samปกการจัดทำข้อมูลไม้ผลเศรษฐกิจ

คำนำ กระบวนการจัดทำขอมูลเอกภาพของคณะทำงานสำรวจขอมูลไมผล เศรษฐกิจภาคตะวันออก เกิดข้ึนมาในชวงป 2554 ตามคำส่ังคณะทำงาน จัดทำขอมูลไมผลเศรษฐกิจที่ 1/2554 สงั่ ณ วนั ท่ี 14 กุมภาพันธ 2554 เรอื่ ง แตงตั้งคณะทำงานสำรวจขอมูลไมผลเศรษฐกิจภาค ประกอบดวย 1). คณะทำงานสำรวจขอ มลู ไมผลเศรษฐกิจภาคตะวนั ออก 2).คณะทำงานสำรวจ ขอมูลไมผลเศรษฐกิจภาคใต 3). คณะทำงานสำรวจขอมูลไมผลเศรษฐกิจ ภาคเหนือ โดยคณะทำงานสำรวจขอมูลไมผลเศรษฐกิจภาคตะวันออก ประกอบดวย ผูอำนวยการสำนักสงเสริมและพัฒนาการเกษตรท่ี 3 จังหวัด ระยอง (ช่ือเดิม) ประธาน ผูอำนวยการสำนกั งานเศรษฐกิจการเกษตรเขตท่ี 6 (ชื่อเดมิ ) รองประทาน ผูแทนเกษตรจงั หวัดระยอง จนั ทบรุ ี ตราด คณะทำงาน ผูแทนสำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตท่ี 6 จังหวัดจันทบุรี คณะทำงาน ผูแทนสวนสารสนเทศการผลิตพืชสวน ศูนยสารสนเทศการเกษตร สศก. คณะทำงาน ผแู ทนสว นสงเสรมิ การผลิตไมผล สำนักสงเสริมและจัดการสินคา เกษตร กรมสงเสริมการเกษตร คณะทำงานผูแทน อบจ. จังหวัดจันทบุรี ระยอง ตราด คณะทำงาน ผูแทนสำนักสงเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 3 ระยอง คณะทำงานและเลขานุการ ผูแทน สศข.6 จังหวัดชลบุรี (ช่ือเดิม) คณะทำงานและเลขานุการรว ม คณะทำงานมีอำนาจหนาที่ 1). สำรวจและปรับปรุงขอมลู การสำรวจ เน้ือที่การผลิตและประมาณการผลผลิตลวงหนาของผลไมเศรษฐกิจ 4 ชนิด ไดแก ทุเรียน มังคุด เงาะ และลองกอง 2).ติดตามเฝาระวังและรายงาน

สถานการณปญหาและราคาผลผลติ ในฤดูการเก็บเก่ียวผลไม 3).ปฏิบัติหนาที่ อน่ื ทค่ี ณะทำงานจดั ทำขอ มูลไมผ ลเศรษฐกิจมอบหมาย จากอำนาจหนาท่ีดังกลาวคณะทำงานสำรวจขอมูลไมผลเศรษฐกิจ ภาคตะวันออก ไดดำเนินการจัดทำขอมูลมาตลอดจนมาถึง ปจจุบันในป 2563 รวมทง้ั กอนหนา ทไ่ี ดม คี ำสง่ั แตง ต้ัง คณะจัดทำขอมูลไมผลเศรษฐกจิ เพ่ือ วางระบบตดิ ตามและสถานการณผลไมในแตละภาค ทั้ง 3 ภาคดวยแลว และ สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 6 จ.ชลบุรี เองไดดำเนินการจัดทำขอมูลไม ผลท้ัง 4 ชนิดของภาคตะวันออก เพื่อใชขอมูลในการนำมาบริหารจัดการใน พ้ืนท่ีท้งั 3 จังหวัด มากอนหนาต้ังแตป 2547 เปนตน มา รวมเปน เวลาในการ จดั ทำขอ มูลไมผ ลเอกภาพภาคตะวันออกเปนเวลารวม 16 ป มาแลว ขอมลู น้ี ไดนำมาใชประโยชน บริหารจัดการผลผลิตในภาคตะวันออก ชวยกระจาย ผลผลิตระบายสินคาออกสูตลาด ปองกันการกระจุกตัวของสินคาชวยเหลือ เกษตรกรได การทำงานของคณะทำงานชุดน้ีเปนแบบอยางที่ดีในการบูรณ การงานรวมกันของหนวยงานกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยเฉพาะกรม สงเสริมการเกษตรกับสำนกั งานเศรษฐกิจการเกษตร ทำใหร ปู แบบการทำงาน เปน แบบอยางทด่ี ีใหก บั ภาคอน่ื ๆได สำนักงานเศรษฐกจิ การเกษตรที่ 6 จังหวดั ชลบุรี 14 กรกฎาคม 2563

สารบญั หนา คำนำ 1 กระบวนการจดั ทำขอ มูลคณะทำงานสำรวจขอมูลไมผล เศรษฐกิจภาคตะวันออก 1 1 1.1 การพยากรณผลผลติ ไมผ ล 2 1.1.1 แนวคดิ และทฤษฎี 3 1.1.2 วิเคราะหก ารพยากรณ 3 2.1 การจัดทำขอ มลู ปริมาณการผลิตไมผ ลภาค 4 ตะวันออกใหเ ปน เอกภาพ 5-6 7 2.1.1 แนวคดิ ทฤษฎี 8 2.1.2 วธิ ีการคำนวณคาประมาณผลผลิต 2.1.3 ข้นั ตอนในการดำเนนิ งาน 2.1.4 ข้นั ตอนการสำรวจขอ มูล 3.1 การตรวจสอบตวั ประมาณคา ปริมาณผลผลิต ไมผ ลเอกภาพหลงั การสำรวจ

1 กระบวนการจดั ทำขอ มลู ไมผ ลเศรษฐกิจใหเปน เอกภาพภาคตะวนั ออก มีลำดบั ข้ันตอนการดำเนินงาน 4 ขัน้ ตอน คือ 1. การพยากรณผลผลิตไมผล 2. การจัดทำขอ มูลปรมิ าณการผลติ ไมผ ลเอกภาพ 3. การตรวจสอบตวั ประมาณคา ปริมาณผลผลิตไมผลเอกภาพหลงั การ สำรวจ 4. การนำขอมลู เอกภาพบรหิ ารจัดการผลไมในระดบั ภาคและจงั หวดั 1.1 การพยากรณผ ลผลติ ไมผล 1.1.1 แนวคิดและทฤษฎี การพยากรณไมผล เปนการพยากรณเชิงปริมาณ โดย การสรางแบบจำลองทางเศรษฐมิติ (Econometric Model) ดวยวิธีวิเคราะห การถดถอย (Regression Analysis) ซ่ึงจะแสดงความสัมพันธเชิงเศรษฐศาสตร ระหวางตวั แปรที่เก่ียวของ

2 1.1.2 วิเคราะหการพยากรณ ใน ก า ร น ำ เส น อ ผ ล ก า ร พ ย า ก ร ณ จ ำ เป น ต อ ง ท ำ ก า ร พิจารณาความถูกตองเปนไปไดของขอมูลเสียกอน เพ่ือใหมีความถูกตอง นาเชื่อถือตามทฤษฎีทางวิชาการ และสอดคลองถูกตองตรงกับสถานการณจริง ณ เวลาน้ัน การวิเคราะหความเปนไปไดของขอมูลเหลานั้นวา ผลของการ พยากรณจาก Model ใด จะเปนชุดท่ีถูกตองท่ีสุด โดยจะพิจารณาทิศทาง (Direction) ของขอมูลกอ นพจิ ารณาความเปน ไปไดในเชิงปรมิ าณ กลา วคือ 1 .) ก า รวิ เค รา ะห เชิ งป ริ ม า ณ (Quantitative analysis) แนวทางวิเคราะหผลขอมูลอาจจะมีวิธีการคำนวณเพ่ิมเติมจากหลาย วิธี เชน Regression Estimate, Ratio Estimate เปน ตน 2.) การวิเคราะหเชิงคุณภาพ (Qualitative Analysis) เปน การพิจาณาความเปนไปไดข องขอมลู ทตี่ องการพยากรณวา นาจะมีทิศทางไป ในทางใด โดยตรวจสอบจากสภาพดินฟาอากาศ ราคา ตน ทุนการผลติ นโยบาย ภาครัฐ นโยบายภาคเอกชน ภาวะการแขงขันของสินคา การพจิ ารณาบัญชีสมดุล (Balance sheet) แนวโนมการผลิต ภาวะภัยธรรมชาติ การสำรวจภาวะการผลิต แบบเรงดว น (Rapid Rural Appraisal) การรายงานภาวะการผลิตจากสำนักงาน เศรษฐกจิ การเกษตรในพนื้ ท่ี และแหลง ขอ มลู อนื่

3 2.1 การจัดทำขอมูลปรมิ าณการผลิตไมผ ลภาคตะวนั ออกใหเ ปน เอกภาพ 2.1.1 แนวคดิ ทฤษฎี 1) จดั ทำขอ มูลปริมาณการผลิตไมผลภาคตะวนั ออก ใหเปน เอกภาพ 2) ดำเนินการรวมกันของหนวยงานหลกั ของกระทรวงเกษตร และสหกรณในภาคตะวันออก 3) ดำเนินการสำรวจขอมูลรวมกันดวยตัวอยาง โดยใชแผน แบบการสุมตัวอยางแบบแบงเปนพวก 2 ขั้นตอน และสุมแบบมีระบบ (Stratified Two – Stage Systematic Sampling) โดยกำหนดใหหมูบานท่ีมี การเพาะปลูกพืชท่ีสำรวจเปนหนวยสุมขั้นท่ี 1 และครัวเรือนที่เพาะปลูกพืชท่ี สำรวจเปน หนวยสมุ ขนั้ ที่ 2

4 2.1.2 วิธคี ำนวณคา ประมาณผลผลติ

5 2.1.3 ขัน้ ตอนในการดำเนินงาน ข้ันตอนที่ 1 ประสานแนวคดิ ในการจดั ทำขอ มูลใหเปนเอกภาพโดยความรวมมือ กันระหวางสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (ศูนยสารสนเทศการเกษตร) สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 6 ชลบุรี สำนักสงเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 3 ระยอง สำนักงานเกษตรจงั หวัดระยอง จนั ทบรุ ี และตราด ข้ันตอนท่ี 2 สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (ศูนยสารสนเทศการเกษตร) รวมกบั สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรท่ี 6 ชลบุรี กำหนดระเบียบวิธีการสำรวจ และแบบสำรวจ ขั้นตอนท่ี 3 สำนักงานเกษตรจังหวัดระยอง จันทบุรี และตราด มอบหมาย เกษตรอำเภอจัดทำกรอบหมูบานเพาะปลูกไมผลเพื่อใชเปนกรอบสุมหมูบาน ตัวอยา ง ข้ันตอนท่ี 4 สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (ศูนยสารสนเทศการเกษตร) สุม หมบู านตัวอยา ง ขัน้ ตอนท่ี 5 สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 6 ชลบุรี นดั หมายเจาหนาที่ของ สำนักสง เสรมิ และพัฒนาการเกษตรท่ี 3 ระยอง สำนกั งานเกษตรจงั หวดั ระยอง จันทบุรี และตราด ชี้แจงทำความเขาใจระเบียบวิธีการและแบบสำรวจพรอม วางแผนนดั หมายกำหนดวนั ลงพืน้ ทป่ี ฏิบตั งิ าน ข้ันตอนท่ี 6 สำรวจขอมูลรวมกัน (สำนกั งานเศรษฐกิจการเกษตรท่ี 6 สำนักงาน เกษตรจังหวัดระยอง จันทบุรี และตราด รวมกับสำนักงานเกษตรอำเภอทุก อำเภอท้งั 3 จังหวดั ) ขั้นตอนที่ 7 สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 6 ชลบุรี ประมวลผลและ วิเคราะหขอมูล

6 ขั้นตอนที่ 8 สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรท่ี 6 ชลบุรี นำผลวิเคราะหขอมูล เบื้องตน หารอื ศูนยส ารสนเทศการเกษตร สำนกั งานเศรษฐกิจการเกษตร ข้ันตอนที่ 9 ศูนยสารสนเทศการเกษตร นำขอมูลเสนอคณะกรรมการ สารสนเทศการเกษตร สศก. ขั้นตอนที่ 10 ศูนยสารสนเทศการเกษตร นำขอมูลผานคณะกรรมการ สารสนเทศการเกษตร แจงสำนกั งานเศรษฐกจิ การเกษตรที่ 6 ชลบรุ ี ขั้นตอนที่ 11 นำผลวิเคราะหขอมูลหารอื รวมกับผูเกีย่ วของท้งั หมด คณะทำงาน สำรวจขอมูลไมผลเศรษฐกิจภาคตะวันออก (สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรท่ี 6 ศูนยสารสนเทศการเกษตร สำนักสงเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 3 ระยอง สำนักงานเกษตรจังหวัดระยอง จันทบุรี และตราด สหกรณจังหวัดระยอง จนั ทบรุ ี ตราด สำนกั วจิ ัยและพฒั นาการเกษตรเขตท่ี 6 จนั ทบรุ ี เกษตรอำเภอทุก อำเภอในจังหวัดระยอง จันทบุรี ตราด ใหพิจารณาวิเคราะหขอมูลเปนเอกภาพ ทิศทางเดียวกนั ขั้นตอนที่ 12 นำผลวิเคราะหเสนอผูบริหารในระดับกระทรวง คณะกรรมการ พัฒนาและบริการจัดการผลไม (Fruit Board) นำขอมูลไปบริหารจัดการในดาน การตลาดเพ่ือทราบปริมาณผลผลิตท่ีจะออกสูตลาดแตละชวง และกระทรวง พาณชิ ยนำไปหาตลาดปลายทางทงั้ ในประเทศและตางประเทศ

7 2.1.4 ขน้ั ตอนการสำรวจขอมูล 1. จัดทำกรอบหมูบานเพาะปลูกทุเรียน เงาะ มังคุด ลองกอง โดยใชขอมูล จากการขึ้นทะเบยี นเกษตรกร และสอบถามขอมูลจากผรู ใู นหมูบาน ( ผูใหญบา น, กำนัน กลมุ ผูปลูกผลไมแปลงใหญฯ ) 2. กำหนดจำนวนตัวอยาง 6 ครัวเรือน/หมู 3. จำแนกพวกหมูบา นเพาะปลูก ทุเรยี น เงาะ มงั คดุ ลองกอง ตามขนาดเน้ือ ท่ีเพาะปลูกแตละหมูบาน โดยแบงออกเปน 3 พวก คือ เน้ือท่ีเพาะปลูกขนาด เลก็ กลาง ใหญ กลา วคือ พวกที่ 1 ประกอบดว ยหมูบานทม่ี ีเนอ้ื ทเี่ พาะปลูก 5-100 ไร พวกท่ี 2 ประกอบดวยหมูบานที่ทเี นอื้ ทีเ่ พาะปลูก 101-500 ไร พวกท่ี 3 ประกอบดว ยหมบู านท่ีมีเนอ้ื ทีเ่ พาะปลูก > 500 ไร 4. สุมหมูบานตัวอยางตามพวกที่และกำหนดแบงจำนวนหมูบานตามสัดสวน ของแตล ะพวก 5. นับจดผูถือครองที่เพาะปลูก ทุเรียน เงาะ มังคุด ลองกอง ในหมูบาน ตวั อยา งโดยไมค ำนึงถงึ สถานที่ตงั้ บา นเรือน (ยึดแหลง ทเี่ พาะปลูกยนื ตนเปนหลัก) 6. สุม ครัวเรือนตวั อยา ง 7. สัมภาษณผ ถู ือครองตัวอยาง

8 3.1 การตรวจสอบตัวประมาณคา ปริมาณผลผลิตไมผลเอกภาพหลัง การสำรวจ 3.1.1 ออกสำรวจโดยสุมซ้ำยอยครัวเรือนตัวอยางเดิมท่ีสำรวจ ปริมาณผลผลิต หลังจากทราบผลวิเคราะหขอมูลปริมาณการผลิตเอกภาพแลว เพื่อติดตามสถานการณการผลิต และตรวจสอบตัวประมาณคาปริมาณผลผลิต โดยดำเนินการสำรวจซำ้ ในชว งสถานการณท่ีเปลยี่ นแปลงตามสภาพดินฟาอากาศ เชนอากาศหนาวจัด รอนจัด วาตภัย อุทกภัย และภัยอื่นๆ ที่สงผลใหผลผลิต เพิ่มข้ึนหรือลดลงจากท่ีสำรวจขอมูลมากอนหนา ตรวจสอบซ้ำอำเภอละ 2 ตำบลๆ ละ 2 หมูบ านๆ ละ 3 ครัวเรือน หลงั สำรวจขอมลู 3.1.2 ประชุมคณะทำงานสำรวจขอมูลไมผลเศรษฐกิจภาค ตะวันออก เพื่อปรับขอมูล เมื่อมีการเปล่ียนแปลงขอมูลจากการติดตาม สถานการณและตรวจสอบขอมลู ปริมาณผลผลิต 3.1.3 รายงานผูบริหารระดับกระทรวง กรม ผูวาราชการจังหวัด คณะกรรมการพัฒนาและบรหิ ารจัดการผลไม (Fruit Board) กระทรวงพาณิชย นำขอมูลไปบริหารจัดการผลผลิตเพื่อกระจายผลผลิตปองกันการกระจุกตัวของ ผลผลิตและหาตลาดทั้งภายในประเทศและตางประเทศ หนวยงานทเ่ี ก่ียวของท้ัง สวนราชการและภาคเอกชนใชป ระโยชนขอมูล