ใช แ ล ะ ป ริ ม า ณ น้ ำ ช ล ป ร ะ ท า น ที่ ต อ ง ก าร ใช ส ำ ห รั บ ก า ร ป ลู ก พื ช จะสามารถประเมินไดจากการหาผลตางระหวางคาความตองการใชน้ำของพืช (CWR) ที่คำนวณไดกับ คาปริมาณน้ำฝนใชการ (Effective Rainfall: Pe) ท่ีมีอยูในพื้นท่ีเพาะปลูกน้ัน ๆ ดังน้ัน ตองคำนวณหา คาปริมาณน้ำฝนใชการ โดยเลือกใชการประเมินหาฝนใชการตามวิธีของกรมชลประทานซึ่งไดมีการกำหนด คา แฟกเตอรส ำหรับคณู กบั คาปริมาณฝนเฉลย่ี รายเดอื น (Weighted Rainfall: WRFL) ในพนื้ ทีเ่ พาะปลกู พ้ืนที่ หน่ึง ๆ โดยมคี า แฟกเตอรต ามตารางที่ 2.1 บทที่ 2 (หนา 17)

42 การศึกษาครัง้ น้ี ใชขอ มูลคาปริมาณฝนเฉลย่ี รายเดือน (WRFL) .ในพ้นื ที่อำเภอเขาสมิง จังหวัด ตราดของกรมอุตุนิยมวิทยา มาเทียบชวงคาปริมาณฝนเพ่ือคูณกับคาแฟกเตอรของกรมชลประทาน จะได คาปริมาณน้ำฝนใชการ (Pe) พบวา ปการผลิต 2558 พื้นท่ีต้ังแปลงใหญทุเรียน อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด มปี ริมาณน้ำฝนท่ีตกลงมาในพื้นท่ีคอยขางมากถึง 3,045.80 มิลลิเมตรตอป สามารถเปนปริมาณน้ำฝนใชการ 1,604.07 มิลลิเมตรตอป คิดเปนรอยละ 52.66 โดยปริมาณฝนตกสูงสุดเดือนกันยายน 2557 จำนวน 788 มลิ ลิเมตรตอ เดือนซ่ึงสามารถเปนปริมาณน้ำฝนใชการ จำนวน 394 มิลลเิ มตรตอเดือนโดยชว งเดือนน้ีเปนชวง การพัฒนาทางกิ่ง กาน สาขาเพราะเกษตรกรดูแลแตงก่ิงหลังการเก็บเกี่ยวจำเปนตองใชน้ำเพ่ือบำรุงในแตกใบ ใหมพรอมเขาสูฤดูการผลิตรอบตอไป สวนเดือนท่ีปริมาณฝนตกนอยมากไดแกชวงเดือนธันวาคม 2557 ถึง กุมภาพันธ 2558 ซง่ึ เปนชวงพัฒนาการของดอกและชวงตดิ ผลซึ่งจำเปนตองใชน้ำคอ นขา งมาก ดังนั้นในชว งน้ี เกษตรกรตองจดั หาน้ำใหเหมาะสมกับตนทเุ รยี นตอ งการเพอ่ื บำรุงดูแลรกั ษาดอกและผลทุเรยี นไมใ หรวงหลน ตารางที่ 4.5 คา ปริมาณน้ำฝนใชก ารของทเุ รยี น อ.เขาสมงิ จ.ตราด คาปริมาณฝนเฉลยี่ รายเดือน คาปรมิ าณนำ้ ฝนใชการ (Pe)3/ ปก ารผลติ 2558 (Weighted Rainfall: WRFL) คาแฟกเตอร2 / ของ อ.เขาสมงิ จ.ตราด1/ (มลิ ลิเมตรตอเดอื น) (มลิ ลเิ มตรตอเดอื น) 258.00 กรกฎาคม 2557 516 0.50 265.00 394.00 สงิ หาคม 2557 530 0.50 153.45 59.84 กนั ยายน 2557 788 0.50 0 ตุลาคม 2557 279 0.55 0 0 พฤศจิกายน 2557 74.80 0.80 17.76 24.32 ธันวาคม 2557 2 0 130.20 301.50 มกราคม 2558 10 0 1,604.07 กมุ ภาพันธ 2558 4.40 0 มีนาคม 2558 22.20 0.80 เมษายน 2558 30.40 0.80 พฤษภาคม 2558 186 0.70 มิถุนายน 2558 603 0.50 รวม 3,045.80 - ทีม่ า: 1/ กรมอุตุนยิ มวิทยา (2559) 2/ กรมชลประทาน (2554) 3/ =1/ x 2/

43 จากนั้นนำผลคาปริมาณน้ำฝนใชการ (Pe) มาเทียบกับคาความตองการใชน้ำของพืช (CWR) เพื่อหาคาปริมาณน้ำฝนท่ีพชื ใชแ ละปริมาณนำ้ ชลประทานตามกรณีดงั ตอ ไปนี้ 1) ในกรณีท่ีปริมาณฝนใชการมากกวาความตองการใชน้ำของพืช ไดแก ถา (Pe) > CWR แลว ปริมาณน้ำฝนท่ีพืชใชจะเทากับคาความตองการใชน้ำของพืช (CWR) และปริมาณน้ำชลประทานท่ีใชจะเปน ศนู ยเ พราะมปี ริมาณนำ้ ฝนเพียงพอกับทีพ่ ชื ตองการแลว ไมตองการนำ้ ชลประทานเพิ่มอกี 2) ในกรณีที่ปริมาณฝนใชการนอยกวาความตองการใชน้ำของพืช ไดแก ถา (Pe) < CWR ปริมาณน้ำฝนท่ีพืชใชจะเทากับคาปริมาณฝนใชการ (Pe) และปริมาณน้ำชลประทานท่ีตองการจะเทากับ คาความตองการใชน้ำของพืช (CWR) ลบออกดวย ปริมาณฝนใชการ (CWR – Pe) หรือในกรณีท่ีทราบการใช นำ้ ชลประทานท่ีแทจริง คา ปริมาณน้ำชลประทานที่ถูกใชจริง (Effective Irrigation) สามารถนำมาใชเพ่ือแทน คาการคำนวณหาน้ำชลประทานท่ีตองการซึ่งในพื้นที่ท่ีทำการศึกษาไมมีปริมาณน้ำชลประทานท่ีถูกใชอยาง แทจรงิ จงึ ใชวธิ กี ารคำนวณ ผลการศึกษาพบวา พืน้ ท่ีสง เสริมการผลิตทุเรียนแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวดั ตราด มีชวงเวลา 7 เดือน ไดแก เดือนกรกฎาคมถงึ พฤศจิกายน และชว งพฤษภาคมถึงมิถุนายนทม่ี ีปริมาณฝนใชก าร มากกวา ความตองการใชน้ำของทเุ รยี นทำใหไมตอ งจัดหาน้ำมาเพมิ่ เติมที่เรียกวานำ้ ชลประทานเพราะทางดา น กายภาพของพืชมีความตองการใชน้ำเทากบั CWR เทา นน้ั ถึงแมม ีปรมิ าณน้ำฝนใชการที่มากกวา ความตองการ ใชน้ำของพืชก็ตามซ่ึงหากพ้ืนท่ีมีแหลงกักเก็บน้ำก็ควรสำรองน้ำฝนไว สรุปคือปริมาณน้ำฝนท่ีทุเรียนใชไดจริง CWUgreen เทากับ 457.43 มลิ ลิเมตร สว นอีก 5 เดือน ในชวงเดือนธันวาคมถึงเมษายนมีปรมิ าณฝนใชการนอยกวาความตองการใช น้ำของทุเรียน จึงจำเปนตองจัดหาน้ำมาเพ่ิมหรือเรียกวาน้ำชลประทาน CWUblue เทากับ 496.23 มิลลิเมตร หรือเฉล่ียเดอื นละประมาณ 99.25 มลิ ลิเมตรตอเดอื น ตารางท่ี 4.6 คาปริมาณน้ำท่ีทุเรียนใชกับปริมาณน้ำชลประทานแบบรายเดือนของทุเรียน อ.เขาสมิง จ.ตราด คาปริมาณนำ้ ฝน คาความตองการใช ปรมิ าณน้ำฝนท่ี ปรมิ าณน้ำ ใชก าร (Pe)1/ นำ้ ของทุเรียน ทุเรียนใช ชลประทาน4/ ปการผลิต 2558 (CWR)2/ กรณี1)หรือ2)3/ (มิลลเิ มตรตอเดอื น) (มลิ ลิเมตรตอ (มิลลเิ มตรตอเดอื น) (มลิ ลเิ มตรตอเดอื น) เดือน) กรกฎาคม 2557 258.00 77.19 1)CWR=77.19 0 สงิ หาคม 2557 265.00 66.73 1)CWR=66.73 0 กนั ยายน 2557 394.00 72.45 1)CWR=72.45 0 ตลุ าคม 2557 153.45 0 1)CWR=0 0 พฤศจกิ ายน 2557 59.84 0 1)CWR=0 0 ธันวาคม 2557 0 101.18 2) Pe=0 101.18

44 มกราคม 2558 0 100.13 2) Pe=0 100.13 กุมภาพันธ 2558 0 85.79 2) Pe=0 85.79 มีนาคม 2558 17.76 122.81 2) Pe=17.76 105.05 เมษายน 2558 24.32 128.40 2) Pe=24.32 104.08 พฤษภาคม 2558 130.20 108.53 1)CWR=108.53 0 มิถนุ ายน 2558 301.50 90.45 1)CWR=90.45 0 รวม 1,604.07 953.66 457.43 496.23 ท่มี า: 1/ ตารางท่ี 4.2 2/ ตารางท่ี 4.4 3/,4/ จากการคำนวณ เม่ือไดปรมิ าณน้ำฝนท่ีทุเรียนใชกับปริมาณน้ำชลประทานท่ีตองจดั หามาใหทุเรียนใชตองทำการ แปลงคาใหอยูในรูปตอพ้ืนท่ี 1 ไร เพื่อคำนวณคา CWUgreen คือ ปริมาณฝนใชการของพืช (มิลลิเมตรตอไร) และ CWUblue คือ ปริมาณน้ำที่ใชในการผลิตพืชจากแหลง น้ำธรรมชาติ น้ำชลประทาน (มิลลิเมตรตอไร) ดังน้ี เริ่มท่ีแปลงหนวยใหเปนลูกบาศกเมตรตอไร ( 1 ลูกบาศกเมตรเทากบั 1,000 ลิตร) และ (1 ไร เทากับ 1,600 ตารางเมตร) โดยนำ 1,600 ตารางเมตรหารดวย 1,000 ลูกบาศกเ มตร หรือ คูณดว ย1.6 ผลการศึกษาพบวา ปริมาณน้ำฝนที่ทุเรียนใช CWUgreen เทากับ 731.89 ลูกบาศกเมตรตอไร และปริมาณน้ำชลประทานที่ตองจัดหามาใหทุเรียนใช CWUblue เทากับ 793.97 ลูกบาศกเมตรตอไร ซ่ึงเม่ือ รวมปรมิ าณใชนำ้ ของทุเรยี น 1,525.86 ลกู บาศกเมตรตอไร โดยจะเห็นไดว า ทุเรียนในพ้ืนท่ีแปลงใหญ อำเภอ เขาสมิง จังหวัดตราด ยังตองจัดหาน้ำเพ่ือดูแลทุเรียนมากกวาปรมิ าณน้ำฝนที่ทุเรียนใชไดจากฝนที่ตกในพ้ืนท่ี ดังนั้น หากเกษตรกรวางแผนจะปลูกสวนทุเรียนใหมจำนวน 1 ไร ควรมีการขุดสระน้ำหรือแหลงน้ำสำรองไว อยา งนอ ย 793.97 ลูกบาศกเ มตรตอไรต ลอดอายขุ ยั 30 ป ของทุเรยี น ตารางท่ี 4.7 คาปริมาณน้ำท่ที เุ รียนใชก บั ปรมิ าณน้ำชลประทานของทุเรยี น อ.เขาสมิง จ.ตราด ปรมิ าณนำ้ ฝน ปริมาณนำ้ ปริมาณนำ้ ฝน ปรมิ าณน้ำ ปการผลติ 2558 ที่ทเุ รียนใช1/ ชลประทาน2/ ท่ีทุเรยี นใช3/ ชลประทาน4/ (มลิ ลิเมตรตอ เดอื น) (มิลลเิ มตรตอ เดือน) (ลบม.ตอ ไร) (ลบม.ตอไร) กรกฎาคม 2557 77.19 0 123.50 0 สงิ หาคม 2557 66.73 0 106.77 0 กนั ยายน 2557 72.45 0 115.92 0 ตุลาคม 2557 0 00 0 พฤศจกิ ายน 2557 0 00 0 ธันวาคม 2557 0 101.18 0 161.89 มกราคม 2558 0 100.13 0 160.21 กมุ ภาพนั ธ 2558 0 85.79 0 137.26

45 มีนาคม 2558 17.76 105.05 28.42 168.08 38.91 166.53 เมษายน 2558 24.32 104.08 173.65 144.72 0 พฤษภาคม 2558 108.53 0 0 731.89 มถิ นุ ายน 2558 90.45 0 793.97 รวม 457.43 496.23 ที่มา: จากการคำนวณเพื่อแปลงหนวยเปน ลูกบาศกเมตรตอไร 3/= 1/ x 1.6 4/ = 2 x 1.6 4.2.5 การคำนวณวอเตอรฟ ตุ พริน้ ท (Water Footprint) ของผลิตภณั ฑ จากการลงพื้นที่จัดเก็บขอมูลจากสมาชิกเกษตรกรโครงการแปลงใหญทุเรียน 75 ตัวอยาง ได ขอมูลผลผลิตตอไร จำนวน 1.757 ตันตอไร ซ่ึงสามารถนำมาคำนวณหาคาวอเตอรฟุตพริ้นท คำนวณมาจาก 3 สวน ดังนี้ (1) กรีนวอเตอรฟุตพร้ินท (Green Water Footprint) หมายถึง ปริมาณน้ำที่อยูในรูปของ ความช้ืน ในดินเนื่องจากน้ำฝนท่ีถูกใชไปในการผลิตสินคาและบริการ การคำนวณหากรีนวอเตอรฟุตพร้ินท ของการผลิตพืชสามารถคำนวณไดจากอัตราสวนระหวางปริมาณน้ำที่พืชตองการใชจริง (Crop Water Use; CWU) (ลบ.ม.ตอไร) ตอปรมิ าณผลผลติ ตอพ้นื ท่เี พาะปลกู (ตนั ตอไร) ดังสมการ 2 บทที่ 2 WFgreen = CWUgreen Y โดยท่ี WFgreen คือ กรีนวอเตอรฟ ุตพริน้ ทของการผลิตพชื (ลูกบาศกเมตรตอ ตนั ) CWUgreen คือ ปริมาณฝนใชก ารของพืช เทากบั 731.89 ลูกบาศกเ มตรตอ ไร Y คอื ปริมาณผลผลิตตอพื้นทเี่ พาะปลูก เทา กบั 1.757 ตนั ตอ ไร WFgreen = 731.89 =416.56 ลูกบาศกเมตรตอ ตนั 1.757 (2) บลูวอเตอรฟุตพริ้นท (Blue Water Footprint) หมายถึง ปริมาณน้ำจากแหลงน้ำ ธรรมชาติท้งั แหลงนำ้ ผวิ ดนิ และแหลง น้ำใตด นิ ที่ถกู ใชไ ปในการผลติ สินคาและบริการ การคำนวณหาบลวู อเตอร ฟุตพร้ินทของการผลิตพืชสามารถคำนวณไดจากอัตราสวนระหวางปริมาณน้ำจากแหลงน้ำธรรมชาติ น้ำชลประทานที่ใชในการผลิตพืช (ลบ.ม.ตอไร) ตอปริมาณผลผลิตตอพื้นท่ีเพาะปลูก (ตันตอไร) ดังสมการ 3 ในบทที่ 2 WFblue = CWUblue Y โดยท่ี WFblue คือ วอเตอรฟตุ พร้นิ ทน้ำเงนิ ของการผลิตพชื (ลกู บาศกเมตรตอตนั )

46 CWUblue คือ ปริมาณนำ้ ท่ีใชในการผลิตพชื จากแหลงน้ำธรรมชาติ นำ้ ชลประทาน เทา กับ 793.97 ลูกบาศกเ มตรตอไร Y คอื ปริมาณผลผลติ ตอ พืน้ ทเี่ พาะปลูก เทากบั 1.757 ตนั ตอไร WFblue = 793.97 = 451.89 ลกู บาศกเมตรตอตนั 1.757 (3) เกรยวอเตอรฟุตพร้ินท (Grey Water Footprint) หมายถึง ปริมาณน้ำที่ใชในการบำบัด น้ำเสียที่เกิดข้ึนจากกระบวนการผลิตสินคาและบริการใหเปนน้ำดีตามคามาตรฐานซ่ึงการเพาะปลูกทุเรียนใน การศึกษาครั้งน้ีใหสมมติฐานวาสารบำรุงทใ่ี ชและปุยท่ีใสใหพืชนั้น พืชดูดซึมนำไปใชไดท้ังหมดไมเหลือตกคาง โดยเฉพาะทุเรียนเปน ไมผ ลสวนใหญเปนมีทัง้ สวนผสมและสวนเดย่ี ว ลักษณะการใสป ยุ ไมผลจะใสท ี่รอบโคนตน จงึ ไมมีการคิดปรมิ าณน้ำทใี่ ชใ นการบำบัดนำ้ เสียทีเ่ กิดข้ึนจากกระบวนการผลิตสนิ คา และบรกิ ารใหเปน นำ้ ดตี าม คา มาตรฐานหรอื เกรยว อเตอรฟตุ พริ้นท ดังน้นั ปรมิ าณการใชนำ้ ของผลติ ภัณฑ (Water Footprint of Product) หมายถงึ ปริมาณน้ำ ที่ใชเพื่อการผลิตสินคาในทุกขั้นตอนตลอดวัฏจักรชวี ิตของการผลิตสินคาและบริการ โดยการวิเคราะหปริมาณ การใชน้ำของผลิตภัณฑน้ันเร่ิมต้ังแตการวิเคราะหผลรวมปริมาณการใชน้ำของกระบวนการเพ่ือใหไดปริมาณ การใชน ้ำของผลิตภณั ฑส ดุ ทายคอื ทุเรยี นผลสด 1 ตัน แสดงรายละเอยี ดการคำนวณไดด ังสมการท่ี 1 ในบทที่ 2 WFTotal = WFgreen+WFblue+WFgrey = 416.56+451.89+0 = 868.45 ลูกบาศกเมตรตอตัน ผลการศึกษาพบวา ทุเรียนในพ้ืนท่ีสงเสริมแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด มี ปริมาณการใชน้ำของการผลิตทุเรียนผลสด 1 ตนั เทากับ 868.45 ลูกบาศกเมตร แบงเปน ปริมาณการใชน้ำฝน 416.56 ลูกบาศกเมตรตอตัน หรอื เทากับรอยละ 48 ของปรมิ าณการใชน้ำท้ังหมด และปริมาณน้ำชลประทาน 451.89 ลูกบาศกเมตรตอตัน หรือเทากบั รอ ยละ 52 ของปริมาณการใชนำ้ ทั้งหมด หรอื หากพิจารณาเปน พน้ื ท่ี การผลิตทุเรียน 1 ไร มีปริมาณการใชน้ำ เทากับ 1,525.86 ลูกบาศกเมตร แบงเปนปริมาณการใชน้ำฝน 731.89 ลูกบาศกเมตรตอไร หรือเทากับรอยละ 48 ของปริมาณการใชน้ำทั้งหมด และปริมาณการใชน้ำ ชลประทาน 793.97 ลกู บาศกเ มตรตอ ไร หรือเทา กบั รอ ยละ 52 ของปรมิ าณการใชน ้ำท้ังหมดเชนกันดังตาราง ที่ 4.8 ตารางท่ี 4.8 วอเตอรฟตุ พร้นิ ทของทเุ รยี นในพ้ืนที่สง เสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จงั หวัดตราด ป 2558 ปการผลิต วอเตอรฟุตพร้นิ ทของทุเรียน วอเตอรฟ ตุ พริน้ ทข องทุเรียน 2558 (ลบ.ม. ตอ ไร) (ลบ.ม.ตอ ตันทเุ รียน)

47 น้ำฝน ชลประทาน รวม น้ำฝน ชลประทาน รวม (Blue (Total (Green (Blue (Total (Green Water Water Water Water Water Footprint) Footprint) Footprint) Footprint) Water Footprint) 123.50 70.29 0 70.29 Footprint) 0 106.77 60.77 0 60.77 0 กรกฎาคม 2557 123.50 115.92 65.98 0 65.98 0 0 000 สิงหาคม 2557 106.77 0 0 000 0 กนั ยายน 2557 115.92 161.89 0 92.14 92.14 161.89 160.21 0 91.18 91.18 ตลุ าคม 2557 0 160.21 137.26 0 78.12 78.12 137.26 196.50 16.18 95.66 111.84 พฤศจิกายน 2557 0 168.08 205.44 22.15 94.78 116.93 ธนั วาคม 2557 0 166.53 173.65 98.83 0 98.83 0 144.72 82.37 0 82.37 มกราคม 2558 0 0 1,525.86 416.56 451.89 868.45 กุมภาพนั ธ 2558 0 793.97 มีนาคม 2558 28.42 เมษายน 2558 38.91 พฤษภาคม 2558 173.65 มิถนุ ายน 2558 144.72 รวม 731.89 ทม่ี า: จากการคำนวณ ภาพท่ี 4.2 ปรมิ าณการใชน ำ้ ของทุเรียนผลสดตอ ตัน (Durian Water Footprint) ของทุเรยี นแปลงใหญ อำเภอเขาสมงิ จังหวัดตราด ที่มา: จากการคำนวณ

48 และจากภาพท่ี 4.3 จะเห็นไดว า เสนสีแดงคือปรมิ าณการใชน ้ำของทเุ รียน (Total Water Footprint) และพื้นที่ สีเขียวคือปรมิ าณน้ำฝนใชการ (Green Water Footprint) ในพื้นทีศ่ ึกษา ในชว งแรกคอื เดือนกรกฎาคม 2557 ถงึ เดือนพฤศจิกายน 2557 ปริมาณน้ำฝนใชการเพียงพอกับปริมาณการใชน ้ำของทุเรียนซึ่งเกษตรกรสามารถ อาศัยนำ้ ฝนท่ตี กในพ้นื ทท่ี ำใหไมจำเปน ตองรดนำ้ ในชว งน้ี ตอมาในชวงเดือนธันวาคม 2557 ถึงเดือนเมษายน 2558 ปริมาณน้ำฝนใชการไมเพยี งพอกบั ปริมาณการใชนำ้ ของทเุ รียนทำใหเ กษตรกรตอ งจัดหานำ้ มารดทุเรียน 793.97 ลูกบาศกเมตรตอไร จึงจะเพียงพอตอความตองการใชน้ำหรือเทากับพ้ืนท่ีสีฟา (Blue Water Footprint) และสุดทายชว งฤดูการเก็บเกี่ยวทเุ รียนในชวงเดือนพฤษภาคมถึงมิถนุ ายน 2558 มีปริมาณนำ้ ฝน ใชการเพียงพอกับปริมาณการใชน้ำของทุเรียนอีกครั้งซ่ึงเกษตรกรสามารถอาศัยน้ำฝนท่ีตกในพ้ืนที่ และ เกษตรกรควรเก็บน้ำฝนสวนเกินเพ่ือนำไปใชประโยชนในชวงที่ขาดน้ำ ทั้งนี้โดยเฉพาะในหนาแลงเกษตรกร จำเปนตอ งจัดหาน้ำมารดทุเรยี น จงึ มีความจำเปนทจี่ ะตองลงทุนขยายพ้ืนที่ชลประทานหรือจดั หาแหลงน้ำเพ่ิม ในพ้ืนที่เพื่อใหมีน้ำเพียงพอกับความตองการใชน้ำของทุเรียน และเพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตดาน การเกษตร หากเกษตรกรจะขยายหรือปลูกทุเรียนทดแทนทุเรียนท่ีมีอายุมากหรือทดแทนสวนยางพารา ควรพิจารณาถึงปริมาณน้ำฝนและน้ำชลประทานหรือแหลงน้ำในพ้ืนที่นั้น ๆ ดวย เพราะความตองการน้ำ ชลประทานที่สูงทำใหตนทุนการเพาะปลูกสูงขึ้น และเกษตรกรตองปรับตัวกับสถานการณน้ำที่เปล่ียนไป เน่อื งจากสภาพภูมิอากาศท่เี ปลย่ี นแปลงไปดว ย ลกู บาศกเ มตรตอไร ปรมิ าณการใชน้ำของทเุ รยี น (Total Water Footprint) ภาพที่ 4.3 ปริมาณการใชนำ้ ของทเุ รียนตอ ไร ของทเุ รียนแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ที่มา: จากการคำนวณ 4.2.4 ฟตุ พริ้นทการขาดแคลนน้ำ (Water Scarcity Footprint)

49 ตามหลักฟตุ พริ้นทน้ำของ ISO 14046 (2014) คาฟุตพรน้ิ ทการขาดแคลนน้ำ (Water Scarcity Footprint) พจิ ารณาถงึ ปริมาณการใชน้ำและความตงึ เครียดดานน้ำ สามารถคำนวณไดจ ากผลคูณของปริมาณ น้ำชลประทานท่ีตองการใชในการเพาะปลูกพืชกับดัชนีความตึงเครียดของน้ำ ตามสมการท่ี 11 ในบทที่ 2 ซ่ึง การพิจารณาถึงปริมาณการใชน้ำและความตึงเครียดดานน้ำในแตละพ้ืนที่แตกตางกันออกไป เม่ือนำมา พิจารณารวมกันนั้นจะทำใหสามารถเปรียบเทียบโอกาสของการเกิดผลกระทบดานการใชน้ำไดอยางชัดเจน มากขึ้น โดยหนวยวัดของคาฟุตพร้ินทการขาดแคลนน้ำท่ีใชจะเปน m3 H2O eq. หรือ ลูกบาศกเมตรน้ำ เทยี บเทา ปรมิ าณการใชนำ้ ชลประทานในพื้นที่สง เสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด เทากับ 451.89 ลูกบาศกเมตรตอตันทุเรยี น เมื่อนำมาคูณกบั ดัชนีความตึงเครยี ดของน้ำ (WSI) ซ่ึงต้ังอยูในลุม นำ้ ชายฝงทะเลตะวันออกเทา กับ 0.015 ซึ่งมีคา ไมม ากเมื่อเปรียบเทียบกับลมุ น้ำภาคอ่ืน ๆ ไดค าฟุตพร้นิ ทการ ขาดแคลนน้ำของทุเรียนในพื้นที่มคี าเทากับ 6.78 ลูกบาศกเมตรน้ำเทียบเทา สงผลใหฟุตพริ้นทการขาดแคลน น้ำมีคาต่ำมาก แสดงวาในพื้นท่ีมีปริมาณน้ำอุดมสมบูรณดีและถึงแมในพื้นท่ีมีปริมาณการใชน้ำชลประทาน เทา กบั 451.89 ลกู บาศกเมตรตอตนั ทเุ รยี น แตไ มเกดิ ความตึงเครียดในการแยงนำ้ (ตารางที่ 4.9) ตารางท่ี 4.9 ฟตุ พริน้ ทการขาดแคลนนำ้ ของทเุ รียนในพน้ื ทโ่ี ครงการสง เสรมิ การเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมงิ จงั หวดั ตราด รายการ ปรมิ าณ หนว ย ปรมิ าณน้ำชลประทาน 451.89 ลบ.ม.นำ้ ตอตนั ทเุ รียน ดัชนคี วามตึงเครยี ดของน้ำ (WSI) 0.015 - ของลุมนำ้ ชายฝง ทะเลตะวนั ออก ฟุตพร้ินทก ารขาดแคลนนำ้ 6.78 ลบ.ม.นำ้ เทยี บเทา ทมี่ า: จากการคำนวณ 4.3 การประเมนิ มลู คาน้ำทางเศรษฐกิจและเปรียบเทียบผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ การประเมนิ มูลคาน้ำทางเศรษฐกิจและเปรียบเทียบผลตอบแทนทางเศรษฐกิจจากการผลติ ทุเรยี นใน พ้ืนท่โี ครงการสง เสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ จงั หวัดตราด มีขัน้ ตอนประเมนิ และคำนวณ ดังตอไปนี้ 4.3.1 ตน ทนุ การผลิตและผลตอบแทนของทุเรยี น จากตารางที่ 4.10 แสดงผลการวิเคราะหตนทุนการผลิตและผลตอบแทนของทุเรียนในพื้นท่ี สงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ป 2558 โดยตนทุนการผลิตทุเรียนเฉลี่ย 41,344.88 บาทตอไร ซึ่งตนทุนการผลิตท่ีเปนเงินสด 21,491.82 บาทตอไร คิดเปนรอยละ 51.98 และเปน ตน ทุนการผลิตที่ประเมนิ ได 19,853.06 บาทตอ ไร คิดเปน รอ ยละ 48.02 ประกอบดวย 1) ตนทุนผันแปรเฉล่ียไรละ 34,601.66 บาท คิดเปนรอยละ 83.69 ของตนทุนท้ังหมด ซึ่งตนทุนผันแปรเปนตนทุนเงินสดรอยละ 62.11 และเปนตนทุนประเมินอีกรอยละ 37.89 โดยตนทุนผันแปร สวนใหญเปนคาแรงงานไรล ะ 18,315.04 บาท คดิ เปนรอยละ 44.30 ของตนทนุ ทั้งหมด รองลงมาเปน คาวัสดุ

50 ไรละ 14,022.96 บาท คิดเปนรอยละ 33.92 ของตนทุนทั้งหมด และคาเสียโอกาสเงินลงทุนไรละ 2,263.66 บาท คิดเปนรอยละ 5.48 ของตนทุนท้ังหมด โดยรายละเอียดรายการตนทุนผันแปรสามอันดับแรกเกิดจาก คา แรงงานในการใหนำ้ สงู ท่ีสดุ เฉลี่ยไรล ะ 8,979.34 บาท คดิ เปน รอ ยละ 21.72 ของตนทุนท้ังหมดซึ่งสวนใหญ เปนตนทุนประเมินเพราะเกษตรกรจะใหน ้ำตน ทุเรียนดวยตัวเองและเปน กิจกรรมที่ทำบอยที่สุดเฉล่ยี 83 ครั้ง ตอปการผลิต รองลงมาเปนคาวัสดุไดแกคาปุยเฉล่ียไรละ 5,156.20 บาท คิดเปนรอยละ 12.74 ของตนทุน ทัง้ หมดซึ่งสว นใหญเ ปน ตนทุนเงนิ สดทีเ่ กษตรกรตองจดั ซื้อแบงเปนคา ปยุ เคมีเฉล่ยี ไรล ะ 3,653.66 บาทคิดเปน รอ ยละ 70.86 ของคาปุยทง้ั หมด ซ่ึงสมาชิกเกษตรกรโครงการแปลงใหญมีการรวมกลุมผสมปยุ เคมีแบบสัง่ ตัด ตามสูตรที่ไดรับการอบรมจากเจาหนาท่ีเกษตรอำเภอจึงทำใหเกิดการประหยัดตนทุนไดบางสวนและไดปยุ ที่มี คุณภาพตรงตามที่ตองการ และที่เหลือเปนคาปุยอินทรียชีวภาพเฉล่ียไรละ 1,502.54 บาท คิดเปนรอยละ 29.14 ของคาปุยทั้งหมด และอันดับที่สามไดแกคาวัสดุที่เปนคายาปราบศัตรูพืชและวัชพืชเฉลี่ยไรละ 4,211.70 บาท คิดเปนรอยละ 10.19 ของตนทุนท้ังหมด ซึ่งเปนตนทุนเงินสดท้ังหมดที่เกษตรกรตองจัดซ้ือ แบงเปนคายาปอ งกนั และกำจดั ศัตรูพืชเฉล่ยี ไรละ 3,974.46 บาทคิดเปนรอ ยละ 94.37 ของคา ยาปราบศัตรูพืช และวัชพืชทั้งหมด และท่ีเหลือเปนคากำจัดวัชพืชเฉลี่ยไรละ 237.24 บาท คิดเปนรอยละ 5.67 ของคายา ปราบศัตรูพชื และวชั พชื ทัง้ หมด 2) ตนทุนคงที่เฉล่ียไรละ 6,743.22 บาท คิดเปนรอยละ 16.31 ของตนทนุ ทั้งหมด ซ่ึงตนทุน คงท่ีทงั้ หมดเปนตนทุนประเมินท้ังหมด โดยสวนใหญเปนคาใชที่ดินเฉลี่ยไรละ 2,518.11 บาท คิดเปนรอยละ 6.09 ของตนทุนทั้งหมดเพราะไมมีสมาชิกเชาท่ีดินทำสวนทุเรยี น รองลงมาเปนคาเฉล่ียตนทุนกอนใหผลผลิต เฉลี่ยไรละ 2,501.55 บาท คิดเปนรอยละ 6.05 ของตนทุนทั้งหมด คาเส่ือมอุปกรณการเกษตรเฉลี่ยไรละ 924.28 บาท คิดเปนรอยละ 2.24 ของตนทุนท้ังหมด สุดทายเปนคาเสียโอกาสเงินลงทุนอุปกรณการเกษตร 799.28 คดิ เปนรอยละ 1.93 ของตนทนุ ทั้งหมด ทงั้ นี้ เนอื่ งจากพ้นื ทโ่ี ครงการสงเสรมิ การเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด เปนพื้นท่ีที่เหมาะสมตอการปลูกผลไมจึงมีการประเมินคาใชท่ีดินคอนขางสูง รวมท้งั ประเมินจากความตองการปลกู ทเุ รยี นทเ่ี พม่ิ ขน้ึ ตามราคาทเุ รยี นที่อยใู นเกณฑดอี ยางตอ เนื่อง 3) ผลตอบแทนจากการผลิตพบวา ผลผลิตตอไรเฉล่ีย 1,757.08 กิโลกรัม ราคาที่เกษตรกร ขายได 61.87 บาทตอกิโลกรัม ทำใหเกษตรกรมีผลตอบแทนตอไร 108,710.54 บาท ตนทุนรวมตอกิโลกรัม เฉล่ีย 23.53บาท จากการปลูกทุเรียนในพ้ืนที่โครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญเกษตรกรมีกำไร กโิ ลกรัมละ 38.34บาท หรือผลตอบแทนสุทธิตอไร 67,365.66 บาท ถึงแมตน ทุนการผลิตจะคอ นขางสูงเพราะ เกษตรกรสมาชกิ โครงการแปลงใหญคอ นขางใสใจดูแลบำรงุ รกั ษา แตค มุ คา กบั ผลตอบแทนที่ไดร ับจากผลผลิต

51 ตารางที่ 4.10 ตนทนุ การผลติ และผลตอบแทนของทุเรยี น ป 2558 ในพน้ื ทีโ่ ครงการสงเสรมิ การเกษตร แบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมงิ จังหวัดตราด หนวย:บาทตอ ไร รายการ ตน ทุนการผลติ ทุเรยี น รวม รอยละ เงนิ สด ไมเ ปน เงนิ สด 1. ตนทุนผันแปร 21,491.82 13,109.84 34,601.66 83.69 1.1 คา แรงงาน 6,404.44 11,910.60 18,315.04 44.30 คา ดูแลรักษา 5,658.58 11,686.34 17,344.92 41.95 - ใสป ยุ 184.09 286.85 470.94 1.14 - ฉดี ยาปราบวชั พืช 83.70 162.82 246.52 0.60 - ฉีดยาปองกนั และกำจัดโรคและแมลง 992.85 2,039.87 3,032.72 7.34 - ตัดหญา 316.69 1.16 - .ใหนำ้ 1,233.31 163.49 480.18 21.72 - ตดั แตงกิง่ 764.16 7,746.03 8,979.34 2.50 - ตดั แตง ชอดอก 810.42 1,032.34 2.69 - โยงก่งิ คำ้ กิ่งและโยงลูก 772.32 268.18 1,110.34 2.35 - ตดั แตง ผลออน 300.92 299.92 1.59 - รดิ กง่ิ รดิ แขนง 200.12 199.24 971.56 0.88 คาเกบ็ เกี่ยวรวบรวม 745.86 357.76 658.68 2.35 162.17 362.29 1.2 คาวัสดุ 13,681.37 224.26 970.12 33.92 คา ปยุ อนิ ทรียแ ละเคมี 5,083.51 341.59 14,022.96 12.47 คายาปราบวชั พืชและศตั รูพชื 4,211.70 10.19 72.69 5,156.20 - 4,211.70

52 คาสารเคมีอน่ื ๆและวัสดปุ รับปรงุ ดิน 1,577.88 268.74 1,846.62 4.47 คา นำ้ มันเชอ้ื เพลิงและหลอ ลน่ื 552.57 - 552.57 1.34 คา ไฟฟา - 4.13 คาวัสดกุ ารเกษตรและวสั ดสุ ้นิ เปลอื ง 1,706.51 - 1,706.51 0.95 คา ซอมแซมอุปกรณการเกษตร 394.65 394.65 0.37 154.54 0.16 154.70 1.3 คา เสียโอกาสเงินลงทนุ 5.48 1,406.01 857.65 2,263.66 2. ตน ทนุ คงที่ 16.31 2.1 คาใชทด่ี ิน - 6,743.22 6,743.22 6.09 2.2 คา เสอ่ื มอปุ กรณการเกษตร - 2,518.11 2,518.11 2.24 2.3 คา เสียโอกาสเงินลงทุนอุปกรณก ารเกษตร - 1.93 2.4 คา เฉล่ยี ตนทนุ กอ นใหผ ลผลิต - 924.28 924.28 6.05 - 799.28 799.28 3. ตน ทนุ รวมตอ ไร 2,501.55 2,501.55 100.00 4. ตน ทนุ รวมตอ กโิ ลกรมั 21,491.82 5. ผลผลิตตอ ไร (กก./ไร) 19,853.06 41,344.88 6. ราคาทเ่ี กษตรกรขายได ณ ไรนา (บาท/กก.) 23.53 7. ผลตอบแทนตอไร 8. ผลตอบแทนสุทธติ อไร 1,757.08 9. ผลตอบแทนสทุ ธิตอ กโิ ลกรมั 61.87 ทมี่ า: จากการคำนวณ 108,710.54 67,365.66 38.34 4.3.2 การเปรยี บเทียบตน ทุนการผลติ และผลตอบแทนของทุเรยี น กรณคี ิดตนทนุ คา น้ำ หากตองการคิดคำนวณตนทุนการผลิตที่รวมคาน้ำตองคิดจากปริมาณน้ำที่เกษตรกรตองจัดหา ไดแก น้ำชลประทาน (Blue Water Footprint) โดยกรมชลประทานไดคิดตนทุนตอหนวยเทากับ ลูกบาศก เมตร ละ 0.50 บาท ซึ่งจากผลการวิเคราะหขางตนของทุเรียนในโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด พบวา หากตองการจัดหาน้ำเพ่ือใหมีความเพียงพอตอความตองการใชน้ำของ ทเุ รียนในพ้นื ที่ตอ งใชป ริมาณนำ้ เทา กับนำ้ ชลประทานเทา กับ 793.97 ลกู บาศกเ มตรตอ ไร ทำใหตน ทนุ การผลิต มีคาใชจายคาน้ำเพ่ิมขึ้น 396.99 บาทตอไร สงผลใหตนทุนการผลิตตอไรเ พ่ิมขึ้นเปน 41,741.87 บาท และ ตนทุนการผลิตตอกิโลกรมั เพิ่มข้นึ เปน 23.76 บาท หรือเพ่ิมข้ึนรอยละ 0.96 และ 0.98 ตามลำดับ ดังนั้นหาก ทำการเปรียบเทยี บผลตอบแทนของทุเรียน ป 2558 กรณีคดิ ตนทุนคา น้ำ สงผลใหผลตอบแทนสุทธิตอไรล ดลง เหลือ 66,968.67 บาท และผลตอบแทนสุทธิตอกิโลกรัมลดลงเหลือ 38.11 บาท หรือไดกำไรลดลงรอยละ 0.59 และ 0.60 ตามลำดบั ถึงแมการคิดคานำ้ ของกรมชลประทานอยูในเกณฑท่ีต่ำ แตใ นอนาคตตนทุนคาน้ำ จะเพิ่มขึ้นเพราะเปนทรัพยากรท่ีมีความตองการเพิ่มข้ึนจะเกิดการจัดสรรน้ำไปเพื่อภาคสวนธุรกิจท่ีเกิดผล ประโยชนตอหนวยที่คุมคามากท่ีสุด ดังน้ัน เกษตรกรถือเปนภาคสวนที่ทำธุรกิจการเกษตรจำเปนตองใชน้ำ อยางรูคณุ คา และคุมคาตอการผลติ เกิดประสทิ ธิภาพสูงสดุ ตามความตองการของพชื ตอ ไป (ตารางที่ 4.11)

53 ตารางที่ 4.11 เปรียบเทยี บผลตอบแทนของทเุ รียน ป 2558 กรณคี ิดตน ทนุ คา นำ้ ในพน้ื ทโ่ี ครงการสงเสรมิ การเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จงั หวัดตราด หนวย : บาท รายการ ตนทนุ ปกติ ตน ทนุ รวมคา น้ำ รอยละการ เปรยี บเทียบ 1. คา นำ้ ตอไร (ลกู บาศกเ มตร ละ 0.50 บาท)1/ - 396.99 100 น้ำชลประทานจำนวน 793.97 ลูกบาศกเมตรตอ ไร 2. ตน ทุนรวมตอไร 41,344.88 41,741.87 0.96 3. ตน ทนุ รวมตอ กโิ ลกรมั 23.53 23.76 0.98 4. ผลผลติ ตอ ไร (กิโลกรัม/ไร) 1,757.08 1,757.08 - 5.ราคาท่ีเกษตรกรขายได ณ ไรนา (บาท/กก.) 61.87 61.87 - 5. ผลตอบแทนตอ ไร (บาท/ไร) 108,710.54 108,710.54 - 6. ผลตอบแทนสุทธิตอไร (บาท/ไร) 67,365.66 66,968.67 -0.59 7. ผลตอบแทนสุทธติ อ กิโลกรัม 38.34 38.11 -0.60 ทีม่ า : จากการคำนวณ หมายเหตุ : 1/ คานำ้ ชลประทานอา งอิงจากกรมชลประทาน (2559) 4.3.3 ความคุมคาทางเศรษฐกิจตอปรมิ าณการใชน ำ้ (Water Footprint Income; WFI) หากพิจารณาความคุมคาทางเศรษฐกิจตอ ปรมิ าณการใชน้ำ (Water Footprint Income; WFI) สามารถแสดงใหเห็นวา หากมีการจัดสรรหรือลงทุนปริมาณน้ำ 1 ลูกบาศกเมตรเพื่อมาใหการผลิตทุเรียนใน พ้นื ที่โครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด จะไดผ ลตอบแทนทางเศรษฐกิจ ตอไรเทาไร เพื่อเปนขอมูลในการพิจารณาการจัดสรรลงทุนดานน้ำ โดยจากผลการวิเคราะหผลตอบแทนจาก การผลิตทุเรียนในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราดขางตน พบวา การผลิตทุเรียน 1 ไร มีผลตอบแทนสุทธิซ่ึงหักตนทุนการผลิตที่รวมคาน้ำไรละ 66,968.67 บาท ซ่ึงมีปริมาณ การใชน้ำทั้งหมด 1,525.86 ลูกบาศกเมตร ดังนั้น ถาลงทุนดานน้ำ 1 ลูกบาศกเมตรใหกับแปลงใหญทุเรียน สามารถใหผลตอบแทนทางเศรษฐกิจไดไรละ 43.89 บาท ซึ่งถือน้ำมีความคุมคาตอการลงทุนสูงมากหากใช เทียบกับคาน้ำของกรมชลประทานที่คิดลูกบาศกเมตรละ 0.50 บาท หรือลงทุน 0.50 บาท ไดผลตอบแทนไร ละ 43.89 บาท คิดเปน 87.78 เทา ของเงินลงทุน ดังน้ัน ถาดำเนินการลงทุนจัดสรรดานน้ำใหพ้ืนท่ีแปลงใหญ ทั้งหมด 553 ไร สามารถใหผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ 24,271.17 บาท จะเห็นไดวา หากมีการจัดสรรหรือ ลงทุนเพิ่มปริมาณน้ำในการผลิตทุเรียนในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด มีความคุม คา ทางเศรษฐกิจคอนขา งสงู ตารางที่ 4.12 เปรยี บเทียบผลตอบแทนตอปรมิ าณน้ำ 1 ลูกบาศกเมตรในพน้ื ที่โครงการสง เสริมการเกษตร แบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด

54 ผลตอบแทน ปรมิ าณใชน ้ำ สดั สว นความคุมคา WF Income สุทธิ1/ ของทเุ รียน ของแปลงใหญ4 / (บาท/ไร) (ลบ.ม./ไร) WF Income2/ ตอการลงทุนตอ พืน้ ทแ่ี ปลงใหญ (บาทตอ ลบ.ม.) (บาทตอ ลบ.ม.) ลบ.ม.3/ (ไร) (เทา ) 66,968.67 1,525.86 43.89 87.78 553 24,271.17 ที่มา : จากการคำนวณ หมายเหตุ : 1/ ผลตอบแทนหักตนทุนทร่ี วมคา น้ำ 2/ ผลตอบแทนสทุ ธหิ ารดวยปริมาณใชน ำ้ 3/ WF Income หารดวยคา นำ้ ลูกบาศกเมตรละ 0.50 บาท 4/ พ้นื ท่ีแปลงใหญค ูณดว ย 2/แลวเทียบกบั คาน้ำลกู บาศกเ มตรละ 0.50 บาท

บทที่ 5 สรุปและขอเสนอแนะ 5.1 สรุป การศึกษาปริมาณการใชน้ำ (Water Footprint) ในพ้ืนที่สงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอ เขาสมิง จังหวัดตราด มีวัตถุประสงคเพื่อจัดทำบัญชีรายการการใชน้ำของทุเรียนในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริม การเกษตรแบบแปลงใหญ จงั หวัดตราด ศึกษาปริมาณการใชนำ้ ของทุเรียนในพ้ืนทโี่ ครงการสงเสริมการเกษตร แบบแปลงใหญ จังหวัดตราด และประเมินมูลคาน้ำทางเศรษฐกิจและเปรียบเทียบผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ จากการผลิตทุเรียนในพื้นท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ป 2558 ซงึ่ รวบรวมขอมูลจากการสัมภาษณก ลมุ เกษตรกรตวั อยาง จำนวน 37 ราย โดยใชห ลกั การประเมินวฏั จกั รชีวิต แบบ Cradle to Gate มผี ลการศึกษาดังนี้ 5.1.1 บญั ชีรายการขอ มลู สารขาเขาและสารขาออกตลอดวัฏจกั รชวี ิต บัญชีรายการแบงตามประเภทสารขาเขาและสารขาออกของทุเรยี นที่เกิดขึ้นจากกระบวนการ ผลิตทเุ รียน ตง้ั แตแ รกปลกู จนถึงอายุ 30 ป ดงั นี้ บัญชีรายการสารขาเขา ประกอบดว ย ตน พันธุ เฉลีย่ 22 ตน ตอไร ปุยอินทรียเฉล่ีย 552.91 กิโลกรัมตอไร ปุยชีวภาพเฉลี่ย 375.42 กิโลกรัมตอไร ปุยเคมีเฉลี่ย 71 กโิ ลกรมั ตอไร สารกำจดั วัชพืชเฉล่ีย 1.65 ลติ รตอไร สารกำจัดศัตรพู ืชเฉล่ีย 8.70 ลติ รตอไร สารเคมอี ่ืนๆ และ วสั ดปุ รับปรงุ ดินเฉลี่ย 1.80 ลิตรตอ ไร และใชสารปรับปรงุ ดนิ เฉลีย่ 97.57 กิโลกรมั ตอไร นำ้ มนั เช้อื เพลิงเฉล่ีย 42 ลิตรตอไร ไฟฟาเฉล่ีย 136.82 กิโลวัตตต อช่ัวโมงตอไร น้ำ ในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลง ใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด สวนทุเรียนไดรับน้ำฝนเปนหลักและเกษตรกรสูบน้ำมารดตนทุเรยี น โดยมี ปริมาณน้ำฝนใชการ 731.88 ลูกบาศกเมตรตอไร น้ำท่ีสบู มาเพ่ือใชรดน้ำตน ทุเรียน 0.57 ลูกบาศกเ มตรตอไร และน้ำสำหรับผสมสารเคมีและปุยตาง ๆ อีก 4.32 ลูกบาศกเมตรตอไร สวนบัญชีรายการสารขาออก ไดแก ทุเรียนผลสดเฉล่ยี 1,757.08 กิโลกรัมตอ ไร 5.1.2 ปรมิ าณการใชน้ำ (Water Footprint) ของทเุ รยี น ปริมาณการใชน้ำของทุเรียนในพ้ืนท่ีสงเสริมแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด มี ปรมิ าณการใชน้ำของการผลติ ทุเรียนผลสด 1 ตัน เทากับ 868.45 ลูกบาศกเมตร แบง เปนปริมาณการใชน้ำฝน 416.56 ลูกบาศกเมตรตอตัน หรอื เทากับรอยละ 48 ของปริมาณการใชน้ำท้ังหมด และปรมิ าณน้ำชลประทาน 451.89 ลูกบาศกเมตรตอตัน หรอื เทากบั รอ ยละ 52 ของปริมาณการใชนำ้ ทง้ั หมด หรอื หากพิจารณาเปนพ้ืนท่ี การผลิตทุเรียน 1 ไร มีปริมาณการใชน้ำ เทากับ 1,525.86 ลูกบาศกเมตร แบงเปนปริมาณการใชน้ำฝน 731.89 ลูกบาศกเมตรตอไร หรือเทากับรอยละ 48 ของปริมาณการใชน้ำท้ังหมด และปริมาณการใชน้ำ ชลประทาน 793.97 ลูกบาศกเมตรตอ ไร หรอื เทา กับรอยละ 52 ของปริมาณการใชน้ำทั้งหมด โดยในชว งแรก คือเดือนกรกฎาคม 2557 ถึง เดือนพฤศจิกายน 2557 ปริมาณน้ำฝนใชการเพียงพอกับปริมาณการใชน้ำของ ทุเรียนซึ่งเกษตรกรสามารถอาศัยน้ำฝนที่ตกในพื้นท่ีทำใหไมจำเปนตองรดน้ำในชวงนี้ ตอมาในชวงเดือน

53 ธนั วาคม 2557 ถึงเดือนเมษายน 2558 ปรมิ าณน้ำฝนใชการไมเพียงพอกับปริมาณการใชน้ำของทุเรียนทำให เกษตรกรตองจัดหาน้ำมารดทุเรียน 793.97 ลูกบาศกเมตรตอไร จึงจะเพียงพอตอความตองการใชน้ำ และ สดุ ทายชวงฤดูการเก็บเก่ียวทุเรยี นในชว งเดอื นพฤษภาคมถงึ มิถุนายน 2558 มปี ริมาณน้ำฝนใชก ารเพียงพอกับ ปริมาณการใชน้ำของทุเรียนอีกครั้งซึ่งเกษตรกรสามารถอาศยั น้ำฝนท่ตี กในพื้นที่ และเกษตรกรควรเก็บน้ำฝน สวนเกินเพ่ือนำไปใชประโยชนในชวงท่ีขาดน้ำ ทั้งนี้โดยเฉพาะในหนาแลงเกษตรกรจำเปนตองจัดหาน้ำมารด ทุเรียน ถึงแมวาคาฟุตพริ้นทการขาดแคลนน้ำ (Water Scarcity Footprint) เทากับ 6.78 ลูกบาศกเมตรน้ำ เทียบเทา ซงึ่ มีคา ไมมากเม่ือเปรยี บเทยี บกบั ลุมน้ำภาคอื่น ๆ เพราะพน้ื ที่สงเสริมแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ต้ังอยูในลุมนำ้ ชายฝงทะเลตะวนั ออก แสดงวา ในพน้ื ทม่ี ปี รมิ าณอุดมสมบูรณดแี ละถึงแมในพ้นื ท่มี ี ปริมาณการใชน้ำชลประทานเทากับ 451.89 ลูกบาศกเมตรตอตันทุเรียน แตไมเกิดความตึงเครียดในการแยง น้ำ แตเกษตรกรยงั มีความจำเปน ท่ีจะตองลงทนุ ขยายพ้ืนทช่ี ลประทานหรือจัดหาแหลงนำ้ เพมิ่ ในพืน้ ทเ่ี พอื่ ใหม ี น้ำเพียงพอกับความตองการใชน้ำของทุเรยี น และเพอ่ื เพิ่มประสิทธภิ าพการผลติ ดานการเกษตร หากเกษตรกร จะขยายหรือปลูกทุเรียนทดแทนทุเรียนที่มีอายุมากหรอื ทดแทนสวนยางพารา ดังน้ัน ควรพิจารณาถึงปริมาณ น้ำฝนและน้ำชลประทานหรือแหลงน้ำในพื้นท่ีนั้น ๆ ดวย โดยการปลูกทุเรียน 1 ไร ควรแหลงน้ำเพ่ือใช การเกษตรขนาด 793.97 ลูกบาศกเมตร ถึง 1,525.86 ลูกบาศกเมตร เปนเบ้ืองตนเพราะความตองการน้ำ ชลประทานที่สูงทำใหตนทุนการเพาะปลูกสูงข้ึน และเกษตรกรตองปรับตัวกับสถานการณน้ำท่ีเปลี่ยนไป เนอ่ื งจากสภาพภมู อิ ากาศทีเ่ ปลยี่ นแปลงไปดว ย 5.1.3 การประเมนิ มลู คานำ้ ทางเศรษฐกิจและเปรยี บเทยี บผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ การวิเคราะหตนทุนการผลิตและผลตอบแทนของทุเรียนในพื้นท่ีสงเสริมการเกษตรแบบแปลง ใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ป 2558 โดยตนทุนการผลิตทุเรียนเฉล่ีย 41,344.88 บาทตอไร ซ่ึงตนทุน การผลิตท่ีเปนเงินสด 21,491.82 บาทตอไร คิดเปนรอยละ 51.98 และเปนตนทุนการผลิตท่ีประเมินได 19,853.06 บาทตอไร คิดเปนรอยละ 48.02 ผลผลิตตอไรเฉล่ีย 1,757.08 กิโลกรัม ราคาที่เกษตรกรขายได 61.87 บาทตอกิโลกรัม ทำใหเกษตรกรมีผลตอบแทนตอไร 108,710.54 บาท ตนทุนรวมตอกิโลกรัมเฉลี่ย 23.53บาท จากการปลกู ทเุ รียนในพื้นท่โี ครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญเกษตรกรมีกำไรกิโลกรมั ละ 38.34บาท หรือผลตอบแทนสุทธิตอไร 67,365.66 บาท ถึงแมตนทุนการผลิตจะคอนขางสูงเพราะเกษตรกร สมาชิกโครงการแปลงใหญค อ นขางใสใจดูแลบำรงุ รักษา แตค มุ คากับผลตอบแทนท่ีไดรบั จากผลผลติ การประเมินมูลคาน้ำทางเศรษฐกิจ หากตองการคิดคำนวณตนทุนการผลิตท่ีรวมคาน้ำตองคิด จากปริมาณนำ้ ท่เี กษตรกรตอ งจดั หาไดแ ก น้ำชลประทาน (Blue Water Footprint) โดยกรมชลประทานไดคิด ตนทุนตอหนวยเทากับ ลูกบาศกเมตร ละ 0.50 บาท พบวา หากตองการจัดหาน้ำเพื่อใหมีความเพียงพอตอ ความตอ งการใชน้ำของทุเรียนในพื้นท่ีตอ งใชป รมิ าณน้ำเทากบั นำ้ ชลประทานเทากับ 793.97 ลูกบาศกเ มตรตอ ไร ทำใหตนทุนการผลติ มีคาใชจายคาน้ำเพ่ิมขน้ึ 396.99 บาทตอไร สงผลใหตนทุนการผลิตตอไรเ พ่ิมข้ึนเปน 41,741.87 บาท และตนทุนการผลิตตอกโิ ลกรัมเพิ่มขึ้นเปน 23.76 บาท หรือเพ่ิมข้ึนรอ ยละ 0.96 และ 0.98 ตามลำดับ ดังน้ันหากทำการเปรียบเทียบผลตอบแทนของทุเรียน ป 2558 กรณีคิดตนทุนคาน้ำ สงผลให ผลตอบแทนสุทธิตอไรลดลงเหลือ 66,968.67 บาท และผลตอบแทนสุทธิตอกิโลกรัมลดลงเหลือ 38.11 บาท

54 หรือไดกำไรลดลงรอยละ 0.59 และ 0.60 ตามลำดบั ถึงแมการคิดคาน้ำของกรมชลประทานอยูในเกณฑท ี่ต่ำ แตในอนาคตตนทุนคาน้ำจะเพิ่มข้ึนเพราะเปนทรัพยากรที่มีความตองการเพิ่มข้ึนจะเกิดการจัดสรรน้ำไปเพื่อ ภาคสวนธุรกิจท่ีเกิดผลประโยชนตอหนวยท่ีคุมคามากที่สุด ดังน้ัน เกษตรกรถือเปนภาคสวนท่ีทำธุรกิจ การเกษตรจำเปนตอ งใชน ำ้ อยางรูคณุ คาและคมุ คาตอการผลติ เกดิ ประสทิ ธิภาพสูงสุดตามความตองการของพืช การประเมินความคุมคาทางเศรษฐกิจตอปริมาณการใชน้ำ (Water Footprint Income; WFI) หากมีการจัดสรรหรือลงทุนปริมาณน้ำ 1 ลูกบาศกเมตรเพื่อมาใหการผลิตทุเรียนในพื้นที่โครงการสงเสริม การเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด จะไดผ ลตอบแทนทางเศรษฐกจิ ไดไรล ะ 43.89 บาท ซ่ึง ถอื วา นำ้ มคี วามคมุ คาตอการลงทนุ สูงมากหากใชเทยี บกับคา น้ำของกรมชลประทานทคี่ ิดลูกบาศกเ มตรละ 0.50 บาท หรือลงทุน 0.50 บาท ไดผลตอบแทนไรละ 43.89 บาท คิดเปน 87.78 เทาของเงินลงทุน ดังน้ัน ควรมี การจัดสรรหรือลงทุนเพ่ิมปริมาณน้ำในการผลิตทุเรียนในพ้ืนท่ีโครงการสงเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ อำเภอเขาสมิง จงั หวดั ตราด เพราะมคี วามคมุ คา ทางเศรษฐกิจคอ นขา งสงู 5.2 ขอเสนอแนะ 5.2.1 ขอ เสนอแนะจากการศึกษา 1) สมาชิกโครงการจำเปนตองลงทุนขยายพ้ืนท่ีชลประทานหรือจัดหาแหลงน้ำเพิ่มในพื้นท่ี เพ่อื ใหม นี ำ้ เพยี งพอกับความตองการใชน้ำของทเุ รียน 2) ทีมผจู ัดการแปลงใหญแ ละสมาชกิ โครงการควรมีเง่ือนไขในการสงเสริมเพิ่มประสิทธิภาพการ ใชน้ำโดยการปลูกทุเรียน 1 ไร ควรแหลงน้ำเพื่อใชการเกษตรขนาด 793.97 ลูกบาศกเมตร ถึง 1,525.86 ลกู บาศกเมตร เปนเบือ้ งตน 3) ทีมผูจดั การแปลงใหญและสมาชิกโครงการควรนำเทคโนโลยมี าใชเพื่อเพิม่ ประสิทธิภาพการ ใชน้ำ เชน เครื่องวัดแรงดึงน้ำในดิน (Tensiometer) สำหรับบงชี้สภาพความช้ืนของดินเพื่อการใหน้ำอยาง เพยี งพอ การสง น้ำแบบทอเพ่อื การเกษตร เปนตน 4) ทีมผูจัดการแปลงใหญควรนำขอมูลการจัดทำวอเตอรฟุตพร้ินททุเรียนของโครงการไป ประชาสมั พนั ธเพือ่ เพม่ิ ขดี ความสามารถในการแขงขนั และสรางโอกาสทางการคา และเตรยี มการขอข้ึนทะเบยี น ฉลากวอเตอรฟ ุตพร้นิ ทตอไป 5.2.2 ขอเสนอแนะในการศึกษาครัง้ ตอ ไป การศกึ ษาคร้ังตอ ไป ควรศึกษาการลดปรมิ าณการใหน ำ้ แกท ุเรียนโดยรักษาปรมิ าณและคณุ ภาพ ของผลผลิต ในระดับท่ีคุมคาทางเศรษฐกิจ โดยพัฒนาวิธีการที่จะลดปริมาณน้ำท่ีจะใหแกพืช โดยพัฒนา รูปแบบการใหน้ำแบบประหยัด เพ่ือลดการใชน้ำตอตนของพืชลง เชน วิธีการ ใหน้ำแบบขาดน้ำ (Regulated Deficit Irrigation; RDI) และการใหน ำ้ ในขอบเขตรากบางสวน (Partial Rootzone Drying; PRD) เปนตน

บรรณานกุ รม กรมชลประทาน. 2553. ความตอ งการใชนำ้ ของพชื อางอิงโดยใชโปรแกรม CROPWAT. รายงานการจดั การ ความรู. กลมุ งานวางโครงการ 4 สาํ นกั บรหิ ารโครงการ. หนา ที่ 11. กรมชลประทาน. 2554. ปริมาณการใชน้ำของพชื อา งอิงโดยวิธี Penman-Monteith. ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ค. กรมชลประทาน. 2556. คมู ือปฏิบตั งิ าน ดานจดั สรรน้ำ. เลม ท่ี 6. หนา ที่ 6-5. กรมสงเสริมการเกษตร. 2558. ขอมลู พน้ื ฐานแปลงใหญ. สำนักงานเกษตรอำเภอเขาสมงิ สำนักงานเกษตร จงั หวดั ตราด. กรมอุตุนยิ มวทิ ยา. 2559. ปริมาณนำ้ ฝนรายวัน. สำนกั พฒั นาอตุ นุ ยิ มวทิ ยา. ชนิ าธปิ กรณ พงศภญิ โญภาพ และธำรงรตั น มุง เจริญ. 2554. วอเตอรฟ ุตพร้นิ ทของกระบวนการผลติ เอทา นอลจากมันสำปะหลังในประเทศไทย [ออนไลน] . เขาถึงไดจ าก http://kukr.lib.ku.ac.th/journal/ENGJ/search_detail/result/203066 (วันทีส่ ืบคน ขอมูล: 12 ตลุ าคม 2558). ดเิ รก ทองอรา ม และคณะ. 2545. ปรมิ าณการใชนำ้ ของพืช [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจาก http://somsak.lru.ac.th/Site/Academics_files/lesson%203.pdf) (วนั ทีส่ ืบคนขอ มลู : 5 สิงหาคม 2559). ทนงเกยี รติ เกยี รติศริ โิ รจนและคณะ. 2552. รายงานวิจัยฉบับสมบรู ณโครงการศึกษาวเิ คราะหแนวทางการ จัดการขยะในการผลติ ไฟฟา ในระดบั อำเภอ, ชดุ โครงการ การศกึ ษาเชิงนโยบายและการยอมรบั ของประชาชนในการผลิตไฟฟา จากชวี มวล, โครงการท่ี 2, สำนกั งานคณะกรรมการวิจยั แหงชาติ (วช.) ทพิ ยป ภา สุขมุ าลชาติ. 2552. ศึกษาการประเมินคาวอเตอรฟุตพร้นิ ทของขา วโพดเลยี้ งสตั วใ นประเทศไทย [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก http://fic.nfi.or.th/waterfootprint/index.php/component/content/article/14-sample- data-articles/86-thaifood-footprint (วันที่สืบคนขอมูล: 12 ตุลาคม 2558). ธรี ะวฒั น ธรรมนิยม. 2555. วอเตอรฟุตพรนิ้ ทของขาวในพืน้ ท่ีโครงการสงน้ำและบำรงุ รกั ษาโคกกะเทียม. กรงุ เทพมหานคร : คณะวศิ วกรรมศาสตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร. พงษศ ักด์ิ สทุ ธินนท และคณะ. 2559. การจัดทำฐานขอมูล Water Footprint ภาคเกษตร. เอกสารการ อบรมโครงการจดั ทำฐานขอมูล Water Footprint ภาคเกษตร ครงั้ ที่ 1 สำนักงานเศรษฐกิจ การเกษตร. พรเทพ แกวเชื้อ. 2556. การพัฒนารอยเทานํา้ (water footprint) ในประเทศไทย. Ladkrabang Engineering Journal, Vol. 30, No. 2, June.

56 พัชยา โตบารมกี ุล. 2557. ประเมินคารบ อนฟุตพรนิ้ ทและวอเตอรฟุตพร้นิ ทของผลิตภัณฑนำ้ ตาลทราย ธรรมชาติและน้ำตาลทรายดิบคุณภาพสงู . กรุงเทพมหานคร คณะวศิ วกรรมศาสตร มหาวิทยาลัย เทคโนโลยพี ระจอมเกลา พระนครเหนือ. รมณี วงั เมือง และปณุ ณมี สัจจกมล. 2554. รองรอยการใชน ำ้ ในอตุ สาหกรรมแปงขา ว [ออนไลน] . เขา ถึงได จาก http://www.eg.mahidol.ac.th/dept/egie/images/IE-Network- rchives/2011/PDF/5.EM/EM10.pdf (วนั ทีส่ ืบคนขอมูล: 10 ตุลาคม 2558). รัตนาวรรณ มง่ั คั่ง. 2551. การประยุกตการประเมนิ วัฏจกั รชีวิตเพื่อการจดั การส่ิงแวดลอมแบบมีสวนรวม ภายในหว งโซก ารผลติ กงุ ขาวแวนนาไม (Panaeus vannamei) แชแ ขง็ แบบเปน ตวั . กรงุ เทพฯ : สำนกั งานกองทนุ สนับสนนุ การวจิ ยั . ลกั ขณา เจริญสขุ และคณะ. 2555. การศกึ ษารอ งรอยการใชนำ้ ในการผลิตนำ้ มนั ปาลม ในกระบวนการ ผลติ ไบโอดเี ซลในเขตพ้นื ทภ่ี าคเหนอื และภาคใต [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก http://archive.lib.cmu.ac.th/full/T/2556/enen40356lj_tpg.pdf (วันที่สบื คนขอ มูล: 12 ตลุ าคม 2558) วราพร พนั ธุจ นั ทรดี และปณุ ณมี สัจจกมล. 2556. การประเมนิ วฏั จักรชวี ิตของผลติ ภณั ฑมะมวงและมังคดุ [ออนไลน]. เขาถึงไดจ าก http://agkb.lib.ku.ac.th/ku/search_detail/result/13437 (วันท่ี สบื คนขอ มูล: 12 ตุลาคม 2558) วราวุธ วฒุ วิ ณิชย. 2539. การคำนวณ ETo ของประเทศไทยโดยวธิ ี Penman-Monteith [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก http://irre.ku.ac.th/PubArt/pubart/23-EToT.pdf (วันทส่ี ืบคน ขอมูล: 12 ตุลาคม 2558) สถาบันสง่ิ แวดลอมไทย. 2547. คมู อื การจดั ทำการประเมินวัฏจกั รชีวติ ของผลิตภัณฑ. สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยแี หง ชาติ. 2558. การประเมนิ วัฏจกั รชีวติ [ออนไลน] . เขา ถึงได จาก http://www.thailcidatabase.net/index.php/history-life-cycle-assessment-lca (วันท่สี บื คน ขอ มูล: 12 ตุลาคม 2558) สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2555. การจัดทำขอมูลตนทุนการผลิตพืช. ศูนยสารสนเทศการเกษตร. เมษายน. สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2559. รายงานฉบับสมบูรณโครงการจัดทำฐานขอ มลู ฟุตพริน้ ทน ้ำผลิตภณั ฑ เกษตร. สำนักวิจัยเศรษฐกจิ การเกษตร. สำนกั งานเศรษฐกิจอตุ สาหกรรมและสถาบันอาหาร . 2557. การประเมินวอเตอรฟ ุตพร้นิ ทสำหรบั อตุ สาหกรรมอาหาร. กระทรวงอุตสาหกรรม. Arjen Y. Hoekstra. 2008. The water footprint of food [ออนไลน]. เขาถงึ ไดจ าก http://waterfootprint.org/media/downloads/Hoekstra-2008-WaterfootprintFood.pdf (วันที่สืบคน ขอ มูล: 12 ตุลาคม 2558)