ชีวนิเวศโลก

ก คำ� นำ� เอกสารประกอบการเรียนที่ท่านกำ� ลงั ศึกษาอยู่น้ีเป็ นเล่มท่ี 10 ชีวนิเวศโลก สำ� หรับนกั เรียนโรงเรียนบุญวาทยว์ ทิ ยาลยั อำ� เภอเมือง จงั หวดั ลำ� ปาง โดยมีเป้าหมายเพอื่ ใหน้ กั เรียนไดเ้ รียนรู้ โลก ชีวนิเวศ เป็นระบบการอยรู่ ่วมกนั ส่ิงมีชีวติ ส่งผลต่อการดำ� รง ชีวติ ของมนุษย์การอยอู่ าศยั ต้งั ถิ่นฐานและดำ� เนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจตา่ งๆ ท่ีมีลกั ษณะ เฉพาะ และแตกต่างกนั ออกไป ข้ึนอยกู่ บั ลกั ษณะชีวนิเวศน้นั ๆ โดยผจู้ ดั ทำ� หวงั วา่ จะช่วยพฒั นาการเรียนรู้ของนกั เรียนใหม้ ีประสิทธิภาพสอดคลอ้ ง กบั หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน พ.ศ. 2551 และหลกั สูตรภูมิศาสตร์โอลิมปิ ก ของ มูลนิธิส่งเสริ มโอลิมปิ กวิชาการ และพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ศึกษา ในพระอุปถมั ภส์ มเด็จพระเจา้ พ่ีนางเธอ เจา้ ฟ้ากลั ยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธิวาสราช นครินทร์ ช่วยส่งเสริมการเรียนการสอนของครูใหส้ มั ฤทธ์ิผลมากยงิ่ ข้นึ สอดคลอ้ ง กบั ปรัชญาการเรียนรู้ท่ีใหน้ กั เรียนสามารถเรียนรู้ไดต้ ลอดชีวิต และเพ่ิมประสิทธิภาพ ของนกั เรียนใหม้ ีศกั ยภาพในระดบั ชาติและระดบั นานาชาติสืบไป นายพภิ พภทั ร์ มดั ฉิมา ตำ� แหน่งครู วทิ ยฐานะ ชำ� นาญการ โรงเรียนบุญวาทยว์ ทิ ยาลยั อำ� เภอเมือง จงั หวดั ลำ� ปาง

ข สารบญั เร่ือง หนา้ คำ� นำ� ก สารบญั ข สารบญั รูปภาพ ค คำ� แนะนำ� สำ� หรบั ครู ง คำ� แนะนำ� สำ� หรบั นกั เรียน จ โครงสรา้ งของเอกสารประกอบการเรียน ฉ คำ� ช้ีแจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียน ช แผนผงั แสดงข้นั ตอนการเรียนโดยใชเ้ อกสารประกอบการเรียน ซ แบบทดสอบกอ่ นเรียน ณ เลม่ ท่ี 10 เรื่อง ชีวนิเวศโลก 1 ความหมายของชีวภาค 2 ชีวนิเวศตา่ ง ๆ 3 ชีวนิเวศบนบกแบบตา่ งๆ 4 ชีวนิเวศในน้ำ� แบบตา่ งๆ 21 ปัญหาของระบบนิเวศ 21 แบบฝึกหดั ท่ี 10.1 22 แบบฝึกหดั ท่ี 10.2 23 แบบฝึกหดั ท่ี 10.3 25 แบบทดสอบหลงั เรียน 26 แบบบนั ทกึ คะแนน 29 ภาคผนวก 30 เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน 32 เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 10.1 33 เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 10.2 34 เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 10.3 35 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน 36 บรรณานกุ รม 37 ประวตั ผิ เู้ขยี น 39

ค สารบญั ภาพ เร่ือง หนา้ ภาพท่ี 1 แผนทช่ี ีวนิเทศ 3 ภาพท่ี 2 ชีวนิเวศป่าดบิ ช้ืน 4 ภาพที่ 3 การทำ� ไร่เรือนลอยในนวิ กนิ ี 5 ภาพที่ 4 ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น 6 ภาพท่ี 5 การเพาะปลกู ในเขตทงุ่ หญา้ ยาโนส 7 ภาพท่ี 6 ชีวนิเวศป่าไมเ้ขตอบอนุ่ 8 ภาพที่ 7 การเกษตรในป่าผลดั ใบเขตอบอนุ่ 9 ภาพที่ 8 ภาพชีวนิเวศป่าแคระ 10 ภาพท่ี 9 การเพาะปลกู ในเขตป่าแคระ 11 ภาพที่ 10 ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ 12 ภาพที่ 11 การเพาะปลกู ในเขตทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ 13 ภาพท่ี 12 ชีวนิเวศทะเลทราย 14 ภาพท่ี 13 การเพาะปลกู ในเขตทะเลทราย 15 ภาพท่ี 14 ชีวนิเวศไทกา้ 16 ภาพท่ี 15 อตุ สาหกรรมป่าสนในเขตไทกา้ 17 ภาพที่ 16 ชีวนิเวศทนุ ดรา 18 ภาพที่ 17 การอยอู่ าศยั ของชาวแลปป์ ในยโุ รปเหนอื 19 ภาพที่ 18 ชีวนิเวศข้วั โลก 20 ภาพที่ 19 ชีวนิเวศ 22 ภาพที่ 20 แผนทชี่ ีวนิเทศ 25

ง คำ� แนะนำ� ส�ำหรับครู การใชเ้ อกสารประกอบการเรียน เร่ือง บา้ นของฉนั โลกของเรา รายวชิ าสงั คมศึกษา สำ� หรับนกั เรียนช้นั มธั ยมศึกษาปี ท่ี 5 เอกสารประกอบการเรียนที่ 10 เรื่องชีวนิเวศโลก ใชป้ ระกอบแผนจดั การเรียนรู้ที่ 10 เวลาเรียนจำ� นวน 1 ชวั่ โมง มีจุดมุ่งหมายเพ่ือใหก้ ารดำ� เนินกิจกรรมการเรียนไดบ้ รรลุตามมาตรฐาน ตวั ช้ีวดั และจุดมุ่งหมายของการเรียนและมีประสิทธิภาพ โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน เพ่ือให้นกั เรียนไดศ้ ึกษาและทำ� กิจกรรม เพ่ือตรวจสอบความกา้ วหนา้ ของนกั เรียนโดย ผสู้ อนควรเตรียมความพร้อมและปฏิบตั ิตามคำ� แนะนำ� ดงั ต่อไปน้ี 1. ศึกษารายละเอียดเก่ียวกบั แผนจดั การเรียนรู้ เน้ือหาที่สอน เอกสารประกอบ การเรียน และคำ� ช้ีแจงต่างๆ ใหเ้ ขา้ ใจก่อนดำ� เนินกิจกรรมการเรียนรู้ 2. เตรียมเอกสารประกอบการเรียนใหพ้ ร้อมและครบจำ� นวนนกั เรียนในช้นั เรียน 3. ก่อนจดั กิจกรรมการเรียนรู้ครูควรช้ีแจงให้นกั เรียนเขา้ ใจบทบาทของตนเอง แนะนำ� ข้นั ตอนการใชเ้ อกสารประกอบการเรียนแนวปฏิบตั ิในระหวา่ งการดำ� เนินกิจกรรม การเรียนรู้แลว้ จึงใหท้ ำ� แบบทดสอบก่อนเรียน 4. ขณะท่ีนกั เรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนครูคอยใหค้ วามช่วยเหลือ แนะนำ� กระตุน้ ให้ศึกษาเอกสารประกอบการเรียนอย่างกระตือรือร้นและตอบขอ้ สงสัยต่าง ๆ ระหวา่ งเรียน พร้อมท้งั สงั เกต และประเมินพฤติกรรมการเรียนรู้ของนกั เรียน 5. เมื่อนกั เรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนครบถว้ นใหน้ กั เรียนทำ� แบบทดสอบ หลงั เรียนแลว้ นำ� ผลการทดสอบกอ่ นเรียนและหลงั เรียนแจง้ ใหน้ กั เรียนทราบความกา้ วหนา้ ทางการเรียน พร้อมท้งั เฉลยและอธิบายสรุปความรู้ 6. การวดั และประเมินผลประเมินจากแบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรียน สงั เกตพฤติกรรมการเรียนรู้ และประเมินผลการทำ� แบบฝึกหดั 7. เม่ือสิ้นสุดการปฏิบตั ิกิจกรรมการเรียนรู้ผูส้ อนให้ผูเ้ รียนร่วมตรวจสอบและ เกบ็ เอกสารประกอบการเรียนใหเ้ รียบร้อยเพ่ือสะดวกในการนำ� ไปใชค้ ร้ังต่อไป

จ คำ� แนะนำ� ส�ำหรับนกั เรียน เอกสารประกอบการเรียนฉบบั น่้ีประกอบดว้ ยคำ� แนะนำ� ส�ำหรับครู,คำ� แนะนำ� สำ� หรับนกั เรียน,โครงสร้างเอกสารประกอบการเรียน,คำ� ช้ีแจงในการศึกษา,แผนผงั ของ เอกสารประกอบการเรียน,แบบทดสอบก่อนเรียน,เน้ือหา, แบบฝึกหดั และแบบทดสอบ หลงั เรียนใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิตามคำ� แนะนำ� ดงั ต่อไปน้ี คำ� แนะน�ำส�ำหรับหัวหน้ากล่มุ 1. เป็นผนู้ ำ� ในการปฏิบตั ิกิจกรรม โดยนำ� เอกสารประกอบการเรียนใหส้ มาชิกทุก คนปฏิบตั ิตามคำ� แนะนำ� ใหเ้ ป็นไปตามข้นั ตอน 2. ควบคุมดูแลการทำ� งานของสมาชิกใหเ้ รียบร้อยไม่ส่งเสียงดงั รบกวนกลุ่มอ่ืน 3. ติดต่อประสานงานกบั ครูผสู้ อนเมื่อพบปัญหาภายในกลุ่ม 4. เป็นผเู้ ฉลยกิจกรรมและตรวจคำ� ตอบ คำ� แนะน�ำส�ำหรับเลขานุการกล่มุ 1. เป็นผชู้ ่วยหวั หนา้ กลุ่มในการดำ� เนินกิจกรรม 2. เป็นผดู้ ำ� เนินการแทนหวั หนา้ กลุ่มหากหวั หนา้ กลุ่มมีภาระกิจอ่ืน คำ� แนะน�ำส�ำหรับสมาชิก 1. อ่านคำ� ช้ีแจง คำ� แนะนำ� การใชเ้ อกสารประกอบการเรียน ข้นั ตอนการเรียนโดย ใชเ้ อกสารประกอบการเรียนใหเ้ ขา้ ใจก่อนลงมือศึกษาเอกสารประกอบการเรียน 2. ศึกษาขอ้ มลู พน้ื ฐานประกอบดว้ ยมาตรฐานการเรียนรู,้ ตวั ช้วี ดั จดุ ประสงคก์ ารเรียน รู้ สาระการเรียนรู้ และสาระสำ� คญั 3. ทำ� แบบทดสอบก่อนเรียนท่ีกำ� หนดไว้ จำ� นวน 10 ขอ้ เพอื่ ตรวจสอบความรู้พ้ืนฐาน 4. ศึกษาส่วนเน้ือหาไวต้ ามลำ� ดบั ที่กำ� หนดไวใ้ นเอกสารประกอบการเรียน 5. เมื่อศึกษาเอกสารประกอบการเรียนเสร็จเรียบร้อยแลว้ ใหท้ ำ� แบบฝึ กหดั แลว้ ตรวจสอบคำ� ตอบไดจ้ ากเฉลยทา้ ยภาคผนวก 6. ทำ� แบบทดสอบหลงั เรียนจำ� นวน 10 ขอ้ 7. ตรวจคำ� ตอบจากเฉลยแบบทดสอบหลงั เรียนในทา้ ยภาคผนวก พร้อมบนั ทึก ผลคะแนนลงแบบบนั ทึกคะแนนเพื่อตรวจสอบความกา้ วหนา้ ทางการเรียน หากไม่ผา่ น เกณฑท์ ี่กำ� หนดใหท้ บทวนเน้ือหาแลว้ ใหท้ ำ� แบบทดสอบหลงั เรียนอีกคร้ังหากผา่ นเกณฑ์ การประเมินใหศ้ ึกษาเอกสารประกอบการเรียน เล่มที่ 2 สณั ฐานและภูมิประเทศ 8. หากมีขอ้ สงสยั ใหข้ อคำ� อธิบายหรือถามครูผสู้ อนเพอ่ื ร่วมกนั สรุปขอ้ สงสยั น้นั ๆ

ฉ โครงสร้างของเอกสารประกอบการเรียน มาตรฐานการเรียนรู้ สาระท่ี 5 ภูมิศาสตร์ มาตรฐานการเรียนรู้ท่ี ส 5.1 เขา้ ใจลกั ษณะของโลกทางกายภาพ และความสมั พนั ธ์ ของสรรพส่ิงซ่ึงมีผลต่อกนั และกนั ในระบบของธรรมชาติใชแ้ ผนที่ และเครื่องมือทาง ภูมิศาสตร์ในการคน้ หา วเิ คราะห์ สรุป และใชข้ อ้ มูลภูมิสารสนเทศอยา่ งมีประสิทธิภาพ ตวั ช้ีวดั ที่ ส 5.1 ม 4-6/2 วเิ คราะห์อิทธิพลของสภาพภูมิศาสตร์ ซ่ึงทำ� ใหเ้ กิดปัญหา ทางกายภาพหรือภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติในประเทศไทยและภูมิภาคต่างๆ ของโลก ตวั ช้ีวดั ท่ี ส 5.1 ม 4-6/3 วเิ คราะห์การเปล่ียนแปลงของพ้ืนที่ ซ่ึงไดร้ ับอิทธิพลจาก ปัจจยั ทางภูมิศาสตร์ในประเทศไทยและทวปี ต่างๆ จุดประสงค์การเรียนรู้ เมื่อนกั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรมตามเอกสารประกอบการเรียนน้ีแลว้ นกั เรียนสามารถ ดา้ นความรู้ - ระบุการดำ� รงชีวติ และดำ� เนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจในชีวนิเวศต่างๆ ได้ ดา้ นทกั ษะ - ใชแ้ ผนท่ีเพ่อื จำ� แนกชีวนิเวศต่างๆ ได้ ดา้ นคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ - ปฏิบตั ิงานอยา่ งมุ่งมน่ั สมรรถนะผู้เรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ทกั ษะการใชช้ ีวติ คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ 1. มีวนิ ยั ในการทำ� งาน 2. ใฝ่ เรียนรู้ 3. ความมุ่งมนั่ ในการทำ� งาน สาระการเรียนรู้ - การดำ� เนินชีวติ ในชีวนิเวศต่างๆ บนโลก สาระสำ� คญั แดลำ� เะนสินตั กวชิจภ์ีวกานรยิเรใวมนศทสเา่ิงปงแ็นเวศรดระษลบอฐ้ บมกกิจสาต่งร่าผองลๆยตรู่ ่ท่อวมก่ีมากีลรนักั ดษอำ� ยณรา่งะงชเสีฉวลติพบัขาอะซงบั แมซลนอ้ะุษแนยตข์กกอาตงร่าสองิ่งยกมอู่นั ีชาอศีวอยิตั กตทไ้งั ปถ้งั บ่ินขรฐ้ึนรานอดยาแพกู่ลบัืชะ ลกั ษณะชีวนิเวศน้นั ๆ

ช คำ� ชีแ้ จงการใช้เอกสารประกอบการเรียน 1. เอกสารประกอบการเรียน เร่ือง “บา้ นของฉนั โลกของเรา” เลม่ ท่ี 10 เร่ือง ชีวนิเวศโลก ใชเ้ วลาเรียน 1 ชวั่ โมง มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ใชเ้ ป็นเอกสารประกอบการเรียนทเี่ นน้ ใหน้ กั เรียนได้ ศเรกึียษนารแใู้ นละแทตำล่� กะจิแกผรนรจมดัทกา้ ายรเนเร้อืียหนารนูแ้ ้นลั ะซย่ึงงั มใชเี นเ้ ป้อื ็นหสาอื่อยปา่ รงะลกะอเอบยี กดามรหีจดวัั ขกอร้ ะสบอวดนคกลาอ้ รงเกรียบั นแรผู้ นเอจกดั สกาารร ประกอบการเรียนรูเ้ ลม่ น้ปี ระกอบดว้ ยเน้อื หาโครงสรา้ งของโลกมเี วลาเรียน 1 ชวั่ โมง 2. ส่วนประกอบของเอกสารประกอบการเรียน ประกอบดว้ ย 2.1 ส่วนนำ� ของเอกสารประกอบการเรียน คำ� นำ� สารบญั คำ� แนะนำ� สำ� หรับ ครู คำ� แนะนำ� สำ� หรับนกั เรียนมาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ช้ีวดั จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ สมรรถนะ คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ์ สาระการเรียนรู้ สาระสำ� คญั และแบบทดสอบก่อนเรียน 2.2 ขอ้ มูลพ้ืนฐาน ประกอบดว้ ยมาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ช้ีวดั และจุด ประสงค ก์ ารเรีย2น.3รู้ทแบ้งั ดบา้ทนดคสวอามบรกู้ ่อทนกั เษรีะยนและคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ 2.4 ส่วนเน้ือหา 2.5 แบบฝึกหดั ประจำ� บท 2.6 แบบทดสอบหลงั เรียน 2.7 เกณฑก์ ารประเมิน 2.8 ภาคผนวก ประกอบดว้ ยเฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เฉลยแบบทดสอบ หลงั เรียนและเฉลยแบบฝึกหดั 2.9 บรรณานุกรม 3. ผใู้ ชเ้ อกสารประกอบการเรียนรู้น้ีควรศึกษาคำ� แนะนำ� ในการใชเ้ อกสารประกอบ การเรียนก่อนใชอ้ ยา่ งละเอียด

ซ

ฌ แบบทดสอบกอ่ นเรียน เรื่อง ชีวนิเวศโลก รายวชิ า สงั คมศกึ ษาฯ ส 32101 ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 จำ� นวน 10 ขอ้ คะแนนเตม็ 10 คะแนน คำ� ช้ีแจง ให้นักเรียนเลือกคำ� ตอบที่ถูกตอ้ งที่สุดเพียงคำ� ตอบเดียวโดยทำ� เครื่องหมาย กากบาท (x) ลงในกระดาษคำ� ตอบ 1. ชีวภาคของโลกสมั พนั ธก์ บั การดำ� รงชีพของมนษุ ยอ์ ยา่ งไร 1. เพราะเป็นแหลง่ อาหารและทรพั ยากรหลกั ของมนษุ ย์ 2. เพราะเป๋็นปัจจยั กำ� หนดลกั ษณะภมู อิ ากาศของมนษุ ย์ 3. เพราะสง่ ผลการต้งั ถน่ิ ฐานของมนษุ ยบ์ ริเวณตา่ งๆของโลก 4. เพราะสง่ ผลตอ่ การดำ� เนนิ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ย์ 2. ปัจจยั สำ� คญั ทสี่ ุดไมพ่ บพชื พรรณจำ� พวกยาง บริเวณใกลก้ บั เขตทะเลทราย 1. เพราะอณุ หภมู สิ งู 2. เพราะปริมาณน้ำ� ฝนตำ่� ตลอดปี 3. เพราะลกั ษณะดนิ ประกอบดว้ ยหินปนู 4. เพราะลกั ษณะภมู ปิ ระเทศเป็นเทอื กเขาสงู ดนิ ทราย 3. ชาวปิกมที อ่ี ยอู่ าศยั บริเวณลมุ่ แมน่ ้ำ� มกั มลี กั ษณะการดำ� รงชีพแบบใด 1. กจิ กรรมเศรษฐกจิ ข้นั ปฐมภมู ิ เกบ็ ของป่าลา่ สตั ว์ 2. กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ข้นั ทตุ ยิ ภมู ิ เนน้ อตุ สาหกรรมในครวั เรือน 3. กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ข้นั ตตยิ ภมู ิ เนน้ ภาคบริการ การธนาคาร 4. กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ข้นั จตรุ ภมู ิ นน้ การใชเ้ ทคโนโลยขี ้นั สงู 4. “เป็นหญา้ สงู และจะข้นึ สงู ในฤดทู มี่ ฝี นตกเป็นหญา้ หยาบส่วนใหญจ่ ะข้นึ เป็นกระจกุ ๆไม่ สมำ่� เสมอ ความสงู และความหนาแนน่ ของหญา้ ข้นึ อยกู่ บั ความช้ืนทแี่ ตกตา่ งกนั ” เป็นลกั ษณะ ทางชีวนิเวศแบบใด 1. ป่าดบิ ช้ืน 2. ทงุ่ หญา้ เมอื งรอ้ น 3. ทะเลทราย 4. ทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ 5. “สตั วเ์ ล้อื ยคลานและเตา่ อาศยั อยใู่ นบริเวณน้ีและตวั วเี ซิล” พบในเขตชีวนิเวศแบบใด 1. ป่าดบิ ช้ืน 2. ป่าแคระ 3. ไทกา้ 4. ทนุ ดรา

ฎ 6. จงิ้ จอกทะเลทรายจะไมพ่ บในประเทศใด 1. สหรฐั อเมริกา 2. ออสเตรเลยี 3. อยิ ปิ ต ์ 4. มอลโดวา 7. “มกี ารปลกู พชื ริมแมน่ ้ำ� คองโกมกั เป็นไร่”พบในชีวนิเวศแบบใด 1. ป่าดบิ ช้ืน 2. ทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ 3. ไทกา้ 4. ทนุ ดรา 8. ลกั ษณะพชื พรรณป่าไมเ้ขตอบอนุ่ มลี กั ษณะเดน่ อยา่ งไร 1. เขตอากาศแปรปรวนลมฝนพดั ผา่ นในฤดหู นาวและอากาศจะรอ้ นแหง้ ในช่วงฤดรู อ้ น 2. ในเขตละตจิ ดู ท่ี 30 - 60 องศาเหนอื และใตอ้ ณุ หภมู เิ ฉลย่ี ท่ี -15 องศาถงึ 30 องศาตอ่ ปี ปริมาณน้ำ� ฝน 750-1,500 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปี 3. ในข้วั โลกเหนอื เทา่ น้นั ประมาณเสน้ ละตจิ ดู ที่ 45 - 69 องศาเหนอื อณุ หภมู เิ ยน็ จดั ถงึ - 40 องศาเซลเซียสปริมาณนำ� ้ฝนเฉลยี่ 1000 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปีโดยลกั ษณะของน้ำ� ฝนเป็นผลกึ น้ำ� แขง็ เรียกวา่ หิมะ 4. ทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ เป็นบริเวณทมี่ ที งุ่ หญา้ ปกคลมุ ทว่ั ไปในเขตละตดิ จดู 10 - 30 องศา เหนอื และใตม้ ฝี นตกเฉลยี่ 250 - 760 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปีฤดรู อ้ นอากาศรอ้ นมากน้ำ� ระเหยออกจาก ดนิ มาก 9. เพราะเหตใุ ดการดำ� รงชีพของมนษุ ยจ์ งึ พบมากในเขตลมุ่ แมน่ ้ำ� 1. มอี ณุ หภมู เิ หมาะสมกบั การดำ� รงชีพ 2. มปี ริมาณน้ำ� ฝนเพยี งพอในแตล่ ะปี 3. ดนิ และน้ำ� อดุ มสมบรู ณต์ อ่ การเพาะปลกู 4. สตั วป์ ่าและพชื พรรณมจี ำ� นวนมากเพยี งพอตอ่ การดำ� รงชีพ 10. พชื พรรณจำ� พวกเบาบบั อเคเซีย สตั วป์ ่ าจำ� พวกเสือชีตาร์ สิงโตและการอยอุ่ าศยั ของ ชาวมาไซ พบบริเวณใด 1. แอฟริกากลาง 2. เอเชียตะวนั ตกเฉียงใต้ 3. อเมริกาเหนอื 4. ออสเตรเลยี และโอเชเนยี

ฏ กระเลด่มาษทคี่ 1ำ� 0ตอเรบื่อทงดชสีวอนบิเวกศ่อโนลเกรียน ช่ือ-สกลุ ............................................................................ช้นั ................เลขท่ี................. คำ� ช้ีแจง ใหน้ กั เรียนเลือกคำ� ตอบท่ีถูกตอ้ งท่ีสุดเพยี งคำ� ตอบเดียว โดยทำ� เครื่องหมาย กากบาท X ลงในช่องวา่ งท่ีถูกตอ้ ง ขอ้ ท่ี 1 2 3 4 คะแนนเตม็ ........................... คะแนนทไี่ ด ้ ........................... 1 ผลการประเมนิ ........... ดมี าก 2 ........... ดี 3 ........... พอใช้ 4 ........... ควรปรบั ปรุง 5 ลงชื่อ.................................ผปู้ ระเมนิ (.............................................................) 6 7 8 9 10 สรุปคะแนน เกณฑก์ ารประเมนิ คะแนนระหวา่ ง 8- 10 ระดบั เกณฑด์ มี าก คะแนนระหวา่ ง 6-7 ระดบั เกณฑด์ ี คะแนนระหวา่ ง 4-5 ระดบั เกณฑพ์ อใช้ คะแนนระหวา่ ง 0-3 ระดบั เกณฑค์ วรปรบั ปรุง



เลม่ ที่ 10 เร่ือง ชีวนิเวศโลกโลก มาตรฐานการเรียนรู้ สาระท่ี 5 ภูมิศาสตร์ มาตรฐานการเรียนรู้ที่ ส 5.1 เขา้ ใจลกั ษณะของโลกทางกายภาพ และความสมั พนั ธ์ ของสรรพส่ิงซ่ึงมีผลต่อกนั และกนั ในระบบของธรรมชาติใชแ้ ผนที่ และเครื่องมือทาง ภูมิศาสตร์ในการคน้ หา วเิ คราะห์ สรุป และใชข้ อ้ มูลภูมิสารสนเทศอยา่ งมีประสิทธิภาพ ตวั ช้ีวดั ที่ ส 5.1 ม 4-6/2 วเิ คราะห์อิทธิพลของสภาพภูมิศาสตร์ ซ่ึงทำ� ใหเ้ กิดปัญหา ทางกายภาพหรือภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติในประเทศไทยและภูมิภาคต่างๆ ของโลก ตวั ช้ีวดั ท่ี ส 5.1 ม 4-6/3 วเิ คราะห์การเปลี่ยนแปลงของพ้นื ท่ี ซ่ึงไดร้ ับอิทธิพลจาก ปัจจยั ทางภูมิศาสตร์ในประเทศไทยและทวปี ต่างๆ จุดประสงค์การเรียนรู้ ด ้านควาเมม่ือรู้นกั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรมตามเอกสารประกอบการเรียนน้ีแลว้ นกั เรียนสามารถ - ระบุการดำ� รงชีวติ และดำ� เนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจในชีวนิเวศต่างๆ ได้

1 ด้านทกั ษะ - ใชแ้ ผนท่ีเพือ่ จำ� แนกชีวนิเวศต่างๆ ได้ ดา้ นคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ - ปฏิบตั ิงานอยา่ งมุ่งมน่ั สมรรถนะผู้เรียน 1. ความสามารถในการส่ือสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ทกั ษะการใชช้ ีวติ คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ 1. มีวนิ ยั ในการทำ� งาน 2. ใฝ่ เรียนรู้ สาระการเร3ีย. นครวู้ ามมุ่งมน่ั ในการทำ� งาน - การดำ� เนินชีวติ ในชีวนิเวศต่างๆ บนโลก สาระสำ� คญั ชีวนิเวศ เป็นระบบการอยรู่ ่วมกนั อยา่ งสลบั ซบั ซอ้ นของสิ่งมีชีวิต ท้งั บรรดาพืช และสตั วภ์ ายในส่ิงแวดลอ้ ม ส่งผลต่อการดำ� รงชีวติ ของมนุษย์การอยอู่ าศยั ต้งั ถ่ินฐานและ ดำ� เนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจต่างๆ ที่มีลกั ษณะเฉพาะ และแตกต่างกนั ออกไป ข้ึนอยกู่ บั ลกั ษณะชีวนิเวศน้นั ๆ

2 ชีวภาค หมายถงึ เป็นส่ิงมชี ีวติ ทกุ ชนดิ ทพ่ี บบนโลก ส่ิงมชี ีวติ ไดใ้ ชก้ า๊ ซในบรรยากาศ น้ำ� จาก อทุ กภาคและธาตอุ าหารจากธรณีภาค ชีวนิเวศ หมายถงึ พน้ื ทที่ ม่ี สี ่ิงแวดลอ้ มทคี่ ลา้ ยคลงึ กนั ไดแ้ ก่ ลกั ษณะทางกายภาพ อณุ หภมู ิ ปริมาณน้ำ� ฝน และลกั ษณะของกลมุ่ ส่ิงมชี ีวติ เช่น ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาติ และสตั วป่า สามารถจำ� แนกชีวนิเวศไดก้ วา้ งๆ คอื ชีวนิเวศบนบก ชีวนิเวศในน้ำ� เป็นตน้ ประกอบดว้ ยพชื พรรณทางธรรมชาติ สงิ่ มชี ีวติ ตา่ งๆ และสภาพแวดลอ้ มน้นั ประกอบดว้ ย ลม น้ำ� ดนิ แสงอาทติ ย์ ฯลฯ และทกุ ส่ิงทกุ อยา่ งในระบบนิเวศจะมคี วามสมั พนั ธเ์ ก่ียวขอ้ งกนั ท้งั หมด (ปัญญา จารุศิริ และคณะ , 2558, น. 172) พชื พรรณธรรมชาติ ไดแ้ ก่ พชื ที่เกิดข้นึ เองตามธรรมชาตใิ นบริเวณตา่ งๆ บนโลกซ่ึงจะมี ลกั ษณะแตกตา่ งกนั ไปตามลกั ษณะภมู อิ ากาศ ภมู ปิ ระเทศ ดนิ และส่ิงมชี ีวติ ในบริเวณน้นั ๆ โดย พชื พรรณทางธรรมชาตทิ ส่ี ำ� คญั ประกอบดว้ ยป่าไม้ และทงุ่ หญา้ (มนสั สุวรรณ, 2548, น. 79) ตารางที่ 1 ความสัมพนั ธ์ระหว่างภมู อิ ากาศกบั ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาติ เยน็ แหง้ แลง้ อณุ หภมู ิ ป่าไมผ้ ลดั ใบ เยน็ ช้ืน ทงุ่ หญา้ ทนุ ดรา ป่าดบิ ช้ืน รอ้ นแหง้ แลง้ ไทกา้ รอ้ นช้ืน ทุ่งหญทา้รกาย่ีงทะเล ทงุ่ หญา้ สะวนั นา ความช้ืน สตั ว์ไดแ้ กจ่ ำ� นวนสตั วท์ อ่ี ยใู่ นภมู ภิ าคตา่ งๆ ตามธรรมชาตมิ คี วามแตกตา่ งในสภาพแวดลอ้ ม พจิ ารณาเป็นเขตๆ ดงั น้ี การเกิดชีวนิเวศ หรือถนิ่ ทอี่ ยอู่ าศยั ของส่ิงมชี ีวติ บางชนิดมกั ข้นึ อยกู่ บั ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศสามารถจำ� แนกได้ 2 ประเภท คอื ชีวนิเวศบนบก และชีวนิเวศในน้ำ�

3 ภาพประกอบที่ 1 :แผนท่ีชีวนิเทศ (Baldwin,n.d.)

4 1. ชีวนเิ วศบนบก สามารถจำ� แนกได้ 9 เขตดงั น้ี ป่าฝนเขตรอ้ น ทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น ป่าผลดั ใบ เขตอบอนุ่ ป่าแคระ ทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ ทะเลทราย ข้วั โลก ไทกา้ และทนุ ดรา 1.1 ชีวนิเวศป่าฝนเขตรอ้ น (Tropic rainforest) อยใู่ นเขตละตจิ ดู ตำ่� ระหวา่ ง 0-20 องศา เหนอื และใต้ อากาศรอ้ นปริมาณน้ำ� ฝน และความช้ืนสงู ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตทิ พี่ บโดยส่วนใหญเ่ ป็นป่าไมท้ มี่ ตี น้ ไมข้ ้นึ ทบั หนาแนน่ และเขยี วตลอดปี ตน้ ไมม้ ขี นาดสูงมากมีเรือนยอดแผก่ วา้ งดา้ นลา่ งมตี น้ ไมส้ ูงปานกลาง และ ตน้ ไมข้ นาดเลก็ กระจายหนาแนน่ พอประมาณมที ้งั ไมเ้ น้อื แขง็ และไมเ้ น้อื ออ่ นโดยตน้ ไมห้ ลาย ชนดิ ในป่าประเภทน้นี อกจากมตี น้ ไมแ้ ลว้ ในป่าฝนศูนยส์ ูตรจะมเี ถาวลั ย์และพชื อาศยั เป็นพชื ที่ ข้นึ อยบู่ นลำ� ตน้ ของพชื อน่ื หรือพชื องิ อาศยั (Epiphytes) พชื พรรณทางธรรมชาตทิ พ่ี บในบริเวณ ชีวนิเวศน้ี ไดแ้ ก่ ตะเคยี น ยาง หลมุ พอ เคย่ี มจำ� ปา มะเกลอื พยงุ บริเวณใกลป้ ากแมน่ ้ำ� จะมปี ่า ชายเลน ส่วนลกั ษณะสตั วใ์ นเขตป่าดบิ มกั อาศยั ท้งั บนดนิ บนตน้ ไม้และในแมน่ ้ำ� ลำ� คลอง หนอง บงึ เช่น เสือ สมเสรจ็ กอริลลา ลงิ ชิมแปนซี คา้ งคาว จระเข้ ปลาชนดิ ตา่ งๆ ภาพประกอบท่ี 2: ชีวนิเวศป่าดบิ ช้ืน (Science Struck,n.d.)

5 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศป่าฝนเขตรอ้ น ลกั ษณะกิจกรรมการดำ� รงชีวิตมีลกั ษณะเป็นชนเผ่าลา้ สมยั ส่ิงประดิษฐ์ เคร่ืองมือ เครื่องใช้และลกั ษณะการอยอู่ าศยั แบบเรียบงา่ ย มกั รวมกนั เป็นชนเผา่ มภี าษาพู และภาษาเขยี น เป็นของตนเอง นบั ถอื ภตู ผวี ญิ ญาณ หรือลกั ษณะศาสนาแบบบรรพการ ดว้ ยลกั ษณะอากาศที่ รอ้ น และช้ืน จงึ มเี คร่ืองแตง่ กายนอ้ ยชิ้น เช่น ชนพน้ื เมอื งบนเกาะนวิ กนิ ใี นเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี ง ใต้ ชนเผา่ ปิกมใี นลมุ่ แมน่ ้ำ� คองโก เป็นตน้ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ยม์ กี ารประกอบอาชีพทสี่ ำ� คญั ไดแ้ ก่ ทำ� การเพาะปลกู ซ่ึงมลี กั ษณะแตกตา่ งกนั ไปตามความเจริญต้งั แตก่ ารทำ� ไร่ขนาดใหญแ่ บบการคา้ จนถงึ การทำ� ไร่ เลอ่ื นลอยการลา่ สตั ว์และเกบ็ ของป่า เช่น ลมุ่ แมน่ ้ำ� อะเมซอน ลมุ่ แมน่ ้ำ� คองโก ไทย อนิ โดนีเซีย ศรีลงั กา มาเลเซีย และฟิลปิ ปินส์ พชื เศรษฐกจิ ทสี่ ำ� คญั คอื ยางพารา ปาลม์ น้ำ� มนั มะพรา้ ว ออ้ ย กาแฟ ชา ยาสูบ เครื่องเทศ ซิงโกนา สปั ปะรด ขา้ วเจา้ ขา้ วโพด เป็นตน้ ภาพประกอบท่ี 3 : การทำ� ไร่เรือนลอยในนวิ กนิ ี (Pravan prasad,2014)

6 1.2 ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น (Savanna ) เป็นเขตทม่ี ฝี นตก 700-1500 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปี อณุ หภมู เิ ฉลย่ี 20-30 องศา ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตทิ พี่ บโดยส่วนใหญเ่ ป็นทงุ่ หญา้ ทเ่ี ป็นหญา้ สงู และจะข้นึ สงู ในฤดฝู น มลี กั ษณะเป็นหญา้ ใบหยาบข้นึ เป็นกระจกุ ไมส่ มำ่� เสมอกนั ความสงู และความหนา แนน่ ของหญา้ ข้นึ อยกู่ บั ความช้ืนที่แตกตา่ งกนั โดยมไี มพ้ มุ่ และไมย้ นื ตน้ กระจดั กระจายเป็น กลมุ่ ๆ ลกั ษณะเป็นไมพ้ มุ่ ทม่ี หี นามแหลม ไมต้ น้ ทนแลง้ และทนไฟป่า เช่น เบาบบั กระถนิ ไม้ สกั เป็นตน้ ลกั ษณะสตั วใ์ นทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น เช่น ทงุ่ หญา้ สะวนั นาในทวปี แอฟริกา มสี ตั วจ์ ำ� นวน มากเมอื่ เทยี บกบั ทงุ่ หญา้ สะวนั นาบริเวณอนื่ ๆ บนโลก โดยสตั วท์ ก่ี นิ เน้อื สตั วอ์ น่ื เป็นอาหาร เช่น เสือดาว สิงโต สุนขั ป่า ไฮยนี า สตั วก์ นิ พชื เป็นอาหาร เช่น ละมงั่ กวาง ควาย แรด มา้ ลาย ยรี าฟ ชา้ ง ฮิปโปโปเตมสั เป็นตน้ ภาพประกอบที่ 4 : ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น (Science Struck,n.d.)

7 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เมอื งรอ้ น กิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษย์ มกี ารประกอบอาชีพเพาะปลกู พชื ตา่ งๆ เช่น ขา้ ว ขา้ วโพด ขา้ วฟ่าง ถวั่ ลสิ ง ออ้ ย เป็นตน้ แตต่ อ้ งอาศยั ระบบชลประทานทม่ี ปี ระสิทธภิ าพ ส่วน การเล้ยี งสตั วใ์ นทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น เช่น ทงุ่ หญา้ ยาโนสในเวเนซุเอลา ทงุ่ หญา้ แคมโปสในบราซิล มกั มกี ารเล้ยี งววั แพะ และแกะ เป็นตน้ ภาพประกอบที่ 5 : การเพาะปลกู ในเขตทงุ่ หญา้ ยาโนส (Ruth Dickau,2015)

8 1.3 ชีวนิเวศป่าผลดั ไมอ้ บอนุ่ ( Temperate deciduous forest ) อยใู่ นเขตละตจิ ดู ท่ี 30 - 60 องศาเหนอื และใตอ้ ณุ หภมู เิ ฉลยี่ ตอ่ ปีท่ี -15 องศาเซลเซียส ถงึ 30 องศาเซลเซียส ปริมาณ น้ำ� ฝนเฉลย่ี ตอ่ ปี 750-1,500 มลิ ลเิ มตร ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตเิ ป็นไมใ้ หญใ่ บกวา้ งตน้ สูง มเี รือนยอดหนาทบึ ในฤดู รอ้ นส่วนในฤดหู นาวจะทงิ้ ใบท้งั หมด ส่วนไมพ้ มุ่ และพชื เลก็ ๆ จะข้นึ ไดน้ อ้ ย แตใ่ นฤดใู บไมผ้ ลิ พชื จำ� พวกหญา้ จะเจริญเตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ และตายไปเมอื่ ไมใ้ หญผ่ ลใิ บเตม็ ท่ี ลกั ษณะสตั วใ์ นเขตป่ าผลดั ใบเขตอบอนุ่ สตั วข์ นาดเลก็ จะเป็นสตั วท์ ่ีเคลอ่ื นไหวตลอด เวลา เช่น กระรอก ส่วนในพน้ื ทป่ี ่าขนาดใหญจ่ ะพบ หมี และกวางชนดิ ตา่ งๆ และสตั วป์ ระจำ� ถนิ่ เช่น แพนดา้ ในประเทศจนี โคอาลาในประเทศออสเตรเลยี นกกวี ใี นประเทศนวิ ซีแลนด์ ภาพประกอบท่ี 6 : ชีวนิเวศป่าไมเ้ขตอบอนุ่ (Science Struck,n.d.)

9 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศป่าผลดั ไมอ้ บอนุ่ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ย์ เป็นเขตเกษตรกรรมทส่ี ำ� คญั ของโลกเขตหน่งึ พบวา่ บริเวณดงั กลา่ วเป็นแหลง่ เพาะปลกู ท่ีสำ� คญั ในลกั ษณะการทำ� ไร่นาแบบผสม กลา่ วคอื เป็น การทำ� การเกษตรที่เนน้ การปลกู พชื พรอ้ มกบั เล้ียงสตั วไ์ ปดว้ ย โดยผลผลิตทไี่ ดม้ จี ำ� นวนมาก สามารถสง่ ออกได้ โดยมกั เป็นแหลง่ ปลกู พชื ทสี่ ำ� คญั เช่น การเพาะปลกู ขา้ วสาลี รองลงมาคอื ขา้ วบารเ์ ลย์ ขา้ วโอต๊ ขา้ วโพด มนั ฝรงั่ ยาสูบ ฝา้ ย ผกั ชา และผลไมเ้ มอื งหนาว เป็นตน้ ส่วน ดา้ นการปศุสตั วม์ กั นิยมเล้ียงท้งั โคนม และโคเน้ือ โดยนำ� ผลผลิตมาแปรรูปเป็นผลิตภณั ฑ์ ประเภทตา่ งๆ เช่น นม เนย ครีม เป็นตน้ อกี ท้งั ประเทศในแทบน้ยี งั เป็นประเทศอตุ สาหกรรม สำ� คญั ของโลกโดยอตุ สาหกรรมตา่ งๆ เช่น จนี ญปี่ ่นุ ออสเตรเลยี สหรฐั อเมริกา เป็นตน้ กนก จนั ทรา , 2559) ภาพประกอบท่ี 7 : การเกษตรในป่าผลดั ใบเขตอบอนุ่ (Sidsel Overgaard,2015)

10 1.4 ชีวนิเวศป่าแคระ (Chaparral) มกั พบในเขตอากาศแปรปรวนลมฝนพดั ผา่ นในฤดู หนาว และอากาศจะรอ้ นแหง้ ในช่วงฤดรู อ้ น อณุ หภมู ิเฉลย่ี ที่ -1 องศาถงึ 37 องศาเซลเซียส ปริมาณน้ำ� ฝนเฉลย่ี ตอ่ ปี 254 - 431 มลิ ลเิ มตร ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตทิ พี่ บประกอบดว้ ยตน้ ไมเ้ ต้ียๆ เป็นไมเ้ น้ือแขง็ และ มสี ีเขยี ว ตลอดปี ตน้ ไมต้ อ้ งปรบั ตวั เพอ่ื จะทนตอ่ ความแหง้ แลง้ มใี บเลก็ แขง็ เป็นมนั ตน้ ไมบ้ าง ชนดิ มเี ปลอื กหนา เช่น คอรก์ ซีดาร์ องนุ่ มะกอก เป็นตน้ หากพบในภมู อิ ากาศเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น จะเรียกวา่ ป่าแคระเมดเิ ตอรเ์ รเนยี น (Mediterranean chaparral) ลกั ษณะสตั วใ์ นเขตป่าแคระ มกั มลี กั ษณะมกั พบ แพะป่า และแกะป่า อาศยั อยใู่ นป่าใกล้ เชงิ เขาแมวป่า และหมปู ่าอาศยั อยบู่ นเกาะคอรซ์ ิกา้ งพู ษิ เตา่ สตั วเ์ ล้อื ยคลาน และตวั วเี ซิล อาศยั อยบู่ นเกาะซารด์ เิ นยี ภาพประกอบที่ 8 : ภาพชีวนิเวศป่าแคระ (Science Struck,n.d.)

11 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศป่าแคระ กิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษย์ มีการประกอบอาชีพที่สำ� คญั ไดแ้ ก่ ปลกู ผลไม้ รสเปร้ียว เช่น สม้ มะนาว ไซตรสั เป็นตน้ โดยมกี ารพฒั นาระบบชลประทานทมี่ ปี ระสิทธภิ าพ อกี ท้งั ยงั เป็นแหลง่ เพาะปลกู องนุ่ ทม่ี ชี ื่อเสียงของโลก และคณุ ภาพสงู โดยเฉพาะในประเทศสเปน โปรตเุ กส ฝรงั่ เศส และอติ าลนี ำ� ไปสู่การผลติ ไวนค์ ณุ ภาพสูง ส่วนมะกอกสามารถนำ� ไปใชใ้ น การผลิตมาการีน อกี ท้งั ยงั สามารถปลกู พชื เปลือกแขง็ จำ� พวก เชสตน์ ทั วอลนทั ผกั ตา่ งๆ อกี ดว้ ย ส่วนการปศสุ ตั วพ์ บวา่ เป็นแหลง่ เล้ยี ง เแกะ แพะ และสตั วอ์ น่ื ๆ ทางภาคใตข้ องยโุ รป ภาพประกอบท่ี 9 : การเพาะปลกู ในเขตป่าแคระ (Anononymous.,n.d.)

12 1.5 ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ (Temperate glassland) ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาติ ในทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ มกั เป็นหญา้ ออ่ น และบางชนิดเป็นหญา้ ใบกวา้ งอดุ มสมบรู ณเ์ หมาะแก่ การปลกู ธญั พชื เช่น พชื ตระกลู ถว่ั และขา้ วโพด ไดแ้ ก่ ทงุ่ หญา้ สเตปป์ ในยเู ครน ทงุ่ หญา้ แพรร่ี ในแคนาดา ทงุ่ หญา้ ปามปัสในอาเจนตนิ า และลกั ษณะชีวนิเวศดงั กลา่ ว ยงั เหมาะสำ� หรบั การใช้ เล้ยี งววั ลกั ษณะสตั วใ์ นเขตทงุ่ หญา้ เช่น ควายป่าไบซนั กวาง จงิ โจ้จามรี อลั ปากา สตั วข์ ดุ รู นก แมลง ส่วนสตั วใ์ นพน้ื ทล่ี าดชนั เช่น แพะ แกะ และสตั วป์ ระจำ� ถนิ่ เช่น กวางเรนเดยี ร์ ในทวปี อเมริกาเหนอื ภาพประกอบที่ 10 : ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ (Science Struck,n.d.)

13 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ เขตภมู อิ ากาศน้มี กั มผี คู้ นอาศยั อยเู่ บาบาง เนอ่ื งจากสภาพอากาศทแ่ี หง้ แลง้ มกั มกี ารเล้ยี ง สตั วแ์ บบเร่ร่อนในอดตี และเปลยี่ นมาเป็นการปศสุ ตั วใ์ นปัจจบุ นั ตามการพฒั นาดา้ นเทคโนโลยี ในปัจจบุ นั กิจกรรมทางเศรษฐกิจบริเวณชีวนิเวศน้ี เป็นแหล่งการเพาะปลูกสำ� คญั โดยเฉพาะ การปลกู ขา้ วสาลคี ณุ ภาพสงู ในเขต ทงุ่ หญา้ สเตปป์ ของยเู ครน ทงุ่ หญา้ แพรร่ีของแคนาดา และ ทงุ่ หญา้ ปามปัสของอารเ์ จนตนิ า โดยผลผลติ ทไี่ ดม้ จี ำ� นวนมากจนสามารถสง่ ออกไดใ้ นปริมาณ มาก ส่วนทางดา้ นการปศสุ ตั วพ์ บวา่ บริเวณน้มี กั เป็นแหลง่ เล้ยี งสตั วเ์พอื่ การคา้ โดยเฉพาะ ไดแ้ ก่ โค แกะ หมู มา้ เป็นตน้ ภาพประกอบท่ี 11 : การเพาะปลกู ในเขตทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ (Jen Skerritt.,2014)

14 1.6 ชีวนิเวศทะเลทราย (Desert) อยรู่ ะหวา่ ง 15 - 30 องศาเหนอื และใต้ อากาศรอ้ น และแหง้ แลง้ กลางวนั รอ้ นจดั กลางคนื เยน็ จดั ฝนตกเฉลยี่ ตอ่ ปีนอ้ ยกวา่ 250 มลิ ลเิ มตร อณุ หภมู ิ เฉลยี่ 25 องศาเซลเซียสทะเลทรายทส่ี ำ� คญั ในโลก เช่น ทะเลทรายซะฮาราในแอฟริกา ทะเลทราย โกบใี นมองโกลเลยี ทะเลทรายอะตากามาในชิลี เป็นตน้ ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตทิ พ่ี บมกั กระจายตวั อยหู่ ่างกนั ไมป่ กคลมุ พน้ื ดนิ ไดแ้ ก่ ตะบองเพชรในเขตโอเอซิส ถา้ ระดบั น้ำ� ใตด้ นิ อยไู่ มล่ กึ มกั จะมพี ชื ยนื ตน้ เช่น อนิ ทผลมั เป็นตน้ ลกั ษณะสตั วใ์ นทงุ่ หญา้ เขตทะเลทราย เช่น ตะขาบ แมงป่อง อฐู สตั วเ์ ล้อื ยคลาน นก และแมลงชนดิ ตา่ งๆ ภาพประกอบที่ 12 : ชีวนิเวศทะเลทราย (Science Struck,n.d.)

15 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศทะเลทราย มกั มมี นษุ ยอ์ าศยั อยเู่ บาบางและยากแคน้ เนอื่ งจากการขาดแคลนน้ำ� และอาหาร เช่น พวก เบดอู นิ ในทะเลทรายอาระเบยี บชุ แมนในทะเลทรายการาฮารี และอะบอริจนิ ในออสเตรเลยี โดย บริเวณดงั กลา่ วมกั มกี ารพฒั นาท่ีคอ่ นขา้ งลา้ หลงั แตใ่ นปัจจุบนั มกี ารพฒั นาเทคนิคเพอื่ ใชใ้ น การเพาะปลกู เช่น การเพาะปลกู เป็นวงกลมแบบไวรอท กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ย์ มกั เป็นการลา่ สตั วเ์พอื่ ดำ� รงชีพ เช่น ชาวบชุ แมน และ อะบอริจนิ โดยใชอ้ าวธุ อยา่ งงา่ ยจำ� พวก ธนู บว่ ง หรือมมู เมอแรงของชาวอะบอริจนิ เป็นตน้ ส่วน การเล้ยี งสตั วม์ กั เป็นการเล้ยี งสตั วแ์ บบเร่ร่อน เพอื่ นำ� ผลผลติ มาใชป้ ระโยชนจ์ ำ� พวก นม และ เน้อื มาเป็นอาหาร นอกจากน้ยี งั นำ� หนงั มาใชเ้ ป็นทอ่ี ยอู่ าศยั ได้เช่น อกิ รูของชาวมองโกลในทะเล ทรายโกบี เป็นตน้ ส่วนทางดา้ นเกษตรกรรมมกั เป็นการเพาะปลกู บริเวณโอเอซิสหรือการพฒั นา ระบบชลประทานเขา้ ช่วย เช่น การสรา้ งไวรอทในสหรฐั อเมริกาทเ่ี นน้ การใชป้ ระโยชนจ์ ากน้ำ� อยา่ งสงู สุด ภาพประกอบที่ 13 : การเพาะปลกู ในเขตทะเลทราย (Anononymous.,n.d.)

16 1.7 ชีวนิเวศป่าสนหรือไทกา้ (Coniferous forest) พบในข้วั โลกเหนอื เทา่ น้นั ประมาณ เสน้ ละตจิ ดู ที่ 45 - 69 องศาเหนอื อณุ หภมู เิ ยน็ จดั ถงึ - 40 องศาเซลเซียส ปริมาณน้ำ� ฝนเฉลย่ี ตอ่ ปี 1,000 มลิ ลิเมตรโดยลกั ษณะของน้ำ� ฝนเป็นผลกึ น้ำ� แขง็ เรียกวา่ หิมะพบในเขตอะแลสกา ประเทศสหรฐั อเมริกา ประเทศแคนาดา คาบสมทุ รสแกนดิเนเวยี และเขตไซบเี รียในประเทศ รสั เซีย ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตเิ ป็น พชื ตระกลู สนเป็นส่วนใหญม่ ลี กั ษณะเป็นตน้ ไมท้ ี่ มลี ำ� ตน้ ใหญต่ รง เรือนยอดเป็นทรงกรวย มกี งิ่ ส้นั ใบเลก็ แคบเรียว แหลมคลา้ ยเขม็ มลี กั ษณะไม่ ผลดั ใบพชื ระดบั ตำ่� มนี อ้ ย หรือไมม่ เี ลยอาจพบพวก มอส ข้นึ ตดิ กนั คลา้ ยพรม ลกั ษณะสตั วท์ พ่ี บในเขตป่าไทกา้ เป็นสตั วท์ มี่ ขี นยาว เช่น หมาป่าสีเทา หมดี ำ� หมกี ริซลี นากแมน่ ้ำ� วลู เวอลนี ลงิ ซบ์ อบแคท เป็นตน้ ภาพประกอบท่ี 14 : ชีวนิเวศไทกา้ (Science Struck,n.d.)

17 การอาศยั ของมนษุ ยใ์ นเขตชีวนิเวศไทกา้ บริเวณน้ีมกั มกี ารอยอู่ าศยั ของมนษุ ยค์ อ่ นขา้ งเบาบางเน่ืองจากอากาศทคี่ อ่ นขา้ งหนาว และมกี ารพฒั นาชา้ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ทสี่ ำ� คญั ของมนษุ ย์คอื การทำ� ป่าไม้เป็นกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ที่ สำ� คญั ทสี่ ุดในบริเวณน้ี โดยเฉพาะไมสนทม่ี มี ากในบริเวณดงั กลา่ ว เพอื่ นำ� ไปใชอ้ ตุ สาหกรรม การทำ� กระดาษ และเยอ่ื ไม้ นอกจากน้ยี งั ใชเ้ ป็นเช้ือเพลงิ และนอกจากน้ยี งั มกี ารลา่ สตั วจ์ ำ� พวก หมี มงิ ค์ บเี วอร์ และแมวน้ำ� โดยเฉพาะตวั มงิ คท์ ม่ี กั นำ� หนงั ไปทำ� เป็นเคร่ืองประดบั ทม่ี รี าคาแพง อกี ดว้ ย ภาพประกอบท่ี 15 : อตุ สาหกรรมป่าสนในเขตไทกา้ (Tarrell Bennett,2015)

18 1.8 ชีวนิเวศทนุ ดรา (Tundra) อยใู่ นเขตละตจิ ดู สงู ต้งั แต่ 60 องศาข้นึ ไป อากาศเยน็ จดั อณุ หภมู ิ เฉลยี่ -5 ถงึ 40 องศาเซลเซียส ปริมาณน้ำ� ฝนนอ้ ยกวา่ 250 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปี พชื พรรณทางธรรมชาตทิ พี่ บมกั เป็นพชื เต้ยี ๆ จำ� พวกหญา้ ทรงกระเทยี ม มอสส์ ไลเคน มไี มล้ ม้ ลกุ ใบกวา้ ง โดยสามารถข้นึ และออกดอกไดใ้ นช่วงฤดรู อ้ น ลกั ษณะสตั วท์ พี่ บในเขตทนุ ดรา เป็นสตั วท์ มี่ ขี นยาวคลา้ ยกบั เขตชีวนิเวศไทกา้ เช่น หมขี าว กวางคาริบู กระตา่ ยป่า กวางมสู นกฮกู เทาใหญ่ กวางเรนเดยี ร์ สุนขั แมวน้ำ� สิงโตทะเล เป็ นตน้ ภาพประกอบที่ 16 : ชีวนิเวศทนุ ดรา (Science Struck,n.d.)

19 การอาศัยของมนษุ ย์ในเขตชีวนเิ วศทนุ ดรา ส่วนใหญเ่ ป็นชาวเอสกโิ มในทวปี อเมริกาเหนือ โดยชาวเอสกโิ มจะอาศยั อยใู่ นบา้ นที่ ทำ� จากน้ำ� แขง็ ทเี่ รียกวา่ อกิ รู กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ยม์ กั เป็นการลา่ สตั ว์จบั ปลา ในชว่ งฤดรู อ้ น มกี ารลา่ สตั ว์ เช่น กวางคาริบู แมวน้ำ� นก ปลา ชาวแลปป์ ในตอนเหนอื ของยโุ รป และเอเชียมกั มกี ารเล้ยี ง กวางเรนเดยี รแ์ บบเร่ร่อน (กนก จนั ทรา, 2559 ,น. 325-327) ภาพประกอบที่ 17 : การอยอู่ าศยั ของชาวแลปป์ ในยโุ รปเหนอื (Stefan Anitei,2008)

20 1.9 ชีวนิเวศข้วั โลก (Polar) เป็นชีวนิเวศน้ำ� แขง็ ซ่ึงมพี ดื น้ำ� แขง็ ปกคลมุ อยตู่ ลอดท้งั ปี อณุ หภมู ติ ำ่� มากพน้ื ทสี่ ่วนใหญข่ องเกาะกรีนแลนด์ และดนิ แดนแอนตารก์ ตกิ ลกั ษณะพชื พรรณทางธรรมชาตทิ พี่ บบนพน้ื ทร่ี าบไมม่ พี ชื เกดิ ข้นึ ไดเ้ ลย แตอ่ าจมตี ะไคร่ น้ำ� เกดิ ตามหินทโี่ ผลพ่ น้ จากพดื น้ำ� แขง็ ลกั ษณะสตั วท์ พ่ี บในเขตข้วั โลก และน้ำ� แขง็ มกั อาศยั อยไู่ ดย้ ากพบในเขตข้วั โลก เช่น หมี ขาวในซีกโลกเหนอื นกเพวนกวนิ ในข้วั โลกใต้ สิงโตทะเล แมวน้ำ� เป็นตน้ (คณาจารยม์ หิดล วทิ ยานุสรณ์, ม.ป.ป, น.5-18) ภาพประกอบท่ี 18 : ชีวนิเวศข้วั โลก (Science Struck,n.d.)

21 2. ชีวนเิ วศในนำ�้ สามารถจำ� แนกได้ 3 ประเภท คอื 2.1 ชีวนิเวศน้ำ� จืด น้ำ� ในแหลง่ น้ำ� ทว่ั ไป เช่น ทะเลสาบ แมน่ ้ำ� ลำ� ธาร เป็นตน้ น้ำ� จืด จดั เป็นทรพั ยากรหมนุ เวยี นทสี่ ำ� คญั ตอ่ ส่ิงมชี ีวติ และจำ� เป็นตอ่ มนุษยเ์ พอ่ื ใชใ้ นการอปุ โภค และ บรโิ ภค กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ตา่ งๆ ชีวนิเวศมกั ปรากฎพชื พรรณจำ� พวก บวั แหน ผกั ตบชวา ตน้ ออ้ ตน้ ทองหลาง เป็นพชื ทมี่ เี หงา้ อยใู่ นดนิ มลี ำ� ตน้ เป็นสายท้งั ใตน้ ้ำ� และเหนอื น้ำ� เป็นตน้ 2.2 ชีวนิเวศน้ำ� เคม็ เป็นของเหลวทไ่ี ดจ้ ากทะเล หรือมหาสมทุ รทว่ั โลกมคี วามเคม็ (Salinty) ประมาณ รอ้ ยละ 3.5 มปี ริมาณความหนาแนน่ มาก ชีวนิเวศมกั ปรากฎพชื พรรณจำ� พวก สาหร่าย หญา้ ทะเล เป็นตน้ 2.3 ชีวนิเวศน้ำ� กร่อย บริเวณน้ำ� ทะเลผสมกบั น้ำ� จดื สามารถพบไดต้ ามบริเวณปากอา่ วแมน่ ้ำ� ออกทะเล โดยน้ำ� กร่อยมสี ภาพเป็นเบสออ่ นๆ ชีวนิเวศมกั ปรากฎพชื พรรณจำ� พวก โกงกาง แสม ลำ� พู เป็นตน้ (ลลิตา ผลผลา, 2558, น.34) 3. ปัญหาของระบบชีวนเิ วศ 3.1 การสูญเสียความหลายหลายทางชีวภาพ ในปัจจบุ นั มกี ารใชป้ ระโยชนจ์ ากพน้้ื ทจี่ ำ� นวน มากโดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การปลกู พชื เชงิ เดยี่ วทเี่ ขา้ ไปรุกล้ำ� พน้ื ทกี่ ารอยอู่ าศยั ของสตั วป์ ่าจนทำ� ใหเ้ กดิ การสูญเสียและสูญพนั ธ์ของสัตวป์ ่ าและพืชป่ าบางประเภท โดยในปัจจุบนั นานาชาตไิ ดม้ ี การสนบั สนนุ อนสุ ญั ญาวา่ ดว้ ยความหลากหลายทางชีวภาพเพอ่ื อนรุ กั ษ์ ใชป้ ระโยชนแ์ ละแบง่ ปัน ความหลากหลายทางชีวภาพ 3.2 การพฒั นาเศรษฐกิจทำ� ใหเ้ กิดปัญหาภาวะเรือนกระจกทสี่ ่งผลกระทบตอ่ การอยอู่ าศยั ของสตั วโ์ ดยเฉพาะสตั วบ์ ริเวณข้วั โลก จะพบวา่ ปัจจบุ นั หมขี าวตอ้ งเดนิ ทางออกไปหาอาหารจากถน่ิ ทอ่ี ยอู่ าศยั มากข้นึ โดยในปัจจบุ นั ประเทศตา่ งๆไดส้ นบั สนนุ กฎหมายระหวา่ งประเทศเพอ่ื ลดภาวะ โลกรอ้ น 3.3 การเกดิ มลพษิ ทงัั ทางอากาศ ทางน้ำ� และดนิ สง่ ผลตอ่ การดำ� รงอยขู่ องความหลากหลาย อยากมาก โดยเฉพาะน้ำ� กบั ดนิ ทเี่ ป็นแหลง่ อาหารของสิ่งมชี ีวติ ทมี่ กี ารปนเปือนโดยในปัจจบุ นั ไดม้ ี การสนบั สนนุ จากนานาชาตใิ หร้ ่วมการจดั การในการบำ� บดั และบำ� รุงรกั ษาคณุ ภาพดนิ และน้ำ� ในมี ประสิทธภิ าพ (คณาจารยม์ หิดลวทิ ยานุสรณ์, 2559, น.37) กลา่ วสรุปไดว้ า่ ชีวนิเวศเป็นการรวมกลมุ่ ของสภาพภมู ศิ าสตร์ทปี่ ระกอบดว้ ยภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศ สตั วพ์ ชื พรรณทางธรรมชาติ และทรพั ยากรประเภทตา่ งๆทมี่ นษุ ยส์ ามารถใชป้ ระโยชน์ ไดท้ ำ� ใหเ้ กิดการดำ� รงอยขู่ องสิ่งมีชีวติ ประเภทตา่ งๆที่มีความหลากหลายท้งั ลกั ษณะทางชีวภาพ การดำ� รงชีวติ และใชป้ ระโยชนจ์ ากธรรมชาตใิ นรูปแบบตา่ งๆอกี ดว้ ย

22 แบบฝึกหดั ที่ 10.1 ช่ือ-สกลุ ............................................................................ช้นั ................เลขที่................. อคำย� ชา่ ง้ีแไจรงแ:ลใะหมน้กี กัารเรดียำ�นเนอนิธกิบจิากยลรรกั มษทณาะงชเศีวรนษิเวฐศกทจิ อป่ี ยรา่างกไฎรด(5งั คกะลแา่ วนนคอื) ชีวนิเวศอะไร มกี ารดำ� รงชีวติ ภาพประกอบที่ 19 : ชีวนิเวศ (Wouda Mc Micken:2016) ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

23 แบบฝึกหดั ที่ 10.2 ช่ือ-สกลุ ............................................................................ช้นั ................เลขที่................. คำ� ช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนจบั คลู่ กั ษณะสำ� คญั ของการดำ� รงชีพกบั ชีวนิเวศดงั ตอ่ ไปน้ี (20คะแนน) กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ชีวนเิ วศ 1. การเพาะปลกู ขา้ วสาลใี นเขตทงุ่ หญา้ สเตปป์ ............................... ............................... 2. การเล้ยี งสตั วจ์ ำ� พวกกวางเรนเดยี ร์ ............................... 3. การเพาะปลกู พชื ไร่จำ� พวกองนุ่ สม้ และ มะกอก ............................... 4. มกั มีการอยอู่ าศยั โดยใชบ้ า้ นท่ีทำ� จากน้ำ� แขง็ เรียกวา่ อกิ รู ............................... 5. แหลง่ ปลกู ขา้ วโพดสำ� คญั ของโลกเรียกวา่ เขตคอร์นเบล ............................... 6. มกั มกี ารลา่ สตั วจ์ ำ� พวกตวั มิงค์ บีเวอร์ ............................... 7. เป็นเขตทมี่ ปี ัญหาเร่ืองการชะลา้ งหนา้ ดนิ ............................... มากทส่ี ุดเนอื่ งจากมฝี นตกชกุ ตลอดท้งั ปี 8. เป็นเขตอตุ สาหกรรมเพอ่ื ใชป้ ระโยชนใ์ น ............................... การทำ� กระดาษ ............................... 9. เป็นเขตทไี่ มม่ กี ารอยอู่ าศยั ของมนษุ ย์ ............................... 10. การเพาะปลกู พชื ในไวรอท ............................... 11. เป็นเขตทเี่ หมาะแกก่ ารปลกู ขา้ วเจา้ สำ� คญั ............................... ของโลก 12. มกั พบพชื จำ� พวกอนิ ทผลมั 13. เป็นเขตทม่ี กี ารทำ� นาลมุ่ และนาทส่ี งู

24 14. มกั มีอาชีพเล้ียงสัตวแ์ บบเร่ร่อน เช่น ............................... ชาวอกิ รู ............................... 15. มกั พบบริเวณรอบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ............................... แล ะทา ง ต ะวันตก เฉี ย งใต้ของทวี ป ............................... อเมริกาเหนอื ............................... 16. แหล่งเล้ียงแกะสำ� คญั ของโลกสามารถ ............................... ผลิตขนแกะไดเ้ ป็นอนั ดบั หน่ึงของโลก ............................... 17. เขตทงุ่ หญา้ ยาโนสและแคมโปส 18. แหลง่ ปลกู เครื่องเทศ ซงิ โกนา กลว้ ย ปาลม์ น้ำ� มนั 19. ไมม่ กี ารอยอู่ าศยั หรือต้งั ถน่ิ ฐานถาวรของ มนษุ ย์ 20. เคยเป็นอขู้ า่ วสำ� คญั ของสหภาพโซเวยี ต

25 แบบฝึกหดั ท่ี 10.3 ช่ือ-สกลุ ............................................................................ช้นั ................เลขที่................. คำ� ช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนทำ� เคร่ืองหมายถกู / หนา้ ชีวนิเวศทถี่ กู ตอ้ ง (5คะแนน) ภาพประกอบท่ี 20 : :แผนที่ชีวนิเทศ (Baldwin,n.d.) สีเขยี วเขม้ ..........ชีวนิเวศป่าไมเ้ขตอบอนุ่ ..........ชีวนิเวศป่าดบิ ช้ืน สีเหลอื งออ่ น ..........ชีวนิเวศทะเลทราย ..........ชีวนิเวศป่าแคระ สีสม้ ..........ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เมอื งรอ้ น ..........ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ สีฟา้ ..........ชีวนิเวศไทกา้ ..........ชีวนิเวศทนุ ดรา สีขาว ..........ชีวนิเวศภเู ขาสงู ..........ชีวนิเวศทงุ่ น้ำ� แขง็

26 แบบทดสอบหลงั เรียน เร่ือง ชีวนิเวศโลก รายวชิ า สงั คมศกึ ษาฯ ส 32101 ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 จำ� นวน 10 ขอ้ คะแนนเตม็ 10 คะแนน คำ� ช้ีแจง ใหน้ กั เรียนเลือกคำ� ตอบท่ีถูกตอ้ งที่สุดเพียงคำ� ตอบเดียว โดยทำ� เครื่องหมาย กากบาท (x) ลงในกระดาษคำ� ตอบ 1. ปัจจยั สำ� คญั ทส่ี ุดไมพ่ บพชื พรรณจำ� พวกยาง บริเวณใกลก้ บั เขตทะเลทราย 1. เพราะอณุ หภมู สิ งู 2. เพราะปริมาณน้ำ� ฝนตำ่� ตลอดปี 3. เพราะลกั ษณะดนิ ประกอบดว้ ยหินปนู 4. เพราะลกั ษณะภมู ปิ ระเทศเป็นเทอื กเขาสงู ดนิ ทราย 2. ชีวภาคของโลกสมั พนั ธก์ บั การดำ� รงชีพของมนษุ ยอ์ ยา่ งไร 1. เพราะเป็นแหลง่ อาหารและทรพั ยากรหลกั ของมนษุ ย์ 2. เพราะเป๋็นปัจจยั กำ� หนดลกั ษณะภมู อิ ากาศของมนษุ ย์ 3. เพราะสง่ ผลการต้งั ถนิ่ ฐานของมนษุ ยบ์ ริเวณตา่ งๆของโลก 4. เพราะสง่ ผลตอ่ การดำ� เนนิ กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ย์ 3. “เป็นหญา้ สงู และจะข้นึ สงู ในฤดทู ม่ี ฝี นตกเป็นหญา้ หยาบส่วนใหญจ่ ะข้นึ เป็นกระจกุ ๆไม่ สมำ่� เสมอ ความสงู และความหนาแนน่ ของหญา้ ข้นึ อยกู่ บั ความช้ืนทแ่ี ตกตา่ งกนั ” เป็นลกั ษณะ ทางชีวนิเวศแบบใด 1. ป่าดบิ ช้ืน 2. ทงุ่ หญา้ เมอื งรอ้ น 3. ทะเลทราย 4. ทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ 4. ชาวปิกมที อ่ี ยอู่ าศยั บริเวณลมุ่ แมน่ ้ำ� มกั มลี กั ษณะการดำ� รงชีพแบบใด 1. กจิ กรรมเศรษฐกจิ ข้นั ปฐมภมู ิ เกบ็ ของป่าลา่ สตั ว์ 2. กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ข้นั ทตุ ยิ ภมู ิ เนน้ อตุ สาหกรรมในครวั เรือน 3. กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ข้นั ตตยิ ภมู ิ เนน้ ภาคบริการ การธนาคาร 4. กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ข้นั จตรุ ภมู ิ นน้ การใชเ้ ทคโนโลยขี ้นั สงู 5. จงิ้ จอกทะเลทรายจะไมพ่ บในประเทศใด 1. สหรฐั อเมริกา 2. ออสเตรเลยี 3. อยิ ปิ ต ์ 4. มอลโดวา

27 6. “สตั วเ์ ล้อื ยคลานและเตา่ อาศยั อยใู่ นบริเวณน้ีและตวั วเี ซิล” พบในเขตชีวนิเวศแบบใด 1. ป่าดบิ ช้ืน 2. ป่าแคระ 3. ไทกา้ 4. ทนุ ดรา 7. “มกี ารปลกู พชื ริมแมน่ ้ำ� คองโกมกั เป็นไร่”พบในชีวนิเวศแบบใด 1. ป่าดบิ ช้ืน 2. ทงุ่ ญา้ เขตอบอนุ่ 3. ไทกา้ 4. ทนุ ดรา 8. เพราะเหตใุ ดการดำ� รงชีพของมนษุ ยจ์ งึ พบมากในเขตลมุ่ แมน่ ้ำ� 1. มอี ณุ หภมู เิ หมาะสมกบั การดำ� รงชีพ 2. มปี ริมาณน้ำ� ฝนเพยี งพอในแตล่ ะปี 3. ดนิ และน้ำ� อดุ มสมบรู ณต์ อ่ การเพาะปลกู 4. สตั วป์ ่าและพชื พรรณมจี ำ� นวนมากเพยี งพอตอ่ การดำ� รงชีพ 9. พชื พรรณจำ� พวกเบาบบั อเคเซีย สตั วป์ ่าจำ� พวกเสือชีตาร์ สิงโตและการอยอุ่ าศยั ของชาว มาไซ พบบริเวณใด 1. แอฟริกากลาง 2. เอเชียตะวนั ตกเฉียงใต้ 3. อเมริกาเหนอื 4. ออสเตรเลยี และโอเชเนยี 10. ลกั ษณะพชื พรรณป่าไมเ้ขตอบอนุ่ มลี กั ษณะเดน่ อยา่ งไร 1. เขตอากาศแปรปรวนลมฝนพดั ผา่ นในฤดหู นาวและอากาศจะรอ้ นแหง้ ในช่วงฤดรู อ้ น 2. ในเขตละตจิ ดู ที่ 30 - 60 องศาเหนอื และใตอ้ ณุ หภมู เิ ฉลยี่ ท่ี -15 องศาถงึ 30 องศาตอ่ ปี ปริมาณน้ำ� ฝน 750-1,500 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปี 3. ในข้วั โลกเหนอื เทา่ น้นั ประมาณเสน้ ละตจิ ดู ท่ี 45 - 69 องศาเหนอื อณุ หภมู เิ ยน็ จดั ถงึ - 40 องศาเซลเซียสปริมาณนำ� ้ฝนเฉลยี่ 1000 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปีโดยลกั ษณะของน้ำ� ฝนเป็นผลกึ น้ำ� แขง็ เรียกวา่ หิมะ 4. ทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ เป็นบริเวณทมี่ ที งุ่ หญา้ ปกคลมุ ทว่ั ไปในเขตละตดิ จดู 10 - 30 องศา เหนอื และใตม้ ฝี นตกเฉลย่ี 250 - 760 มลิ ลเิ มตรตอ่ ปีฤดรู อ้ นอากาศรอ้ นมากน้ำ� ระเหยออกจาก ดนิ มาก

28 กระเลด่มาษทคี่ 1ำ� 0ตเอรบ่ือทงดชสีวอนบิเวหศลโงัลเกรียน ช่ือ-สกลุ ............................................................................ช้นั ................เลขท่ี................. คำ� ช้ีแจง ใหน้ กั เรียนเลือกคำ� ตอบที่ถูกตอ้ งท่ีสุดเพยี งคำ� ตอบเดียว โดยทำ� เคร่ืองหมาย กากบาท X ลงในช่องวา่ งที่ถูกตอ้ ง ขอ้ ท่ี 1 2 3 4 คะแนนเตม็ ........................... คะแนนทไ่ี ด ้ ........................... 1 ผลการประเมนิ ........... ดมี าก 2 ........... ดี 3 ........... พอใช้ 4 ........... ควรปรบั ปรุง 5 ลงช่ือ.................................ผปู้ ระเมนิ (.............................................................) 6 7 8 9 10 สรุปคะแนน เกณฑก์ ารประเมนิ คะแนนระหวา่ ง 8- 10 ระดบั เกณฑด์ มี าก คะแนนระหวา่ ง 6-7 ระดบั เกณฑด์ ี คะแนนระหวา่ ง 4-5 ระดบั เกณฑพ์ อใช้ คะแนนระหวา่ ง 0-3 ระดบั เกณฑค์ วรปรบั ปรุง

29 แบบบนั ทกึ คะแนน ช่ือ-สกลุ ............................................................................ช้นั ................เลขที่................. แบบทดสอบ/แบบฝึ กหดั คะแนนเตม็ คะแนนที่ได้ หมายเหตุ แบบทดสอบก่อนเรียน 10 เล่มที่ 10 5 แบบฝึกหดั ท่ี 10.1 20 แบบฝึกหดั ที่ 10.2 5 แบบฝึกหดั ท่ี 10.3 30 10 รวมแบบฝึ กหดั 40 แบบทดสอบหลงั เรียน รวมแบบฝึกหดั + แบบทดสอบหลงั เรียน ลงชื่อ.............................................................ผลู้ งคะแนน เกณฑก์ ารประเมนิ 36-40 อยใู่ นระดบั ดมี าก คะแนนระหวา่ ง 31-35 อยใู่ นระดบั ดี คะแนนระหวา่ ง 26-30 อยใู่ นระดบั ปานกลาง คะแนนระหวา่ ง 21-25 อยใู่ นระดบั พอใช้ คะแนนระหวา่ ง 0 -20 อยใู่ นระดบั ควรปรบั ปรุง คะแนนระหวา่ ง

30 ภาคผนวก

31 ประกอบดว้ ย เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เฉลยแบบฝึกหดั ที่ 10.1 เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 10.2 เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 10.3 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน

32 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เล่มท่ี 10 เร่ือง ชีวนิเวศโลก ขอ้ ที่ 1 2 3 4 1X 2X 3X 4X 5X 6X 7X 8X 9X 10 X สรุปคะแนน

33 แบบฝึกหดั ที่ 10.1 คชำีว� ชติ ้ีแอจยงา่ ง:ไรใแหลน้ ะกัมเกีรียารนดอำ�ธเนิบนิายกลจิ กกั ษรรณมะทชาีวงนเศิเวรษศทฐกป่ี จิ รอายกา่ฎงดไรงั ก(5ลคา่ วะแคนอื นช)ีวนิเวศอะไร มกี ารดำ� รง ภาพประกอบท่ี 19 : ชีวนิเวศ (Wouda Mc Micken:2016) ชีวนิเวศทุ่งน้ำ� แข็งมกั เป็ นกิจกรรมทางเศรษฐกิจจำ� พวกหาสัตว์ เล้ียงสัตวแ์ ละ การทอ่ งเทยี่ วมกี ารต้งั ถนิ่ ฐานเป็นเอกลกั ษณ์ เช่น ของชาวเอสกโิ มทส่ี รา้ งทอี่ ยอู่ าศยั จากน้ำ� แขง็ เรียกวา่ “อกิ รู” กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของมนษุ ยม์ กั เป็นการลา่ สตั ว์ จบั ปลา ในช่วงฤดรู อ้ น มี การลา่ สตั ว์ เช่น กวางคาริบู แมวน้ำ� นก ปลา เป็นตน้

34 แบบฝึกหดั ท่ี 10.2 คำ� ช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนจบั คลู่ กั ษณะสำ� คญั ของการดำ� รงชีพกบั ชีวนิเวศดงั ตอ่ ไปน้ี (20คะแนน) 1. การเพาะปลกู ขา้ วสาลใี นเขตทงุ่ หญา้ สเตปป์ ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ 2. การเล้ยี งสตั วจ์ ำ� พวกกวางเรนเดยี ร์ ชีวนิเวศไทกา้ 3. การเพาะปลกู พชื ไร่จำ� พวกองนุ่ สม้ และมะกอก ชีวนิเวศป่าแคระ 4. มกั มกี ารอยอู่ าศยั โดยใชบ้ า้ นทที่ ำ� จากน้ำ� แขง็ เรียกวา่ อกิ รู ชีวนิเวศข้วั โลก 5. แหลง่ ปลกู ขา้ วโพดสำ� คญั ของโลกเรียกวา่ เขตคอร์นเบล ชีวนิเวศป่าไมเ้ขตอบอนุ่ 6. มกั มกี ารลา่ สตั วจ์ ำ� พวกตวั มงิ ค์ บเี วอร์ ชีวนิเวศป่าแคระ 7. เป็นเขตทมี่ ปี ัญหาเรื่องการชะลา้ งหนา้ ดนิ มากทส่ี ุด ชีวนิเวศป่าฝนเขตรอ้ น เนอื่ งจากมฝี นตกชกุ ตลอดท้งั ปี 8. เป็นเขตอตุ สาหกรรมเพอื่ ใชป้ ระโยชนใ์ นการทำ� กระดาษ ชีวนิเวศไทกา้ 9. เป็นเขตทไี่ มม่ กี ารอยอู่ าศยั ของมนษุ ย ์ ชีวนิเวศข้วั โลก 10. การเพาะปลกู ในไวรอท ชีวนิเวศทะเลทราย 11. เป็นเขตทเ่ี หมาะแกก่ ารปลกู ขา้ วเจา้ สำ� คญั ของโลก ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น 12. มกั พบพชื จำ� พวกอนิ ทผลมั ชีวนิเวศทะเลทราย 13. เป็นเขตทม่ี กี ารทำ� นาลมุ่ และนาทส่ี งู ชีวนิเวศป่าฝนเขตรอ้ น 14. มกั มอี าชีพเล้ยี งสตั วแ์ บบเร่ร่อนเช่นชาวเบดอู นิ ชีวนิเวศทะเลทราย 15. มกั พบบริเวณรอบทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี นและ ชีวนิเวศป่าแคระ ทางตะวนั ตกเฉียงใตข้ องทวปี อเมริกาเหนอื 16. แหลง่ เล้ยี งแกะสำ� คญั ของโลกสามารถผลติ ขนแกะไดเ้ป็นอนั ดบั ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ หน่งึ ของโลก 17. เขตทงุ่ หญา้ ยาโนสและแคมโปส ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตรอ้ น 18. แหลง่ ปลกู เครื่องเทศ ซิงโกนา กลว้ ย ปาลม์ นำ� ้มนั ชีวนิเวศป่าฝนเขตรอ้ น 19. ไมม่ กี ารอยอู่ าศยั หรือต้งั ถนิ่ ฐานถาวรของมนษุ ย ์ ชีวนิเวศทงุ่ น้ำ� แขง็ 20. เคยเป็นอขู่ า้ วสำ� คญั ของสหภาพโซเวยี ต ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่

35 แบบฝึกหดั ที่ 10.3 คำ� ช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนทำ� เครื่องหมายถกู / หนา้ ชีวนิเวศทถ่ี กู ตอ้ ง (5คะแนน) ภาพประกอบที่ 20 : :แผนท่ีชีวนิเทศ (Baldwin,n.d.) คำ� ตอบ สีเขยี วเขม้ ชีวนิเวศป่าดบิ ช้ืน สีเหลอื งออ่ น ชีวนิเวศทะเลทราย สีสม้ ชีวนิเวศทงุ่ หญา้ เขตอบอนุ่ สีฟา้ ชีวนิเวศไทกา้ สีขาว ชีวนิเวศทงุ่ น้ำ� แขง็