รอบรู้ภูมิศาสตร์

E-BOOK สื่อการเรียนรู้อิเล็กทรอนิกส์ สิ่งแวดล้อมรอบตัว ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2

สิ่งแวดล้อมซึ่งปรากฏ ระหว่างบ้านกับโรงเรียน ระหว่างการเดินทางจากบ้านของเราไป โรงเรียนหรือจากโรงเรียนกลับไปบ้านถ้าเรา สังเกตดูจะเห็นว่ามีสิ่งต่าง ๆ มากมาย สิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นเราเรียกว่า สิ่งแวดล้อม

ความหมายของสิ่งแวดล้อม สิ่งแวดล้อม คือ ทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบตัวมนุษย์ทั้งที่มีชีวิต และไม่มีชีวิต รวมทั้งที่เป็นรูปธรรม (สามารถจับต้องและมองเห็น ได้) และนามธรรม (ตัวอย่างเช่นวัฒนธรรมแบบแผน ประเพณี ความเชื่อ) มีอิทธิพลเกี่ยวโยงถึงกัน เป็นปัจจัยในการเกื้อหนุนซึ่ง กันและกัน ผลกระทบจากปัจจัยหนึ่งจะมีส่วนเสริมสร้างหรือ ทำลายอีกส่วนหนึ่ง อย่างหลีกเลี่ยงมิได้ สิ่งแวดล้อมเป็นวงจรและ วัฏจักรที่เกี่ยวข้องกันไปทั้งระบบ สิ่งแวดล้อมแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ – สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ – สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น

สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ (natural environment) หรือเรียกกันโดย ทั่วไปว่าสิ่งแวดล้อม เป็นคำที่ใช้เรียกสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตที่เกิดขึ้นเองตาม ธรรมชาติบนโลกหรือบนภูมิภาคอื่น ๆ ที่มีปรากฏการณ์ดังกล่าวโดยรวม สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ สามารถจำแนกโดยดูจากองค์ประกอบ หน่วยทางนิเวศวิทยาที่สมบูรณ์ทำหน้าที่เป็ นระบบธรรมชาติโดยไม่มีการ รบกวนของมนุษย์มากเกินไป ซึ่งรวมไปถึงพืช สัตว์ จุลินทรีย์ ดิน หิน ชั้น บรรยากาศ และปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นภายใต้ขอบเขตของสิ่ง ดังกล่าว ทรัพยากรทางธรรมชาติทางจักรวาล และปรากฏการณ์ทางกายภาพที่ไม่มี ขอบเขตที่แน่ชัดซึ่งรวมไปถึงอากาศ น้ำ และภูมิอากาศ รวมไปถึงพลังงาน กัมมันตรังสี ประจุไฟฟ้า และความเป็นแม่เหล็ก ที่ไม่เกิดขึ้นจากการดำเนิน การของมนุษย์ สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติแตกต่างกับ สิ่งแวดล้อมที่สร้างขึ้น ซึ่งเป็นสภาพ แวดล้อมที่ได้รับผลกระทบจากการกระทำของมนุษย์ พื้นที่ทางภูมิศาสตร์จะ ถือว่าเป็นสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติก็ต่อเมื่อพื้นที่นั้น ๆ ได้รับผลกระทบจาก มนุษย์ไม่เกินระดับที่กำหนดไว้

สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์ สร้างขึ้น สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น (Man-made Environment) คือสิ่ง ต่าง ๆ ที่มนุษย์สร้างขึ้น ได้แก่ บ้านเรือน ถนน รถยนต์ ศาสนา กฎหมาย ประเพณี เครื่องนุ่งห่ม เครื่องคอมพิวเตอร์ ฯลฯ ล้วนแล้วแต่สร้างขึ้นมา เพื่อตอนสนองความต้องการของมนุษย์ทั้งสิ้น ซึ่งมีทั้งส่วนที่เป็นรูป ธรรมมองเห็นได้ และสิ่งที่มองไม่เห็น จึงอาจแบ่งออกได้อีกเป็น 2 ประเภท คือ 1) สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ (Physical Environment) คือสิ่ง แวดล้อมที่เป็นวัตถุที่มนุษย์สร้างขึ้น สามารถมองเห็นเป็นรูปทรงได้ เช่น อาคารเรียน โรงแรม เป็นต้น 2) สิ่งแวดล้อมนามธรรม หรือสิ่งแวดล้อมทางสังคม (Abstract หรือ Social Environment) สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้นแต่ไม่ใช่วัตถุมี รูปร่าง อาศัยจินตนาการใช้ความคิด และนำมาแสดงออกเป็นพฤติกรรม ของมนุษย์ในสังคมนั้น จึงจะเห็นเด่นชัดขึ้น เช่น กฎหมาย ศาสนา เป็นต้น

สิ่งแวดล้อมที่ปรากฏอยู่บนเส้นทางระหว่างบ้านกับโรงเรียน นี้ บางสิ่งเราอาจเห็นเหมือนกันทั้งช่วงไปจากบ้านและกลับจาก โรงเรียน เช่น ต้นไม้ ภูเขา ชุมชน สะพาน บ้านเรือน ตลาด จะตั้งอยู่ ในที่เดิมเสมอ เช้า เย็น แต่บางสิ่งเราอาจเห็นเฉพาะช่วงไปโรงเรียนหรือช่วงไป โรงเรียนหรือช่วงกลับบ้าน เช่น ในช่วงไปโรงเรียนเราเห็นดวง อาทิตย์อยู่ทางทิศตะวันออก ในช่วงกลับบ้านเราเห็นดวงอาทิตย์ อยู่ทางทิศตะวันตก เช้า เย็น

ทั้งนี้ บางสิ่งเราอาจเห็นได้เฉพาะบางวัน บางฤดู เท่านั้น เช่น เราเห็นรุ้งกินน้ำอยู่บนท้องฟ้าหลังจากที่ฝนตก ในฤดูหนาวเราอาจ เห็นหมอกในตอนเช้า หรือบางพื้นที่อาจเห็นน้ำค้างแข็งบนยอด หญ้า สายรุ้งที่ปรากฏบนท้องฟ้าหลังจากที่ฝนตก น้ำค้างแข็งเกาะอยู่บนยอดต้นไม้ในฤดูหนาว