เศรซกิจการผลิดการตลาด ของกาแฟในสวนผลไม้ จ.รันทรยุรีแบะตราด

40 ตารางที่ 4.1 ลักษณะพน้ื ที่ปลกู และสภาพดินท่ปี ลกู กาแฟพันธโ์ุ รบัสต้ารว่ มกับผลไม้ของเกษตรกรในจังหวดั จันทบุรีและตราด รายการ จำนวน (ราย) ร้อยละ ลักษณะพนื้ ที่ปลกู กาแฟ พื้นท่ดี อน 16 69.57 พื้นท่รี าบ 7 30.43 รวม 23 100.00 สภาพดินทป่ี ลูกกาแฟ ดินรว่ น 9 39.13 ดินร่วนปนทราย 4 17.39 ดินทราย 2 8.69 ดินลูกรังปนทราย 2 8.69 ดินเหนียว 1 4.35 ดนิ ลกู รังปนหนิ 1 4.35 ดนิ ลูกรงั ปนทราย 1 4.35 ดนิ ร่วนปนลูกรงั 1 4.35 ดินรว่ นปนหิน 1 4.35 ดนิ ลูกรงั 1 4.35 รวม 23 100.00 ทม่ี า: จากการสำรวจ 1.2) วสั ดุพันธ์ุท่ีปลูก พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ปลกู กาแฟพันธ์ุโรบัสต้าเป็นต้นพันธุ์ จำนวน 21 ราย คิดเป็นร้อยละ 91.30 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุโรบสั ตา้ ทัง้ หมด และมบี างส่วนปลูกเป็นเมล็ดพันธ์ุ จำนวน 2 ราย คิดเปน็ รอ้ ยละ 8.70 ของเกษตรกรท่ีปลกู กาแฟพันธุโ์ รบัสต้าท้ังหมด เนื่องจากกาแฟเป็นพืชใหม่ สำหรับเกษตรกรในพ้ืนที่จังหวัดจันทบุรีและตราด เกษตรกรส่วนใหญ่จึงซ้ือต้นพันธ์ุมาปลูกเป็นหลัก (ตารางท่ี 4.2) ตารางท่ี 4.2 วัสดุพันธุท์ ี่ปลกู ของกาแฟพนั ธ์ุโรบสั ต้าร่วมกบั ผลไม้ของเกษตรกรในจังหวัดจันทบรุ ีและตราด รายการ จำนวน (ราย) ร้อยละ วัสดุพนั ธปุ์ ลกู ตน้ พนั ธุ์ 21 91.30 เมลด็ พันธุ์ 2 8.70 รวม 23 100.00 ท่ีมา: จากการสำรวจ

41 1.3) การได้รับน้ำ พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่มีพ้ืนท่ีปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าอยู่นอกเขต ชลประทาน จำนวน 21 ราย คิดเป็นร้อยละ 91.30 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าท้ังหมด และอยู่ในเขต ชลประทาน จำนวน 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 8.70 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าทั้งหมด ดังนั้นเกษตรกร จะต้องมีการบริหารจัดการน้ำให้เหมาะสม ควรมีพ้ืนที่ขุดสระน้ำหรือบ่อบาดาลเพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ในสวนและ รองรับสถานการณ์กรณีเกิดภัยแลง้ (ตารางท่ี 4.3) ตารางท่ี 4.3 การไดร้ ับน้ำของกาแฟพันธโุ์ รบัสต้าร่วมกับผลไม้ของเกษตรกรในจังหวัดจนั ทบรุ ีและตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ การไดร้ ับนำ้ นอกเขตชลประทาน 21 91.30 ในเขตชลประทาน 2 8.70 รวม 23 100.00 ที่มา: จากการสำรวจ 1.4) การปลูกกาแฟร่วมกับไม้ผล พบว่า เกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราดปลูกไม้ผลแบบ ผสมผสาน ส่วนใหญ่เลือกปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมร่วมกับทุเรียนมากที่สุด จำนวน 19 ราย คิดเป็นร้อยละ 55.88 ของเกษตรกรทป่ี ลูกกาแฟพันธโ์ุ รบัสตา้ ท้ังหมด เนื่องจากวิถีชีวติ ของเกษตรกรทำการเกษตรแบบผสมผสานอยู่แล้ว และในสวนทุเรียนมีพื้นที่วา่ งเพียงพอสำหรับปลูกกาแฟเสริมได้ง่าย สภาพสวนมีแดดรำไรเพราะทรงพุ่มของทุเรียน ไม่บดบังแสงแดด รองลงมาคือปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับมังคุด จำนวน 7 ราย คิดเป็นร้อยละ 20.59 และ ปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับเงาะ จำนวน 4 ราย คิดเป็นร้อยละ 11.77 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้า ทั้งหมด (ตารางที่ 4.4) ตารางที่ 4.4 ไมผ้ ลที่ปลูกรว่ มกบั กาแฟพันธโ์ุ รบัสต้าของเกษตรกรในจงั หวัดจนั ทบุรีและตราด รายการ จำนวน (ราย) ร้อยละ ไมผ้ ลทป่ี ลูกรว่ มกบั กาแฟ (ตอบได้มากกวา่ 1 ขอ้ ) ทเุ รียน 19 55.88 มังคดุ 7 20.59 เงาะ 4 11.77 ลองกอง 3 8.82 ลำไย 1 2.94 รวม 34 100.00 ทมี่ า: จากการสำรวจ 1.5) อายุต้นกาแฟ พบว่า เกษตรกรเพ่ิงเร่ิมปลูกกาแฟในสวนไม้ผลและยังไม่ได้รับผลผลิต โดยส่วนใหญต่ ้นกาแฟของเกษตรกรมอี ายุ 1 ปี จำนวน 9 ราย คิดเป็นร้อยละ 39.13 ของเกษตรกรท่ปี ลกู กาแฟ พันธุ์โรบสั ต้าท้ังหมด รองลงมาคือช่วงอายุ 2 – 3 ปี จำนวน 7 ราย คิดเป็นร้อยละ 30.44 และช่วงอายุ 7 – 10 ปี จำนวน 5 ราย คิดเป็นร้อยละ 21.73 ของเกษตรกรท่ีปลกู กาแฟพนั ธ์ุโรบสั ต้าทั้งหมด (ตารางที่ 4.5)

42 ตารางที่ 4.5 อายุต้นกาแฟพันธโ์ุ รบัสต้าของเกษตรกรในจังหวดั จนั ทบุรีและตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ อายตุ ้นกาแฟ ชว่ งก่อนให้ผลผลิต 16 69.57 อายุ 1 ปี 9 39.13 อายุ 2 - 3 ปี 7 30.44 ชว่ งให้ผลผลิตแลว้ 7 30.43 อายุ 4 - 6 ปี 2 8.70 อายุ 7 - 10 ปี 5 21.73 รวม 23 100.00 ทม่ี า: จากการสำรวจ 1.6) ระยะปลูกกาแฟและจำนวนต้นต่อไร่ พบว่า ส่วนใหญ่ปลูกในระยะห่าง 3 x 3 เมตร หรือไร่ละ 178 ต้น จำนวน 17 ราย คิดเป็นร้อยละ 73.91 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าทั้งหมด เนื่องจากกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าเม่ืออายุกาแฟมากขึ้นจะมีลำต้นค่อนข้างสูงประมาณ 3 - 6 เมตร ทางพุ่มใหญ่ หากปลูกต้นกาแฟในระยะชิดจนเกินไปจะทำให้เหลือพื้นที่น้อย ไม่สะดวกต่อการเก็บเกี่ยว การขนย้ายผลผลิต และการดูแลรักษาภายในสวน รองลงมาคือ ปลูกระยะห่าง 2 x 2 เมตร หรือไร่ละ 400 ต้น จำนวน 4 ราย คิดเป็นรอ้ ยละ 17.39 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุโรบสั ตา้ ท้ังหมด ส่งผลให้มีจำนวนต้นตอ่ ไร่เฉลี่ย 252 ตน้ ต่อ ไร่ (ตารางที่ 4.6) ตารางท่ี 4.6 ระยะปลูกและจำนวนตน้ ตอ่ ไร่ของกาแฟพันธ์ุโรบสั ต้าของเกษตรกรในจังหวดั จนั ทบรุ ีและตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ ระยะปลกู กาแฟ (เมตร x เมตร) และจำนวนตน้ ตอ่ ไร่ 2 x 2 หรือ 400 ต้นต่อไร่ 4 17.39 2.5 x 2.5 หรือ 256 ต้นตอ่ ไร่ 1 4.35 3 x 3 หรอื 178 ตน้ ตอ่ ไร่ 17 73.91 3.5 x 3.5 หรือ 131 ต้นตอ่ ไร่ 1 4.35 รวม 23 100.00 ท่ีมา: จากการสำรวจ 2) ปัญหาการผลิตและการตลาดของการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรใน จงั หวดั จันทบรุ แี ละตราด 2.1) ปญั หาดา้ นการผลิต พบว่า พบปญั หาในการจดั การเร่ืองโรคและแมลงมากท่ีสุด จำนวน 6 ราย คิดเป็นร้อยละ 50.00 ของเกษตรกรที่ประสบปัญหาด้านการผลิต โดยปัญหาท่ีพบ ได้แก่ หนอนเจาะลำ ต้นกาแฟ ส่งผลให้ลำต้น ก่ิง หรือผลผลิตเสียหาย รวมถึงพบปัญหาเพล้ียแป้ง ซ่ึงเป็นผลกระทบจากการฉีดพ่น สารเคมปี ้องกันกำจัดเพลี้ยแปง้ ในทุเรียน ทำให้แมลงย้ายมาทีต่ ้นกาแฟ ก่อใหก้ าแฟเกิดอาการใบเหลือง และยัง

43 พบปัญหาราสนิมท่ีทำให้ใบร่วงและกิ่งแห้งร่วมด้วย รองลงมาได้แก่ ปัญหาด้านแรงงานหายากในช่วงเก็บเกี่ยว ผลผลิต รวมถึงต้นทุนแรงงานในการเก็บเก่ียวผลผลิตกาแฟสูง จำนวน 4 ราย คิดเป็นร้อยละ 33.37 ของ เกษตรกรท่ีประสบปัญหาด้านการผลิต และมีเกษตรกรประสบปัญหาด้านแหล่งน้ำ จำนวน 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 16.67 ของเกษตรกรท่ีประสบปญั หาด้านการผลติ 2.2) ปัญหาด้านการตลาด พบว่า พบปัญหาราคาที่ได้รับอยู่ในระดับต่ำ จำนวน 4 ราย คดิ เป็นร้อยละ 80.00 ของเกษตรกรที่ประสบปัญหาด้านการตลาด เพราะเกษตรกรไม่สามารถกำหนดราคาขาย ได้เอง เกษตรกรจึงเป็นผ้ยู อมรับราคาจากผู้รับซื้อทุกราย รองลงมาคือประสบปัญหาเร่ืองแหล่งจำหน่ายอยู่ไกล จำนวน 1 ราย คิดเป็นร้อยละ 20.00 ของเกษตรกรท่ีประสบปญั หาด้านการตลาด (ตารางที่4.7) ตารางที่ 4.7 ปัญหาการผลติ และการตลาดของการผลิตกาแฟพันธุ์โรบสั ต้ารว่ มกับไม้ผลของเกษตรกร ในจังหวัดจนั ทบรุ แี ละตราด ปญั หา จำนวน (ราย) รอ้ ยละ ด้านการผลติ ดา้ นการจดั การเรื่องโรคและแมลง 6 50.00 ดา้ นแรงงาน 4 33.37 ดา้ นแหล่งนำ้ 2 16.67 รวม 12 100.00 ดา้ นการตลาด ดา้ นราคาทเ่ี กษตรกรไดร้ ับ 4 80.00 ดา้ นแหลง่ จำหนา่ ย 1 20.00 รวม 5 100.00 ท่ีมา: จากการสำรวจ 4.1.2 ลักษณะการผลิตรวมถึงปัญหาการผลิตและการตลาดของการผลิตกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจนั ทบูร) ร่วมกบั ไมผ้ ลของเกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราด 1) ลักษณะการผลิตกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรในจังหวัด จันทบุรีและตราด 1.1) ลักษณะพ้ืนท่ีปลูกและสภาพดินที่ปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ปลูกในพื้นท่ีดอน จำนวน 12 ราย คิดเป็นร้อยละ 80.00 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุ อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ท้ังหมด รองลงมาคือปลูกในพื้นที่ราบ จำนวน 3 ราย คิดเป็นร้อยละ 20.00 ของ เกษตรกรผู้ปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ท้ังหมด เน่ืองจากลักษณะทางภูมิศาสตร์ของเกษตรกรที่ ปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ในจังหวัดจันทบุรีและตราดโดนส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูงและเนินสูง สำหรับสภาพดินท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) พบว่า สภาพดินท่ีเกษตรกรส่วนใหญ่ปลูกกาแฟเป็น ดนิ ลูกรังปนดินดาน จำนวน 9 ราย คิดเป็นร้อยละ 60.00 ของเกษตรกรทป่ี ลกู กาแฟพันธ์ุอาราบกิ ้า (กาแฟจันทบูร)

44 ทั้งหมด รองลงมาคือดินร่วนปนทรายและดินลูกรังปนหิน จำนวน 2 รายเท่ากัน คิดเป็นร้อยละ 13.33 และ 13.33 ของเกษตรกรทีป่ ลูกกาแฟพนั ธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ท้ังหมด ตามลำดบั (ตารางท่ี 4.8) ตารางที่ 4.8 ลักษณะพน้ื ท่ปี ลูกและสภาพดนิ ท่ีปลกู กาแฟพนั ธุ์อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบรู )ร่วมกบั ผลไมข้ อง เกษตรกรในจังหวดั จันทบรุ ีและตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ ลกั ษณะพ้ืนท่ีปลูกกาแฟ พ้นื ท่ดี อน 12 80.00 พืน้ ทรี่ าบ 3 20.00 รวม 15 100.00 สภาพดนิ ทป่ี ลูกกาแฟ ดนิ ลกู รังปนดินดาน 9 60.00 ดนิ ลกู รงั ปนหนิ 2 13.33 ดนิ ร่วนปนหิน 2 13.33 ดนิ รว่ นปนลูกรัง 1 6.67 ดนิ เหนียว 1 6.67 รวม 15 100.00 ท่มี า: จากการสำรวจ 1.2) วัสดุพันธุ์ท่ีปลูก พบว่า เกษตรกรทุกรายปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) เป็นต้นพันธ์ุ จำนวน 15 ราย คิดเป็นร้อยละ 100 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ทั้งหมด เน่อื งจากเกษตรกรซือ้ ต้นพนั ธุม์ าจากบรษิ ัทเอกชนแหง่ เดียวกนั ทุกราย (ตารางท่ี 4.9) ตารางท่ี 4.9 วัสดุพันธ์ุท่ีปลูกของกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับผลไม้ของเกษตรกรใน จงั หวดั จันทบรุ ีและตราด รายการ จำนวน (ราย) ร้อยละ วัสดุพนั ธุ์ปลูก ต้นพนั ธ์ุ 15 100.00 รวม 15 100.00 ท่มี า: จากการสำรวจ 1.3) การได้รับน้ำ พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่มีพ้ืนที่ปลูกกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) อยู่นอกเขตชลประทาน จำนวน 9 ราย คิดเป็นร้อยละ 60.00 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟ จันทบูร) ทั้งหมด และอยู่ในเขตชลประทาน จำนวน 6 ราย คิดเป็นร้อยละ 40.00 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุ อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบูร) ทั้งหมด ดังนั้นเกษตรกรจะต้องมีการบรหิ ารจัดการน้ำให้เหมาะสม ควรมพี ้ืนท่ีขุดสระน้ำ หรือบ่อบาดาลเพื่อกกั เก็บนำ้ ไวใ้ ช้ในสวนและรองรับสถานการณก์ รณีเกิดภัยแลง้ (ตารางท่ี 4.10)

45 ตารางที่ 4.10 การไดร้ ับน้ำของกาแฟพนั ธ์ุอาราบกิ ้า (กาแฟจันทบูร) รว่ มกบั ผลไมข้ องเกษตรกรในจังหวดั จันทบรุ ีและตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ การได้รับน้ำ นอกเขตชลประทาน 9 60.00 ในเขตชลประทาน 6 40.00 รวม 15 100.00 ทีม่ า: จากการสำรวจ 1.4) การปลูกกาแฟร่วมกับไม้ผล พบว่า เกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราดปลูกไม้ผลแบบ ผสมผสาน ส่วนใหญ่เลือกปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมร่วมกับทุเรียนมากท่ีสุด จำนวน 12 ราย คิดเป็นร้อยละ 50.00 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ทั้งหมด เนื่องจากเกษตรกรทำการเกษตรแบบ ผสมผสานอยแู่ ล้ว และในสวนทุเรียนมีพ้ืนทว่ี ่างสำหรับปลูกกาแฟเสริมได้ สภาพแวดล้อมเหมาะสมสำหรับปลูก กาแฟเพราะมีแสงแดดส่องมายังต้นกาแฟได้ รองลงมาคือปลูก รองลงมาคือปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟ จันทบูร) ร่วมกับลองกอง จำนวน 8 ราย คิดเป็นร้อยละ 33.33 และปลูกกาแฟร่วมกับมังคุด จำนวน 2 ราย คดิ เปน็ ร้อยละ 8.33 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพนั ธุ์อาราบกิ ้า (กาแฟจันทบูร) ท้งั หมด (ตารางท่ี 4.11) ตารางที่ 4.11 ไม้ผลท่ีปลูกร่วมกับกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ของเกษตรกรในจังหวัดจันทบุรี และตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ ไม้ผลทปี่ ลูกร่วมกับกาแฟ (ตอบได้มากกวา่ 1 ขอ้ ) ทุเรียน 12 50.00 ลองกอง 8 33.33 มงั คุด 2 8.33 เงาะ 1 4.17 ลำไย 1 4.17 รวม 24 100.00 ท่ีมา: จากการสำรวจ 1.5) อายุต้นกาแฟ พบว่า เกษตรกรเพิ่งเร่ิมปลูกกาแฟในสวนไม้ผลและยังไม่ได้รับผลผลิต โดยส่วนใหญต่ ้นกาแฟของเกษตรกรมีอายุ 1 ปี จำนวน 9 ราย คดิ เป็นร้อยละ 60.00 ของเกษตรกรท่ปี ลูกกาแฟ พันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ท้ังหมด รองลงมาคือช่วงอายุ 2 – 3 ปี จำนวน 5 ราย คิดเป็นร้อยละ 33.33 และช่วงอายุ 4 – 6 ปี จำนวน 1 ราย คิดเป็นร้อยละ 6.67 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟ จันทบูร) ท้ังหมด เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญ่เพ่ิงเร่ิมปลูกกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ทำให้การวิจัย ครัง้ นม้ี เี กษตรกรตวั อย่างทม่ี ีผลผลิตแลว้ เพียง 1 รายเท่านนั้ (ตารางท่ี 4.12)

46 ตารางที่ 4.12 อายตุ น้ กาแฟพนั ธุ์อาราบิก้า (กาแฟจนั ทบูร) ของเกษตรกรในจงั หวดั จันทบุรีและตราด รายการ จำนวน (ราย) รอ้ ยละ อายตุ น้ กาแฟ ช่วงกอ่ นให้ผลผลติ 14 93.33 อายุ 1 ปี 9 60.00 อายุ 2 - 3 ปี 5 33.33 ช่วงให้ผลผลติ แล้ว 1 6.67 อายุ 4 - 6 ปี 1 6.67 รวม 15 100.00 ทม่ี า: จากการสำรวจ 1.6) ระยะปลูกกาแฟและจำนวนต้นต่อไร่ พบว่า ส่วนใหญ่ปลูกในระยะห่าง 2 x 2 เมตร หรือไร่ละ 400 ต้น จำนวน 14 ราย คิดเป็นรอ้ ยละ 93.33 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิกา้ (กาแฟจันท บูร) ท้ังหมด เนื่องจากกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ลักษณะต้นและทรงพุ่มค่อนข้างเล็ก เกษตรกรจึงนิยม ปลูกในระยะหา่ งค่อนข้างถ่ี รองลงมาคือ ปลูกระยะหา่ ง 2.5 x 2.5 เมตร หรือไร่ละ 256 ต้น จำนวน 1 ราย คิด เป็นร้อยละ 6.67 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ทั้งหมด ส่งผลให้มีจำนวนต้นต่อไร่ เฉลย่ี 393 ตน้ ตอ่ ไร่ (ตารางท่ี 4.13) ตารางท่ี 4.13 ระยะปลูกและจำนวนต้นต่อไร่ของกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ของเกษตรกร ในจังหวัดจนั ทบุรีและตราด รายการ จำนวน (ราย) ร้อยละ ระยะปลูกกาแฟ (เมตร x เมตร) และจำนวนต้นตอ่ ไร่ 2 x 2 หรอื 400 ต้นตอ่ ไร่ 14 93.33 2.5 x 2.5 หรอื 256 ต้นต่อไร่ 1 6.67 รวม 15 100.00 ทีม่ า: จากการสำรวจ 2) ปัญหาการผลิตของกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรใน จังหวดั จนั ทบรุ ีและตราด พบว่า พบปัญหาในการจัดการเร่ืองโรคและแมลงมากที่สุด จำนวน 6 ราย คิดเป็นร้อยละ 50.00 ของเกษตรกรที่ประสบปัญหาดา้ นการผลิต โดยปัญหาที่พบ ได้แก่ หนอนเจาะลำต้นกาแฟ ทำให้ตน้ กาแฟ เสียหาย และโรคราสนิม ส่งผลให้ใบรว่ งและก่ิงแห้ง รองลงมาได้แก่ ปัญหาด้านแรงงานหายากในช่วงเก็บเกี่ยว ผลผลิต ค่าแรงงานค่อนข้างสูงในช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต จำนวน 4 ราย คิดเป็นร้อยละ 27.27 ของเกษตรกรท่ี ประสบปัญหาด้านการผลิต และมีเกษตรกรประสบปัญหาด้านแหล่งน้ำ จำนวน 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 18.18 ของ เกษตรกรทปี่ ระสบปัญหาดา้ นการผลติ (ตารางที่ 4.14)

47 ตารางท่ี 4.14 ปัญหาการผลิตของกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลของเกษตรกร ในจงั หวัดจนั ทบรุ ีและตราด ปัญหา จำนวน (ราย) ร้อยละ ดา้ นการผลิต ด้านการจัดการเรื่องโรคและแมลง 6 50.00 ดา้ นแรงงาน 4 33.37 ดา้ นแหลง่ นำ้ 2 16.67 รวม 12 100.00 ท่มี า: จากการสำรวจ 4.2 ต้นทนุ และผลตอบแทนในการผลติ กาแฟรว่ มกับไม้ผลตามช่วงอายกุ าแฟ ในจงั หวัดจนั ทบุรแี ละตราด 4.2.1 ตน้ ทุนและผลตอบแทนในการปลกู กาแฟพันธุ์โรบสั ต้าและพันธุ์อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบรู ) รว่ มกบั ไม้ผล อายุกาแฟ 1 ปี ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าร่วมกับไม้ผลในช่วงก่อนให้ผลผลิต อายุกาแฟ 1 ปี มีต้นทุน รวมเฉลี่ยไร่ละ 11,806.83 บาท แบ่งเป็น ต้นทุนผันแปรเฉล่ียไร่ละ 10,844.12 บาท หรือร้อยละ 91.85 ของ ต้นทุนทง้ั หมด และต้นทนุ คงทเี่ ฉล่ียไร่ละ 962.71 บาท คิดเป็นร้อยละ 8.15 ของตน้ ทนุ ท้งั หมด ต้นทุนสว่ นใหญ่ เป็นค่าพันธ์ุเฉลี่ยไร่ละ 4,106.85 บาท คิดเป็นร้อยละ 34.78 ของต้นทุนทั้งหมด รองลงมาคือค่าแรงงานในการ ดูแลรักษา และค่าปุ๋ย เฉลี่ยไร่ละ 3,209.83 บาท และ 1,332.55 บาท คิดเป็นร้อยละ 27.19 และ 11.29 ของ ต้นทุนท้ังหมด ตามลำดับ เมื่อพจิ ารณาตน้ ทุนเงนิ สดและต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่า สว่ นใหญ่เปน็ ตน้ ทุนเงินสด เฉลี่ยไร่ละ 6,472.88 บาท คิดเป็นร้อยละ 54.82 ของต้นทุนทั้งหมด และเป็นต้นทุนไม่เป็นเงินสดเฉล่ียไร่ละ 5,333.95 บาท คดิ เป็นร้อยละ 45.18 ของตน้ ทนุ ท้ังหมด (ตารางท่ี 4.15) ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลในช่วงก่อนให้ผลผลิต อายุ กาแฟ 1 ปี มีต้นทุนรวมเฉลี่ยไร่ละ 21,787.84 บาท แบ่งเป็น ต้นทุนผันแปรเฉลี่ยไร่ละ 20,823.74 บาท หรือ ร้อยละ 95.58 ของต้นทุนท้ังหมด และต้นทุนคงที่เฉลี่ยไร่ละ 964.10 บาท คิดเป็นร้อยละ 4.42 ของต้นทุน ทั้งหมด ต้นทุนส่วนใหญ่เป็นค่าพันธุ์เฉลี่ยไร่ละ 13,441.60 บาท คิดเป็นร้อยละ 61.69 ของต้นทุนทั้งหมด รองลงมาคือค่าปุ๋ย และค่าแรงงานในการดูแลรักษา เฉลี่ยไร่ละ 2,246.71 บาท และ 1,471.08 บาท คิดเป็น ร้อยละ 10.31 และ 6.75 ของต้นทุนท้ังหมด ตามลำดับ เม่ือพิจารณาต้นทุนเงินสดและต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่า ส่วนใหญ่เป็นต้นทุนเงินสด เฉลี่ยไร่ละ 18,446.27 บาท คิดเป็นร้อยละ 84.66 ของต้นทุนทั้งหมด และ เปน็ ต้นทนุ ไมเ่ ปน็ เงินสดเฉล่ียไร่ละ 3,341.57 บาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 15.34 ของต้นทุนทั้งหมด (ตารางที่ 4.16)

48 ตารางท่ี 4.15 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนการผลิตกาแฟพันธ์โุ รบสั ต้ารว่ มกับไม้ผล อายุกาแฟ 1 ปี หน่วย: บาท/ไร่ รายการ ตน้ ทนุ การผลิตกาแฟโรบสั ต้า ร้อยละของ เงนิ สด ไมเ่ ป็นเงินสด รวม ตน้ ทุนรวมตอ่ ไร่ 1.ต้นทุนผนั แปร 6,472.88 4,371.24 10,844.12 91.85 1.1 คา่ แรงงาน 185.19 3,431.14 3,616.33 30.63 ปลูก 51.85 354.65 406.50 3.44 การดูแลรักษา 133.34 3,076.49 3,209.83 27.19 การเกบ็ เกีย่ วผลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 1.2 คา่ วสั ดุ 5,871.31 658.91 6,530.22 55.31 ค่าพันธุ์ 3,789.39 317.46 4,106.85 34.78 ค่าปยุ๋ 1,273.29 59.26 1,332.55 11.29 คา่ สารปราบศัตรูพชื และวัชพชื 0.00 27.78 27.78 0.24 คา่ สารอืน่ ๆ และวัสดปุ รับปรุงดิน 100.63 3.96 104.59 0.89 คา่ น้ำมนั เชือ้ เพลิงและหล่อลืน่ ไฟฟา้ 695.81 0.00 695.81 5.89 ค่าวสั ดุการเกษตรและวัสดสุ ิ้นเปลอื ง 11.85 217.45 229.30 1.94 ค่าซอ่ มแซมอปุ กรณก์ ารเกษตร 0.34 33.00 33.34 0.28 1.3 คา่ เสียโอกาสเงนิ ลงทนุ 416.38 281.19 697.57 5.91 2.ตน้ ทุนคงท่ี 0.00 962.71 962.71 8.15 2.1 คา่ เช่าทด่ี ิน 0.00 455.43 455.43 3.86 2.2 ค่าเสือ่ มอุปกรณ์การเกษตร 0.00 353.56 353.56 2.99 2.3 คา่ เสยี โอกาสเงนิ ลงทนุ อปุ กรณ์ 0.00 153.72 153.72 1.30 การเกษตร 2.4 เฉลี่ยต้นทุนกอ่ นใหผ้ ลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 3.ตน้ ทนุ รวมต่อไร่ 6,472.88 5,333.95 11,806.83 100.00 4.ต้นทนุ รวมต่อกิโลกรมั (บาท) - - 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กิโลกรมั ) - - 6.ราคาทเ่ี กษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรัม) - - 7.ผลตอบแทนต่อไร่ 0.00 0.00 8.ผลตอบแทนสทุ ธิต่อไร่ -6,472.88 -5,333.95 -11,806.83 9.ผลตอบแทนสุทธติ อ่ กโิ ลกรัม (บาท) - - ท่ีมา: จากการสำรวจ

49 ตารางท่ี 4.16 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตการแฟพนั ธ์ุอาราบิกา้ ร่วมกับไม้ผล อายกุ าแฟ 1 ปี หน่วย: บาท/ไร่ รายการ ตน้ ทนุ การผลติ กาแฟอาราบกิ า้ รอ้ ยละของ เงนิ สด ไมเ่ ปน็ เงินสด รวม ต้นทนุ รวมตอ่ ไร่ 1.ตน้ ทนุ ผันแปร 18,168.49 2,655.25 20,823.74 95.58 1.1 ค่าแรงงาน 224.72 1,839.79 2,064.51 9.48 ปลูก 155.17 438.26 593.43 2.73 การดูแลรกั ษา 69.55 1,401.53 1,471.08 6.75 การเก็บเกีย่ วผลผลติ 0.00 0.00 0.00 0.00 1.2 คา่ วสั ดุ 16,775.04 644.66 17,419.70 79.95 ค่าพนั ธุ์ 13,441.60 0.00 13,441.60 61.69 คา่ ปุย๋ 2,246.71 0.00 2,246.71 10.31 ค่าสารปราบศัตรูพืชและวัชพืช 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าสารอืน่ ๆ และวสั ดุปรบั ปรงุ ดนิ 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ นำ้ มนั เชอ้ื เพลงิ และหล่อลน่ื ไฟฟา้ 1,026.130 0.00 1,026.13 4.71 ค่าวัสดกุ ารเกษตรและวัสดสุ น้ิ เปลอื ง 0.00 605.13 605.13 2.78 คา่ ซ่อมแซมอปุ กรณก์ ารเกษตร 60.60 39.53 100.13 0.46 1.3 ค่าเสียโอกาสเงินลงทุน 1,168.73 170.80 1,339.53 6.15 2.ตน้ ทนุ คงที่ 277.78 686.32 964.10 4.42 2.1 คา่ เชา่ ที่ดิน/คา่ เสียโอกาสใชท้ ่ดี ิน 277.78 243.73 521.51 2.39 2.2 ค่าเสือ่ มอุปกรณ์การเกษตร 0.00 304.44 304.44 1.40 2.3 คา่ เสียโอกาสเงนิ ลงทุนอุปกรณ์ 0.00 138.15 138.15 0.63 การเกษตร 2.4 เฉลี่ยตน้ ทนุ กอ่ นให้ผลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 3.ตน้ ทนุ รวมต่อไร่ 18,446.27 3,341.57 21,787.84 100.00 4.ต้นทนุ รวมต่อกิโลกรัม (บาท) - 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) - 6.ราคาทเี่ กษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรัม) - 7.ผลตอบแทนต่อไร่ 0.00 8.ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ -18,446.27 -3,341.57 -21,787.84 9.ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ กโิ ลกรัม (บาท) - ทมี่ า: จากการสำรวจ

50 เมื่อเปรียบเทียบต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าและพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับ ไม้ผล อายุกาแฟ 1 ปี พบว่า ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีต้นทุนรวมเฉล่ียต่อไร่ มากกว่ากาแฟพันธุ์โรบัสต้า ไร่ละ 9,981.01 บาท โดยต้นทุนที่แตกต่างกันมากที่สุด คือ ต้นทุนค่าพันธุ์ ด้านกาแฟอาราบิกา้ (กาแฟจันทบูร) มีตน้ ทุนคา่ พันธ์ุเฉล่ยี ไรล่ ะ 13,441.60 บาท ส่วนกาแฟโรบสั ต้ามีตน้ ทุนค่า พันธุ์เฉลี่ยไร่ละ 4,106.85 บาท เน่ืองจากผู้ปลูกกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ซื้อต้นพันธ์ุในราคาแพงกว่า และปลูกกาแฟมีจำนวนต้นต่อไร่มากกว่า ทำให้จำนวนต้นต่อไร่ค่อนข้างมาก เพราะลักษณะต้นกาแฟเป็นพุ่ม เต้ียและทรงต้นเล็กกว่าสายพันธุ์โรบัสต้า โดยเกษตรกรซื้อต้นพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) เฉล่ียต้นละ 35 บาท ปลูกกาแฟเฉล่ีย 393 ต้นต่อไร่ ขณะที่เกษตรกรผู้ปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าซื้อต้นพันธ์ุในราคาเฉลี่ยต้นละ 18.84 บาท ปลูกกาแฟเฉลี่ย 252 ต้นต่อไร่ รองลงมาคือต้นทุนค่าแรงงานดูแลรักษา โดยกาแฟโรบัสต้าจะมี ต้นทุนคา่ แรงงานการดูแลรักษาเฉล่ียไร่ละ 3,209.82 บาท ต้นทุนค่าแรงงานการดูแลรักษาของกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจนั ทบูร) เฉล่ียไร่ละ 1,471.08 บาท โดยต้นทนุ คา่ แรงงานการดูแลรกั ษาของการปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้า ส่วนใหญ่คือต้นทุนไม่เป็นเงินสดจากการท่ีเกษตรกรใช้แรงงานตนเองและในครัวเรือนในขั้นตอนการ ใส่ปุ๋ยท่ี บอ่ ยครั้งกวา่ เกษตรกรผู้ปลกู กาแฟอาราบิกา้ (กาแฟจันทบูร) ผลตอบแทนสุทธิตอ่ ไร่ พบว่า การปลูกกาแฟท้ัง 2 สายพันธ์ุ อยู่ในช่วงอายุกาแฟ 1 ปี ซ่ึงยังไม่มี ผลผลิต หากรวมต้นทุนทเี่ ป็นเงินสดและไม่เป็นเงินสดแล้วทำให้เกษตรกรผู้ปลูกกาแฟมีผลตอบแทนติดลบหรือ ขาดทุนเทา่ กับต้นทุนรวมเฉลยี่ ตอ่ ไรข่ องแตล่ ะสายพันธุ์ (ตารางที่ 4.17)

51 ตารางท่ี 4.17 เปรียบเทียบต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าและพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟ จันทบูร) รว่ มกับไม้ผล อายุกาแฟ 1 ปี หนว่ ย: บาท/ไร่ รายการ โรบสั ต้า รอ้ ยละของ อาราบิกา้ รอ้ ยละของ ต้นทุนรวมต่อไร่ ตน้ ทุนรวมต่อไร่ 1.ตน้ ทุนผนั แปร 10,844.12 91.85 20,823.74 95.58 1.1 ค่าแรงงาน 3,616.33 30.63 2,064.51 9.48 ปลกู 406.50 3.44 593.43 2.73 การดูแลรกั ษา 3,209.83 27.19 1,471.08 6.75 การเกบ็ เก่ียวผลผลติ 0.00 0.00 0.00 0.00 1.2 คา่ วัสดุ 6,530.22 55.31 17,419.70 79.95 คา่ พนั ธุ์ 4,106.85 34.78 13,441.60 61.69 คา่ ปุย๋ 1,332.55 11.29 2,246.71 10.31 คา่ สารปราบศัตรพู ืชและวัชพืช 27.78 0.24 0.00 0.00 คา่ สารอน่ื ๆ และวสั ดุปรับปรุงดนิ 104.59 0.89 0.00 0.00 ค่าน้ำมนั เชอ้ื เพลิงและหล่อล่นื ไฟฟา้ 695.81 5.89 1,026.13 4.71 คา่ วัสดุการเกษตรและวัสดสุ ้ินเปลือง 229.30 1.94 605.13 2.78 คา่ ซอ่ มแซมอปุ กรณ์การเกษตร 33.34 0.28 100.13 0.46 1.3 ค่าเสียโอกาสเงินลงทุน 697.57 5.91 1,339.53 6.15 2.ตน้ ทุนคงที่ 962.71 8.15 964.10 4.42 2.1 คา่ เชา่ ที่ดนิ /คา่ เสียโอกาสใชท้ ด่ี นิ 455.43 3.56 521.51 2.39 2.2 คา่ เสอ่ื มอุปกรณก์ ารเกษตร 353.56 2.99 304.44 1.40 2.3 คา่ เสยี โอกาสเงินลงทนุ อุปกรณ์ 153.72 1.30 138.15 0.63 การเกษตร 2.4 เฉลี่ยต้นทุนกอ่ นใหผ้ ลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 3.ตน้ ทนุ รวมต่อไร่ 11,806.83 100.00 21,787.84 100.00 4.ต้นทุนรวมต่อกโิ ลกรมั (บาท) - - 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กิโลกรมั ) -- 6.ราคาท่เี กษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรมั ) - -- 7.ผลตอบแทนตอ่ ไร่ 0.00 0.00 8.ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ ไร่ -11,806.83 -21,787.84 9.ผลตอบแทนสทุ ธิต่อกิโลกรัม (บาท) - ท่ีมา: จากการสำรวจ

52 4.2.2 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลติ กาแฟพนั ธ์ุโรบสั ต้าและพนั ธอุ์ าราบิกา้ (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผล อายุกาแฟ 2 - 3 ปี ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับไม้ผลในช่วงก่อนให้ผลผลิต ช่วงอายุกาแฟ 2 - 3 ปี มีต้นทุนรวมเฉล่ียไร่ละ 3,265.11 บาท แบ่งเป็นต้นทุนผันแปรเฉลี่ยไร่ละ 2,798.67 บาท หรือร้อยละ 85.71 ของต้นทุนทั้งหมด และต้นทุนคงที่เฉล่ียไร่ละ 466.44 บาท คิดเป็นร้อยละ 14.29 ของต้นทุนทั้งหมด โดยต้นทุนส่วนใหญ่เป็นค่าแรงงานในการดูแลรักษา เฉลี่ยไร่ละ 1,535.01 บาท คิดเป็นร้อยละ 47.01 ของต้นทุนท้ังหมด รองลงมาคือค่าปุ๋ย และค่าน้ำมันเชื้อเพลิง น้ำมันหล่อลื่น และไฟฟ้า เฉลี่ยไร่ละ 587.72 และ 399.15 บาท คิดเป็นร้อยละ 18.00 และ 12.22 ของต้นทุนทั้งหมด ตามลำดับ เมื่อพิจารณาต้นทุนเงินสด และต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่า ส่วนใหญ่เป็นต้นทุนไม่เป็นเงินสด เฉลี่ยไร่ละ 2,039.43 บาท คิดเป็นร้อยละ 62.46 ของต้นทุนทั้งหมด และเป็นต้นทุนเงินสดเฉลี่ยไร่ละ 1,225.68 บาท คิดเป็นร้อยละ 37.54 ของต้นทุน ทง้ั หมด (ตารางท่ี 4.18) ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผล ก่อนให้ผลผลิต ช่วงอายุ กาแฟ 2 - 3 ปี มีต้นทุนรวมเฉลี่ยไร่ละ 3,716.36 บาท แบ่งเป็นต้นทุนผันแปรเฉลี่ยไร่ละ 3,045.78 บาท คิด เป็นร้อยละ 81.96 ของต้นทุนทั้งหมด และต้นทุนคงท่ีเฉลี่ยไร่ละ 670.58 บาท คิดเป็นร้อยละ 18.04 ของ ต้นทุนท้ังหมด โดยต้นทุนส่วนใหญ่เป็น ค่าแรงงานในการดูแลรักษา เฉล่ียไร่ละ 1,561.32 บาท คิดเป็นร้อยละ 42.01 ของต้นทุนทั้งหมด รองลงมาคือค่าปุ๋ย และค่าเช่าท่ีดิน/ค่าเสียโอกาสใช้ท่ีดิน เฉลี่ยไร่ละ 696.49 บาท และ 474.20 บาท คิดเป็นรอ้ ยละ 18.74 และ 12.76 ของต้นทุนทงั้ หมด ตามลำดับ เม่ือพิจารณาต้นทุนเงินสด และต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่า ส่วนใหญ่เป็นต้นทุนไม่เป็นเงินสด เฉลี่ยไร่ละ 2,158.61 บาท คิดเป็นร้อยละ 58.08 และเปน็ ตน้ ทุนเงินสดเฉล่ียไร่ละ 1,557.75 บาท คิดเป็นร้อยละ 41.92 (ตารางท่ี 4.19)

53 ตารางที่ 4.18 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตการแฟพันธุโ์ รบสั ต้าร่วมกับไม้ผล อายุกาแฟ 2 - 3 ปี หน่วย: บาท/ไร่ รายการ ต้นทนุ การผลติ กาแฟโรบัสต้า ร้อยละของต้นทนุ เงินสด ไม่เป็นเงนิ สด รวม รวมตอ่ ไร่ 1.ต้นทุนผันแปร 1,225.68 1,572.99 2,798.67 85.71 1.1 ค่าแรงงาน 122.48 1,412.53 1,535.01 47.01 ปลกู 0.00 0.00 0.00 0.00 การดแู ลรักษา 122.48 1,412.53 1,535.01 47.01 การเกบ็ เก่ยี วผลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 1.2 คา่ วัสดุ 1,024.36 59.28 1,083.64 33.19 ค่าพันธ์ุ 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ปุ๋ย 537.42 50.30 587.72 18.00 ค่าสารปราบศัตรพู ชื และวัชพืช 53.50 0.00 53.50 1.64 คา่ สารอน่ื ๆ และวสั ดุปรบั ปรุงดิน 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ น้ำมันเชื้อเพลงิ และหล่อล่ืน ไฟฟา้ 399.15 0.00 399.15 12.22 ค่าวัสดกุ ารเกษตรและวัสดุสิ้นเปลอื ง 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าซอ่ มแซมอุปกรณก์ ารเกษตร 34.29 8.98 43.27 1.33 1.3 ค่าเสยี โอกาสเงนิ ลงทุน 78.84 101.18 180.02 5.51 2.ต้นทุนคงที่ 0.00 466.44 466.44 14.29 2.1 ค่าเชา่ ท่ดี ิน/ค่าเสยี โอกาสใช้ทด่ี ิน 0.00 223.76 223.76 6.85 2.2 คา่ เสื่อมอุปกรณก์ ารเกษตร 0.00 170.92 170.92 5.24 2.3 ค่าเสียโอกาสเงนิ ลงทุนอุปกรณ์การเกษตร 0.00 71.76 71.76 2.20 2.4 เฉล่ียต้นทุนกอ่ นใหผ้ ลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 3.ต้นทนุ รวมต่อไร่ 1,225.68 2,039.43 3,265.11 100.00 4.ตน้ ทนุ รวมต่อกโิ ลกรัม (บาท) - 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กโิ ลกรัม) - 6.ราคาทเี่ กษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรมั ) - 7.ผลตอบแทนตอ่ ไร่ 0.00 8.ผลตอบแทนสุทธติ ่อไร่ -1,225.68 -2,039.43 -3,265.11 9.ผลตอบแทนสทุ ธิต่อกโิ ลกรัม (บาท) - ที่มา: จากการสำรวจ

54 ตารางท่ี 4.19 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนการผลิตการแฟพันธ์ุอาราบิกา้ รว่ มกบั ไม้ผล อายุกาแฟ 2 - 3 ปี หนว่ ย: บาท/ไร่ รายการ ต้นทนุ การผลติ กาแฟอาราบกิ า้ รอ้ ยละของ เงนิ สด ไมเ่ ปน็ เงนิ สด รวม ตน้ ทุนรวมตอ่ ไร่ 1.ตน้ ทนุ ผันแปร 1,557.75 1,488.03 3,045.78 81.96 1.1 ค่าแรงงาน 238.50 1,322.82 1,561.32 42.01 ปลูก 0.00 0.00 0.00 0.00 การดแู ลรกั ษา 238.50 1,322.82 1,561.32 42.01 การเก็บเกย่ี วผลผลติ 0.00 0.00 0.00 0.00 1.2 ค่าวสั ดุ 1,219.04 69.49 1,288.53 34.68 ค่าพันธ์ุ 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ป๋ยุ 658.99 37.50 696.49 18.74 ค่าสารปราบศัตรูพชื และวัชพชื 22.50 0.00 22.50 0.61 ค่าสารอืน่ ๆ และวัสดุปรับปรงุ ดิน 87.50 0.00 87.50 2.36 คา่ นำ้ มันเช้อื เพลิงและหลอ่ ล่นื ไฟฟ้า 450.05 0.00 450.05 12.11 ค่าวัสดุการเกษตรและวัสดสุ ้นิ เปลือง 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าซ่อมแซมอปุ กรณก์ ารเกษตร 0.00 31.99 31.99 0.86 1.3 คา่ เสยี โอกาสเงนิ ลงทนุ 100.21 95.72 195.93 5.27 2.ตน้ ทุนคงที่ 0.00 670.58 670.58 18.04 2.1 ค่าเช่าที่ดนิ /ค่าเสยี โอกาสใช้ท่ีดนิ 0.00 474.20 474.20 12.76 2.2 ค่าเสอื่ มอุปกรณก์ ารเกษตร 0.00 139.82 139.82 3.76 2.3 ค่าเสียโอกาสเงินลงทุนอปุ กรณก์ ารเกษตร 0.00 56.56 56.56 1.52 2.4 เฉล่ียต้นทนุ กอ่ นใหผ้ ลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 3.ต้นทนุ รวมต่อไร่ 1,557.75 2,158.61 3,716.36 100.00 4.ต้นทุนรวมต่อกโิ ลกรัม (บาท) - 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) - 6.ราคาท่ีเกษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรัม) - 7.ผลตอบแทนตอ่ ไร่ 0.00 8.ผลตอบแทนสทุ ธิตอ่ ไร่ -1,557.75 -2,158.61 -3,716.36 9.ผลตอบแทนสทุ ธิต่อกโิ ลกรัม (บาท) - ทม่ี า: จากการสำรวจ

55 เมื่อเปรียบเทียบต้นทุนการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าและพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ ผล ก่อนให้ผลผลิตช่วงอายุกาแฟ 2 - 3 ปี พบว่า ต้นทุนการผลิตกาแฟโรบัสต้าและต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์ อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีต้นทุนรวมเฉล่ียต่อไร่แตกต่างกันไม่มากนัก ต่างกันเฉล่ียไร่ละ 451.26 บาท ซึ่งการ ผลิตกาแฟพนั ธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มตี ้นทุนรวมเฉลีย่ ต่อไรม่ ากกวา่ การผลติ กาแฟพนั ธ์ุโรบสั ต้า โดยต้นทุนที่ แตกต่างกันมากท่ีสุด คือ ต้นทุนค่าเสียโอกาสใช้ท่ีดิน ด้านกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีต้นทุนค่าเสียโอกาส ใช้ท่ีดินเฉล่ียไร่ละ 474.21 บาท ส่วนกาแฟโรบัสต้ามีต้นทุนค่าเสียโอกาสใช้ท่ีดินเฉลี่ยไร่ละ 223.77 บาท เน่ืองจาก เกษตรกรผู้ปลูกกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ส่วนใหญ่อยู่ในเขตพ้ืนท่ีจังหวัดจันทบุรี และทำการเกษตรแบบ ผสมผสาน มีการประเมินค่าเช่าที่ดินค่อนข้างสูงกว่าพื้นท่ีจังหวัดตราด ต้นทุนที่ต่างกันรองลงมาคือ ต้นทุนค่า ปุ๋ย ด้านกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีต้นทุนค่าปุ๋ย 696.49 บาท ส่วนกาแฟโรบัสต้ามีต้นทุนค่าปุ๋ย 587.72 บาท เนอ่ื งจากเกษตรกรผ้ปู ลูกอาราบิก้าใสป่ ๋ยุ เคมีในปรมิ าณทม่ี ากกวา่ เกษตรกรผูป้ ลูกกาแฟโรบสั ตา้ ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ พบว่า การปลูกกาแฟทั้ง 2 สายพันธ์ุในช่วงอายุกาแฟ 2 - 3 ปี ซ่ึงยังไม่ได้ รับผลผลิต ทำให้เกษตรกรผู้ปลูกกาแฟมีผลตอบแทนติดลบหรือขาดทุนเท่ากับต้นทุนรวมเฉล่ียต่อไร่ของแต่ละ สายพันธุ์ (ตารางที่ 4.20)

56 ตารางท่ี 4.20 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าและพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผล ชว่ งอายกุ าแฟ 2 - 3 ปี หน่วย: บาท/ไร่ รายการ โรบสั ต้า ร้อยละของ อาราบกิ า้ รอ้ ยละของ ตน้ ทุนรวมตอ่ ไร่ ตน้ ทุนรวมต่อไร่ 1.ต้นทุนผันแปร 2,798.67 85.71 3,045.78 81.96 1.1 คา่ แรงงาน 1,535.01 47.01 1,561.32 42.01 ปลูก 0.00 0.00 0.00 0.00 การดูแลรกั ษา 1,535.01 47.01 1,561.32 42.01 การเก็บเกย่ี วผลผลิต 0.00 0.00 0.00 0.00 1.2 ค่าวัสดุ 1,083.64 33.19 1,288.53 34.68 ค่าพนั ธุ์ 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าปยุ๋ 587.72 18.00 696.49 18.74 ค่าสารปราบศตั รพู ืชและวชั พชื 53.50 1.64 22.50 0.61 คา่ สารอน่ื ๆ และวสั ดุปรับปรุงดิน 0.00 0.00 87.50 2.36 ค่าน้ำมนั เชื้อเพลิงและหล่อล่นื ไฟฟา้ 399.15 12.22 450.05 12.11 คา่ วสั ดกุ ารเกษตรและวัสดุสิ้นเปลอื ง 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ซอ่ มแซมอปุ กรณก์ ารเกษตร 43.27 1.33 31.99 0.86 1.3 ค่าเสียโอกาสเงนิ ลงทนุ 180.02 5.51 195.93 5.27 2.ตน้ ทนุ คงท่ี 466.44 14.29 670.58 18.04 2.1 คา่ เชา่ ท่ดี นิ /ค่าเสยี โอกาสใชท้ ด่ี ิน 223.76 6.85 474.20 12.76 2.2 ค่าเสือ่ มอุปกรณก์ ารเกษตร 170.92 5.24 139.82 3.76 2.3 คา่ เสยี โอกาสเงินลงทุนอุปกรณ์ 71.76 2.20 56.56 1.52 การเกษตร 2.4 เฉลี่ยตน้ ทุนก่อนให้ผลผลติ 0.00 0.00 0.00 0.00 3.ต้นทนุ รวมต่อไร่ 3,265.10 100.00 3,716.36 100.00 4.ตน้ ทุนรวมต่อกิโลกรัม (บาท) - - 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) -- 6.ราคาที่เกษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรมั ) - - 7.ผลตอบแทนต่อไร่ 0.00 0.00 8.ผลตอบแทนสทุ ธติ ่อไร่ -3,265.10 -3,716.36 9.ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ กโิ ลกรัม (บาท) - - ทีม่ า: จากการสำรวจ

57 4.2.3 ต้นทนุ และผลตอบแทนการผลติ กาแฟพันธุโ์ รบสั ต้าและพนั ธุ์อาราบกิ า้ (กาแฟจันทบูร) รว่ มกับไม้ผล อายกุ าแฟ 4 - 6 ปี ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าร่วมกับไม้ผล ช่วงอายุกาแฟ 4 - 6 ปี มีต้นทุนรวมเฉลี่ยไร่ละ 5,813.07 บาท เป็นต้นทุนผันแปรเฉลี่ยไร่ละ 4,170.32 บาท และต้นทุนคงที่เฉลี่ยไร่ละ 1,642.75 บาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 71.74 และ 28.26 ของต้นทุนท้ังหมด ตามลำดับ โดยต้นทุนส่วนใหญ่เปน็ คา่ แรงงานในการดแู ล รักษา เฉลี่ยไร่ละ 1,911.17 บาท คิดเป็นร้อยละ 32.88 ของต้นทุนท้ังหมด รองลงมาคือ ค่าเก็บเก่ียวผลผลิต และต้นทุนเฉล่ียก่อนให้ผลผลิต เฉล่ียไร่ละ 1,660.71 และ 1,143.44 บาท คิดเป็นร้อยละ 28.57 และ 19.67 ของต้นทุนทั้งหมดตามลำดับ เม่ือพิจารณาต้นทุนเงินสดและต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่ามีต้นทุนใกล้เคียงกัน ส่วนใหญ่คือต้นทุนไม่เปน็ เงนิ สด เฉล่ียไร่ละ 2,995.23 บาท คิดเป็นร้อยละ 51.52 ของต้นทุนท้ังหมด และเป็น ตน้ ทนุ เงินสดเฉลี่ยไร่ละ 2,817.84 บาท คิดเป็นร้อยละ 48.47 ของตน้ ทุนท้ังหมด มตี ้นทุนรวมเฉลี่ยกิโลกรัมละ 10.85 บาท (ตารางที่ 4.21) ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผล ช่วงอายุกาแฟ 4 - 6 ปี มีต้นทุนรวมเฉลี่ยไร่ละ 8,910.64 บาท แบ่งเป็นต้นทุนผันแปร 5,804.69 บาท และต้นทุนคงท่ีเฉลี่ยไร่ละ 3,105.95 บาท คิดเป็นร้อยละ 65.14 และ 34.86 ของต้นทุนท้ังหมด ตามลำดับ โดยต้นทุนส่วนใหญ่เป็น ต้นทุนการเก็บเกี่ยวผลผลิต เฉล่ียไร่ละ 3,466.64 บาท คิดเป็นร้อยละ 38.90 ของต้นทุนทั้งหมด รองลงมาคือ ตน้ ทุนเฉลย่ี กอ่ นใหผ้ ลผลิตและค่าแรงงานการดแู ลรักษา เฉล่ียไรล่ ะ 2,446.21 บาท และ 884.80 บาท คดิ เป็น ร้อยละ 27.45 และ 9.93 ของต้นทุนท้ังหมด ตามลำดับ เม่ือพิจารณาต้นทุนเงินสดและต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่า ส่วนใหญ่เป็นต้นทุนเงินสด เฉล่ียไร่ละ 6,431.33 บาท หรือร้อยละ 72.18 ของต้นทุนท้ังหมด และเป็น ต้นทนุ เงินสดเฉลี่ยไร่ละ 2,479.31 บาท คิดเปน็ ร้อยละ 27.82 ของตน้ ทุนท้ังหมด มีต้นทุนรวมเฉลี่ยกิโลกรัมละ 16.71 บาท (ตารางที่ 4.22)

58 ตารางท่ี 4.21 ต้นทนุ และผลตอบแทนการผลิตการแฟพันธุโ์ รบัสต้ารว่ มกบั ไม้ผล ช่วงอายกุ าแฟ 4 - 6 ปี หนว่ ย: บาท/ไร่ รายการ ตน้ ทนุ การผลิตกาแฟโรบัสต้า รอ้ ยละของ เงนิ สด ไมเ่ ป็นเงินสด รวม ต้นทุนรวมต่อไร่ 1.ตน้ ทนุ ผนั แปร 2,261.35 1,908.97 4,170.32 71.74 1.1 คา่ แรงงาน 1,758.71 1,786.17 3,571.88 61.45 ปลูก 0.00 0.00 0.00 0.00 การดแู ลรกั ษา 125.00 1,786.17 1,911.17 32.88 การเกบ็ เก่ยี วผลผลิต 1,660.71 0.00 1,660.71 28.57 1.2 ค่าวัสดุ 330.17 0.00 330.17 5.68 คา่ พันธ์ุ 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าปุ๋ย 214.29 0.00 214.29 3.69 คา่ สารปราบศัตรพู ชื และวัชพชื 40.00 0.00 40.00 0.69 ค่าสารอ่ืน ๆ และวัสดปุ รบั ปรุงดนิ 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าน้ำมันเชอ้ื เพลงิ และหล่อล่นื ไฟฟา้ 71.63 0.00 71.63 1.23 คา่ วสั ดุการเกษตรและวัสดุสน้ิ เปลือง 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ซอ่ มแซมอุปกรณ์การเกษตร 4.25 0.00 4.25 0.07 1.3 ค่าเสยี โอกาสเงนิ ลงทุน 145.47 122.80 268.27 4.61 2.ต้นทุนคงท่ี 556.49 1,086.26 1,642.75 28.26 2.1 ค่าเช่าที่ดนิ /ค่าเสยี โอกาสใช้ท่ดี นิ 0.00 387.60 387.60 6.67 2.2 ค่าเสือ่ มอุปกรณ์การเกษตร 0.00 80.73 80.73 1.39 2.3 คา่ เสยี โอกาสเงนิ ลงทนุ อุปกรณก์ ารเกษตร 0.00 30.98 30.98 0.53 2.4 เฉล่ียตน้ ทุนก่อนใหผ้ ลผลิต 556.49 586.95 1,143.44 19.67 3.ต้นทนุ รวมต่อไร่ 2,817.84 2,995.23 5,813.07 100.00 4.ต้นทุนรวมต่อกโิ ลกรัม (บาท) 10.85 5.ผลผลิตต่อไร่ (กิโลกรัม) 535.71 6.ราคาท่ีเกษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรมั ) 15.00 7.ผลตอบแทนตอ่ ไร่ 8,035.65 8.ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ 2,222.58 9.ผลตอบแทนสทุ ธิต่อกโิ ลกรัม (บาท) 4.15 ท่มี า: จากการสำรวจ

59 ตารางที่ 4.22 ต้นทนุ และผลตอบแทนการผลิตการแฟพนั ธ์ุอาราบกิ า้ ร่วมกบั ไม้ผล ชว่ งอายกุ าแฟ 4 - 6 ปี หนว่ ย: บาท/ไร่ รายการ ต้นทนุ การผลิตกาแฟอาราบิกา้ ร้อยละของ เงินสด ไมเ่ ปน็ เงนิ สด รวม ต้นทนุ รวมต่อไร่ 1.ต้นทุนผนั แปร 4,626.28 1,178.41 5,804.68 65.14 1.1 ค่าแรงงาน 3,440.81 910.63 4,351.44 48.83 ปลกู 0.00 0.00 0.00 0.00 การดแู ลรักษา 667.50 217.30 884.80 9.93 การเก็บเกีย่ วผลผลิต 2,773.31 693.33 3,466.64 38.90 1.2 ค่าวัสดุ 887.87 191.98 1,079.85 12.12 0.00 ค่าพนั ธ์ุ 0.00 0.00 0.00 คา่ ปุย๋ 466.67 0.00 466.67 5.24 ค่าสารปราบศัตรพู ชื และวชั พชื 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าสารอน่ื ๆ และวสั ดปุ รบั ปรุงดนิ 66.67 0.00 66.67 0.75 คา่ น้ำมนั เชอ้ื เพลงิ และหลอ่ ล่ืน ไฟฟา้ 354.53 0.00 354.53 3.98 ค่าวสั ดุการเกษตรและวัสดุส้ินเปลอื ง 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ซ่อมแซมอุปกรณก์ ารเกษตร 0.00 191.98 2.15 1.3 ค่าเสียโอกาสเงนิ ลงทุน 75.80 191.98 4.19 297.60 373.39 2.ตน้ ทุนคงท่ี 1,805.05 1,300.90 3,105.95 34.86 2.1 คา่ เช่าท่ีดิน/คา่ เสียโอกาสใช้ท่ีดนิ 0.00 304.05 304.05 3.41 2.2 คา่ เส่อื มอุปกรณ์การเกษตร 0.00 264.17 264.17 2.97 2.3 คา่ เสยี โอกาสเงินลงทนุ อุปกรณก์ ารเกษตร 0.00 91.52 91.52 1.03 2.4 เฉล่ียตน้ ทนุ ก่อนให้ผลผลติ 1,805.05 641.16 2,446.21 27.45 3.ต้นทุนรวมต่อไร่ 6,431.33 2,479.31 8,910.64 100.00 4.ตน้ ทนุ รวมต่อกิโลกรัม (บาท) 16.71 5.ผลผลิตต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) 533.33 6.ราคาทีเ่ กษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรมั ) 40.00 7.ผลตอบแทนต่อไร่ 21,333.20 8.ผลตอบแทนสุทธติ ่อไร่ 12,422.56 9.ผลตอบแทนสุทธิต่อกโิ ลกรัม (บาท) 23.29 ทมี่ า: จากการสำรวจ

60 เมอ่ื เปรยี บเทียบต้นทุนการผลิตกาแฟทัง้ 2 สายพันธ์ุ ในช่วงอายุกาแฟ 4 - 6 ปี พบว่า การผลิต กาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีต้นทุนรวมเฉลี่ยต่อไร่มากกว่าการผลิตกาแฟโรบัสต้าเฉลี่ยไร่ละ 3,097.57 บาท โดยต้นทุนที่แตกต่างกันมากท่ีสุด คือ ต้นทุนการเก็บเก่ียวผลผลิตของกาแฟ โดยกาแฟพันธ์ุ อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีต้นทุนการเก็บเก่ียวผลผลิตเฉลี่ยไร่ละ 3,466.64 บาท ในขณะท่ีกาแฟโรบัสต้ามี ต้นทุนการเก็บเก่ียวเฉลี่ยไร่ละ 1,660.71 บาท เนื่องจากเกษตรกรผู้ปลูกกาแฟอาราบิก้าจ้างแรงงานในอัตรา คา่ จา้ ง 6.50 บาทต่อกโิ ลกรัม ซ่ึงเทียบเท่าอตั ราคา่ จ้างแรงงานในพ้ืนที่สำหรับเกบ็ พริกไทย สว่ นเกษตรกรผู้ปลูก กาแฟโรบัสตา้ จะจา้ งแรงงานในอัตราค่าจ้างเหมาจา่ ยรายวัน หากคดิ ค่าจ้างต่อกิโลกรัมจะเทา่ กบั 3.10 บาท ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ พบว่า การปลูกกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ได้ผลตอบแทนสุทธิต่อ ไร่มากกว่าการปลูกกาแฟโรบัสต้าเฉล่ียไร่ละ 10,199.98 บาท ด้านกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มผี ลตอบแทนเฉลย่ี ไร่ละ 21,333.20 บาท หรือมีผลตอบแทนสุทธิไร่ละ 12,422.56 บาท คิดเป็นผลตอบแทนสทุ ธิ กิโลกรัมละ 23.29 บาท เกษตรกรขายผลผลิตผลสดได้กิโลกรัมละ 40.00 บาท ส่วนกาแฟโรบัสต้า มีผลตอบแทนเฉล่ียไร่ละ 8,035.65 บาท หรือมีผลตอบแทนสุทธไิ รล่ ะ 2,222.58 บาท คดิ เปน็ ผลตอบแทนสุทธิ กโิ ลกรัมละ 4.15 บาท บาท เกษตรกรขายผลผลิตผลสดได้กิโลกรัมละ 15.00 บาท ในขณะที่ผลผลิตต่อไร่ของ การปลูกกาแฟทั้ง 2 สายพันธ์ุได้ผลผลิตที่ใกล้เคียงกัน ดังนั้น จากราคาท่ีขายผลผลิตที่แตกต่างกัน ทำให้การ ปลูกกาแฟอาราบกิ า้ (กาแฟจนั ทบูร) ไดร้ ับผลตอบแทนทมี่ ากกว่า (ตารางท่ี 4.23)

61 ตารางที่ 4.23 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าและพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) รว่ มกบั ไม้ผล ชว่ งอายุกาแฟ 4 - 6 ปี หน่วย: บาท/ไร่ รายการ โรบัสต้า ร้อยละของ อาราบิกา้ รอ้ ยละของ ต้นทุนรวมต่อไร่ ตน้ ทนุ รวมตอ่ ไร่ 1.ตน้ ทนุ ผันแปร 4,170.32 71.74 5,804.68 65.14 1.1 คา่ แรงงาน 3,571.88 61.45 4,351.44 48.83 ปลูก 0.00 0.00 0.00 0.00 การดูแลรักษา 1,911.17 32.88 884.80 9.93 การเก็บเกี่ยวผลผลติ 1,660.71 28.57 3,466.64 38.90 1.2 ค่าวัสดุ 330.17 5.68 1,079.85 12.12 ค่าพันธ์ุ 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ปยุ๋ 214.29 3.69 466.67 5.24 คา่ สารปราบศตั รพู ชื และวัชพืช 40.00 0.69 0.00 0.00 ค่าสารอน่ื ๆ และวัสดปุ รบั ปรุงดิน 0.00 0.00 66.67 0.75 คา่ นำ้ มนั เช้อื เพลงิ และหล่อล่ืน ไฟฟา้ 71.63 1.23 354.53 3.98 ค่าวสั ดุการเกษตรและวัสดุส้ินเปลอื ง 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ซ่อมแซมอปุ กรณ์การเกษตร 4.25 0.07 191.98 2.15 1.3 คา่ เสียโอกาสเงินลงทุน 268.27 4.61 373.39 4.19 2.ตน้ ทนุ คงที่ 1,642.75 28.26 3,105.95 34.86 2.1 ค่าเชา่ ทด่ี นิ /ค่าเสียโอกาสใช้ทด่ี นิ 387.60 6.67 304.05 3.41 2.2 ค่าเสอื่ มอุปกรณก์ ารเกษตร 80.73 1.39 264.17 2.97 2.3 คา่ เสยี โอกาสเงนิ ลงทนุ อุปกรณ์ 30.98 0.53 91.52 1.03 การเกษตร 2.4 เฉล่ียต้นทุนกอ่ นให้ผลผลิต 1,143.44 19.67 2,446.21 3.ต้นทนุ รวมต่อไร่ 5,813.07 100.00 8,910.64 100.00 4.ต้นทนุ รวมต่อกิโลกรัม (บาท) 10.85 16.71 5.ผลผลิตต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) 535.71 533.33 6.ราคาที่เกษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรมั ) 15.00 40.00 7.ผลตอบแทนต่อไร่ 8,035.65 21,333.20 8.ผลตอบแทนสุทธติ ่อไร่ 2,222.58 12,422.56 9.ผลตอบแทนสทุ ธติ ่อกิโลกรัม (บาท) 4.15 23.29 ทมี่ า: จากการสำรวจ

62 4.2.4 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนการผลติ กาแฟพนั ธ์ุโรบัสต้าร่วมกับผลไม้ อายุกาแฟ 7 - 10 ปี ต้นทุนการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับไม้ผล ช่วงอายุกาแฟ 7 - 10 ปี พบว่า มีต้นทุนรวม เฉลี่ยไร่ละ 14,732.30 บาท เป็นต้นทุนผันแปรเฉลี่ยไร่ละ 11,535.54 บาท หรือร้อยละ 78.30 ของต้นทุน ท้ังหมด และต้นทุนคงที่เฉล่ียไร่ละ 3,196.76 บาท คิดเป็นร้อยละ 21.70 ของต้นทุนท้ังหมด โดยต้นทุนส่วน ใหญ่เป็นค่าแรงงานสำหรับเก็บเก่ียวผลผลิต เฉลี่ยไร่ละ 6,786.33 บาทคิดเป็นร้อยละ 46.06 ของต้นทุน ท้ังหมด รองลงมาคือต้นทุนค่าน้ำมันเช้ือเพลิง น้ำมันหล่อลื่น ค่าไฟฟ้า และต้นทุนก่อนให้ผลผลิตเฉล่ียไร่ละ 2,117.13 บาท และ 1,143.45 บาท คิดเป็นร้อยละ 14.37 และ 7.76 ของต้นทุนทั้งหมด ตามลำดับ เมื่อพิจารณาต้นทุนเงินสดและต้นทุนไม่เป็นเงินสด พบว่า ส่วนใหญ่เป็นต้นทุนเงินสด เฉล่ียไร่ละ 8,379.63 บาท คิดเป็นร้อยละ 56.88 ของต้นทุนท้ังหมด และต้นทุนไม่เป็นเงินสดเฉล่ียไรล่ ะ 6,352.67 บาท คิดเป็นร้อย ละ 43.12 ของต้นทุนท้งั หมด และมตี น้ ทุนรวมเฉลีย่ กิโลกรัมละ 6.32 บาท ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ พบว่า การปลูกกาแฟโรบัสต้า ช่วงอายุกาแฟ 7 - 10 ปี มีผลตอบแทน เฉลย่ี ไรล่ ะ 34,942.95 บาท หรอื มีผลตอบแทนสุทธิหรือกำไรไร่ละ 20,210.65 บาท คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิต่อ กโิ ลกรัม เท่ากบั 8.68 บาท เกษตรกรขายผลผลิตผลสดได้กโิ ลกรมั ละ 15.00 บาท (ตารางท่ี 4.24)

63 ตารางที่ 4.24 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตการแฟพันธ์โุ รบสั ต้ารว่ มกบั ไม้ผล ชว่ งอายุกาแฟ 7 - 10 ปี หน่วย: บาท/ไร่ รายการ ต้นทนุ การผลิตกาแฟโรบสั ต้า รอ้ ยละของ เงนิ สด ไม่เปน็ เงนิ สด รวม ต้นทนุ รวมต่อไร่ 1.ต้นทนุ ผนั แปร 7,823.14 3,712.40 11,535.54 78.30 1.1 คา่ แรงงาน 4,511.23 3,386.86 7,898.09 53.61 ปลูก 0.00 0.00 0.00 0.00 การดแู ลรักษา 62.83 1,048.93 1,111.76 7.55 การเกบ็ เก่ยี วผลผลิต 4,448.40 2,337.93 6,786.33 46.06 1.2 คา่ วัสดุ 2,808.67 86.73 2,895.40 19.65 คา่ พนั ธุ์ 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ปยุ๋ 682.03 0.00 682.03 4.63 ค่าสารปราบศัตรูพชื และวชั พืช 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ สารอนื่ ๆ และวสั ดปุ รับปรงุ ดนิ 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่านำ้ มันเชื้อเพลิงและหล่อลื่น ไฟฟ้า 2,117.13 0.00 2,117.13 14.37 คา่ วัสดุการเกษตรและวัสดสุ น้ิ เปลอื ง 0.00 8.89 8.89 0.06 ค่าซอ่ มแซมอปุ กรณก์ ารเกษตร 9.51 77.84 87.35 0.59 1.3 ค่าเสยี โอกาสเงินลงทุน 503.24 238.81 742.05 5.04 2.ตน้ ทนุ คงที่ 556.49 2,640.27 3,196.76 21.70 2.1 ค่าเชา่ ท่ดี นิ /คา่ เสยี โอกาสใชท้ ด่ี นิ 0.00 691.64 691.64 4.69 2.2 ค่าเสื่อมอุปกรณ์การเกษตร 0.00 912.88 912.88 6.20 2.3 คา่ เสียโอกาสเงินลงทนุ อุปกรณ์การเกษตร 0.00 448.79 448.79 3.05 2.4 เฉลี่ยตน้ ทนุ กอ่ นให้ผลผลติ 556.49 586.96 1,143.45 7.76 3.ต้นทุนรวมต่อไร่ 8,379.63 6,352.67 14,732.30 100.00 4.ต้นทุนรวมต่อกิโลกรัม (บาท) 6.32 5.ผลผลิตต่อไร่ (กิโลกรัม) 2,329.53 6.ราคาทเี่ กษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรมั ) 15.00 7.ผลตอบแทนต่อไร่ 34,942.95 8.ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ 20,210.65 9.ผลตอบแทนสุทธิต่อกิโลกรัม (บาท) 8.68 ที่มา: จากการสำรวจ

64 4.2.5 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตกาแฟพันธ์โุ รบสั ต้าร่วมกับไม้ผลเฉล่ียทกุ ช่วงอายุ ต้นทุนและผลตอบแทนในการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับไม้ผล เฉลี่ยทุกช่วงอายุ พบว่า มีต้นทุนรวมเฉล่ียไร่ละ 10,909.76 หรือมีต้นทุน 6.99 บาทต่อกิโลกรัม ผลตอบแทนต่อไร่เท่ากับ 23,411.25 บาท หรือผลตอบแทนสุทธิเฉลี่ย(กำไร) ไร่ละ 12,501.49 บาท หรือผลตอบแทนสุทธิ 8.01 บาทต่อกิโลกรัม เนื่องด้วยปีแรกที่เร่ิมปลูกกาแฟมีต้นทุนรวมเฉลี่ยต่อไร่ค่อนข้างสูง ไร่ละ 11,806.83 บาท เพราะในปีแรกต้อง ลงทุนเพื่อซ้ือพันธุ์กาแฟมาปลูกเป็นส่วนใหญ่ อีกท้ังต้นกาแฟยังเล็ก เกษตรกรจึงต้องดูแลกาแฟในช่วงปีแรก มากเป็นพิเศษ ทำให้มีต้นทุนด้านการดูแลรักษาโดยเฉพาะการให้น้ำ และการใส่ปุ๋ยกาแฟมาก เมื่อกาแฟเข้าสู่ ชว่ งให้ผลผลติ แลว้ พบวา่ มตี น้ ทุนในการเก็บเกยี่ วผลผลิตมากที่สดุ เฉลีย่ ไร่ละ 4,589.64 บาท ผลผลิตเฉลยี่ ไรล่ ะ 1,560.75 กิโลกรมั (ตารางที่ 4.25) ต้นทุนและผลตอบแทนในการปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับผลไม้ เฉล่ียทุก ช่วงอายุ พบว่า มีตน้ ทนุ รวมเฉล่ยี ไร่ละ 8,910.64 บาท หรอื มตี ้นทุน 16.71 บาทต่อกิโลกรัม ผลตอบแทนต่อไร่ เท่ากับ 21,333.20 บาท หรือผลตอบแทนสุทธิเฉลี่ย(กำไร) ไร่ละ 12,422.56 บาท หรือผลตอบแทนสุทธิ 23.29 บาทต่อกิโลกรัม จะเห็นได้ว่าเกษตรกรเพิ่งเร่ิมปลูกกาแฟอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ได้เพียง 5 ปี มีการ ลงทุนสงู มากในชว่ งทีย่ ังไม่ให้ผลผลติ หรือช่วงอายุกาแฟ 1 ปี มตี น้ ทนุ เฉล่ียไร่ละ 21,787.84 บาท จากต้นทุนค่า พันธ์ุที่ค่อนข้างสูงเฉลี่ยไร่ละ 13,441.60 บาท เมื่อกาแฟเข้าสู่ช่วงให้ผลผลิตแล้วพบว่ามีต้นทุนในการเก็บเก่ียว ผลผลิตมากท่ีสุด เฉล่ียไร่ละ 3,466.64 บาท ผลผลิตเฉล่ียต่อไรยังไม่มาก เพราะเพิ่งอยู่ในช่วงได้รับผลผลิต ช่วงแรก มีผลผลิตเฉล่ียเพียงไร่ละ 533.33 กิโลกรัม แต่สามารถมีกำไรหรือผลตอบแทนได้จากราคาขายท่ี เกษตรกรไดร้ ับ กิโลกรัมละ 40.00 บาท (ตารางท่ี 4.26)

65 ตารางที่ 4.25 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนการผลติ กาแฟพันธ์โุ รบสั ต้ารว่ มกับไม้ผลเฉลี่ยทกุ ชว่ งอายุ หนว่ ย: บาท/ไร่ รายการ 1 ปี 2 - 3 ปี 4 - 6 ปี 7 - 10 ปี เฉลีย่ ทกุ รอ้ ยละ ช่วงอายุ 1.ตน้ ทนุ ผันแปร 10,844.12 2,798.67 4,170.32 11,535.54 8,379.01 76.80 1.1 ค่าแรงงาน 3,616.33 1,535.01 3,571.88 7,898.09 6,044.00 55.40 ปลูก 406.50 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 การดูแลรักษา 3,209.83 1,535.01 1,911.17 1,111.76 1,454.36 13.33 การเก็บเกี่ยวผลผลิต 0.00 0.00 1,660.71 6,786.33 4,589.64 42.07 1.2 ค่าวัสดุ 6,530.22 1,083.64 330.17 2,895.40 1,796.01 16.46 คา่ พนั ธุ์ 4,106.85 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าป๋ยุ 1,332.55 587.72 214.29 682.03 481.57 4.41 คา่ สารปราบศตั รูพืชและวัชพชื 27.78 53.50 40.00 0.00 17.14 0.16 ค่าสารอืน่ ๆ และวัสดุปรบั ปรุงดิน 104.59 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าน้ำมันเช้ือเพลงิ และหลอ่ ลน่ื ไฟฟา้ 695.81 399.15 71.63 2,117.13 1,240.49 11.37 ค่าวัสดกุ ารเกษตรและวสั ดสุ นิ้ เปลอื ง 229.30 0.00 0.00 8.89 5.08 0.05 ค่าซอ่ มแซมอปุ กรณก์ ารเกษตร 33.34 43.27 4.25 87.35 51.73 0.47 1.3 ค่าเสียโอกาสเงนิ ลงทนุ 697.57 180.02 268.27 742.05 539.00 4.94 2.ต้นทนุ คงท่ี 962.71 466.44 1,642.75 3,196.76 2,530.75 23.20 2.1 ค่าเชา่ ท่ดี นิ /คา่ เสยี โอกาสใชท้ ด่ี นิ 455.43 223.76 387.60 691.64 561.34 5.15 2.2 ค่าเส่ือมอปุ กรณ์การเกษตร 353.56 170.92 80.73 912.88 556.24 5.10 2.3 ค่าเสยี โอกาสเงินลงทุนอุปกรณ์ 455.43 71.76 30.98 448.79 269.73 2.47 การเกษตร 2.4 เฉลี่ยต้นทนุ ก่อนให้ผลผลิต 0.00 0.00 1,143.44 1,143.44 1,143.44 10.48 3.ตน้ ทนุ รวมตอ่ ไร่ 11,806.83 3,265.11 5,813.07 14,732.30 10,909.76 100.00 4.ต้นทนุ รวมต่อกิโลกรัม (บาท) - - 10.85 6.32 6.99 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กิโลกรมั ) - - 535.71 2,329.53 1,560.75 6.ราคาท่เี กษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรัม) - 15.00 15.00 15.00 7.ผลตอบแทนตอ่ ไร่ - - 8,035.65 34,942.95 23,411.25 8.ผลตอบแทนสุทธติ อ่ ไร่ -11,806.83 -3,265.11 2,222.58 20,210.65 12,501.49 9.ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ กโิ ลกรัม(บาท) - - 4.15 8.68 8.01 ทมี่ า: จากการสำรวจ

66 ตารางท่ี 4.26 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลเฉล่ีย ทกุ ช่วงอายุ หน่วย: บาท/ไร่ รายการ 1 ปี 2 - 3 ปี 4 - 6 ปี เฉล่ียทกุ ร้อยละ ชว่ งอายุ 1.ต้นทุนผันแปร 20,823.74 3,045.78 5,804.69 5,804.69 65.14 1.1 ค่าแรงงาน 2,064.51 1,561.32 4,351.44 4,351.44 48.83 ปลูก 593.43 0.00 0.00 0.00 0.00 การดแู ลรกั ษา 1,471.08 1,561.32 884.80 884.80 9.93 การเก็บเกี่ยวผลผลติ 0.00 0.00 3,466.64 3,466.64 38.90 1.2 ค่าวัสดุ 17,419.69 1,288.53 1,079.85 1,079.85 12.12 ค่าพันธุ์ 13,441.60 0.00 0.00 0.00 0.00 คา่ ป๋ยุ 2,246.71 696.49 466.67 466.67 5.24 ค่าสารปราบศัตรูพืชและวชั พชื 0.00 22.50 0.00 0.00 0.00 ค่าสารอ่นื ๆ และวัสดปุ รับปรงุ ดิน 0.00 87.50 66.67 66.67 0.75 ค่าน้ำมันเชื้อเพลงิ และหลอ่ ลน่ื ไฟฟา้ 1,026.13 450.05 354.53 354.53 3.98 คา่ วสั ดุการเกษตรและวสั ดสุ น้ิ เปลอื ง 605.13 0.00 0.00 0.00 0.00 ค่าซ่อมแซมอปุ กรณ์การเกษตร 100.13 31.99 191.98 191.98 2.15 1.3 ค่าเสยี โอกาสเงินลงทุน 1,339.53 195.93 373.40 373.40 4.19 2.ตน้ ทนุ คงที่ 964.10 670.58 3,105.95 3,105.95 34.86 2.1 ค่าเช่าทีด่ ิน/ค่าเสียโอกาสใช้ทด่ี ิน 521.51 474.20 304.05 304.05 3.41 2.2 ค่าเสอื่ มอปุ กรณ์การเกษตร 304.44 139.82 264.17 264.17 2.97 2.3 ค่าเสียโอกาสเงินลงทุนอปุ กรณ์การเกษตร 138.15 56.56 91.52 91.52 1.03 2.4 เฉลีย่ ต้นทุนก่อนใหผ้ ลผลติ 0.00 0.00 2,446.21 2,446.21 27.45 3.ตน้ ทุนรวมต่อไร่ 21,787.84 3,716.36 8,910.64 8,910.64 100.00 4.ต้นทุนรวมต่อกโิ ลกรัม (บาท) - - 16.71 16.71 5.ผลผลติ ต่อไร่ (กโิ ลกรัม) - - 533.33 533.33 6.ราคาทเ่ี กษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรมั ) - - 40.00 40.00 7.ผลตอบแทนตอ่ ไร่ - - 21,333.20 21,333.20 8.ผลตอบแทนสุทธติ อ่ ไร่ -21,787.84 -3,716.36 12,422.56 12,422.56 9.ผลตอบแทนสทุ ธิตอ่ กิโลกรัม(บาท) - - 23.29 23.29 ท่ีมา: จากการสำรวจ

67 4.3 การตลาด วิถีการตลาด และส่วนเหล่ือมการตลาดของจงั หวัดจนั ทบุรีและตราด 4.3.1 โครงสร้างการตลาดของกาแฟในจงั หวัดจันทบรุ แี ละตราด 1) โครงสร้างการตลาดของกาแฟในจังหวัดจันทบุรีและตราดมีผู้เก่ียวข้องทำหน้าท่ีทางการ ตลาด ดงั น้ี 1.1) เกษตรกร ทำหน้าทเี่ ป็นผผู้ ลิตกาแฟ 1.2) พ่อค้ารวบรวมระดับท้องถ่ิน ทำหน้าท่ีเป็นผู้รวบรวมผลผลิตกาแฟจากเกษตรกร เพอื่ ขายใหพ้ ่อค้าระดับตา่ ง ๆ โดยมจี ดุ รับซื้อผลผลติ อยใู่ นแหลง่ ผลติ และรบั ซือ้ ผลผลิตจากเกษตรกรโดยตรง 1.3) ผู้แปรรูป ทำหน้าที่เป็นผู้ที่นำผลผลิตกาแฟ(ผลสด) ไปแปรรูปเพ่ือผลิตเป็นสาร กาแฟ 1.4) พ่อค้าขายปลีก หรือร้านกาแฟสด ทำหน้าท่ีเป็นผู้รับซ้ือสารกาแฟ หรือกาแฟคั่ว จากผู้แปรรูป หลังจากน้ันพ่อค้าปลีกนำสารกาแฟหรือกาแฟค่ัวมาบดเพื่อผลิตเป็นกาแฟสดจำหน่ายให้แก่ ผ้บู ริโภค 2) ตลาดกลางหรือแหล่งรับซอ้ื ผลสดกาแฟท่ีสำคญั ในจังหวัดจนั ทบุรีและตราด มดี งั นี้ 2.1) วิสาหกิจชุมชนขนำฅนต้นน้ำ ตำบลหนองบอน อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด รับซื้อ เมล็ดกาแฟสดพันธุ์โรบสั ต้าในราคากโิ ลกรัมละ 15 บาท 2.2) จุดรับซื้อของบริษัทเอกชน ต้ังอยู่ท่ีตำบลวังใหม่ อำเภอนายายอาม จังหวัด จนั ทบรุ ี รบั ซือ้ เมลด็ กาแฟสดเฉพาะพนั ธุ์อาราบิกา้ (กาแฟจันทบรู ) ในราคาประกันกโิ ลกรัมละ 40 บาท 4.3.2 วิถกี ารตลาดของกาแฟในจงั หวัดจนั ทบรุ ีและตราด ผลการศึกษาวิถีการตลาดของกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าในจังหวัดจันทบุรีและตราด เพื่อแสดงการ กระจายผลผลิตเมลด็ กาแฟสดของเกษตรกรผ้ผู ลิตรอ้ ยละ 100.00 ขายผ่านผู้ที่มีสว่ นเก่ยี วข้องทำหน้าท่ีทางการ ตลาดไปสผู่ ู้บริโภค มดี ังน้ี 1) เกษตรกรผู้ผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าได้ขายเมล็ดกาแฟสดผ่านผู้รวบรวมระดับท้องถิ่น (วิสาหกิจชุมชนขนำฅนต้นน้ำ ตำบลหนองบอน อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด) ร้อยละ 100.00 ของผลผลิตเมล็ด กาแฟสดทง้ั หมด 2) ผู้รวบรวมระดับท้องถ่ินหรือวิสาหกิจชุมชนฯ ส่งต่อผลผลิตท้ังหมดให้แก่ผู้แปรรูปในท้องถิ่น ร้อยละ 100.00 ของผลผลติ เมล็ดกาแฟสดท้งั หมด 3) ผู้แปรรูปในท้องถิน่ แปรรปู จากเมลด็ กาแฟสดเป็นสารกาแฟ และเมลด็ กาแฟคั่ว โดยผู้แปรรูป ขายในรปู แบบเมล็ดกาแฟค่ัวให้กับผคู้ ้าปลีกหรอื ร้านกาแฟสด ร้อยละ 68.42 ของผลผลติ เมลด็ กาแฟสดทั้งหมด และกระจายผลผลิตให้กับผู้ค้าปลีกหรือร้านกาแฟสดในจังหวัดตราดมากท่ีสุด คิดเป็นร้อยละ 27.37 ของ ผลผลติ เมล็ดกาแฟสดทั้งหมด รองลงมาคือ ขายให้กับร้านกาแฟสดในจังหวัดจันทบุรี ระยองและตราด คิดเป็น ร้อยละ 20.53 13.68 และ 6.84 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสดทั้งหมด ตามลำดับ ในขณะเดียวกันผู้แปรรูปขาย ผลผลิตในรูปแบบสารกาแฟร้อยละ 31.58 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสดท้ังหมด กระจายไปยังโรงคั่วกาแฟ ในจังหวัดสระบุรีและระยองรอ้ ยละ 16.11 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสดท้ังหมด รองลงมาคือขายให้กับร้านกาแฟ

68 สดในจังหวัดจันทบุรี ระยอง ตราดและกรุงเทพฯ คิดเป็นร้อยละ 5.05 4.74 2.84 และ 2.84 ของผลผลิต เมลด็ กาแฟสดทงั้ หมด ตามลำดับ จะเห็นได้ว่า เกษตรกรมีแหล่งรับซื้อโดยตรงเพียงแหล่งเดียว ยังไม่มีการขายผลผลิตให้กับ ผูบ้ ริโภคหรอื โรงงานแปรรูปโดยตรง เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ผลผลิตยังไม่มาก และเกษตรกร ไม่มีความรูด้ า้ นการแปรรปู (ภาพท่ี 4.1) ภาพที่ 4.1 วถิ ีการตลาดของกาแฟพนั ธุ์โรบสั ต้าในจงั หวัดจันทบุรแี ละตราด ท่มี า: จากการสำรวจ

69 ผลการศึกษาวิถีการตลาดของกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ในจังหวัดจันทบุรีและ ตราด เพื่อแสดงการกระจายผลผลิตเมล็ดกาแฟของเกษตรกรผู้ผลิตรอ้ ยละ 100.00 ขายผ่านผู้ทีม่ ีส่วนเกี่ยวขอ้ ง ทำหน้าที่ทางการตลาดไปสู่ผู้บริโภค พบว่า เกษตรกรผู้ผลิตกาแฟขายเมล็ดกาแฟสดผ่านบริษัทแปรรูปเอกชน โดยตรงร้อยละ 100.00 มีตัวแทนเกษตรกรเป็นผู้รวบรวมในพื้นที่ตำบลวังใหม่ อำเภอนายายอาม จังหวัด จันทบุรี จะเห็นได้ว่า เกษตรกรมีแหล่งรับซื้อให้กับบริษัทแปรรูปเอกชนเพียงแหล่งเดียว เน่ืองจากเป็นการ สง่ เสริมการปลูกกาแฟเพือ่ หาแหล่งผลติ กาแฟสำหรบั รองรบั ธุรกจิ แปรรูปของบริษทั เอกชน โดยบริษัทเอกชนได้ ทำสัญญากับเกษตรกรแบบผูกขาดจากการท่ีเกษตรกรซื้อต้นพันธ์ุของบริษัทเอกชนมาปลูก เกษตรกรต้องขาย ผลผลิตให้กับบริษัทเอกชนน้ีเพียงผู้เดียว ท้ังน้ี ที่ตั้งของบริษัทแปรรูปเอกชนตั้งอยู่ที่จังหวัดเชียงใหม่ มีโรงคั่ว กาแฟตงั้ อย่ทู ีจ่ ังหวัดปทมุ ธานี แสดงวถิ กี ารตลาดของกาแฟพนั ธุอ์ าราบิกา้ (กาแฟจนั ทบูร) (ภาพที่ 4.2) เกษตรกร (100%) ผู้รวบรวมระดับ ท้องถน่ิ 100% บริษัทแปรรปู ภาคเอกชน ตั้งอยู่ในจังหวัดเชยี งใหม่ และปทุมธานี 100% ภาพที่ 4.2 วถิ ีการตลาดของกาแฟพนั ธ์ุอาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบูร) ในจงั หวัดจันทบุรีและตราด ที่มา: จากการสำรวจ 4.3.3 ส่วนเหล่อื มการตลาด ในการวิเคราะห์ส่วนเหล่ือมการตลาดของกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าจะวิเคราะห์เริ่มจากเกษตรกรขาย ผลผลิตเมล็ดกาแฟสดผ่านวิสาหกจิ ชมุ ชนไปยงั ผู้แปรรูประดับท้องถ่นิ โดยมีการแปรรปู และขายเมล็ดกาแฟคว่ั ไป ยังร้านกาแฟสดในจังหวัดตราด เน่ืองจากมีสัดส่วนมากที่สุด หรือร้อยละ 27.37 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสด ทั้งหมด อีกท้ังจังหวัดตราดเป็นจังหวัดที่ตั้งของแหล่งรับซื้อผลผลิตเมล็ดกาแฟสดจากเกษตรกร ซ่ึงคิดต้นทุน และส่วนเหลอ่ื มการตลาดและผลตอบแทนการตลาด ดังน้ี 1) เร่มิ ตน้ ทเี่ กษตรกรขายผลผลิตเมลด็ กาแฟสดไปยังผู้รวบรวมระดับท้องถิ่นหรือวิสาหกิจชุมชน ขนำฅนต้นน้ำ ตำบลหนองบอน อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด โดยเกษตรกรมีต้นทุนการผลิตเมล็ดกาแฟสดพันธุ์ โรบัสต้าเฉลี่ย 6.99 บาทตอ่ กโิ ลกรมั เมอื่ ผแู้ ปรรปู นำเมล็ดกาแฟสดมาผลิตเป็นเมล็ดกาแฟค่วั 1 กิโลกรมั จะตอ้ ง

70 ใช้เมลด็ กาแฟสด 6.25 กิโลกรมั ดังน้ัน ต้นทนุ นจ้ี ะเท่ากับ 43.69 บาทตอ่ กิโลกรัมเมล็ดกาแฟค่ัว คิดเป็นร้อยละ 14.56 ของราคาเมลด็ กาแฟควั่ ท่ผี ูแ้ ปรรูปได้รบั 2) เกษตรกรขายผลผลิตเมล็ดกาแฟสดให้แก่วิสาหกิจชุมชนและได้รับราคา 15.00 บาทต่อ กิโลกรมั จากนั้นผู้รวบรวมระดับท้องถ่ินส่งต่อผลผลิตไปยังผู้แปรรูปในท้องถิ่นโดยไม่มีส่วนต่างของราคารับซื้อ เนอ่ื งจากตน้ ทุนทง้ั หมดผ้แู ปรรปู เปน็ ผลู้ งทุนเอง วสิ าหกิจชุมชนฯเป็นเพียงตวั กลางในการรวบรวมผลผลิตกาแฟ เท่านั้น เมื่อผู้แปรรูปนำเมล็ดกาแฟสดมาผลิตเป็นเมล็ดกาแฟค่ัว 1 กิโลกรัมจะต้องใช้เมล็ดกาแฟสด 6.25 กิโลกรัม ดังนั้น ราคาท่ีเกษตรกรได้รับจะเท่ากับ 93.75 บาทต่อกิโลกรัมเมล็ดกาแฟค่ัว คิดเป็นร้อยละ 31.25 ของราคาเมล็ดกาแฟค่วั ท่ีผ้แู ปรรปู ไดร้ ับ 3) เกษตรกรได้รับกำไร 50.06 บาทต่อกิโลกรัมเมล็ดกาแฟคั่ว คิดเป็นร้อยละ 16.69 ของราคา เมล็ดกาแฟคั่วที่ผแู้ ปรรูปได้รับ 4) ผู้แปรรูปในท้องถ่ินได้แปรรูปผลผลิตกาแฟเป็นสารกาแฟก่อน จากน้ันจึงแปรรูปเป็นเมล็ด กาแฟคั่วต่อไป ใช้วิธีการผลิตแบบกาแฟคุณภาพ คัดเฉพาะผลผลิตกาแฟที่สุกแล้วและคัดแยกเมล็ดที่ไม่ได้ คุณภาพออกใช้กรรมวิธีการผลิตเมล็ดกาแฟดิบด้วยวิธีเปียก (Wet Process) และผู้แปรรูปมีต้นทุนการตลาด ประกอบด้วย ต้นทุนการแปรรูปเมล็ดกาแฟสดเป็นสารกาแฟ แบ่งเป็น ค่าแรงในการคัดคุณภาพผลผลิต การ ตาก การสีกาแฟ ค่าสูญเสียผลผลิตไม่ได้คุณภาพ ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าเสื่อมอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับการแปรรูป ใน ข้ันตอนแปรรูปเป็นสารกาแฟ จากนั้นจึงเข้าสู่กระบวนการแปรรูปเพ่ือเป็นเมล็ดกาแฟคั่ว มีต้นทุนการแปรรูป สารกาแฟเป็นเมล็ดกาแฟคั่ว คือ ค่าแรงงานคั่วกาแฟ ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าเส่อื มอปุ กรณ์ท่ีใช้สำหรับการแปรรูป เป็น เมล็ดกาแฟค่ัว ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน แบ่งเป็นค่าโทรศัพท์และค่าบรรจุภัณฑ์ รวมถึงมีค่าใช้จ่ายในการซื้อ ขาย (ค่าแรงงาน ค่าขนส่ง) ด้วย ท้ังนี้ ผู้แปรรูปจะขนส่งเมล็ดกาแฟค่ัวไปยังร้านกาแฟสดในจังหวัดตราดด้วย ตนเองโดยรถยนต์ มีการติดต่อซ้ือขายและสื่อสารประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อ Social Media เช่น Facebook Application และ Line Application ซึ่งผู้แปรรูปจะบรรจุเมล็ดกาแฟค่ัวบรรจุภัณฑ์เป็นถุงฟอยล์ (Foil Bag) บรรจุเมล็ดกาแฟค่ัวขนาด 0.25 กิโลกรัม ทำให้ต้นทุนการตลาดของผู้แปรรูปเท่ากับ 70.61 บาทต่อกิโลกรัม เมลด็ กาแฟควั่ คดิ เป็นรอ้ ยละ 23.54 ของราคาเมลด็ กาแฟคัว่ ท่ผี ูแ้ ปรรปู ไดร้ ับ 5) ราคาท่ีผู้แปรรปู ได้รบั จากการขายเมล็ดกาแฟค่ัวเทา่ กับ 300.00 บาทต่อกโิ ลกรมั 6) กำไรท่ีผูแ้ ปรรูปได้รับจากการขายเมลด็ กาแฟค่ัวเทา่ กับ 135.64 บาทต่อกิโลกรัม คิดเป็นรอ้ ย ละ 45.22 ของราคาเมลด็ กาแฟควั่ ทีผ่ แู้ ปรรูปไดร้ บั 7) เกิดส่วนเหล่ือมการตลาดระหว่างผู้แปรรูปเมล็ดกาแฟคั่ว 206.25 บาทต่อกิโลกรัมเมล็ด กาแฟคว่ั คดิ เป็นร้อยละ 68.75 ของราคาเมล็ดกาแฟคั่วที่ผ้แู ปรรปู ได้รับ (ตารางท่ี 4.27)

71 ตารางท่ี 4.27 สว่ นเหลอื่ มการตลาดของเกษตรกรถงึ ผู้แปรรูปสารกาแฟ (พันธ์ุโรบัสต้า) หนว่ ย : บาท/กโิ ลกรัม รายการ บาท/กโิ ลกรมั เมล็ด รอ้ ยละของราคา กาแฟคว่ั * เมลด็ กาแฟคว่ั 1. ตน้ ทุนการผลิตของเกษตรกร 43.69 14.56 2. ราคาเฉล่ยี ท่เี กษตรกรได้รบั 93.75 31.25 3. กำไรของเกษตรกร (2) – (1) 50.06 16.69 4. ตน้ ทนุ การตลาดของผู้แปรรปู 70.61 23.54 4.1) ค่าแปรรูปเป็นสารกาแฟ 27.89 9.30 - คา่ แรงคัดคุณภาพ สี ตาก 18.75 6.25 - ค่าสูญเสยี ผลผลิตไมไ่ ด้คณุ ภาพ (3.00%) 2.81 0.94 - ค่านำ้ คา่ ไฟ 3.03 1.01 - ค่าเสือ่ มอุปกรณ์ดำเนินงานของการแปรรปู เปน็ 3.30 1.10 สารกาแฟ 4.2) คา่ แปรรปู เปน็ เมล็ดกาแฟคั่ว 17.36 5.79 - ค่าแรงงานคว่ั กาแฟ 10.00 3.33 - คา่ น้ำ ค่าไฟ 1.25 0.42 - ค่าเสอ่ื มอปุ กรณด์ ำเนินงานของการแปรรปู เป็น 6.11 2.04 เมลด็ กาแฟค่ัว 4.3) ค่าใชจ้ ่ายในการดำเนนิ งาน 20.40 6.80 - คา่ โทรศพั ท์ 0.40 0.13 - ค่าบรรจภุ ณั ฑ์ (คา่ ถงุ และวสั ดุอืน่ ๆ ) 20.00 6.67 4.4) ค่าใช้จ่ายในการซื้อขาย (คา่ แรงงาน ค่าขนส่ง) 4.96 1.65 5. ราคาทผี่ ู้แปรรปู ได้รับจากการขายเมล็ดกาแฟค่วั 300.00 100.00 6. กำไรทผ่ี แู้ ปรรูปไดร้ ับจากการขายเมล็ดกาแฟค่ัว 135.64 45.22 (5) – (4) – (2) 7. สว่ นเหล่ือมการตลาดของผแู้ ปรรปู (4) + (6) 206.25 68.75 ท่ีมา: จากการสำรวจ หมายเหตุ *ค่าใช้จ่ายในการแปรรปู จากเมลด็ กาแฟสดเปน็ สารกาแฟและเมล็ดกาแฟคั่ว อัตราการแปรสภาพ ดงั นี้ เมล็ดกาแฟสด : สารกาแฟ เท่ากับ 5 : 1 หรอื 1 : 0.20 , สารกาแฟ : กาแฟคว่ั เท่ากับ 1.25 : 1 หรือ 1 : 0.80 , เมลด็ กาแฟสด : กาแฟคั่ว เทา่ กบั 6.25 : 1 หรอื 1 : 0.16

72 สำหรับกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ในการวิเคราะห์ด้านต้นทุนการตลาด ส่วนเหล่ือมการตลาด และกำไร พบว่า เกษตรกรขายผลผลิตเมล็ดกาแฟสดไปยังผู้รวบรวมระดับท้องถ่ิน โดยบริษัทแปรรูปเอกชนเป็นผู้รับซ้ือผลผลิตท่ีสวนของผู้รวบรวมผลผลิตโดยตรง ผู้รวบรวมทำหน้าท่ีเพียง อำนวยความสะดวกด้านสถานที่และการดูแลช่วยเหลือเพียงเล็กน้อย เน่ืองจากผลผลิตกาแฟยังไม่มาก บริษัท แปรรปู เอกชนจึงรับผิดชอบด้านต้นทุนตา่ ง ๆ ทั้งหมด ทั้งนี้ บริษัทแปรรูปเอกชนต้ังอยู่ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดปทุมธานี ซึ่งไม่ได้อยู่ในขอบเขตพื้นท่ีการวิจัยในครั้งนี้ จึงไม่สามารถหาต้นทุนการตลาดและส่วน เหลอ่ื มการตลาดของกาแฟพนั ธุ์อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบูร) ได้

บทท่ี 5 สรุปและขอ้ เสนอแนะ 5.1 สรุป การวิจัยเร่ือง เศรษฐกิจการผลิต การตลาด ของกาแฟในสวนผลไม้ จังหวัดจันทบุรีและตราด มีวัตถุประสงค์ของการวิจัยเพ่ือศึกษาสภาพการผลิตและการตลาด วิถีการตลาด ส่วนเหลื่อมการตลาด รวมถึง ปัญหาการปลูกกาแฟร่วมกับผลไม้ของเกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราด และเพ่ือศึกษาต้นทุนและ ผลตอบแทนในการปลูกกาแฟร่วมกับผลไม้ตามอายกุ าแฟในจังหวดั จันทบรุ ี สรุปผลได้ดังนี้ 5.1.1 ลักษณะการผลิต รวมถึงปัญหาการผลิตและการตลาดของกาแฟร่วมกับไม้ผลของเกษตรกร ในจังหวดั จันทบรุ ีและตราด 1) ลักษณะการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราด พบวา่ ดงั น้ี 1.1) ลักษณะพื้นที่และสภาพดินที่ปลูกกาแฟส่วนใหญ่เป็นพ้ืนที่ดอน ร้อยละ 69.57 ของ เกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าทั้งหมด เนื่องจากลักษณะทางภูมิศาสตร์ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุโร บัสต้าในจังหวัดจันทบุรีและตราดโดยส่วนใหญ่เป็นท่ีราบสูงและเนินสูง โดยชนิดดินที่ปลูกกาแฟส่วนใหญ่เป็นดิน ร่วน ร้อยละ 39.13 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าทั้งหมด ซึ่งเกษตรกรโดยส่วนใหญ่ปลูกกาแฟพันธ์ุโร บัสต้าในสภาพดินท่ีเหมาะสมถูกต้องตามหลักวิชาการ น่ันคือปลูกในสภาพดินเป็นแบบดินร่วนหรือดินร่วนปน ทราย 1.2) เกษตรกรใช้ต้นพันธ์ุในการปลูก ร้อยละ 91.30 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้า ทั้งหมด เกษตรกรทุกรายเลือกปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้า เน่ืองจากต้องการมีรายได้เสริมในช่วงหลังจากเก็บเกี่ยว ผลไมแ้ ล้ว 1.3) การปลูกกาแฟร่วมกับไม้ผล โดยเกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราดส่วนใหญ่เลือก ปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมร่วมกับทุเรียนมากที่สุด ร้อยละ 55.88 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าท้ังหมด เนือ่ งจากวิถีชีวติ ของเกษตรกรทำการเกษตรแบบผสมผสานอยแู่ ล้วและในสวนทุเรยี นมีพนื้ ท่ีว่างเพียงพอสำหรับ ปลกู กาแฟเสริมได้ง่าย และมสี ภาพสวนที่มแี ดดรำไรเหมาะแกก่ ารปลูกกาแฟ 1.4) อายุต้นกาแฟส่วนใหญ่คือช่วงก่อนให้ผลผลิตและอยู่ในช่วงอายุ 1 ปี ร้อยละ 39.13 ของเกษตรกรท่ีปลกู กาแฟพันธ์โุ รบัสต้าทั้งหมด เน่ืองจากเกษตรกรสว่ นใหญ่เพ่ิงเร่ิมปลูกกาแฟ 1.5) ระยะปลูกกาแฟและจำนวนต้นต่อไร่ ส่วนใหญ่ปลูกในระยะห่าง 3 x 3 เมตร หรือไร่ละ 178 ต้น คิดเป็นร้อยละ 73.91 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าทั้งหมด เนื่องจากกาแฟพันธุ์โรบัสต้าเมื่อ อายุกาแฟมากข้ึนจะมีลำต้นค่อนข้างสูงประมาณ 3 - 6 เมตร ทางพุ่มใหญ่ หากปลูกต้นกาแฟในระยะชิดจนเกินไป จะทำให้เหลือพนื้ ที่น้อย ไม่สะดวกตอ่ การเก็บเกี่ยว การขนยา้ ยผลผลติ และการดูแลรกั ษาภายในสวน 2) ปัญหาการผลิตและการตลาดของการผลิตกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรใน จงั หวัดจันทบุรีและตราด

74 2.1) ปัญหาด้านการผลิต ส่วนใหญ่ประสบปัญหาการจัดการเรื่องโรคและแมลงมากท่ีสุด คิด เป็นร้อยละ 50.00 ของเกษตรกรที่ประสบปัญหาด้านการผลิต โดยปัญหาที่พบ ได้แก่ หนอนเจาะลำต้นกาแฟ มี เพล้ยี แป้ง และราสนิม สง่ ผลให้ลำต้น กง่ิ หรอื ผลผลิตเสียหาย 2.2) ปัญหาด้านการตลาด ส่วนใหญ่พบปัญหาราคาท่ีได้รับอยู่ในระดับต่ำ คิดเป็นร้อยละ 80.00 ของเกษตรกรท่ปี ระสบปัญหาด้านการตลาด เพราะเกษตรกรไมส่ ามารถกำหนดราคาขายได้เอง 3) ลักษณะการผลิตกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรในจังหวัด จนั ทบรุ ีและตราด 3.1) ลักษณะพ้ืนท่ีและสภาพดินที่ปลูกกาแฟส่วนใหญ่เป็นพ้ืนที่ดอน ร้อยละ 80.00 ของ เกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ทั้งหมด เนื่องจากลักษณะทางภูมิศาสตร์ของเกษตรกรท่ี ปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ในจังหวัดจันทบุรีและตราดโดนส่วนใหญ่เป็นท่ีราบสูงและเนินสูง โดยชนิดดินท่ีปลูกกาแฟสว่ นใหญ่เป็นดนิ ลูกรงั ปนดนิ ดาน คิดเป็นร้อยละ 60.00 ของเกษตรกรท่ปี ลกู กาแฟพันธุ์ อาราบกิ ้า (กาแฟจนั ทบูร) ทั้งหมด 3.2) เกษตรกรใช้ต้นพันธ์ุในการปลูกทุกราย ร้อยละ 100 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุอา ราบิก้า (กาแฟจนั ทบูร)ทั้งหมด เน่ืองจากเกษตรกรซอ้ื ต้นพนั ธ์ุมาจากบริษัทเอกชนแห่งเดียวกันทุกราย 3.3) การปลูกกาแฟร่วมกับไม้ผล โดยเกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราดส่วนใหญ่เลือก ปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมร่วมกับทุเรียนมากท่ีสุด ร้อยละ 50.00 ของเกษตรกรที่ปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟ จนั ทบูร) ท้ังหมด เนื่องจากเกษตรกรทำการเกษตรแบบผสมผสานอยู่แล้ว และในสวนทุเรียนมีพ้ืนที่ว่างสำหรับ ปลกู กาแฟเสรมิ ได้ สภาพแวดลอ้ มเหมาะสมสำหรบั ปลูกกาแฟเพราะมีแสงแดดส่องมายงั ตน้ กาแฟได้ 3.4) อายุต้นกาแฟส่วนใหญ่คือช่วงก่อนให้ผลผลิตและอยู่ในช่วงอายุ 1 ปี 60.00 ของ เกษตรกรทปี่ ลูกกาแฟพนั ธอุ์ าราบกิ ้า (กาแฟจนั ทบรู ) ท้ังหมด เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญเ่ พิง่ เร่มิ ปลูกกาแฟ 3.5) ระยะปลูกกาแฟและจำนวนต้นต่อไร่ ส่วนใหญ่ปลูกในระยะห่าง 2 x 2 เมตร หรือไร่ละ 400 ต้นร้อยละ 73.91 ของเกษตรกรท่ีปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ท้ังหมด เนื่องจากกาแฟ อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบูร) ลกั ษณะตน้ และทรงพุ่มค่อนขา้ งเลก็ เกษตรกรจงึ นยิ มปลกู ในระยะห่างคอ่ นข้างถ่ี 4) ปัญหาการผลิตของกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับไม้ผลของเกษตรกรใน จงั หวัดจนั ทบรุ ีและตราด โดยพบปัญหาในการจัดการเรื่องโรคและแมลงมากท่สี ุด ร้อยละ 50.00 ของเกษตรกร ทปี่ ระสบปัญหาด้านการผลิต โดยปัญหาทพ่ี บ ไดแ้ ก่ หนอนเจาะลำต้นกาแฟ ทำใหต้ ้นกาแฟเสียหาย และโรครา สนิม ส่งผลใหใ้ บรว่ งและกิง่ แห้ง 5.1.2 ตน้ ทุนและผลตอบแทนการผลติ กาแฟร่วมกบั ไมผ้ ลในจังหวดั จันทบุรแี ละตราด ต้นทุนและผลตอบแทนสำหรับการปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับผลไม้ เฉลี่ยทุกช่วงอายุ พบว่า ช่วงปีแรกใช้เงินลงทุนค่อนข้างสูงเฉล่ียไร่ละ 11,806.83 บาท ต้นทุนส่วนใหญ่เป็นค่าพันธุ์กาแฟสำหรับ นำมาปลูก อีกทั้งยังมีต้นทุนค่าแรงสำหรับการดูแลรักษา เพราะในปีแรกกาแฟต้นยังเล็ก เกษตรกรจึงต้องดูแล กาแฟในช่วงปีแรกมากเป็นพิเศษ ช่วงอายุ 2 - 3 ปี 4 - 6 ปี และ 7 - 10 ปี มีต้นทุนรวมเฉล่ียไร่ละ 3,265.11 บาท 5,813.07 บาท และ 14,732.30 บาท ตามลำดับ มีต้นทุนรวมต่อไร่เฉลี่ยทุกช่วงอายุเท่ากับ 10,909.76

75 บาท หรือมีต้นทุนรวมต่อกิโลกรัมเท่ากับ 6.99 บาท มีผลผลิตเฉลี่ยไร่ละ 1,560.75 กิโลกรัม เกษตรกรขาย เมล็ดกาแฟสดได้กิโลกรัมละ 15.00 บาท ทำให้มีผลตอบแทนต่อไร่เท่ากับ 23,411.25 บาท ผลตอบแทนสุทธิ หรอื มกี ำไรไรล่ ะ 12,501.49 บาท หรอื มีผลตอบแทนสทุ ธเิ ฉลี่ยกโิ ลกรมั ละ 8.01 บาท ต้นทุนและผลตอบแทนในการปลูกกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ร่วมกับผลไม้ เฉลี่ย ทุกช่วงอายุ พบว่า ช่วงปีแรกใช้เงินลงทุนสูงเฉล่ียไร่ละ 21,787.84 บาท ต้นทุนส่วนใหญ่เป็นค่าพันธ์ุกาแฟ สำหรับนำมาปลูก สูงถงึ ไรล่ ะ 13,441.60 บาท เนื่องจากเกษตรกรปลูกจำนวนต้นตอ่ ไรม่ าก อกี ทั้งราคาตน้ พันธ์ุ ทซ่ี ้ือมรี าคาแพง สำหรับชว่ งอายุ 2 - 3 ปี และ 4 - 6 ปี มีต้นทุนรวมเฉล่ียไร่ละ 3,716.36 บาท และ 8,910.64 บาท ตามลำดับ มีต้นทุนรวมต่อไร่เฉลี่ยทุกช่วงอายุเท่ากับ 8,910.67 บาท หรือมีต้นทุนรวมต่อกิโลกรัมเท่ากับ 16.71 บาท มีผลผลิตเฉลี่ยไร่ละ 533.33 กิโลกรัม เกษตรกรขายเมล็ดกาแฟสดในราคาประกันได้กิโลกรัมละ 40.00 บาท ทำให้มีผลตอบแทนต่อไร่เท่ากับ 23,333.20 บาท ผลตอบแทนสุทธิหรือมีกำไรไร่ละ 12,422.56 บาท หรอื มผี ลตอบแทนสุทธิเฉลี่ยกโิ ลกรัมละ 23.29 บาท 5.1.3 การตลาด วิถีการตลาด และสว่ นเหลอ่ื มการตลาด 1) โครงสร้างการตลาดของกาแฟในจงั หวดั จนั ทบุรีและตราด ประกอบด้วย 1.1) เกษตรกรผู้ผลิตเมลด็ กาแฟพนั ธุ์โรบัสตา้ และพนั ธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจนั ทบูร) 1.2) ผู้ประกอบการค้ากาแฟในระดับต่าง ๆ ได้แก่ พ่อค้ารวบรวมระดับท้องถิ่น ผู้แปร รูป และพ่อค้าขายปลีก หรือรา้ นกาแฟสด 1.3) แหล่งรับซ้ือที่สำคัญของผลผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้า ได้แก่ วิสาหกิจชุมชนขนำ ฅนตน้ น้ำ ต้ังอยู่ทต่ี ำบลหนองบอน อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด รับซื้อเมลด็ กาแฟสดพันธโ์ุ รบัสต้าในราคากิโลกรัม ละ 15 บาท สว่ นกาแฟพนั ธุ์อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบรู ) มีจุดรับซ้ือผลผลติ ของบริษทั เอกชน ตงั้ อย่ทู ่ตี ำบลวังใหม่ อำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี รับซ้ือเมล็ดกาแฟสดเฉพาะพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ในราคาประกัน กิโลกรัมละ 40 บาท 2) วิถีการตลาดของกาแฟในจังหวัดจันทบุรีและตราด ปี พบว่า เกษตรกรผู้ปลูกกาแฟทั้ง 2 สายพันธ์ุมีแหล่งรับซ้ือเพียงสายพันธุ์ละ 1 แห่งเท่านั้น เกษตรกรผู้ผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าท้ังหมดนำผลผลิต ขายผ่านให้แก่วิสาหกิจชุมชนขนำฅนต้นน้ำ ตำบลหนองบอน อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด ซึ่งทำหน้าที่เป็นผู้ รวบรวมระดับท้องถ่ิน จากน้ันได้ส่งต่อผลผลิตให้กับผู้แปรรูปในท้องถิ่นทั้งหมด โดยผู้แปรรูปในท้องถ่ินได้แปร รปู เมล็ดกาแฟสดให้เป็นสารกาแฟและเมล็ดกาแฟคั่ว แบ่งกระจายผลผลิตต่อโดยขายในรูปแบบเมล็ดกาแฟค่ัว ใหก้ ับผู้คา้ ปลีกหรือร้านกาแฟสด ร้อยละ 68.42 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสด กระจายผลผลิตให้กับผ้คู ้าปลกี หรือ ร้านกาแฟสดในจงั หวดั ตราดมากที่สุด คดิ เปน็ ร้อยละ 27.37 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสด รองลงมาคือ ในจังหวัด จันทบุรี ร้อยละ 20.53 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสด และขายผลผลิตในรูปแบบสารกาแฟร้อยละ 31.58 ของ ผลผลิตเมล็ดกาแฟสด กระจายไปยังโรงค่ัวกาแฟในจังหวัดสระบุรีและระยองร้อยละ 16.11ของผลผลิตเมล็ด กาแฟสด และขายให้กับผู้ค้าปลีกหรือร้านกาแฟสดในจังหวัดกรุงเทพฯ ระยอง จันทบุรี และตราดอีกร้อยละ 15.47 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสด ข้อสังเกตคือ เกษตรกรมีแหล่งรับซื้อโดยตรงเพียงแหล่งเดียว และขายเป็น เมล็ดกาแฟสดเท่านั้น เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ผลผลิตยังไม่มาก และเกษตรกรไม่มีความรู้ใน

76 การแปรรูป ส่วนด้านกาแฟพันธุ์อาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) พบว่า เกษตรกรผู้ผลิตกาแฟขายผลผลิตเป็นเมล็ด กาแฟสดผ่านบริษัทแปรรูปเอกชนโดยตรงรอ้ ยละ 100.00 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสด มีตัวแทนเกษตรกรเป็นผู้ รวบรวมในพื้นที่ตำบลวังใหม่ อำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี ซ่ึงเกษตรกรมีแหล่งรบั ซื้อให้กับบริษัทแปรรูป เอกชนเพียงแหล่งเดียว เนื่องจากเป็นการส่งเสริมการปลูกกาแฟเพ่ือหาแหล่งผลิตกาแฟสำหรับรองรับธุรกิจ แปรรูปของบรษิ ัทเอกชน โดยบริษทั เอกชนได้ทำสัญญากับเกษตรกรแบบผูกขาดจากการท่เี กษตรกรซ้ือตน้ พันธุ์ ของบริษัทเอกชนมาปลูก เกษตรกรต้องขายผลผลิตให้กับบริษัทเอกชนนี้เพียงผู้เดียว ท้ังน้ี ท่ีตั้งของบริษัทแปร รปู เอกชนตัง้ อยู่ท่จี งั หวัดเชียงใหม่ และมีโรงควั่ กาแฟในเครือของบรษิ ัทตง้ั อยู่ในจงั หวดั ปทมุ ธานี 3) ส่วนเหล่ือมการตลาดของกาแฟพันธุ์โรบัสต้า เร่ิมจากเกษตรกรขายผลผลิตเมล็ดกาแฟสด ผ่านวิสาหกิจชุมชนไปยังผู้แปรรูประดับท้องถ่ินโดยมีการแปรรูปและขายเมล็ดกาแฟค่ัวไปยังร้านกาแฟสดใน จังหวัดตราด เน่ืองจากมีสัดส่วนมากท่ีสุด หรือร้อยละ 27.37 ของผลผลิตเมล็ดกาแฟสดท้ังหมด อีกท้ังจังหวัด ตราดเป็นจังหวัดท่ีตั้งของแหล่งรับซื้อผลผลิตเมล็ดกาแฟสดจากเกษตรกรด้วย ซ่ึงมีต้นทุนและส่วนเหล่ือม การตลาดและผลตอบแทนการตลาด ดังนี้ 3.1) เร่ิมต้นท่ีเกษตรกรขายผลผลิตเมล็ดกาแฟสดไปยังผู้รวบรวมระดับท้องถ่ินหรือ วิสาหกิจชุมชน โดยเกษตรกรมีต้นทุนการผลิตเมล็ดกาแฟสดพันธุ์โรบัสต้าเฉล่ีย 6.99 บาทต่อกิโลกรัม เมื่อผู้ แปรรูปนำเมล็ดกาแฟสดมาผลิตเป็นเมล็ดกาแฟค่ัว 1 กิโลกรัมจะต้องใช้เมล็ดกาแฟสด 6.25 กิโลกรัม ดังน้ัน ต้นทุนน้ีเท่ากบั 43.69 บาทต่อกิโลกรมั เมล็ดกาแฟค่วั คดิ เป็นร้อยละ 14.56 ของราคาเมล็ดกาแฟค่ัวท่ีผู้แปรรูป ได้รับ 3.2) เกษตรกรขายผลผลิตเมล็ดกาแฟสดให้แก่วสิ าหกิจชุมชนและได้รับราคา 15.00 บาท ต่อกิโลกรัม จากนั้นผู้รวบรวมระดับท้องถิ่นส่งต่อผลผลิตไปยังผู้แปรรูปในท้องถ่ินโดยไม่มีส่วนต่างของราคารับ ซอ้ื เม่ือผู้แปรรูปนำเมล็ดกาแฟสดมาผลิตเป็นเมลด็ กาแฟคั่ว 1 กิโลกรมั จะต้องใช้เมล็ดกาแฟสด 6.25 กิโลกรัม ดังนั้น ราคาที่เกษตรกรได้รับจะเท่ากับ 93.75 บาทต่อกิโลกรัมเมล็ดกาแฟค่ัว คิดเป็นร้อยละ 31.25 ของราคา เมล็ดกาแฟค่วั ทผี่ ูแ้ ปรรูปไดร้ ับ 3.33) เกษตรกรได้รับกำไร 50.06 บาทต่อกิโลกรัมเมล็ดกาแฟคั่ว คิดเป็นร้อยละ 16.69 ของราคาเมลด็ กาแฟคั่วที่ผ้แู ปรรูปไดร้ บั 3.4) ผู้แปรรูปในท้องถ่ินได้แปรรูปผลผลิตกาแฟเป็นสารกาแฟก่อน จากน้ันจึงแปรรูปเป็น เมลด็ กาแฟควั่ ต่อไป มตี ้นทนุ การตลาด ประกอบดว้ ย ตน้ ทุนการแปรรูปเมลด็ กาแฟสดเปน็ สารกาแฟ ค่าแปรรูป เปน็ เมลด็ กาแฟคัว่ คา่ ใชจ้ ่ายในการดำเนินงานและค่าใช้จ่ายในการซ้ือขาย เท่ากับ 70.61 บาทต่อกโิ ลกรัมเมล็ด กาแฟควั่ คิดเป็นรอ้ ยละ 23.54 ของราคาเมลด็ กาแฟค่ัวท่ผี แู้ ปรรปู ได้รบั 3.5) ราคาท่ผี แู้ ปรรปู ไดร้ บั จากการขายเมล็ดกาแฟคั่วเทา่ กับ 300.00 บาทต่อกิโลกรัม 3.6) กำไรท่ีผู้แปรรูปได้รับจากการขายเมล็ดกาแฟคั่วเท่ากับ 135.64 บาทต่อกิโลกรัม คิดเปน็ รอ้ ยละ 45.22 ของราคาเมล็ดกาแฟควั่ ที่ผู้แปรรปู ไดร้ ับ 3.7) เกิดส่วนเหล่ือมการตลาดระหว่างผู้แปรรูปเมล็ดกาแฟค่ัว 206.25 บาทต่อกิโลกรัม เมล็ดกาแฟค่วั คิดเปน็ ร้อยละ 68.75 ของราคาเมลด็ กาแฟคัว่ ท่ผี ้แู ปรรูปได้รบั

77 สำหรับการวิเคราะห์ต้นทุนและผลตอบแทนการตลาดของกาแฟอาราบิก้า (กาแฟตันทบูร) ในการวิจัยครั้งนี้ พบว่า ไม่สามารถวเิ คราะห์ต้นทุนการตลาด ส่วนเหลื่อมการตลาด และกำไรของผู้รวบรวมใน ท้องถิ่นได้ เนื่องจากเกษตรกรขายผลผลิตกาแฟผลสดไปยังผู้รวบรวมระดับท้องถ่ิน โดยบริษัทแปรรูปเอกชน เป็นผู้รับซื้อผลผลิตที่สวนของผู้รวบรวมผลผลิตโดยตรง ผู้รวบรวมทำหน้าที่เพียงอำนวยความสะดวกด้าน สถานท่ีและการดูแลช่วยเหลือเพียงเล็กน้อย เนื่องจากผลผลิตกาแฟยังไม่มาก บริษัทแปรรูปเอกชนจึง รับผิดชอบด้านต้นทุนต่าง ๆ ทั้งหมด ท้ังนี้ บริษัทแปรรูปเอกชนต้ังอยู่ในพ้ืนท่ีจังหวัดเชียงใหม่และจังหวัด ปทุมธานีซึ่งไมไ่ ด้อยู่ในขอบเขตพน้ื ทีก่ ารวจิ ยั ในครง้ั น้ี 5.1.4 ขอ้ จำกดั ของผลการวจิ ัยคร้ังนี้ ดงั นี้ 1) ข้อจำกัดด้านการคำนวณตน้ ทุนและผลตอบแทนสำหรับการผลิตกาแฟพันธ์ุโรบัสต้าในสวน ผลไม้ของจังหวัดจันทบุรีและตราด มีอายุกาแฟสูงสุดเพียง 10 ปี เท่านั้น และสำหรับการผลิตกาแฟพันธุ์ อาราบิกา้ (กาแฟจนั ทบูร) มอี ายุกาแฟสูงสุดเพียง 5 ปี ซึ่งอายุเชิงเศรษฐกจิ ของต้นกาแฟมอี ายุเฉลี่ย 25 ปี และ มีจำนวนปีเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ 22 ปีส่งผลให้ข้อมูลท่ีได้ไม่ครบทุกช่วงอายุของกาแฟ ท้ังนี้ จากผลการวิจัยที่ได้ พบว่า ถงึ แม้การผลิตกาแฟทงั้ 2 สายพันธุ์มีข้อมูลไม่ครบทุกช่วงอายุ แต่เมื่อวเิ คราะห์ต้นทุนและผลตอบแทนใน การปลูกกาแฟพันธุ์โรบัสต้าร่วมกับผลไม้เฉล่ียทุกช่วงอายุแล้วพบว่ามีผลตอบแทนสุทธิต่อไร่เป็นบวก หรือมี กำไรเฉลี่ยไร่ละ 12,501.49 บาท ส่วนกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) มีผลตอบแทนสุทธิต่อไร่เป็นบวก เช่นกัน หรือมีกำไรเฉลี่ยไร่ละ 12,422.56 บาท สามารถสร้างรายได้เสริมให้แก่เกษตรกรผุ้ปลูกกาแฟร่วมกับ ผลไม้ได้ 2) ข้อจำกัดด้านโครงสร้างการตลาดของกาแฟในจังหวัดจันทบุรีและตราด พบว่า ตลาด สำหรับการรับซ้ือผลผลิตมีโครงสร้างแบบผู้ซ้ือน้อยรายทั้ง 2 สายพันธุ์ ส่งผลให้เกิดความเส่ียงด้านการรับซ้ือ หากในอนาคตมีเกษตรกรสนใจปลูกกาแฟเพ่ือเป็นพืชเสริมจำนวนมาก อาจเกิดอุปทานส่วนเกินในตลาดรับซื้อ ผลผลิตได้ อีกท้ังเกษตรกรผปู้ ลูกกาแฟยังคงเป็นผูย้ อมรับราคาจากผู้รับซื้อผลผลิตท้ังหมด อาจก่อให้เกิดปัญหา การกดราคาได้ 5.2 ข้อเสนอแนะ 5.2.1 แนวทางการแกไ้ ขและพฒั นาการผลติ กาแฟ 1) เกษตรกรท่ีปลูกกาแฟควรให้ความใส่ใจในการปลูก การดูแลรักษา ถึงแม้กาแฟจะไม่ได้ให้ ผลตอบแทนมากเท่ากับอาชีพหลัก แต่หากดแู ลหรือใส่ใจในจะสง่ ผลให้ต้นกาแฟหรือผลผลิตกาแฟเสียหายน้อย สามารถเพ่ิมรายได้ให้เกษตรกรได้ ซ่ึงในระยะยาวเกษตรกรจะได้รับผลตอบแทนเฉลี่ยไร่ละ 12,501.49 บาท และ 12,422.56 บาท สำหรับกาแฟพันธุ์โรบัสต้าและอาราบิก้า (กาแฟจันทบูร) ตามลำดับ ผ้ทู ่ีสนใจควรศึกษา ข้อมลู เกย่ี วกบั การปลูกกาแฟด้วย 2) ในปัจจุบันการปลูกกาแฟในสวนผลไม้ของจังหวัดจันทบุรีและตราดควรปลูกกาแฟเป็นพืช เสริมรายได้มากกว่าปลูกเพ่ือเป็นพืชที่สร้างรายได้หลัก เน่ืองจากมีความเสี่ยงสูงด้านการตลาด เพราะการขาย ผลผลิตกาแฟแต่ละสายพันธุ์อยู่ในตลาดผู้ซื้อน้อยราย ผู้ที่สนใจจะปลูกกาแฟควรพิจารณาถึงข้อจำกัดด้านการ รับซือ้ ของแต่ละแหล่งด้วย

78 3) เกษตรกรรายใหม่ที่สนใจในการปลูกกาแฟ ในเบื้องต้นควรพิจารณาที่ตั้งแปลงว่าอยู่ใกล้ แหล่งรับซ้อื ใด เนอ่ื งจากค่าขนส่งเป็นตน้ ทนุ สว่ นหน่ึงของเกษตรกร ดงั น้ัน ควรคำนึงถึงระยะทางจากแหลง่ ปลูก ไปยังแหล่งรับซ้ือด้วย อีกท้ังในปีแรกจะมีต้นทุนค่าพันธ์ุจำนวนมาก ช่วงอายุกาแฟ 1 – 3 ปี จะยังไม่ได้รับ ผลตอบแทน ซงึ่ เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทนในปที ่ี 4 เป็นตน้ ไป เนอ่ื งจากกาแฟให้ผลผลิตแล้ว 4) เจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร หรือหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องควรสนับสนุนหรือจัดอบรมให้ ความรู้เก่ียวกับการปลูกกาแฟ การดูแลรักษา การจัดการปัญหาเร่ืองโรคและแมลงให้แก่เกษตรกร เน่ืองจาก เกษตรกรส่วนใหญ่เพ่ิงเร่ิมปลูกกาแฟ และมีแนวโน้มท่ีเกษตรกรรายใหม่จะปลูกกาแฟเพิ่มมากขึ้น หากมีการ สง่ เสรมิ หรือสนบั สนนุ อาจทำให้จงั หวดั จนั ทบุรีและตราดเปน็ แหล่งกาแฟทส่ี ำคญั ในอนาคตได้ 5) แม้วา่ การปลูกกาแฟของเกษตรกรจังหวัดจันทบุรีและตราดจะปลูกเพื่อเป็นพืชเสริมรายได้ แต่หนว่ ยงานภาครัฐทเ่ี กี่ยวขอ้ งควรมีความรู้หรือมีนกั วิชาการเกี่ยวกบั การปลกู กาแฟในพื้นท่ีเพื่อส่งเสริมและให้ คำแนะนำเกษตรกรได้ถูกต้อง สามารถแก้ไขปัญหาด้านการเพาะปลูก เรื่องโรคและแมลง รวมถึงการจัดการ ผลผลิตให้กับเกษตรกรในพ้ืนที่ได้ เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรในจังหวัดจันทบุรีและตราดเป็นแหล่งผลิตกาแฟ เพิ่มขน้ึ 5.2.2 แนวทางการแก้ไขและพัฒนาการตลาดกาแฟ 1) เจา้ หนา้ ทีส่ ่งเสริมการเกษตร หรือผู้ที่เกี่ยวข้องควรเข้ามาดูแลเกษตรกรด้านการตลาด หรือ แสวงหาตลาดใหม่ให้แก่เกษตรกร เนื่องจากเกษตรกรผู้ปลูกกาแฟทั้งสายพันธ์ุโรบัสต้าและสายพันธุ์อาราบิก้า มีแหล่งจำหน่ายผลผลิตแบบผู้ซื้อน้อยราย ทำให้เกษตรกรเกิดความเส่ียงด้านช่องทางการตลาดในกรณีท่ีผู้ รวบรวมหรือบริษัทไมร่ บั ซือ้ ผลผลติ 2) หน่วยงานภาครัฐท่ีเกี่ยวข้องควรเข้ามาส่งเสริมเร่ืองการแปรรูปให้เกษตรกรสามารถขาย ผลผลิตได้หลากหลายประเภทมากข้ึน เช่น ขายเป็นสารกาแฟหรอื ขายเป็นเมล็ดกาแฟคั่ว ซ่ึงปัจจุบันเกษตรกร ขายผลผลิตเป็นเมล็ดกาแฟสดเพียงอย่างเดียว เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญ่เป็นรายย่อย เก็บผลผลิตได้ไม่มาก ในแต่ละรอบของการเก็บผลผลิต เมื่อนำไปขายจะมีต้นทุนด้านค่าขนส่ง หากเกษตรกรมีความรู้หรือสามารถ แปรรปู ไดจ้ ะเปน็ การเพิม่ มูลคา่ ใหผ้ ลผลติ ของเกษตรกรได้ 3) เกษตรกรควรเพิ่มมูลค่าให้กับผลผลิตกาแฟของตน เช่น การแปรรูปและสร้างตราสินค้า ของตนเอง หรืออาจเปิดช่องทางธุรกิจแบบการท่องเที่ยวเชิงเกษตร หรือการสร้างอัตลักษณ์ทางสินค้าของตน เพ่อื ต่อยอดไปส่กู ารเปน็ สนิ ค้าสิ่งบง่ ชท้ี างภูมิศาสตร์ (Geographical Indications : GI) ต่อไป

บรรณานกุ รม กรมวิชาการเกษตร. (2562). ค่มู ือการจดั การการผลติ กาแฟโรบสั ตา. กรุงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. กรมวิชาการเกษตร. (2562). คู่มือการจัดการการผลิตกาแฟอะราบิกา. กรุงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและ สหกรณ.์ กรมวิชาการเกษตร. (2560). ยุทธศาสตร์กาแฟ ปี 2560-2564, [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.doa.go.th/ hort/wp-content/uploads/2018/11/ยุทธศาสตร์กาแฟ2560-2564.pdf (วันท่ีสืบค้นข้อมูล: 6 พฤศจกิ ายน 2561). จิระภรณ์ ตันติชัยรัตนกูล. (2561). ความรู้ทางการตลาด [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stouonline. stou.ac.th/courseware/courses/management/weeks.html (วันท่ีสืบค้นข้อมูล: 12 ธันวา คม 2561). ชูชีพ พิพัฒน์ศิถี. (2544). เศรษฐศาสตร์การวิเคราะห์โครงการ. กรุงเทพมหานคร: คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ฐิติกาญจน์ ศรธนะรัตน์. (2550). ต้นทุนแลผลตอบแทนของการทำสวนกาแฟอะราบิกาในอำเภอดอยสะเก็ด จงั หวัดเชียงใหม่. วทิ ยานพิ นธป์ ริญญามหาบณั ฑติ , คณะเศรษฐศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.์ ณัทฐิมา สุขเสวียด. (2555). การผลิตและการตลาดกาแฟของเกษตรกรในจังหวัดชุมพร. วิทยานิพนธ์ปริญญา มหาบัณฑติ , สาขาวชิ าเกษตรศาสตรแ์ ละสหกรณ์, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช. เทคโนโลยีชาวบ้าน. (2561). กาแฟอะราบิก้า กับ กาแฟโรบัสตา ถ้าจะปลูกแถบภาคใต้ตอนบน ควรปลูกชนิด ไห น จึงจ ะได้ ผ ล ดี [อ อ น ไล น์ ]. เข้ าถึ งได้ จ าก : https://www.technologychaoban.com/ agricultural-technology/article_71672 (วนั ทสี่ บื คน้ ข้อมลู : 2 พฤศจกิ ายน 2561). บันลือ คำวชิรพิทักษ์. (2542). เศรษฐศาสตร์การตลาดการเกษตร (Ec 385). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย รามคำแหง. มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่. (ม.ป.ป.). การตลาดเกษตร [ออนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก: http://agecon-extens.agri. cmu.ac.th/Course_online/Course/352103/7.pdf (วันทส่ี ืบคน้ ข้อมูล: 10 พฤศจิกายน 2561). มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2535). การตลาดและนโยบายการเกษตร. นนทบุรี มหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช. รัฐวัชร์ พัฒนจิระรุจน์. (2557). ทฤษฎีการตลาด Marketing Theory จัดทำโดย รัฐวัชร์ พัฒนจิระรุจน์ D.B.A.06 เสนอ รศ.ดร.วิชิต อู้อ้น [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://poundtv5.blogspot.com/ 2014/11/marketing-theory-dba06.html (วันทีส่ ืบคน้ ข้อมูล: 10 พฤศจกิ ายน 2561). วิรดา บินรัมย์. (2552). การวิเคราะห์การตอบสนองอุปทานการผลิตกาแฟในภาคใต้ของประเทศไทย. วทิ ยานิพนธ์ปริญญามหาบณั ฑิต, คณะเศรษฐศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. ศิริวัฒน์ ทรงธนศักด์ิ. (2562). คู่มือการจัดทำและวิเคราะห์ข้อมูลต้นทุนการผลิตพืช. กรุงเทพฯ: กระทรวง เกษตรและสหกรณ์.

80 ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรจันทบุรี. (2562) ข้อมูลพื้นฐานจังหวัดจันทบุรี ข้อมูลพื้นฐานจังหวัดตราด [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.doa.go.th/ac/chanthaburi/?page_id=122 (วันที่สืบค้น ข้อมูล: 20 มนี าคม 2562). สมคิด ทักษิณาวิสุทธิ์. (2546). หลักการตลาดสินค้าเกษตร. กรุงเทพฯ: ภาควิชาเศรษฐศาสตร์เกษตรและ ทรพั ยากร คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์. สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2550). คู่มือการสำรวจต้นทุนการผลิตกาแฟปี 2550. กรุงเทพฯ: กระทรวง เกษตรและสหกรณ์. สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2551). คำนิยามข้อมูลสถิติการเกษตร. กรุงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและ สหกรณ์. สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2555). การศึกษาศักยภาพการผลิตกาแฟไทยเพ่ือรองรับการเปิดเสรีการค้า. กรงุ เทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.์ สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2562). สถานการณ์สินค้าเกษตรท่ีสำคัญและแนวโน้มปี 2562. กรุงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.์ อภิญญา หวังยีเส็น. (2557). ต้นทุน ผลตอบแทนและประสิทธิภาพการผลิตกาแฟโรบัสตาในจังหวัดชุมพร. วทิ ยานพิ นธ์ปริญญามหาบัณฑติ , คณะเศรษฐศาสตร์, มหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช.

ภาคผนวก

แบบสอบถามสำหรับงานวิจัย เรอ่ื ง เศรษฐกิจการผลิต การตล ขอ้ มูลทั้งหมดทสี่ อบถามนที้ างราชการจะเกบ็ ไวเ้ ป็นความลบั และจะน A. ขอ้ มูลทว่ั ไปของเกษตรกรท่เี ป็นตัวอยา่ ง 1. ช่อื ............................................................... 2. อายุ............ 3. บา้ นเลขที่............ หมู่ท.ี่ ........ จังหวดั ............................ โทรศัพท.์ ........................................ 4. ระดบั การศกึ ษา..................... 5 5.1.1) จำนวนแรงงานในการเกษตร……..........คน 5.1.2) จำนวนแรงงานนอกการเกษตร….....…..….. รบั จา้ งนอกภาคเกษตร=3, ทำงานประจำ= 4 , ธรุ กจิ สว่ นตวั =5, อืน่ ๆ =6 (ระบ)ุ ....................) 7. พ้นื B. ขอ้ มลู ทั่วไปสำหรบั แปลงปลูกตัวอยา่ ง 1. พันธ์ุกาแฟทีป่ ลูก  อาราบกิ า้  โรบสั ต้า 2. ลกั ษณะพนื้ ทป่ี ลกู  พนื้ ทร่ี าบ  พื้น 3. ชนิดดินทป่ี ลกู  ดนิ เหนียว  ดินร่วน  ดนิ ทราย  ดินรว่ นปนทราย  อ่ืน ๆ (ระ 5. การได้รับนำ้  ในเขตชลประทาน  นอกเขตชลประทาน 6. อายกุ าแฟ 6.1 ช่วงก่อนให้ผ 6.2 ชว่ งให้ผลผลิตแลว้  อายุ 4 – 6 ปี (อายุที่สำรวจได้.....ป)ี  อายุ 7 – 10 ปี (อายุที่สำรวจได 8. เนอื้ ทย่ี นื ต้น.......ไร่ เนอ้ื ที่ใหผ้ ล.......ไร่ ระยะปลูกกาแฟ (เมตร x เมตร)........... จำนวนตน้ ต่อ 10. ปลูกกาแฟรว่ มกบั ผลไม้ใด  ทเุ รยี น  มังคดุ  เงาะ  ลองกอง  ลำไย  อ่ืน 11. เหตุผลท่เี ลอื กปลกู กาแฟ  ตอ้ งการมรี ายไดเ้ สรมิ  ปลูกและดูแลรักษางา่ ย  ปลูกตาม  ปลูกตามคำแนะนำของเพอ่ื นบา้ น  อ่ืน ๆ (ระบ)ุ .................... C. ปรมิ าณผลผลติ และช่องทางการจำหนา่ ย 1. ลักษณะผลผลิตทข่ี าย  เมลด็ กาแฟสด  เมลด็ กาแฟแหง้  กาแฟกะลา  สารกาแ การขายผลผลติ ขายที่........................................ ระยะทางรวมไป-กลับ (กม.) ปรมิ าณ (ก 1) เมลด็ กาแฟสด 2) เมล็ดกาแฟแห้ง 3) กาแฟกะลา 4) สารกาแฟ

ลาด ของกาแฟในสวนผลไม้ จังหวัดจนั ทบรุ แี ละตราด นำไปเผยแพร่เฉพาะคา่ ประมาณทางสถติ ิทเ่ี ปน็ ส่วนรวมเทา่ นัน้ . ชื่อหมบู่ า้ น........................... ตำบล................................... อำเภอ..................................... 5. จำนวนสมาชิกในครวั เรือน.................คน 5.1) จำนวนแรงงานในครัวเรอื น .................คน .คน 6. อาชพี หลัก(ใชเ้ กณฑ์รายได้)............... (เกษตรกร= 1, รับจา้ งในภาคการเกษตร= 2, นที่ในการทำเกษตร รวม........ไร่ 7.1) ของตนเอง........ไร่ 7.2) เช่า........ไร่ 7.3) ทำฟร.ี ......ไร่ นท่ดี อน  พืน้ ทีล่ ่มุ  อนื่ ๆ (ระบ)ุ ................................................ 82 ะบ)ุ ............................ 4. วัสดพุ นั ธุท์ ี่ปลกู  ตน้ พนั ธุ์  เมลด็ พันธุ์ ผลผลิต  อายุ 1 ปี  อายุ 2 – 3 ปี (อายุทส่ี ำรวจได้.........ปี) ด้.....ปี)  อายุ 11 – 15 ปี (อายุท่ีสำรวจได้.....ปี)  อายุ 16 ปีข้ึนไป (อายทุ ีส่ ำรวจได.้ ....ปี) อไร.่ ......ต้น 9. การเชา่ ท่ดี นิ  ท่ขี องตนเอง.......ไร่  ทเ่ี ช่า.......ไร่ (ค่าเชา่ ตอ่ ป.ี .........บาท) น ๆ (ระบุ)................................... มคำแนะนำของเจา้ หนา้ ที่ภาครัฐ  ปลูกตามคำแนะนำของหนว่ ยงานภาคเอกชน ............................ แฟ 2. ปรมิ าณผลผลติ ทงั้ หมด (รวมขายและไม่ขาย)........................กก. .................. ขายท.ี่ ........................................................ กก.) ราคา (บาท/กก.) ระยะทางรวมไป-กลบั (กม.) ปรมิ าณ (กก.) ราคา (บาท/กก.)

D. วสั ดุและค่าใชจ้ า่ ยอ่ืน ๆ ทีใ่ ชก้ ับแปลงตวั อย่าง รายการ (1) 1. พันธ์ุ 1.1) ตน้ พันธุ์ 1.2) เมลด็ พนั ธุ์ 2. ปยุ๋ 2.1) ป๋ยุ คอก 2.2) ปุ๋ยหมัก 2.3) ปุ๋ยเคมี 3. สารเคมีกำจดั วัชพืช 3.1) ยาฆา่ หญา้ 3.1.1) ไกลโฟเซท 3.1.2) กรมั ม๊อกโซน 3.1.3) ราวอฟ๊ั 3.1.4) ยาน้ำ 3.1.5) ยาผง 4. สารเคมกี ำจัดศัตรพู ืช 4.1) ยาป้องกันกำจดั โรค 4.1.1) คาเบนดาซนิ 4.2.2) ยานำ้ 4.3.3) ยาผง

หนว่ ย ราคา ซื้อ ของตนเอง/ไดฟ้ รี ระบุ (บาท/หน่วย) ปรมิ าณ มูลค่า(บาท) ปริมาณ มูลคา่ (บาท) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ต้น ...................... .............. .................... .............. .................... ต้น ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... ............. .................... .............. .................... 83 ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... ............. .................... .............. .................... ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... ............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... ............. .................... .............. ....................

D. วสั ดแุ ละค่าใช้จา่ ยอืน่ ๆ ท่ใี ชก้ บั แปลงตัวอยา่ ง (ตอ่ ) รายการ (1) 4.2) ยาฆ่าแมลง หนอน เพล้ยี 4.2.1) อะบาเมทตนิ 4.2.2) เมธามิโดฟอส 4.2.3) ยาน้ำ 4.2.4) ยาผง 5. สารเคมอี น่ื ๆ และวสั ดปุ รับปรุงดิน 5.1) สารเคมอี ืน่ ๆ 5.1.1) ฮอรโ์ มน (ชนดิ น้ำ) 5.1.2) ฮอร์โมน (ชนิดผง) 5.1.3) อน่ื ๆ ............................................ 5.2) วัสดุปรบั ปรงุ บำรุงดนิ 5.2.1) สารปรบั ปรุงบำรุงดิน 5.2.2) ไดโลไมล์ 5.2.3) ปูนขาว 5.2.4) อืน่ ๆ ............................................ 6. ค่าใชจ้ ่ายเก่ียวกับการใช้พลังงาน 6.1) ค่านำ้ มันเชื้อเพลิง 6.1.1) ใชก้ ับเครือ่ งสูบนำ้ 6.1.2) ใชก้ บั เครือ่ งพ่นยา 6.1.3) ใช้กบั เคร่ืองตดั หญ้า

หนว่ ย ราคา ซื้อ ของตนเอง/ได้ฟรี ระบุ (บาท/หนว่ ย) ปริมาณ มลู ค่า(บาท) ปริมาณ มลู ค่า(บาท) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... .............. .................... .............. .................... 84 กก. ...................... .............. .................... .............. .................... ............ ...................... ............. .................... .............. .................... กก. ...................... .............. .................... .............. .................... กก. ...................... ............. .................... ............. .................... กก. ...................... .............. .................... .............. .................... ............ ...................... ............. .................... ............. .................... ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... ลิตร ..................... .............. .................... .............. ....................

D. วัสดุและคา่ ใชจ้ ่ายอื่น ๆ ทใ่ี ชก้ บั แปลงตวั อย่าง (ต่อ) รายการ (1) 6.2) ค่านำ้ มนั หลอ่ ล่นื 6.2.1) ใช้กบั เครื่องสบู น้ำ 6.2.2) ใช้กบั เคร่อื งพน่ ยา 6.2.3) ใชก้ บั เครอ่ื งตัดหญ้า 6.3) คา่ ไฟฟ้า 6.3.1) ใชก้ บั ปั๊มน้ำ 6.3.2) ใช้กับเครอ่ื งพ่นยา 7. ค่าวสั ดสุ ิน้ เปลอื งและคา่ ใช้จ่ายอน่ื ๆ 7.1) คา่ วัสดสุ ิน้ เปลืองทีม่ อี ายใุ ชง้ านไมเ่ กิน 1 ปี 7.1.1) ไม้หลกั ยึดตน้ ปลูกใหม่ 7.1.2) ถงุ มอื 7.1.3) รองเท้าบทู๊ 7.1.4) อนื่ ๆ ............................................ 7.2) คา่ ใช้จา่ ยอน่ื ๆ 7.2.1) คา่ เช่าเคร่ืองสูบน้ำ 7.2.2) คา่ จ้างขนวสั ดตุ า่ ง ๆ 7.2.3) อ่นื ๆ ............................................

หนว่ ย ราคา ซื้อ ของตนเอง/ได้ฟรี ระบุ (บาท/หน่วย) ปริมาณ มลู คา่ (บาท) ปริมาณ มูลคา่ (บาท) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... ลิตร ...................... .............. .................... .............. .................... ลติ ร ...................... .............. .................... .............. .................... 85 ............ ...................... .............. .................... .............. .................... ............ ...................... .............. .................... .............. .................... ............ ...................... ............. .................... .............. .................... ............ ...................... .............. .................... .............. .................... ............ ...................... ............. .................... ............. .................... ............ ...................... .............. .................... .............. .................... ............ ...................... ............. .................... ............. ....................