4. ผู้ทีม่ ภี ูมิคุ้มกนั บกพร่องควรรบั วัคซีนชนิดใด ตอบ จนถึงปัจจุบันยังไม่มีการศึกษาวัคซีนใดท่ีทำในผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง เพราะยังอยู่ในช่วงแรก ของการวิจัยวัคซีนเหล่าน้ี อย่างไรก็ดีการให้วัคซีนในผู้ป่วยกลุ่มน้ีที่มีความเสี่ยงต่อโรคโควิด 19 รุนแรง และอาจ ตอบสนองไม่ดีต่อวัคซีน จึงต้องชั่งประโยชน์และความเสี่ยงท่ีอาจเกิดการติดเชื้อ หากพิจารณาแล้วว่าประโยชน์ น่าจะมากกว่า ก็สามารถให้วัคซีนได้ วัคซีนชนิดเชื้อไม่มีชีวิตอาจจะมีความเสี่ยงในเรื่องของผลข้างเคียงจากเชื้อใน วัคซนี นอ้ ยกว่าชนดิ เชือ้ มชี ีวติ 5. มีขอ้ ห้ามและข้อควรระวังอะไรบ้างในการฉีดวคั ซนี โควดิ 19 ตอบ วัคซีนทุกชนิดมีข้อห้ามคือ แพ้สารที่เป็นส่วนประกอบของวัคซีนและเนื่องจากวัคซีนเหล่าน้ีเป็น วัคซีนใหม่จึงอาจไม่มีความรู้ในเรื่องปฏิกิริยาการแพ้ที่พบไม่บ่อย ในช่วงแรกจึงควรฉีดวัคซีนเหล่านี้ใน สถานพยาบาลหรือสถานที่ ที่ให้การชว่ ยเหลือกรณีมีปฏิกิริยารนุ แรง และควรเฝ้าระวังอาการหลงั การฉดี อย่างน้อย 30 นาที หากพบว่าวัคซีนมีความปลอดภัยสูงเม่ือใช้ในวงกว้างอาจสามารถผ่อนคลายให้ฉีดวัคซีนในสถานท่ีอ่ืนๆ นอกจากโรงพยาบาลได้ต่อไป และควรใช้วัคซีนแก่กลุ่มประชากรตามที่กระทรวงสาธารณสุขแนะนำเท่านั้น โดยใน รายทอี่ าการทางคลนิ กิ ยังไมค่ งท่ตี ้องผา่ นการประเมินโดยแพทย์กอ่ นเข้ารับวคั ซีน 6. เม่อื ฉีดวคั ซีนแล้วจะทำให้เมอื่ เป็นโรคมอี าการรนุ แรงนอ้ ยลงหรือไม่ ตอบ วัคซนี อาจไมส่ ามารถป้องกันการติดเชื้อไดท้ ง้ั หมด แต่ป้องกันโรครนุ แรงได้เกอื บท้งั หมด ดงั น้ันผทู้ ีฉ่ ีด วคั ซีนแล้วอาจติดเช้ือแบบไมม่ ีอาการหรอื มีอาการนอ้ ยมากได้ จึงยังจำเป็นต้องรักษามาตรการในการป้องกันเช้ือใน ชมุ ชน ไดแ้ ก่ การสวมหนา้ กากอนามยั เว้นระยะห่างทางกายภาพ และล้างมอื บอ่ ย ๆ ต่อไป 7. วัคซีนฉีดแลว้ สามารถปอ้ งกนั ไวรสั กลายพนั ธไุ์ ดห้ รือไม่ ตอบ วัคซีนที่ผลิตในปัจจุบันพัฒนามาจากไวรัสท่ีระบาดในช่วงแรก จึงอาจทำให้ประสิทธิภาพ ในการป้องกันไวรัสกลายพันธุ์ได้ลดลง อย่างไรก็ดีผลกระทบของไวรัสกลายพันธ์ุต่อประสิทธิภาพของวัคซีนแต่ละ ชนิดจำเปน็ ต้องมีการศกึ ษาต่อไป อาจเปน็ ไปไดว้ า่ ตอ้ งมีการฉดี วัคซีนต่อไวรัสทีก่ ลายพันธซ์ุ ้ำในอนาคต 8. หากเคยฉดี วคั ซนี โควดิ 19 แลว้ ยงั ตอ้ งมกี ารฉีดซำ้ เหมือนการฉีดวัคซีนไขห้ วดั ใหญ่อกี หรือไม่ ตอบ ขณะนย้ี ังไม่มขี ้อมูลการศึกษาเกี่ยวกับผลวคั ซีนโควิด 19 ต่อระดับภูมคิ ุ้มกันโรคในระยะยาว จึงยังไม่ มีคำแนะนำในขณะน้ี 9. สามารถฉีดวคั ซีนอนื่ เช่น วัคซีนไขห้ วดั ใหญ่ วัคซนี พิษสุนัขบ้า วัคซีนรวมคอตีบ-บาดทะยัก วคั ซีนรวมหดั - หัดเยอรมัน พร้อมกับการฉีดวัคซีนโควิด 19 ในคราวเดียวกันได้หรือไม่ หากไม่สามารถให้พร้อมกันได้ ควร เว้นระยะหา่ งนานเทา่ ไหร่ ตอบ เนื่องจากวัคซีนโควิด 19 เป็นวัคซีนท่ีผลิตออกมาไม่นาน และยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการให้วัคซีนนี้ ควบคู่กับวัคซีนอื่น จึงแนะนำให้เล่ียงการรับวัคซีนโควิด 19 และวัคซีนชนิดอื่นเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 2-4 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับชนิดของวัคซีนโควิดและวัคซีนท่ีต้องการใช้ร่วมเพื่อหลีกเล่ียงการเกิดปฏิกิริยาจากการฉีดวัคซีน พร้อมกันและการรบกวนการสร้างภูมิคุ้มกัน อย่างไรก็ดีวัคซีนที่มีความจำเป็น เช่น เมื่อถูกสัตว์กัดให้ฉีดวัคซีน พิษสุนขั บ้าไดเ้ ลยโดยไม่จำเป็นตอ้ งทง้ิ ช่วงเวลาเนื่องจากความเสีย่ งต่อโรคพษิ สนุ ขั บ้ามีความสำคญั กว่า 10. หากฉีดวัคซีนโควิด 19 ไปแล้ว แต่มาทราบภายหลังว่าเพิ่งได้รับวัคซีนอ่ืนไปก่อนหน้าน้ีภายในช่วง 14 วันทผ่ี ่านมา ต้องทำอย่างไร -48-
ตอบ สามารถนับการได้วัคซีนโควิด 19 คร้ังนั้นเป็นครั้งแรกได้ และให้วัคซีนโควิด 19 ครั้งถัดไป ตามระยะเวลาท่ีเหมาะสมตามชนิดของวัคซีนทฉี่ ีด 11. ผู้ทเ่ี คยมีประวตั ิเปน็ โรคโควดิ -19 มาก่อน ยังจำเปน็ ต้องไดร้ บั วคั ซนี โควดิ 19 หรือไม่ ตอบ สำหรับผู้ท่ีเคยมีประวัติเป็นโรคโควิด-19 มาก่อน แม้จะมีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสโควิด 19 ในร่างกาย แต่ในปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลเก่ียวกับระยะเวลาของภูมิคุ้มกันในร่างกายท่ีจะป้องกันการติดเช้ือไวรัสโควิด 19 ครั้ง ต่อไปและยังมโี อกาสตดิ เชื้อซ้ำได้ ดังน้ันจึงควรได้รับวัคซีนโควิด 19 เสมอแม้ว่าจะเคยเป็นโรคโควิด 19 มาก่อนก็ตาม โดยเว้น ระยะห่างจากการติดเช้ือไปอย่างน้อย 3-6 เดือน ไม่จำเป็นต้องตรวจการติดเชื้อก่อนฉีดวัคซีน เพราะแม้จะเคย เป็นมาก่อน กไ็ ม่ทำใหม้ อี ันตรายจากการฉีดวคั ซีน โดยอาจพิจารณาให้ฉีดเพียง 1 เข็ม 12. หลงั ฉดี วัคซีนโควิด 19 จะมผี ลขา้ งเคียงอะไรบา้ ง ตอบ จากการศึกษาวิจัยวัคซีนโควิด 19 แต่ละชนิด มักพบเป็นปฏิกิริยาเฉพาะท่ี เช่น อาการปวด บวม แดงบริเวณท่ีฉีดวัคซีน ซ่ึงส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรงและสามารถหายได้เองโดยไม่ต้องใช้ยา แต่อย่างไรก็ตาม แม้ว่าวัคซีนเหล่าน้ีจะได้รับการรับรองจากคณะกรรมการอาหารและยา ว่ามีความปลอดภัยและให้ใช้ได้แล้ว กต็ าม แต่การฉีดวัคซีนเหล่านี้กย็ ังสามารถทำให้เกิดอาการแพ้รุนแรงได้ในอัตราที่แตกต่างกัน จึงจำเป็นต้องสังเกต อาการหลังการฉีดอย่างน้อย 30 นาทใี นสถานพยาบาลเสมอ และเน่ืองจากวัคซีนโควดิ 19 เปน็ วัคซีนใหม่และยังไม่ มีข้อมูลการติดตามผลในระยะยาว หากผู้รับวัคซีนเกิดอาการไม่พึงประสงค์หรือไม่มั่นใจว่าอาการดังกล่าวเกิดจาก วัคซีนหรือไม่ ควรแนะนำให้ผู้รับวัคซีนปรึกษาแพทย์เพิ่มเติม โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากมีอาการไม่พึงประสงค์ที่ รนุ แรงและเกิดข้ึนในช่วง 4 สปั ดาหห์ ลังฉีดวัคซีน (Adverse event following immunization) 13. วคั ซนี โควิด 19 ตา่ งชนดิ /ยหี่ ้อ สามารถฉดี สลับกนั (Interchangeable) ไดห้ รือไม่ ตอบ ขณะนี้ยังไม่มีการศึกษารองรับกรณีการฉีดสลับย่ีห้อ จึงยังคงแนะนำให้ฉีดย่ีห้อเดียวกันไปก่อน จนกวา่ จะมีการศกึ ษาวิจัยออกมาเพิ่มเตมิ 14. คำแนะนำในการปฏิบตั ติ นของผรู้ ับวคั ซีน โควดิ 19 ตอบ ผู้ให้บริการฉีดวัคซีนควรเน้นย้ำผู้มารับวัคซีนโควิด 19 ว่า วัคซีนไม่ได้ป้องกันการติดเชื้อได้ทั้งหมด แม้จะฉีดวัคซีนแล้วก็ยังสามารถติดเชื้อท้ังที่มีหรือไม่มีอาการได้ แต่วัคซีนจะป้องกันการติดเชื้อแบบรุนแรงได้ดี ดังนั้นนอกเหนือไปจากการท่ีให้ผรู้ ับวัคซนี รับทราบข้อมูลของวัคซีน ผลข้างเคียง และอาการทตี่ ้องมาพบแพทยแ์ ล้ว ผู้รบั วัคซีนยังคงต้องปฏิบัติตนตามมาตรการป้องกันต่างๆ ท่ีใช้ในปัจจุบัน ได้แก่ การสวมหน้ากากอนามัย การล้าง มอื การรกั ษาระยะห่างทางสงั คม และการกักตัวอยา่ งเคร่งครัด หากมีประวัติสมั ผัสใกล้ชิดผู้ป่วยโรคโควิด-19 และ ควรมาพบแพทยเ์ พิ่มเติมเพอ่ื ตรวจวินจิ ฉยั หรอื ทำการรักษาอย่างเหมาะสมต่อไป กล่าวโดยสรุป วัคซีนโควิด 19 ถือเป็นอีกหนึ่งความหวังท่ีจะลดการติดเช้ือ การแพร่ระบาด และ ลดความรุนแรงจากการติดเชื้อ แต่ผลการวิจัยดังกล่าวยังคงเป็นเพียงการศึกษาและเก็บข้อมูลในระยะสั้นซึ่งต้องมี การติดตามผลการวจิ ัยท้ังแง่ของภูมิคุ้มกันและผลข้างเคียงท่ีอาจจะเกิดขึ้นตามมาในระยะยาว และจะมวี ัคซีนชนิด ใหม่ๆ ออกมาให้ใชอ้ กี จำนวนมาก -49-
ภาคผนวก ภาคผนวก 1 ตวั อย่างใบนดั หมายรับวัคซีน บัตรนดั รบั วคั ซีนโควดิ 19 ขอ้ มูล ช่อื -นามสกลุ .............................................................................................................. ผู้รับบรกิ าร เพศ........................ อาย.ุ ..................ปี วนั /เดือน/ปเี กดิ ......................................... หมายเลขบัตรประชาชน/พาสปอร์ต…………………..................................................... หมายเลข HN……………………………… นดั รบั วคั ซนี เขม็ ที่ วันนัดรับวัคซนี เวลา สถานพยาบาล (วนั /เดือน/ป)ี เข็มท่ี 1 น. เข็มที่ 2 น. ขอ้ มลู ประวตั ิ เขม็ ท่ี วันทีไ่ ดร้ ับวัคซีน ชอ่ื การค้า รนุ่ การผลติ สถานพยาบาล ลายมือเจ้าหน้าที่ การได้รับ (วนั /เดือน/ป)ี วคั ซนี (Lot No.) วคั ซนี เข็มที่ 1 เขม็ ท่ี 2 หากมีอาการดังตอ่ ไปน้ี หลังได้รบั วัคซีน รบี ไปพบแพทย์ ณ สถานพยาบาลใกล้บา้ น หรือโทร 1669 เพือ่ รบั บรกิ ารทางการแพทย์ฉกุ เฉนิ • ไข้สูง หนาวส่ัน ปวดศีรษะรุนแรง • เหน่อื ยแนน่ หนา้ อก หายใจไม่สะดวก หรอื หายใจไม่ออก • อาเจียน มากกว่า 5 ครัง้ • ผน่ื ขน้ึ ท้งั ตวั ผวิ หนังลอก • มีจดุ (จ้ำ) เลอื ดออกจำนวนมาก • ใบหนา้ เบีย้ ว หรือ ปากเบ้ียว • แขนขาอ่อนแรง กลา้ มเน้ืออ่อนแรง ไมส่ ามารถทรงตัวได้ • ต่อมนำ้ เหลืองโต • ชัก หรอื หมดสติ -50-
ภาคผนวก 2 ตัวอย่างเอกสารรับรองการได้รับวัคซีนโควิด 19 ของประเทศไทย (THAILAND NATIONAL CERTIFICATE OF COVID-19 VACCINATION) เอกสารรบั รองการไดร้ บั วคั ซีนป้องกันโรคโควิด 19 ของประเทศไทย (THAILAND NATIONAL CERTIFICATE OF COVID-19 VACCINATION) ชือ่ -นามสกุล .......................................................................................................................................... Name - Last name.............................................................................................................................. เพศ............... วัน/เดอื น/ปเี กิด ......................... หมายเลขบตั รประชาชน……..……............................. เลขที่หนงั สือเดินทาง……..……...............…........ Sex Date of Birth ID Card Number Passport Number ที่อยู่……………………………………………………....………………..………………………………………………………………………………….………………………………………… Address …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………… โปรดเก็บเอกสารรับรองการไดร้ ับวคั ซนี ป้องกันโรคโควดิ 19 ของประเทศไทย เพื่อใช้แสดงวา่ ทา่ นไดร้ ับการฉีดวัคซนี ปอ้ งกันโรค โควิด 19 แล้ว โดยเอกสารรับรองน้ีจะตอ้ งมีลายมอื ชอื่ ของแพทย์เวชปฏิบตั หิ รอื เจ้าหนา้ ท่ีสาธารณสุขท่ไี ด้รบั มอบหมายในการให้บริการวัคซนี และระบสุ ถานทีใ่ หบ้ ริการ วัคซนี ตามกฎอนามัยระหวา่ งประเทศ Please keep this card, which includes medical information about the vaccines you have received. Whose signature follows... Has on the date indicated been vaccinated or received prophylaxis against: (name of disease or condition) COVID-19 vaccine In accordance with the International Health Regulations. เขม็ ที่ วันทีไ่ ดร้ ับวคั ซีน ช่อื การคา้ วัคซนี รุ่นการผลติ เจา้ หนา้ ท่ผี ู้ให้บริการ หมายเหตุ ข้อมลู ประวตั ิ Dose (วัน/เดือน/ปี) Manufacture Lot Number Healthcare Professional Note การได้รบั Date of vaccination and Clinic Site วคั ซนี เขม็ ท่ี 1 Vaccination 1st dose history เข็มท่ี 2 2nd dose ขนาด 17 x 12.5 cm. (กว้าง x ยาว, เลม่ Passport 8.5 x 12.5 cm ) -51-
ภาคผนวกท่ี 3 ขนาดของวคั ซนี โควดิ 19 ของบริษัท Sinovac Life Sciences จำกดั และบรษิ ทั AstraZeneca จำกัด บรษิ ทั AstraZeneca จำกดั -52-
ภาคผนวกท่ี 4 การจดั วางวคั ซีนโควดิ 19 ในตูเ้ ย็น -53-
ภาคผนวกที่ 5 แบบฟอรม์ ขอเบกิ วคั ซนี โควิด 19 -54-
ภาคผนวก 6 แผน่ ความรู้ (Vaccine Information Sheet) วัคซนี ปอ้ งกันโรคโควิด-19 ชนิด AZD1222 โดย แอสตร้าเซเนก้า สง่ิ ท่ีควรทราบ 1. โรคโควดิ -19 คอื อะไร 5. อาการขา้ งเคียงทีอ่ าจเกิดขึ้นจากการฉีดวัคซนี โควดิ -19 โควิด-19 เป็นโรคติดเช้ือทางเดินหายใจที่เกิดจากไวรัสซาร์ AZD1222 สโควี-2 (SARS-CoV-2) ซึ่งติดต่อจากการสัมผัสกับละอองฝอยของ อาจมีอาการปวด บวม คัน แดงบริเวณทีฉ่ ีด อาการอื่นๆอาจ นำ้ ลาย เสมหะ น้ำมกู ของผ้ตู ดิ เชอ้ื ระยะเวลาตงั้ แตไ่ ด้รบั เชอ้ื จนถงึ เรม่ิ พ บ เช่น อ่อนเพ ลีย คลื่ นไส้ อาเจีย น ป วด เมื่ อย กล้ าม เนื้ อ มีอาการป่วยประมาณ 2-14 วัน อาการของโรคมีได้ตั้งแต่ ไข้ ปวดหัว หรือมีไข้ได้ ส่วนมากอาการไม่รุนแรงและหายไปได้เอง อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ มีน้ำมูก เจ็บคอ ไอ จมูกไม่ได้กล่ิน ล้ินไม่รับรส ใน 1-2 วัน และอาจรุนแรงจนปอดอักเสบ และอาจเสียชีวิตได้ ผู้ท่ีเสี่ยงกับโรคโค วิด-19 รุนแรง ได้แก่ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีภาวะอ้วน โรคปอด โรคหัวใจ 6. หากมีอาการรุนแรงจากการรับวคั ซนี น้ีควรทำอยา่ งไร เบาหวาน ภูมคิ ้มุ กนั บกพรอ่ ง โรคหลอดเลอื ดสมอง โรคมะเร็ง เปน็ ตน้ หากฉีดวคั ซีนแล้วมปี ฏิกิริยาแพ้รุนแรง เช่น มีผื่นท้ังตัว หน้า 2. วัคซีนโควิด-19 AZD1222 มีคณุ สมบัติอยา่ งไร บวม คอบวม หายใจลำบาก ใจส่ัน วิงเวียนหรืออ่อนแรง หรือ วคั ซนี ปอั งกนั โควิด-19 มีหลายชนดิ วัคซนี AZD1222 ผลติ มีอาการแขนขาอ่อนแรง ควรรีบไปโรงพยาบาล หรือโทร 1669 เพอ่ื รับ บริการทางการแพทยฉ์ กุ เฉนิ จากเชอื้ ไวรสั ชิมแปนซีอะดโี น มาดดั แปลงพนั ธกุ รรม ทำให้ไม่สามารถ 7. วคั ซนี โควิด-19 AZD1222 อย่ใู นแผนงานสร้างเสรมิ ภูมิคมุ้ กนั แบ่งตวั และก่อให้เกดิ โรคในมนุษย์ แต่สามารถทำใหส้ ร้างโปรตนี โรคของกระทรวงสาธารณสขุ หรือไม่ และใครเปน็ ผรู้ ับผดิ ชอบค่า เหมือนของเชอ้ื ซารส์ โควี-2 ซึ่งจะไปกระตนุ้ ใหร้ ่างกายสร้างภมู ติ อ่ ตา้ น วคั ซีน เช้ือซารส์ โควี-2 วัคซีนมีประสทิ ธภิ าพปอ้ งกนั ความเจ็บปว่ ยจากโรคโค วดิ -19 ได้สูงมาก โดยเฉพาะโรครนุ แรง วคั ซีนอาจปอ้ งกนั โรคแบบไม่ วัคซีนป้องกันโรคโควิด-19 บรรจุในแผนงานสร้างเสริม รุนแรงหรือไมม่ อี าการไมไ่ ด้ ภูมิคุ้มกันโรค แก่บุคลากรทางการแพทย์ กลุ่มเป้าหมายท่ีมีความเสี่ยง 3. ใครควรไดร้ บั วัคซนี โควิด-19 AZD1222 จะต้องฉีดอย่างไร ต้อง สูง รวมทั้งประชาชนทั่วไป โดยสามารถรบั วัคซีนโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายที่ ฉีดซ้ำเมือ่ ใด ศูนย์บริการสาธารณสุขในพ้ืนท่ี หรือสถานพยาบาลในโครงการ หลกั ประกันสขุ ภาพถ้วนหน้า บุ ค ค ล ท่ั ว ไ ป โ ด ย เฉ พ า ะ บุ ค ล า ก ร ท า ง ก า ร แ พ ท ย์ แ ล ะ 8. สงิ่ ทีค่ วรปฏิบตั ิอ่ืนๆ สาธารณสุข ท่ีมีความเสี่ยงต่อการสัมผัสโรค และผู้ท่ีมีโอกาสเป็นโรค รนุ แรง ดังข้างตน้ ควรสังเกตอาการท่ีสถานพยาบาลหลังได้วัคซีนอย่างน้อย 30 นาที และควรสังเกตอาการต่อที่บ้าน หากมีอาการข้างเคียง วคั ซนี นค้ี วรฉีดจำนวน 2 เข็ม ห่างกนั 10-12 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขก่อนการรับวัคซีนครั้ง (ระยะหา่ งระหวา่ งเขม็ ทอ่ี าจฉดี ไดค้ อื 4-12 สัปดาห์ โดยระยะหา่ งขน้ึ ตอ่ ไป จะใหผ้ ลดีกว่า) ควรรับวคั ซีนตามกำหนด และเก็บบันทึกการรับวัคซีนไว้เพ่ือ ยังไม่มีขอ้ มลู แนช่ ดั ว่า วัคซีนจะมปี ระสิทธภิ าพยาวนาน เปน็ หลกั ฐาน เท่าใด และต้องฉดี กระตุน้ ภมู เิ ม่ือใด 4. ขอ้ ห้ามและข้อควรระวงั ของวัคซนี โควิด-19 AZD1222 หากมีข้อสงสัยใดเก่ียวกับวัคซีนควรปรึกษาแพทย์หรือ เจา้ หนา้ ทส่ี าธารณสุข - ผูท้ ี่เคยมีประวตั แิ พว้ คั ซีนนอ้ี ย่างรุนแรง - หากมีไข้หรือเจ็บป่วยควรเล่ือนการรับวัคซีนไปก่อน กรณี เป็นหวดั เลก็ น้อยและไมม่ ีไข้สามารถรบั วัคซีนได้ -55-
วัคซนี ป้องกนั โรคโควิด 19 CoronaVac ของบรษิ ัท Sinovac Life Sciences ส่งิ ทคี่ วรทราบ 1. โรคโควดิ 19 คืออะไร 5. อาการข้างเคยี งที่อาจเกิดขึน้ โควิด-19 เปน็ โรคติดเช้ือทางเดนิ หายใจท่เี กิดจากไวรสั ซาร์ อาจมอี าการปวด บวม คนั แดงบริเวณทฉ่ี ดี อาการอนื่ ๆ สโควี-2 (SARS-CoV-2) ซึ่งติดตอ่ จากการสมั ผสั กบั ละอองฝอยของ อาจพบ เช่น อ่อนเพลีย คล่ืนไส้ อาเจียน ปวดเมือ่ ยกลา้ มเนือ้ นำ้ ลาย เสมหะ น้ำมกู ของผ้ตู ิดเชอื้ ระยะเวลาต้ังแตไ่ ดร้ ับเชอ้ื จนถงึ ปวดหวั หรอื มไี ขไ้ ด้ ส่วนมากอาการไมร่ ุนแรงและหายไปได้เอง เร่ิมมีอาการป่วยประมาณ 2-14 วนั อาการของโรคมไี ดต้ ้งั แต่ ไข้ ใน 1-2 วนั อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ มีนำ้ มกู เจบ็ คอ ไอ จมกู ไมไ่ ดก้ ล่ิน ลิ้นไมร่ บั รส และอาจรุนแรงจนปอดอักเสบ และอาจเสยี ชวี ติ ได้ ผทู้ ี่เส่ียงกับโรคโค วดิ -19 รนุ แรง ได้แกผ่ สู้ ูงอายุ ผทู้ ม่ี ภี าวะอว้ น โรคปอด โรคหวั ใจ 6. หากมอี าการรนุ แรงจากการรับวคั ซีนนีค้ วรทำอยา่ งไร เบาหวาน ภูมิคมุ้ กนั บกพรอ่ ง โรคหลอดเลอื ดสมอง โรคมะเร็ง เปน็ ตน้ หากฉดี วคั ซีนแล้วมปี ฏกิ ริ ิยาแพร้ ุนแรง เช่น มผี น่ื ทัง้ ตวั หนา้ 2. วคั ซีนป้องกันโควดิ 19 CoronaVac มีคณุ สมบัตอิ ย่างไร บวม คอบวม หายใจลำบาก ใจสั่น วงิ เวียนหรอื อ่อนแรง หรอื เกดิ จากการนำอนุภาคเช้ือไวรัสทตี่ ายแล้ว (Inactivated vaccine) มา มอี าการแขนขาอ่อนแรง ควรรีบไปโรงพยาบาล หรอื โทร 1669 เพือ่ ฉีดกระตุ้นใหร้ ่างกายสร้างภมู ิต่อตา้ นเช้ือซารส์ โควี-2 วคั ซีนมี รับบรกิ ารทางการแพทย์ฉุกเฉนิ ประสิทธภิ าพป้องกนั ความเจบ็ ป่วยจากโรคโควดิ -19 ไดส้ ูง โดยเฉพาะ 7. วัคซนี โควิด 19 อยู่ในแผนงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกนั โรคของ โรครุนแรง วคั ซีนอาจปอ้ งกันโรคแบบไม่รุนแรงหรือไม่มอี าการไมไ่ ด้ กระทรวงสาธารณสขุ หรือไม่ และใครเป็นผูร้ บั ผิดชอบค่าวคั ซนี 3. ใครควรได้รับวัคซนี โควิด-19 CoronaVac จะตอ้ งฉีดอยา่ งไร วัคซีนปอ้ งกันโรคโควดิ -19 บรรจุในแผนงานสร้างเสริม ต้องฉดี ซำ้ เมอ่ื ใด ภูมิค้มุ กันโรค แก่บุคลากรทางการแพทย์ กล่มุ เป้าหมายทม่ี ีความเสยี่ ง บุ ค ค ล ทั่ ว ไ ป โ ด ย เฉ พ า ะ บุ ค ล า ก ร ท า ง ก า ร แ พ ท ย์ แ ล ะ สงู รวมท้ังประชาชนทวั่ ไป โดยสามารถรับวคั ซนี โดยไมเ่ สยี คา่ ใชจ้ ่ายที่ ศนู ย์บริการสาธารณสุขในพืน้ ที่ หรือสถานพยาบาลในโครงการ สาธารณสุข ที่มีความเสี่ยงต่อการสัมผัสโรค และผู้ท่ีมีโอกาสเป็นโรค หลกั ประกันสขุ ภาพถ้วนหน้า รนุ แรง ดังขา้ งต้น วัคซีนนค้ี วรฉีดจำนวน 2 เขม็ หา่ งกนั 2-4 สัปดาห์ ยงั ไม่มขี อ้ มูลแนช่ ัดว่า วัคซนี จะมีประสิทธิภาพยาวนาน เทา่ ใด และต้องฉดี กระตุน้ ภมู เิ มอ่ื ใด 8. สิง่ ที่ควรปฏบิ ตั อิ นื่ ๆ 4. ขอ้ ห้ามและขอ้ ควรระวัง ของการฉดี วคั ซนี CoronaVac ควรสงั เกตอาการที่สถานพยาบาลหลังไดว้ คั ซนี อยา่ งนอ้ ย - ผู้ทเ่ี คยมปี ระวตั ิแพร้ นุ แรงต่อวคั ซนี 30 นาที และควรสังเกตอาการต่อท่ีบา้ น หากมอี าการข้างเคียงควร - หากมีไข้หรือเจบ็ ปว่ ยควรเลอื่ นการรับวัคซีนไปก่อน กรณี ปรึกษาแพทย์หรอื เจา้ หนา้ ท่สี าธารณสขุ ก่อนการรับวัคซีนคร้งั ต่อไป เปน็ หวัดเล็กน้อยไมม่ ไี ขส้ ามารถรบั วัคซีนได้ ควรรับวคั ซนี ตามกำหนด และเก็บบนั ทกึ การรบั วัคซนี ไว้ เพอ่ื เปน็ หลักฐาน หากมีขอ้ สงสัยใดเกยี่ วกับวัคซนี ควรปรกึ ษาแพทยห์ รอื เจา้ หน้าที่สาธารณสขุ -56-
ภาคผนวก 7 แบบคดั กรองและใบยินยอมรับบริการวคั ซีนโควิด 19 ชือ่ -นามสกุล…………………………………..………………...................…………… อาย.ุ .......………ปี วัน/เดือน/ปีเกดิ ........................................................ เบอร์โทรศัพท์ ....................................................... ทอ่ี ยู่…………………........................…………….…………………………………………..…………………… • กรุณาทำเครอื่ งหมาย ในชอ่ งตามความเป็นจรงิ เพื่อเจา้ หนา้ ท่ีจะไดพ้ จิ ารณาว่า ท่านสามารถฉดี วัคซีน ไดห้ รือไม่ ใช่ ไม่ใช่ • หากมขี ้อสงสยั โปรดสอบถามเจา้ หนา้ ท่ี 1 คุณมีอายตุ ่ำกว่า 18 ปี 2 คุณเคยมปี ระวัตแิ พ้วคั ซนี หรือ แพ้ยา หรือสว่ นประกอบของวคั ซีน อยา่ งรนุ แรง 3 คณุ เคยไดร้ บั การถา่ ยเลือด พลาสมา ผลติ ภณั ฑจ์ ากเลอื ด สว่ นประกอบของเลอื ด อมิ มโู นโกลบลู ิน ยาต้านไวรสั หรือ แอนติบอดสี ำหรบั การรกั ษาโควิด-19 ภายใน 90 วนั ทีผ่ ่านมา 4 คุณได้ตรวจพบเช้อื โควิด 19 ในช่วง 10 วนั ทผี่ า่ นมา 5 คุณมโี รคประจำตัวที่อาการยังไมค่ งท่ี ไมส่ ามารถควบคมุ อาการของโรคได้ เชน่ เจบ็ แน่นหนา้ อก หอบ เหนือ่ ย ใจสนั่ เปน็ ต้น 6 คุณมีอาการเกย่ี วกับสมอง หรอื ระบบประสาทอื่น ๆ 7 คุณอยรู่ ะหวา่ งตงั้ ครรภ์ หรือ ให้นมบุตร หรือ วางแผนที่จะต้ังครรภ์ 8 ผทู้ ี่มีภาวะภมู ิคมุ้ กันบกพรอ่ ง หรอื ไดร้ บั ยากดภมู คิ ุ้มกัน 9 มีภาวะเลอื ดออกงา่ ยหรือหยดุ ยาก เกล็ดเลอื ดตำ่ การแขง็ ตวั ของเลือดผิดปกติ หรอื ไดร้ บั ยาต้านการแข็งตัวของเลอื ด 10 คณุ มอี าการเจ็บปว่ ยเฉยี บพลัน หรือ นอนรักษาตัวและออกจากโรงพยาบาลไมเ่ กนิ 14 วนั 11 คุณกำลังมีอาการปว่ ย เชน่ มไี ข้ หนาวสน่ั หายใจลำบาก ออ่ นเพลียกลา้ มเน้อื เปน็ ตน้ ทา่ นได้ทำความเขา้ ใจในขอ้ คำถาม และ ใหข้ อ้ มูลท่ีเปน็ จริงเกยี่ วกบั สขุ ภาพของท่าน แกเ่ จ้าหน้าทผ่ี ้ใู ห้บริการฉดี วคั ซีน วคั ซนี มีประสิทธิภาพป้องกนั การเจ็บปว่ ยจากโรคโควดิ 19 ไดใ้ นระดบั สูง และสามารถช่วยลดความรุนแรงของโรคได้ วัคซนี อาจป้องกนั โรคแบบ ไม่รุนแรง หรือ ไม่มีอาการไม่ได้ หลังจากฉีดวัคซีนโควิด 19 เข็มที่ 2 ประมาณ 2 สัปดาห์ ร่างกายจึงจะสร้างภูมิคุ้มกันได้เพียงพอที่จะป้องกันโรค ท่านจึง ยังคงมีความเสยี่ งทจี่ ะตดิ เช้อื ไวรัสโคโรนา 2019 ดังน้ัน ท่านจึงจำเป็นต้องปฏิบัติตามคำแนะนำและมาตรการอ่ืนๆ ตามที่ศูนย์บริหารสถานการณ์แพร่ระบาดของโรคติดเช้ือไวรัส โคโรนา 2019 คณะกรรมการโรคติดตอ่ จังหวดั และกระทรวงสาธารณสุขกำหนด เชน่ สวมหนา้ กากอนามยั เว้นระยะห่าง หมน่ั ลา้ งมอื ลงทะเบียนเม่ือ เข้าไปยงั สถานท่ี เปน็ ตน้ วัคซีนโควิด 19 อาจมีผลข้างเคียงเช่นเดียวกับวัคซีนและยาอ่ืนๆ ซ่ึงเป็นเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ภายหลังได้รับการสร้างเสริมภูมิกันโรค โดยอาการ ข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนที่อาจพบได้ เช่น ไข้ หนาวส่ัน ปวด บวม รอยแดง บริเวณท่ีฉีด ปวดหัว ปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ ปวดข้อ อ่อนเพลีย เหนอื่ ยล้า คลื่นไส้ อาเจยี น ต่อมใต้วงแขนข้างทีฉ่ ีดวคั ซีนบวม หากคณุ มีอาการภายหลังได้รบั วัคซนี ท่ีรุนแรง โปรดไปพบแพทยท์ นั ที ข้าพเจ้าได้รับทราบข้อมูลและได้ทำความเข้าใจเก่ียวกับวัคซีนโควิด 19 เป็นที่เรียบร้อยแล้ว และรับรองว่าข้อมูลเป็นความจริง โดยข้าพเจา้ ยนิ ยอมฉีดวัคซีนโควดิ 19 ไมย่ นิ ยอมฉดี วัคซีนโควดิ 19 ลงชอ่ื …………………..………....……. ผ้รู บั บริการวัคซนี /หรือผูแ้ ทนโดยชอบธรรม ลงชอื่ ……………..………….………….…….เจ้าหนา้ ท่ผี ู้ให้บรกิ าร วันที่ ………/………..…………/……………. วันที่ ………/………..…………/……………. -57-
การประเมินภาวะสุขภาพผู้ขอรบั บริการวคั ซีนโควิด 19 สำหรบั เจ้าหน้าทผี่ ู้ให้บรกิ าร 1. คณุ อายุต่ำกวา่ 18 ปี ใชห่ รือไม่? ถา้ ใช่: ห้ามฉดี วคั ซนี 2. คณุ เคยมีประวตั ิแพว้ ัคซนี หรอื แพย้ า หรือสว่ นประกอบของวคั ซีน อย่างรุนแรง ถา้ ใช:่ ห้ามฉีดวคั ซนี 3. คณุ เคยได้รับการถา่ ยเลอื ด พลาสมา ผลิตภัณฑจ์ ากเลือด สว่ นประกอบของเลือด อิมมูโนโกลบลู ิน ยาตา้ นไวรัส หรือ แอนติบอดสี ำหรบั การรกั ษาโควิด-19 ภายใน 90 วันที่ผา่ นมา ถ้าใช:่ หา้ มฉดี วคั ซนี 4.คุณไดต้ รวจพบเชอื้ โควดิ 19 ในชว่ ง 10 วันที่ผา่ นมา ถา้ ใช:่ ห้ามฉดี วัคซีน และแนะนำให้มารบั วคั ซนี โควิด 19 หลังจากการติดเชื้ออย่างนอ้ ย 3 เดอื น 5. คณุ มีโรคประจำตวั ท่อี าการยังไม่คงที่ ไมส่ ามารถควบคุมอาการของโรคได้ เชน่ เจ็บแนน่ หน้าอก หอบ เหนื่อย ใจสั่น เป็นต้น ถา้ ใช่: ให้อยูใ่ นดลุ พนิ จิ ของแพทย์ 6. คณุ มอี าการเกี่ยวกบั สมอง หรือ ระบบประสาทอ่นื ๆ ถา้ ใช:่ ให้อยใู่ นดลุ พินจิ ของแพทย์ 7. คณุ อยู่ระหวา่ งตง้ั ครรภ์ หรือ ใหน้ มบุตร หรอื วางแผนท่ีจะตัง้ ครรภ์หรือไม่? ถ้าใช:่ ให้อยใู่ นดุลพนิ ิจของแพทย์ 8. ผูท้ ่มี ีภาวะภมู คิ มุ้ กนั บกพร่อง หรอื ไดร้ ับยากดภูมิคุ้มกนั ถ้าใช:่ โปรดปรึกษาแพทย์ที่ดูแลผูป้ ่วยเปน็ ประจำ เพ่ือพจิ ารณาก่อนฉดี วคั ซีน 9. คณุ มภี าวะเลอื ดออกง่ายหรอื หยุดยาก เกล็ดเลอื ดตำ่ การแขง็ ตวั ของเลอื ดผดิ ปกติ หรอื ไดร้ ับยาตา้ นการแข็งตวั ของเลอื ด ถา้ ใช:่ โปรดปรกึ ษาแพทย์ทีด่ ูแลผู้ป่วยเปน็ ประจำ เพ่อื พิจารณากอ่ นฉดี วคั ซนี 10. คุณมีอาการเจ็บปว่ ยเฉยี บพลนั หรือ นอนรักษาตวั และออกจากโรงพยาบาลไมเ่ กิน 14 วัน ถา้ ใช่: ให้เล่ือนการรบั วคั ซนี ออกไปก่อน และโปรดปรึกษาแพทย์ 11. คุณกำลงั มีอาการป่วย เช่น มีไข้ หนาวสน่ั หายใจลำบาก อ่อนเพลยี กลา้ มเนอื้ เป็นต้น ถ้าใช:่ หากมไี ขห้ รอื เจ็บปว่ ยควรเลื่อนการรบั วคั ซีนไปก่อน กรณีเปน็ หวดั เลก็ น้อยไม่มไี ข้สามารถรับวัคซีนได้ หรอื โปรดปรกึ ษาแพทย์เพอื่ พิจารณาก่อนฉดี วัคซนี * ทั้งนี้ เนื่องจากเป็นวัคซีนชนิดใหม่ ยังมีข้อมูลและผลการศึกษาที่จำกัด ซึงอาจมีการเปล่ียนแปลงได้ จึงขอให้ เจา้ หนา้ ทต่ี ดิ ตามขอ้ มูลและคำแนะนำการใชว้ ัคซนี อย่างใกล้ชิด -58-
ภาคผนวก 8 แบบรายงานเหตกุ ารณไ์ ม่พงี ประสงค์ภายหลงั ได้รบั การสรา้ งเสรมิ ภมู ิค้มุ กันโรค -59-
-60-
-61-
-62-
-63-
ภาคผนวก 9 แบบรายงานการใหว้ ัคซีนโควดิ 19 ประจำวัน จังหวัด..................................... วนั ท.ี่ ......................................... ชอ่ื วัคซนี (บริษัท)........................................................ วคั ซีน (โดส) จำนวนกลุ่มเป้าหมายท่ีได้รับวคั ซีนรายวนั (คน) ชอ่ื หนว่ ย จำนวน จำนวน จำนวน รวม บุคลากรทาง เจา้ หนา้ ที่ท่ี บคุ คลทมี่ ี ผู้ทมี่ ี กล่มุ อน่ื ๆ บริการท่ใี ห้ จงั หวัด อำเภอ วัน/เดอื น/ปี ไดร้ ับ ท่ีเปิดใช้ คงเหลือ ผู้ไดร้ บั การแพทย์ เกยี่ วขอ้ งกบั โรค อายุ ระบุ วคั ซนี ทใี่ หว้ คั ซีน จัดสรร วัคซีน ทงั้ หมด สาธารณสขุ การควบคุมโรค ประจำตัว ตัง้ แต่ ด่านหน้า โควดิ 19 60 ปี ทง้ั ภาครฐั ท่ีมโี อกาส ขึ้นไป และเอกชน สัมผัสผปู้ ว่ ย รวม 1. สำหรับจงั หวัดท่ีใหบ้ รกิ ารวคั ซนี มากกวา่ 1 บรษิ ัท ขอใหแ้ ยกรายงานเป็น 1 แผ่น ต่อ 1 บรษิ ทั วคั ซนี หมายเหตุ 2. ขอให้สง่ รายงานไปยงั กองระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค เป็นประจำทุกวัน ภายในเวลา 18.00 น. โดยสง่ ทางอเี มลล์ [email protected] พรอ้ มสำเนาส่งไปยังอเี มลล์ [email protected] ประสานเพมิ่ เตมิ ที่ 02-590-3196 -64-
เอกสารอา้ งอิง 1. World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19) dashboard [internet]. 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://covid19.who.int. 2. กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ . โรคติดเชือ้ ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) [internet]. 2563 [เขา้ ถึง เมอ่ื 22 กุมภาพนั ธ์ 2564]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก: https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/. 3. World Health Organization. Draft landscape of COVID-19 vaccine candidates [internet]. 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://www.who.int/publications/m/item/draft-landscape- of-covid-19-candidate-vaccines. 4. Poland GA, Ovsyannikova IG, Kennedy RB. SARS-CoV-2 immunity: review and applications to phase 3 vaccine candidates. Lancet 2020;396:1595-606. 5. Polack FP, Thomas SJ, Kitchin N, Absalon J, Gurtman A, Lockhart S, et al. Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine. N Engl J Med 2020;383:2603-15. 6. Baden LR, El Sahly HM, Essink B, Kotloff K, Frey S, Novak R, et al. Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-CoV-2 Vaccine. N Engl J Med 2021;384:403-16. 7. Shimabukuro TT, Cole M, Su JR. Reports of Anaphylaxis After Receipt of mRNA COVID-19 Vaccines in the US—December 14, 2020-January 18, 2021. JAMA. Published online February 12, 2021. doi:10.1001/jama.2021.1967. 8. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Allergic Reactions Including Anaphylaxis After Receipt of the First Dose of Moderna COVID-19 Vaccine — United States, December 21, 2020–January 10, 2021. MMWR 2021;70:125–29. 9. Zhu FC, Guan XH, Li YH, Huang JY, Jiang T, Hou LH, et al. Immunogenicity and safety of a recombinant adenovirus type-5-vectored COVID-19 vaccine in healthy adults aged 18 years or older: a randomised, double-blind, placebo-controlled, phase 2 trial. The Lancet 2020;396:479-88. 10. Voysey M, Clemens SAC, Madhi SA, Weckx LY, Folegatti PM, Aley PK, et al. Safety and efficacy of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine (AZD1222) against SARS-CoV-2: an interim analysis of four randomised controlled trials in Brazil, South Africa, and the UK. Lancet 2021;397:99-111. 11. Logunov DY, Dolzhikova IV, Zubkova OV, Tukhvatulin AI, Shcheblyakov DV, Dzharullaeva AS, et al. Safety and immunogenicity of an rAd26 and rAd5 vector-based heterologous prime-boost COVID-19 vaccine in two formulations: two open, non-randomised phase 1/2 studies from Russia. Lancet 2020;396:887-97. 12. Sadoff J, Le Gars M, Shukarev G, Heerwegh D, Truyers C, de Groot AM, et al. Interim Results of a Phase 1-2a Trial of Ad26.COV2.S Covid-19 Vaccine. N Engl J Med 2021 Jan 13. [Epub ahead of print]. -65-
13. Novavax. Novavax COVID-19 Vaccine Demonstrates 89.3% Efficacy in UK Phase 3 Trial. [Internet]. 2021 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://ir.novavax.com/news-releases/news- release-details/novavax-covid-19-vaccine-demonstrates-893-efficacy-uk-phase-3. 14. NDTV. \"China's Sinopharm says its coronavirus vaccine is 79% effective\" [internet]. 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://www.ndtv.com/world-news/chinas-sinopharm-says-its- coronavirus-vaccine-is-79-effective-2345417. 15. Nawrat A. \"Q&A with CureVac: resolving the ultra-cold chain logistics of Covid-19 mRNA vaccines\" [internet]. New York: Pharmaceutical Technology; 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://www.pharmaceutical-technology.com/features/mrna-vaccines-covid19-pandemic- curevac/. 16. The U.S. Food and Drug Administration. Fact Sheet for Recipients and Caregivers Emergency Use Authorization (EUA) of The MODERNA COVID-19 Vaccine to Prevent Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Individual 18 Years of Age and Older [internet]. 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://www.fda.gov/media/144413/download. 17. Zhang Y, Zeng G, Pan H, Li C, Hu y, Chu K, et al. Safety, tolerability, and immunogenicity of an inactivated SARS-CoV-2 vaccine in healthy adults aged 18–59 years: a randomised, double- blind, placebo-controlled, phase 1/2 clinical trial. Lancet Infect Dis 2021;21:181–92. 18. Xia S, Zhang Y, Wang Y, Wang H, Yang Y, Gao GF, et al. Safety and immunogenicity of an inactivated SARS-CoV-2 vaccine, BBIBP-CorV: a randomised, double-blind, placebo-controlled, phase 1/2 trial. Lancet Infect Dis 2021;21:39-51. 19. Centers for Disease Control and Prevention. Frequently asked questions about vaccination [internet]. 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019- ncov/vaccines/faq.html. 20. Voysey M, Clemens SAC, Madhi SA, Weckx LY, Folegatti PM, Aley PK, et al. Single dose administration, and the influence of the timing of the booster dose on immunogenicity and efficacy of ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) vaccine. The Lancet 2021 Feb 1. [Epub ahead of print] 21. World Health Organization (WHO). [Internet]. 2021 [cited 2021 Feb 22]. Available from:Interim recommendations for use of the AZD1222 (ChAdOx1-S (recombinant)) vaccine against COVID-19 developed by Oxford University and AstraZeneca. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-vaccines-SAGE_recommendation- AZD1222-2021.1 22. The U.S. Food and Drug Administration. Fact Sheet for Healthcare Providers Administering Vaccine Emergency Use Authorization (EUA) of The PFIZER-BIONTECH COVID-19 Vaccine to Prevent Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) [internet]. 2020 [cited 2021 Feb 22]. Available from: https://www.fda.gov/media/144413/download -66-
กรมควบคมุ โรค กมุ ภาพนั ธ์ 2564
Search
