รายงานการอบรมการจัดการเรียนรู้ Active Learning เพื่อพัฒนาทักษะการคิดของผู้เรียนด้วย Mind map

รายงานการอบรมการจัดการเรยี นรู้ Active Learning เพ่ือพฒั นาทกั ษะการคิดของผเู้ รียนด้วย Mind map วนั ที่ 29 ตลุ าคม 2562 ณ โรงเรยี นสามโคก จัดโดย กลมุ่ เครือข่ายส่งเสริมประสิทธภิ าพการจัดการเรยี นรู้ กลุ่มที่ 4 นางสาวจิระพนั ธ์ุ ปากวเิ ศษ ตำแหนง่ ครู โรงเรยี นวดั พืชนมิ ติ (คำสวสั ด์ริ าษฎรบ์ ำรงุ ) สำงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาปทมุ ธานี เขต 1 สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

บันทกึ ข้อความ สว่ นราชการ โรงเรยี นวดั พชื นมิ ติ (คำสวัสด์ริ าษฎรบ์ ำรุง) ท.ี่ .......................วนั ที่ 31 ตลุ าคม พ.ศ. 2562 เรื่อง รายงานผลการไปประชุม/การอบรม/การสัมมนา/การศกึ ษาดูงาน เรียน ผอู้ ำนวยการโรงเรยี นวดั พืชนมิ ิต(คำสวัสด์ิราษฎร์บำรุง) ตามคำส่งั /หนังสือ/บันทึกข้อความท่ี.......................................ลงวันท่ี 31 ตุลาคม 2562 ให้ข้าพเจา้ นางสาวจิระพนั ธุ์ ปากวิเศษ ตำแหนง่ ครู ได้เข้ารว่ มอบรม เรอ่ื งการจัดการเรียนรู้ Active Learning เพื่อ พฒั นาทักษะการคิดของผู้เรยี นด้วย Mind Map ระหว่างวนั ที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2562 รวมระยะเวลา 1 วนั จำนวน 8 ชวั่ โมง ณ (ระบสุ ถานที่จัด) ห้องประชุม โรงเรียนสามโคก อำเภอสามโคก จงั หวัดปทมุ ธานี หนว่ ยงานผ้จู ดั ฝกึ อบรมโดย กลุม่ เครอื ข่ายส่งเสรมิ ประสิทธภิ าพทก่ี ารจัดการศึกษา กลุ่มที่ 4 และอนุมัติให้ใช้ ❑ เงนิ บำรงุ การศึกษา ❑ เงินงบประมาณ (อ่ืนๆ)...................-...........................เป็นค่าใชจ้ า่ ยในการ เดินทางไปราชการครงั้ นี้จำนวน.........-...............บาท (.........................-.........................) บดั น้ี การปฏิบตั หิ นา้ ทีร่ าชการที่ไดร้ บั มอบหมายได้เสรจ็ เรียบร้อยแลว้ ขา้ พเจ้าขอรายงานผลการไป ราชการ/การอบรมสมั มนา/การศกึ ษาดงู าน ดงั ต่อไปน้ี ๑. สรุปสาระสำคญั การฝกึ อบรม/ศึกษาดูงาน การจดั การเรียนรโู้ ดยใช้ Mind Map Mind Map ผงั ความคิด ผังมโนทศั น์ แก่นแกน กง่ิ แกว้ กงิ่ ก้อย ผังความคิด ผงั มโนทัศน์ หริอท่ีรู้จกั กันว่า Mind Map หรอื แผนทคี่ วามคิด เปน็ วิธี จดบนั ทกึ ความคิดด้วยทักษะของสมองสองซกี เพ่ือให้เห็นภาพของความคดิ ทห่ี ลากหลายมมุ มอง กว้าง และ ชดั เจน เขียนตามความคดิ ท่เี กดิ ขึ้นขณะนน้ั เขยี นเหมือนต้นไม้แตกก่งิ ก้านสาขาออกไปเรื่อย ๆ ชว่ ยทำให้สมอง ไดค้ ิด ได้ทำงานตามธรรมชาติใชจ้ นิ ตนาการอยา่ งเต็มที่ Mind Map เป็นการนำความรูเ้ รื่องสมองมาใช้ประโยชนอ์ ย่างสงู สุด ธญั ญา ผลอนนั ต์ นักบริหารและ พัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เปน็ ผูน้ ำความคิดและวิธีการเขยี น Mind Map® เขา้ มาใช้ และเผยแพร่ในประเทศ ไทย เมื่อปี 2540 ผปู้ ระสทิ ธปิ์ ระสาทคอื โทนี บูซาน (Tony Buzan) ชาวอังกฤษ เมื่อปี 2517 เป็นผู้นำเอาความรเู้ ร่ืองสมอง มาปรับใช้เพ่ือการเรียนรู้ของเขา โดยพัฒนาการจดบันทึกแบบเดมิ ทเ่ี ป็นตัวอกั ษร เป็นบรรทัด ๆ เปน็ แถว ๆ ใช้ปากกาหรือดนิ สอสีเดยี วในการจดบนั ทึก เปลี่ยนมาเป็นบนั ทกึ ดว้ ยคำส้ัน ๆ ภาพ สัญลกั ษณ์ แบบแผร่ ัศมี ออกรอบ ๆ ศูนย์กลางเหมือนการแตกแขนงของกงิ่ ไม้ ใช้สีสันหลากหลาย โทนี บูซาน เขยี น Mind Map® บันทึกทุก ๆ เรอื่ ง ทง้ั ชีวติ สว่ นตัวและการงาน เช่น การวางแผน การตดั สินใจ การชว่ ย จำ การแก้ปัญหา การนำเสนอ และการเขียนหนังสือ เป็นตน้

ข้อแนะนำในการเขียน Mind Map 1. แก่นแกน (ภาพกลาง) มีขนาดพอเหมาะไม่ใหญ่หรือเล็กเกนิ ไป ถ้าใหญจ่ ะทำใหเ้ หลือเนือ้ ที่สำหรับขยายกงิ่ กา้ น สาขาของมายด์แมปออกไปได้น้อยลง แต่ถ้าเลก็ ไปก็จะทำให้ไม่นา่ สนใจสมองไม่จำ ขนาดทเี่ หมาะสม สำหรบั กระดาษขนาด เอ 4 คือ เหรียญ 10 บาท 2. หา้ มล้อมแก่นแกน ด้วยเสน้ รอบวงใด ๆ ทั้งสิ้น ยกเวน้ ว่าจะมนี ัยสัมพนั ธ์กบั เรื่องนนั้ ๆ เช่น อาณาเขตเกาะ หรอื ประเทศ ปกหนงั สือ 3. เส้นของก่ิงแกว้ ต้องโยงเช่ือมต่อกบั แก่นแกนเสมอ ต้องมีจุดใดจุดหนงึ่ สัมผสั กบั สว่ นใดสว่ นหน่ึงของแก่นแกน เสน้ จะลอยอย่โู ดด ๆ ไม่ได้ ในก่งิ แก้วเดยี วกนั ก่ิงก้อยท่ีแตกออกมากต็ อ้ งเชอื่ มต่อกนั ด้วย 4. คำยง่ิ สน้ั ย่ิงดี หากเขยี นเพ่ือคิดต่อต้องพยายามให้คำสน้ั ท่ีสดุ เป็นคำมลู ได้ยง่ิ ดี แตห่ ากเขยี นเพือ่ จดจำแล้วใช้ คำมลู หลายคำได้ (คำมูล คือคำท่มี หี นึง่ หรือหลายพยางค์ และมคี วามหมายอยา่ งน้อยหน่ึงความหมาย เชน่ กิน มะมว่ ง มะละกอ) 5. เสน้ ต้องมคี วามยาวสัมพนั ธก์ ับคำหรือภาพ หากเสน้ ยาวมากเกินไปจะทำใหเ้ สียพืน้ ทใ่ี นการขยายไปโดยไม่ จำเปน็ นอกจากนนั้ เมือ่ เส้นยาวเท่า ๆ กับคำแล้ว ยังช่วยในการฟ้นื ความจำไวเ้ ม่ือนกึ คำไมอ่ อกว่าคำนนั้ ควร จะสั้นหรือยาวเทา่ ไร 6. ก่ิงก้อย ทีแ่ ตกแขนงออกมาจาก ก่ิงแก้วเดียวกนั ควรมสี เี ดียวกันทั้งแขนง เพื่อชว่ ยให้จำง่าย จำเปน็ ชุด ๆ ไป นอกจากนน้ั หากเขยี นมายด์แมปชำนาญข้นึ เราอาจใช้สีประจำกบั ความคดิ ต่าง ๆ เช่น สีแดงกบั เร่ืองด่วน เม่อื ใชส้ ที ีส่ ่อไปถึงเนอ้ื หาด้วยแลว้ ก็จะยิ่งผูกโยงเร่ืองไว้กับหลาย ๆ สงิ่ ทำให้เราจำง่ายข้นึ 7. ต้องแตกกงิ่ ณ จดุ สุดท้ายของเสน้ เสมอ อย่าไปแยกก่ิงออกมาจากกลางเส้น ยกเว้นกรณีทม่ี ีข้อย่อย มากมาย จนแตกปลายเสน้ ไม่หมด การแตกกิ่งจากกลางเสน้ ทำใหค้ วามคดิ ไมล่ ่ืนไหลเท่าทค่ี วร 8. เวลาเขยี นมายด์แมปบนกระดาษแผน่ เดยี ว ระวังอย่าหมุนกระดาษกลับเปน็ วงกลมจนทำใหเ้ ขียนคำบางคำ กลบั หัวกลบั หาง อา่ นยาก พยายามเอยี งกระดาษไปทางซ้ายหรือขวาให้ไมเ่ กิน 50 องศา 9. ไม่ควรใชว้ ลีหรือประโยค ในมายดแ์ มป เลือกแต่คำท่เี ป็นประเด็นหลกั เท่าน้นั เลือกคำท่สี น้ั กระชบั ตรง ประเด็น เขียนแต่ คำมลู เทา่ น้นั จะดที สี่ ดุ 10. เสน้ ทุกเสน้ ของกิง่ แก้วและกง่ิ ก้อย ต้องโยงเชอื่ มตอ่ กัน อย่าเขยี นเสน้ ให้ขาดหรือแหว่ง เพ่อื ใหค้ วามคิด เชอื่ มโยงกนั อยา่ งต่อเน่อื งไม่ขาดสาย 11. ห้ามเขยี นภาพ หรือ คำ แลว้ ลอ้ มด้วยวงกลมหรือรปู เหลยี่ ม เพราะทำให้ความคดิ ไม่ล่ืนไหล ทั้งยังเสยี พืน้ ที่ ในช่วงของเส้นที่ไมม่ ีคำไปโดยเปลา่ ประโยชน์ หากต้องการเนน้ คำ หรอื ภาพ ให้เขียนลง “บน” เสน้ แลว้ คอ่ ย ลอ้ มวงรอบใหว้ งอยสู่ ่วนบนของเสน้ เชน่ เดยี วกับคำ หรือภาพท่ีต้องการเนน้ อยา่ ลมื เขียนเสน้ ให้ยาวเกนิ วงกลม หรอื สีเ่ หล่ียมออกมาเล็กน้อย เพอ่ื เปิดโอกาสไว้ตอ่ ความคิดในอนาคต 12. ห้ามเขียนคำ/ภาพปิดทา้ ยเส้น เพราะเปน็ การปดิ กนั้ ไม่ชวนใหค้ ดิ ตอ่ ยกเว้นเมื่อเขียนจบแลว้ จะวาด ภาพประกอบปิดท้ายปลายก่ิง เพ่อื ความสวยงามได้ แต่จะให้ดกี ็ควรมีเส้นรองรับไว้ด้วย 13. ห้ามเขยี นคำ/ภาพท้ังบนและใต้ก่ิงเดียวกัน เพราะหากกิ่งน้ันแตกแขนงออกไปจะสับสนว่าขอ้ ความท่แี ตก ออกมาเชือ่ มกบั คำบนหรอื คำล่าง ยกเวน้ วา่ จะเปน็ เร่อื งเดยี วกัน แตเ่ ปน็ คนละภาษาหรือใช้ศัพท์ท่ีต่างกนั 14. หลีกเล่ยี งการแตกกิ่งไปทางทิศเหนือหรอื ใต้ (บนล่าง) เพราะไม่สะดวกเวลาเขียน และเวลาอ่าน แหลง่ ทีม่ าจากเว็บลงิ ค์ : http://www.book- dd.com/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1 /pv/2

เทคนคิ การทำ Mind Map 1. เตรียมปากกาสีสวยๆ ไว้ซัก 1 Set คณุ สามารถวาด Mind Map ไดด้ ้วยดีสอสแี ทง่ เดียวกจ็ ริง แตถ่ ้ามหี ลาย สี มันจะทำให้ Mind Map คุณสวยขึ้น และสยี งั จะช่วยกระตุ้นความคดิ ไดม้ ากกวา่ ดว้ ย 1.1 ผอ่ นคลายซกั นิด ก่อนเร่มิ วาด… 1.2 วาดภาพหรอื เขยี นหวั ขอ้ หลักทต่ี ้องการจะคดิ (Central Idea) ตรงกลางหน้ากระดาษ ใหว้ าดภาพ… 1. ขนาดไมเ่ ล็กเกนิ ไป (จนไม่น่าสนใจ) และไม่ใหญจ่ นไมม่ ที ี่ให้แตกกงิ่ ออกมาเพิ่ม 2. พยายามอย่าลอ้ มกรอบ ซึง่ จะไปปิดก้ันความคิด (สมองจะมองกรอบวา่ เปน็ การสรุป เสร็จส้นิ แล้ว) 3. ถ้าวาดรปู ไมเ่ ป็นให้ไปหารูปมาแปะ 4. ถ้าหารปู ไม่ได้อีก กเ็ ขยี นเปน็ คำก็ได้ แต่ต้องเอาใหเ้ ดน่ !! 1.3. ทำใหส้ ่ิงทีอ่ ยตู่ รงกลางโดดเดน่ เพื่อสร้างความจดจำ และกระตนุ้ ความคดิ 1. สสี ดใส 2. ใสอ่ ารมณ์ เช่น มุกตลก 1.4 วาดกิ่งใหญ่ แตกแขนงออกมาจากภาพตรงกลาง ซ่ึงก่งิ ใหญ่นีจ้ ะเป็นตวั แทนของหวั ข้อหลกั ท่ี เกีย่ วกับ Central Idea ตรงกลาง โดยที…่ 1. แรกเริ่มยังไม่ต้องคิดมากกว่าจะแตกก่ิงอะไรดี จะถกู หรือไม่ ให้ใช้ หลกั การ Brainstorming คือ ให้พยายามคดิ ออกมาเยอะๆ คอื เน้นปริมาณก่อน จากนั้นค่อยมาคัดทหี ลัง 2. การคัดเลือก ให้รวบรวมก่ิงท่ีคลา้ ยคลึงกนั เขา้ ดว้ ยกนั โดยให้มอี ย่างมากไม่เกนิ 9 กิ่งใหญ่ (หลักการจำของสมอง จำไดแ้ บบ Short-Term ได้แค่ 7+2 ส่ิง) 1. เทคนคิ ของการแตกหวั ขอ้ ก่งิ ใหญ่ คือ Concept ที่เรยี กว่า No Gap, No Overlap ซึ่งหมายถึง แต่ละหัวขอ้ ควรเปน็ ประเด็นที่ไม่ซ้ำกนั และเม่ือทกุ หวั ข้อรวมกัน จะทำใหเ้ ราเห็นทุกประเด็นของ Central Idea จนครบ 2. การที่จะมองว่าหัวขอ้ ที่เราเขยี นมนั ซ้ำประเด็นกนั หรือไม่ ให้ลองคิดแบบย้อนกลับ คือ Zoom Out ออกไปว่าส่งิ ทเ่ี ราเขยี นอยใู่ น Category ใหญก่ ว่าชอ่ื ว่าอะไร เช่น หากเราเขยี นถึงโค้ก => ใหญก่ ว่า คือ นำ้ อดั ลม => Soft Drink => เคร่อื งด่มื => อาหาร เป็นตน้ ถ้า Category ใหญ่กวา่ ซำ้ กนั เราก็ควรใชอ้ ันนั้นเป็นกิ่งใหญห่ รอื Central Idea ไปเลย 3. แตล่ ะกิ่งใหญ่ ควรใช้สแี ยกกัน และกิ่งย่อยทแ่ี ตกจากสไี หน ก็ให้ใชส้ ีเดยี วกัน เพ่อื ให้เกิดการจดั กลุ่ม (ถ้ารีบจดก็ยังไม่ต้องแยกสกี ็ได้) 4. เสน้ กงิ่ ใหญ่ใหว้ าดเป็นเส้นหนาๆ โคง้ ๆ รูปตัว S 5. ใหว้ าดภาพหรอื เขียน Keyword หรือของหัวข้อกง่ิ ใหญ่ในตำแหน่งเหนือกิง่ แต่ละอนั ให้กิง่ ทำตัว เหมือนเป็นการขดี เส้นใต้ ห้ามเขยี นหวั ข้อไว้ปิดปลายก่ิง เพราะจะเปน็ การปิดกั้นไอเดีย (ยกเว้นคดิ วา่ จะเสร็จแลว้ จรงิ ๆ) 6. ตรงหวั ข้อตรงกง่ิ ใหญ่นแ่ี หละ เราสามารถแตกก่งิ ออกเป็นสง่ิ เหลา่ นไ้ี ดใ้ นสถานการณ์ต่างๆ กัน เชน่

6.1 หากจะสรุปหนงั สือ : กเ็ ป็นหวั ขอ้ สารบญั ในหนังสือท่ีต้องการสรุป 6.2 หากเป็นสรุปบทความ : ให้ Highlight คำสำคญั ที่พบในบทความ แล้วนำมาใช้เป็นก่งิ ใหญ่ 6.3 หากไปประชุม : Agenda การประชมุ /สมั มนา 6.4 หากทำ Process ขัน้ ตอนต่างๆ : ให้เรียงจาก ก่อนไปหลัง 6.4.1 จะเร่มิ จากทศิ 1-2 นาฬกิ า ไปทิศทางตามเขม็ นาฬกิ า (ถ้าถนดั ขวา) 6.4.2 จะเร่ิมจากทิศ 10-11 นาฬิกา ไปทิศทวนเข็มนาฬิกา (ถ้าถนดั ซา้ ย) 7. ใช้ Framework จากเครือ่ งมอื อน่ื ๆ : เช่น SWOT, 4Ps, Decision Tree, อ่นื ๆ อกี มากมาย 8. ถ้ายังคิดเรอื่ งไดไ้ มค่ รบ ใหแ้ ตกกิ่งเปล่าทง้ิ ไว้ เดย๋ี วสมองเพื่อนๆ จะช่วยหาอะไรมาเติมให้เองที หลัง 9. แตกกิ่งรายย่อยเป็นรายละเอยี ดออกมาจากกิ่งใหญ่ (แตกออกมาได้ไมร่ ้จู บ โดยกิง่ ย่อยๆ ให้มี ขนาดบางกวา่ กิ่งใหญ่) ทสี่ ำคัญ อยา่ เอาอะไรไปปิดปลายกิ่ง ถา้ ยังคิดเรื่องท่ีจะแตกออกมาไม่ออก ใหแ้ ตกกิ่ง เปลา่ ท้ิงไว้ เด๋ียวสมองเพ่ือนๆ จะช่วยหาอะไรมาเติมใหเ้ องทีหลงั 10. ใหเ้ ขียน 1 คำทีเ่ ป็น Keyword ต่อ 1 ก่ิง (อย่าเขียนเปน็ ประโยค) 11. หากคำนน้ั แยกเป็นคำประกอบได้ให้แยกคำอีก เช่น คำว่า แม่น้ำ ใหแ้ ยกเป็น “แม่” กิ่งนึง จากนน้ั ตอ่ อีกกง่ิ ก้วยคำวา่ “น้ำ” เป็นตน้ 12. ความยาวของเส้น ให้ยาวพอดีๆ กับคำที่อยู่บนเส้น) 13. เส้นไม่ตอ้ งคดเคยี้ วมากเกนิ ไป เอาให้อา่ นงา่ ย 14. เทคนคิ ปลกี ยอ่ ย 14.1 ใหเ้ ว้นชอ่ งว่างระหว่างกิ่งไวด้ ว้ ย เผื่อความคิดใหม่ๆ จะโผล่มาอีก 14.2 การแตกกง่ิ ตรงน้ีอาจใช้หลกั การไดท้ ้ังคิดแบบมหี ลักการ (เช่นมีลำดับขนั้ เช่น จากทวีป => ประเทศ => ภาค => จงั หวัด => เขต => อำเภอ…) และคดิ แบบฟุ้งซ่าน (หากก่ิงน้ันทำให้นกึ ถึงอะไรก็ เขยี นเลย) 14.3 เสน้ ต้องเชอ่ื มกนั อยา่ ใหข้ าด (เดีย๋ วความคดิ ว่ิงไปไม่ถึง) ๒. ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ ับและนำมาประยกุ ต์ใชใ้ นหนว่ ยงาน คือ 1. เพอื่ ใหค้ รแู ละผู้สนใจมคี วามรู้ความเขา้ ใจเกยี่ วกับการจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอน แบบ Active Learning 2. เพอื่ ให้ครใู ชร้ ปู แบบการสอน Mind Mapบรู ณาการในการจดั การเรียนการสอน ๓. เอกสารทไ่ี ดร้ บั จากการไปราชการ/การอบรมสัมมนา/การศกึ ษาดงู าน มีดังต่อไปนี้ ๓.๑ ตวั อยา่ ง Mind map

๔. เกียรตบิ ตั รรูปภาพ/ไฟลร์ ปู ภาพประกอบ จึงเรยี นมาเพ่อื โปรดทราบ ลงชอื่ ผู้รายงาน (นางสาวจิระพนั ธุ์ ปากวเิ ศษ) ตำแหนง่ ครู ความคดิ เหน็ ของฝ่ายบริหารงานบุคลากร ............................................................................................................................. ................................................. .................................................................................. ............................................................................................ ลงชื่อ (นางสาวจีรวรรณ ปฏิวงศ์) หวั หนา้ ฝ่ายบคุ ลากร ความคิดเห็นของผอู้ ำนวยการโรงเรียน ............................................................................................................................. ................................................. .................................................................................. .................................................................................... ........ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ลงชื่อ (นางสาวกันยาภทั ร ภทั รโสตถิ)