ข้าวนาปรัง 2561

รายงานผลการสำรวจเนอ้ื ท่เี พาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2561 โดยใชเ้ ทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ หลกั การและเหตุผล ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 11 (พ.ศ.2555 - 2559) ได้เน้นการสร้างความสมดลุ ของ การผลิตกับทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะระบบการเกษตรเป็นระบบที่ซับซ้อนประกอบด้วยตัวแปรท้ัง ทางด้านกายภาพ ชีวภาพ และเศรษฐกิจสังคม ซึ่งการพัฒนาการเกษตรจำเป็นต้องเข้าใจภาพรวมของระบบ การเกษตรนั้น ๆ เพื่อที่จะสะท้อนให้เห็นศักยภาพและปัญหาอันจะนำไปสู่การแก้ไข ประกอบกับการเปลี่ยนแปลง ทางเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดดของการพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีความก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว ของเทคโนโลยหี ลัก เช่น เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร ตระหนักถึงความสำคัญทางด้านความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่ใช้ในการ สำรวจและจัดเก็บข้อมูล เพื่อให้มีฐานข้อมูลด้านการผลิตที่ถูกต้องและรวดเร็ว จึงได้นำเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (Geo – Information) หรือ GI ซึ่งประกอบด้วยเทคโนโลยีรีโมทเซนซิง ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) และระบบกำหนดวเิ คราะหบ์ นพื้นโลก (GPS) มาใช้ในการวเิ คราะห์และจัดเก็บ เพื่อประเมนิ เนื้อที่เพาะปลกู ก่อน ฤดูกาลเก็บเกี่ยว ซึ่งเป็นทางเลือกในการวางแผนหรือกำหนดแนวทางการจัดการด้านการผลิตได้อย่างมี ประสทิ ธภิ าพ ในปีงบประมาณ 2561 ศูนย์สารสนเทศการเกษตร โดยส่วนภูมิสารสนเทศการเกษตร มีแผนการ ดำเนินงานที่นำเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ มาประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์เนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2561 ครอบคลุมเนื้อที่ทั้งประเทศ พร้อมทั้งตรวจสอบความถูกต้องผลการแปลและวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียม โดยการ สุ่มเลือกพื้นที่ตัวอย่าง ด้วยวิธีการสุ่มตัวอย่าง แบบใช้สัดส่วนของความน่าจะเป็น ตามขนาดเนื้อที่ (Probability Proportional to Size : PPS) วัตถปุ ระสงค์ เพื่อวิเคราะห์และจำแนกเนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ในปี 2561 สำหรับจัดทำข้อมูลเชิงพื้นที่และแผนท่ี แสดงเนอ้ื ทีเ่ พาะปลูกขา้ วนาปรังเปน็ รายจงั หวัด อำเภอ ตำบล ขอบเขตการศึกษา การศึกษาครั้งนี้เป็นการแปลและวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียม LANDSAT 8 ซึ่งบันทึกข้อมูลช่วงเดือน พฤศจิกายน 2560 - พฤษภาคม 2561 ครอบคลมุ เน้ือทเี่ พาะปลูกขา้ วนาปรงั ในประเทศไทย

เคร่ืองมือ อุปกรณ์ และวธิ กี ารดำเนนิ งาน 1. เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ 1) ข้อมูลดาวเทียมจากดาวเทียมสำรวจทรัพยากรธรรมชาติ ดาวเทียม LANDSAT 8 ครอบคลุม ประเทศไทย 2) ภาพ Ortho Photo สี มาตราสว่ น 1:2,500 และ 1:4,000 3) แผนท่ีภูมปิ ระเทศ ของกรมแผนท่ที หาร มาตราสว่ น 1 : 50,000 4) เครื่องคอมพิวเตอร์และโปรแกรม ประกอบด้วยโปรแกรมที่สำคัญ คือ โปรแกรมควบคุมระบบ Windows XP และโปรแกรมทีใ่ ชใ้ นการวเิ คราะห์และประมวลผลขอ้ มลดู าวเทยี ม โปรแกรม TNTmips โปรแกรม ImageAnalysis และโปรแกรม Ecogdition 2. ขั้นตอนการดำเนนิ งาน 1) รวบรวมข้อมูลและจัดเตรียมเบื้องต้น ได้แก่ ภาพถ่ายดาวเทียม ภาพ Ortho Photo สี และแผนที่ภูมิประเทศมาตราสว่ น 1 : 50,000 2) เลือกข้อมูลดาวเทียม และการคัดเลือกช่วงคลื่นข้อมูลที่นำมาใช้วิเคราะห์ ที่มีลักษณะเด่นใน เรื่อง ความชื้น พืชพรรณ และความแตกต่างพื้นที่ระหว่างดินและน้ำเพื่อทำภาพสีผสมสำหรับ การจำแนกเนื้อที่ เพาะปลกู ข้าวนาปรงั 3) การแก้ไขความผิดพลาดเชิงเรขาคณิต (Geometric Correction) เนื่องจากความ ผิดพลาดทาง วิเคราะห์ เพื่อให้ข้อมูลดาวเทียมที่ใช้ในการวิเคราะห์มีวิเคราะห์และทิศทางที่ถูกต้องตามแผนที่ภูมิประเทศและ ภาพออร์โธสี มาตรส่วน 1: 4,000 ที่ใช้อ้างอิง โดยใช้วิธี Image to Map หรือ Image to Image 4) การต่อภาพ (Mosaic) เนื่องจากการวิเคราะห์เป็นรายจังหวัด และจังหวัดหนึ่งๆ ครอบคลุม ข้อมูล หลายภาพ จ าเป็นต้องต่อภาพใหเ้ ช่อื มโยงเปน็ พืน้ ทีเ่ ดียวกันก่อนนำมาวเิ คราะห์ 5) การเก็บข้อมูลภาคสนามเบื้องต้นก่อนการแปลวิเคราะห์ โดยตรวจสอบข้อมูลในเนื้อที่จริง เปรียบเทียบกับข้อมูลดาวเทียม รายละเอียดของข้อมูลท่ีสำรวจ ควรประกอบด้วย ตำแหน่งของ จุดสำรวจต้อง สามารถอ้างอิงได้บนแผนที่และปรากฏบนภาพถ่ายดาวเทียม ลักษณะเนื้อที่ ประเภท ของสิ่งปกคลุมดิน ชนิดพืช ระยะการเจริญเติบโต รวมทง้ั สภาพแวดลอ้ มบริเวณใกลเ้ คียง ถ้าเป็นไปได้ ชว่ งเวลาในการสำรวจควรใกล้เคียงหรือ อยู่ในฤดกู าลเดยี วกันกบั การบนั ทึกข้อมูลดาวเทยี ม แต่ถ้า ตา่ งเวลากันจะต้องสอบถามถึงข้อมลู ในชว่ งเวลาที่บันทึก ข้อมลู จากเกษตรกรในทอ้ งถิ่นนน้ั ๆ 6) การแปลและวิเคราะห์ข้อมลู ดาวเทียมเพื่อจำแนกเนื้อทีเ่ พาะปลูกข้าวนาปรงั โดยใช้วิธกี ารแปล และ วิเคราะหด์ ้วยสายตาและคอมพิวเตอร์ ประโยชน์ที่คาดวา่ จะไดร้ ับ ข้อมูลเนื้อท่ีเพาะปลูกข้าวนาปรงั ตลอดจนแผนที่ อันสามารถเพื่อใช้เปน็ ขอ้ มูลพื้นฐานในการติดตามเนือ้ ที่เพาะปลูก และวางแผนการผลิตข้าวนาปรงั ตอ่ ไป

รายงานผลการสำรวจเนอื้ ทเ่ี พาะปลูกขา้ วนาปรงั ปี 2561 โดยใชเ้ ทคโนโลยีภมู สิ ารสนเทศ ในภาคตะวนั ออก ส่วนสารสนเทศการเกษตร สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 6 (สศท.6) ได้นำเทคโนโลยีด้าน ภูมิสารสนเทศ (Geo - Information : GI) มาประยุกต์ใช้ในการสำรวจเนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2561 พื้นที่ภาคตะวันออก ด้วยการนำข้อมูลดาวเทียม LANDSAT 8 มาแปลและวิเคราะห์ เพื่อจำแนกเนื้อที่เพาะปลูก ข้าวนาปรัง ปี 2561 โดยพิจารณาจากปัจจัยการจำแนกชนิดวัตถุ เช่น คุณสมบัติการสะท้อนแสงของวัตถุในช่วง คลื่นแสงที่ต่างกัน ประกอบกับคุณสมบัติ ของวัตถุ ได้แก่ รูปร่าง ขนาด รูปแบบ ความหยาบละเอียด สี เงา ตำแหน่งที่ตั้งและความสัมพันธ์กับพื้นที่ขา้ งเคียง พร้อมทั้งตรวจสอบความถูกต้องผลการแปลและวิเคราะห์เนื้อท่ี เพาะปลูกข้าวนาปรงั ปี 2561 เบอื้ งต้น กับภาพถา่ ยออรโ์ ธสี มาตราส่วน 1:4,000 ข้อมลู ดาวเทยี มรายละเอียดสูง จาก Google Earth และตำแหน่งพิกัดที่ได้จากเครื่อง GPS ในภาคสนาม จากการแปลและวิเคราะห์ข้อมูล ดาวเทียม เพ่ือจำแนกเนอ้ื ท่ีเพาะปลกู ข้าวนาปรัง ปี 2561 ทั้งนี้ สศท.6 ได้สรุปผลวิเคราะห์ข้อมูลเนื้อที่เพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2561 ภาคตะวันออก จำนวน 8 จังหวัด ได้แก่ นครนายก ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา สระแก้ว ตราด ระยอง ชลบุรี และสมุทรปราการ ผลการวิเคราะห์สรุปว่าจังหวัดฉะเชิงเทรา มีพื้นที่การเพาะปลูกข้าวนาปรัง ปี 2561 มากที่สุด จำนวน 395,778 ไร่ รองลงมาจังหวัดนครนายก และปราจีนบุรี คิดเป็นร้อยละ 56.47 19.77 และ 11.78 ตามลำดับ รายละเอยี ดตารางผลการแปลและวเิ คราะหเ์ น้อื ที่เพาะปลกู ข้าวนาปรัง ปี 2561 ภาคตะวันออก ดงั นี้ ตารางผลการแปลและวิเคราะห์เนื้อที่เพาะปลกู ข้าวนาปรัง ปี 2561 ของภาคตะวันออก จากข้อมูลดาวเทียม LANDSAT 8 ภาค/จังหวดั ปี พ.ศ.2561 ร้อยละ เน้อื ท่ี (ไร่) ภาคตะวันออก 700,806 100.00 นครนายก 138,555 19.77 ปราจีนบุรี 82,555 11.78 ฉะเชงิ เทรา 395,778 56.47 สระแกว้ 17,446 2.49 ตราด 2,328 0.33 ระยอง 1,386 0.20 ชลบรุ ี 43,617 6.22 สมุทรปราการ 19,141 2.73