“การเรียนการสอน หมายถึง ผู้สอนนําเอาวสั ดุอปุ กรณ์มาผลิตคิดค้น คัดแปลง บรรจุ สาระขอ้ มลู ของ เน้อื หาตามรายวิชาที่สอน และนาํ ไปใช้ประกอบการสอน มกี ารกด 22” และนอกจากนั้น ผู้เรียนคนใดที่ ต้องการทบทวนหรือเรียนรเู้ พม่ิ เตมิ หรือเรยี นไมท่ ัน กลบั ไปเรียนรูต้ ามลําพงั เป็นรายบุคคล โดยไม่มีข้อ จาํ กัดท้ังดา้ นเวลา สถานท่ี และจาน สอ่ื ทจ่ี ะนาํ มาใชจ้ ัดการเรยี นรตู้ ามหลักสตู รการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน ควรมีความหลากหลาย ตอ่ เพือ่ การ ศกึ ษาค้นควา้ ดว้ ยตนเอง ผู้เรยี นและผ้สู อนสามารถจดั ทําและพัฒนาเพ่อื การศกึ ษา ข้ึนเอง หรอื นาํ ส่อื ตา่ ง ๆ ทมี่ อี ยู่รอบตวั ของผู้เรยี นและในระบบสารสนเทศมา สื่อการเรยี นรูค้ ือสอ่ื การเรียนการสอนทเี่ ปน็ องค์ประกอบสาํ คญั ยิ่งอยา่ งหนึ่งของการศึกษา ทําให้ผ้เู รยี น เรยี นรไู้ ด้งา่ ยข้ึน นกั การศึกษาต่างมคี วามเห็นสอดคล้องกันว่าส่อื การสอนเปน็ ตวั กระตนุ้ ใหผ้ ู้เรยี นเกิด การเรียนร้ไู ด้อยา่ งมีประสิทธิภาพ เพราะผ้เู รียนสามารถเรียนไดม้ ากข้นึ เสยี เวลาน้อยลง การไดเ้ ห็นไดย้ นิ ช่วยใหเ้ กดิ ความเข้าใจและเกดิ ความคดิ รวบยอด ทง้ั ยงั ชว่ ยเหลือ ในการศึกษาใหท้ ุกระดบั ความสามารถ อายุ ชัน้ และทกุ สาขาวชิ าดว้ ย สื่อการเรยี นรู้ หรือส่อื การเรยี นการสอน หมายถงึ กิจกรรมทางการศกึ ษาท่มี คี วามสําคัญยง่ิ ตอ่ การเรยี น รจู้ ากอดตี สู่ปจั จบุ นั เพราะเปน็ ผูช้ ่วยคุณครสู อนผ้เู รยี น ชว่ ยใหภ้ าระงานลดนอ้ ยลง เหนือ่ ยน้อยลง สอน นอ้ ยลง แตผ่ ูเ้ รยี นได้รกู้ ว้างขึ้น สอื่ กจิ กรรมเป็นวิธีการทีค่ ณุ ครจู ะสรรคส์ รา้ ง ความคิดสรา้ งสรรค์ ใหผ้ ู้ เรยี นมสี ่วนร่วมกระทาํ ให้ผลสําเร็จดงั ที่ตั้งความหวังไว้ต้ังแต่แรก ใน บางคร้งั ผู้เรียนไมร่ ้ตู วั ว่ากาํ ลงั เรยี น อยู่ แตห่ ลงั จากทผี่ ูท้ ี่เรียนเรยี นเสรจ็ ส้ินครูจะต้องสรุปใจความ สําคัญ ๆ เพอ่ื ใหก้ ล่มุ เรยี นทัง้ หมดมีความ คิดรวบยอดตรงกนั ประเภทของสื่อการเรียนรู้ หนังสือกรอบแนวคิดในการจดั ทําสาระการเรียนรพู้ ระพทุ ธศาสนาในหลกั สตู รใหม่ โดยมี พระเทพโสภณ เป็นประธานในการจัดทําสาระ ไดก้ ลา่ วไว้วา่ พระพทุ ธเจ้าทรงใชส้ อื่ การศกึ ษาใน การโปรดเวไนยสตั ว์ 3 รูปแบบ ส่อื การสอนเพือ่ การเรยี นรู้ 13 1. สือ่ การศึกษาประเภทวิธกี าร 2. ส่อื การศกึ ษาประเภทเครอื่ งมอื อุปกรณ์ 3. สื่อการศกึ ษาประเภทวัสดุสนิ้ เปลือง ศ. ดร.ชยั ยงค์ พรหมวงศ์ ผอู้ าํ นวยการสํานกั เทคโนโลยีการศึกษา มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช ได้ แบ่งประเภทของสอ่ื การเรียนร้ไู ว้ 3 ประเภท คอื 1. วสั ดุ หมายถึง สิง่ ช่วยสอนทีม่ กี ารผพุ ังส้ินเปลือง เชน่ ชอลค์ ฟิลม์ ภาพถา่ ย สไลด์ 2. อปุ กรณ์ หมายถึง ส่งิ ที่ช่วยสอนท่ีเป็นเครอื่ งมอื เช่น กระดานดาํ กล้องถ่ายรปู เครื่อง ฉายภาพยนตร์ เครื่องรบั โทรทศั น์ 3. กระบวนการและวิธกี าร ได้แก่ การจดั ระบบ การสาธิตทดลอง เกม กิจกรรมต่าง ๆ 51
ดงั นัน้ สรปุ แนวคดิ ของ ศ.ดร.ชัยยงค์ พรหมวงศ์ โดยมีประเด็นสําคัญ ดังนี้ 1. สือ่ วสั ดุ (Software) คือ ตวั อ้มุ ความรู้ เชน่ แผน่ ภาพโปร่งใส ฟิลม์ ถ่ายภาพ บตั รคาํ แผนท่ี ชารต์ ภาพโปสเตอร์ 2. ส่ืออุปกรณ์ (Hardware) คอื ช่องทางผา่ นของตัวอุ้มความรู้ เช่น เครอ่ื งฉาย เคร่อื งเสยี ง คอมพวิ เตอร์ ดาวเทยี ม 3. วธิ กี าร (Technique) คือ ขน้ั ตอนในกระบวนการของการนําเสนอเนอ้ื หาโดยอาศัย กจิ กรรมหลาก หลาย เช่น สถานการณ์จาํ ลอง การเรียนรู้นอกสถานที่ การสาธิต การจดั ปา้ ยนิเทศ และนิทรรศการ เอดการ์ เดล ไดจ้ ัดแบง่ ส่ือการสอนเพ่อื เป็นแนวทางในการอธบิ ายถงึ ความสมั พนั ธร์ ะหว่าง สอื่ โสต ทัศนปู กรณ์ตา่ ง ๆ ในขณะเดียวกันกเ็ ป็นการแสดงขั้นตอนของประสบการณ์การเรียนรู้และ การใช้สื่อ แตล่ ะประเภทในกระบวนการเรียนรู้ด้วย โดยพัฒนาความคิดของบรนุ เนอร์ (Bruner) ซ่ึง เปน็ นกั จติ วิ ทยานํามาสร้างเปน็ กรวยประสบการณ์ (Cone of Experiences) ไดด้ งั นี้ 1. ประสบการณต์ รง เปน็ ประสบการณข์ ั้นที่เป็นรปู ธรรมมากท่สี ดุ โดยการใหผ้ ู้เรยี น ได้รับประสบการณ์ โดยตรงจากของจริง สถานการณ์จรงิ หรือด้วยการกระทําของตนเอง เช่น การจบั ตอ้ งและการเห็น 2. ประสบการณ์รอง เป็นการเรียนรู้โดยให้ผเู้ รยี นเรยี นจากสง่ิ ที่ใกลเ้ คยี งความเปน็ จริง ท่ีสดุ ซึ่งอาจเปน็ ของจําลองหรอื การจําลองก็ได้ 3. ประสบการณน์ าฎกรรมหรือการแสดง เปน็ การแสดงบทบาทสมมตหิ รือการแสดง ละคร เพอ่ื เปน็ การจดั ประสบการณใ์ ห้แกผ่ เู้ รียนในเร่ืองทม่ี ขี อ้ จํากดั ดว้ ยยคุ สมัยเวลาและสถานที่ เชน่ เหตกุ ารณ์ใน ประวัติศาสตรห์ รือเร่อื งราวท่เี ปน็ นามธรรม 4.การสาธิต เป็นการแสดงหรอื ลงมอื กระทาํ ประกอบคําอธิบายเพอ่ื ใหเ้ หน็ ลาํ ดับขัน ของการปฏบิ ัตนิ น้ั 5. การศกึ ษานอกสถานที่ เป็นการใหผ้ ู้เรยี นไดร้ บั และเรียนรปู้ ระสบการณต์ า่ ง ๆ สถานที่เรยี น อาจ เป็นการเยยี่ มชมสถานทีต่ า่ ง ๆ การสัมภาษณบ์ ุคคลเพ่อื ใหค้ วามรู้ 52
6. นทิ รรศการ เป็นการจดั แสดงสิ่งของต่างๆ การจัดป้ายนิเทศ เพ่ือใหส้ าระ กผ้ชู ม เปน็ การให้ประสบการณ์แก่ผชู้ ม โดยการนําประสบการณ์หลายอยา่ งมา ผสมผสานกันมากท่สี ุด 7. โทรทัศน์ โดยใชท้ ้งั โทรทศั นก์ ารศึกษาและโทรทศั น์การสอนเพอ่ื ใหข้ อ้ มูลความร้แู ก่ ผ้เู รียนหรอื ผูช้ มท่ี อยู่ในหอ้ งเรียนหรอื อยู่ทางบ้าน และใช้สง่ ไดท้ ้ังในระบบวงจรเปิดและวงจรปดิ การสอนอาจจะเป็นการ สอนหรือบันทึกลงวีดิทัศนก์ เ็ ปน็ ได้ 8. ภาพยนตร์ เป็นภาพที่บันทึกเรอ่ื งราวเหตุการณ์ลงบนแผน่ ฟิลม์ เพ่ือให้ผเู้ รยี นรู้ไดร้ บั ประสบการณท์ ้ัง ภาพและเสยี งโดยใชป้ ระสาทตาและหู 9. การบนั ทึกเสยี ง วิทยุ ภาพนิง่ การบันทกึ เสยี งอาจเปน็ ทงั้ ในรปู ของแผน่ เสยี งหรือเทป บันทกึ เสียงวทิ ยุ เปน็ ส่อื ทใ่ี หเ้ ฉพาะเสียง สว่ นภาพน่งิ อาจเป็นรปู ภาพ โดยเป็นภาพวาด สไลด์ ภาพลอ้ หรอื ภาพเหมอื น จรงิ ก็ได้ ขอ้ มูลท่ีอยู่ในส่ือขนั้ นี้จะใหป้ ระสบการณแ์ กผ่ ้เู รยี นที่ถงึ แมจ้ ะ 1. สังสอื ไม่ออกแต่กส็ ามารถเข้าใจ ถงึ เน้อื หาเร่อื งราวท่ีสอนได้ เนอ่ื งจากเปน็ การฟงั หรอื ดูภาพ ไม่จําเปน็ ต้องอ่าน 10. ทศั นสัญลักษณ์ เช่น แผนท่ี แผนภูมิ แผนสถิติ หรือเครือ่ งหมายตา่ ง ๆ ซ่งึ เป็นส่งิ ท่ีเปน็ คณลกั ษณ์ แทนความเป็นจรงิ ของส่งิ ตา่ ง ๆ หรอื ข้อมลู ที่ต้องการให้เรยี นรู้ 12.วจนสญั ลกั ษณ์ เป็นประสบการณข์ ้ันที่เปน็ นามธรรมมากทส่ี ุด ได้แก่ ตวั หนงั สอื ใน ภาษาเขียนและเสียงของคําพูดในภาษาพูด 53
ประเภทของวือ่ การเรยี นรู้ การแบ่งขัน้ ตอนของกรวยประสบการณม์ ิใช่เป็นการเบง่ ตามลาํ ดบั ความยากงา่ ย การแบ่งลาํ ดับความแตก ตา่ งของประสบการณ์ซึง่ มคี วามเกยี่ วข้องกัน ตวั อยา่ งเชน่ รายการ เพอื่ การสอน ซง่ึ เปน็ ขัน้ ตอนของการ จัดประสบการณภ์ าพและเสยี งให้แก่ผูเ้ รียน ราย จดั ขึน้ จะประกอบดว้ ยขน้ั ตอนต่าง ๆ หลากหลาย เช่น วจนสัญลักษณ์ ทัศนสญั ลักษณ การณ์รอง การสาธิตอยู่ในรายการนน้ั ด้วย จากกรวยประสบการณน์ ้ี เอดการ์ เดล ได้จําแนกส่ือการเรียนร้อู อกเป็น 3 ประเภท 1. สือ่ ประเภทวสั ดุ (Software) หมายถงึ สือ่ ทเี่ กบ็ ความรูอ้ ยูใ่ นตวั เองซึง่ จําแนกย่อยเป็น 2 ลักษณะ คอื 1.1 วสั ดุประเภททีส่ ามารถถา่ ยทอดความรูไ้ ดด้ ว้ ยตนเอง โดยไม่ต้องอาศยั อปุ กรณ์อืน่ ช่วย เช่น แผนที่ ลกู โลก หุน่ จําลอง 1.2 วัสดุประเภททไี่ ม่สามารถถ่ายทอดความรไู้ ดด้ ว้ ยตนเอง จาํ เปน็ จะต้องอาศัย อปุ กรณอ์ ื่นชว่ ย เชน่ แผน่ เสยี ง ฟิล์มภาพยนตร์ สไลด์ 2. สอื่ ประเภทอุปกรณ์ (Hardware) หมายถึง สือ่ ทเ่ี ปน็ ตวั ผา่ นทีท่ ําใหข้ อ้ มูลหรือความรูท้ ่อี ยู่ภายในวสั ดสุ ามารถถ่ายทอดออกมา ใช้หรือเรียน รู้ได้ เช่น เครอ่ื งฉายภาพยนตร์ เครอ่ื งเลน่ แผ่นเสยี ง เครื่องฉายสไลด์ 3. ส่ือประเภทเทคนคิ และวิธกี าร (Techniques and Methods) หมายถึง สื่อที่มีลกั ษณะเป็นแนวความคิดหรอื รปู แบบข้ันตอนในการเรียนการสอน ซึ่งไมม่ ีลกั ษณะเป็น วัสดุหรืออปุ กรณ์ แตก่ ็สามารถใช้ส่อื วสั ดุและอปุ กรณเ์ หล่านน้ั มาใชช้ ว่ ยในการ ดําเนินงานได้ เช่น การจัด 54
สื่อประเภทวสั ดุ : สอ่ื ประเภทอุปกรณ์ : สอ่ื ประเภทเทคนิคและวิธีการ ลกั ษณะของสื่อการเรียนรู้ ลักษณะของสอื่ การเรียนรู้ กรมวิชาการ กระทรวงศกึ ษาธิการ ได้กลา่ วไว้ดังน้ี ส่อื ท่มี ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่อื การเรยี นและการสอนโดยตรงตามวฒั นธรรมการเรียนรทู้ เี่ คยมี มาแลว้ ทุกสง่ิ ทุก อย่างรอบตวั ไม่วา่ จะเป็นคน สัตว์ ส่งิ ของ สถานท่ี เหตุการณ์ หรือความคิดก็ตาม ถือเป็นสื่อการเรยี นรู้ได้ ทง้ั สิน้ ขน้ึ อยูก่ บั ผเู้ รียนไดเ้ รยี นรูจ้ ากส่งิ น้นั ๆ หรือนาํ สง่ิ เหล่าน้ันเขา้ มาสู่การ เรียนของเราหรอื ไม่ ส่ือท้งั มวลอาจจําแนกเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ดงั น้ี 1. สือ่ ส่ิงพิมพ์ หมายถึง หนงั สือและเอกสารสง่ิ พมิ พต์ ่าง ๆ ซง่ึ ไดแ้ สดงหรือจําแนกหรือ เรยี บเรียงสาระ ความรตู้ า่ ง ๆ โดยใช้หนังสือที่เปน็ ตัวเขยี น หรือตัวพมิ พ์เป็นส่ือเพอ่ื แสดงความหมาย ส่ือสิ่งพมิ พม์ ีหลาย ประเภท เชน่ เอกสาร หนังสอื ตาํ รา หนงั สอื พมิ พ์ นติ ยสาร วารสาร จุลสาร จดหมาย จดหมายเหตุ บันทึก รายงาน วิทยานิพนธ์ 2. ส่ือเทคโนโลยี หมายถงึ สอื่ การเรียนรูท้ ่ีได้ผลิตข้นึ เพอื่ ใช้ควบคู่กบั เครื่องมือ โสตทัศนวสั ดหุ รอื เครอ่ื งมอื ท่เี ป็นเทคโนโลยีใหม่ ๆ สือ่ การเรียนรดู้ ังกลา่ ว เช่น แถบบนั ทึกภาพ พรอ้ มเสียง (วีดิทศั น์) แถบบนั ทึกเสยี ง สไลด์ สื่อคอมพิวเตอรช์ ว่ ยสอน นอกจากนี้ สื่อเทคโนโลยี ยังหมายถงึ กระบวนการต่าง ๆ ที่เก่ียวข้องกับการนําเทคโนโลยีมาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการเรียนการสอน เช่น การใช้อินเตอรเ์ นต็ เพ่ือการ เรียนการสอน การศึกษาผา่ นดาวเทียม 3. สื่ออนื่ ๆ นอกจากส่อื สิง่ พมิ พแ์ ละสอื่ เทคโนโลยแี ลว้ ยังมีส่อื อน่ื ๆ ทสี่ ่งเสรมิ การเรยี น การสอน ซึง่ มี ความสําคญั ไม่ยิง่ หยอ่ นไปกว่าสอื่ 2 ประเภทดงั กลา่ ว เพราะสามารถอํานวย ประโยชน์ใหแ้ ก่ทอ้ งถน่ิ ที่ ขาดแคลนสื่อส่งิ พมิ พแ์ ละสอ่ื เทคโนโลยี สื่อเหลา่ นีอ้ าจแบง่ ไดเ้ ปน็ 4 ประเภทใหญ่ ๆ ดังนี้ 3.1 ส่อื บคุ คล หมายถงึ บคุ คลท่มี คี วามร้คู วามสามารถ ความเชี่ยวชาญเฉพาะดา้ น ซง่ึ สามารถทาํ หนา้ ที่ ถ่ายทอดสาระความรู้ แนวคิด เจตคติ และวิธีปฏบิ ัติตนไปสบู่ ุคคลอน่ื สื่อบุคคลอาจเปน็ บุคลากรทีอ่ ยใู่ น ระบบโรงเรยี น เชน่ ผู้บริหาร ครูผ้สู อน ตัวผู้เรียน นกั การภารโรง หรอื อาจเป็นบุคลากรภายนอกระบบ โรงเรียน เช่น บุคลากรในทอ้ งถน่ิ ท่ีมคี วามชํานาญและเช่ียวชาญ ในสาขาอาชีพตา่ ง ๆ 3.2 สื่อธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม หมายถงึ สิง่ ท่ีเกดิ ข้นึ เองตามธรรมชาตหิ รือสภาพที่ อยรู่ อบตวั ผูเ้ รยี น เช่น พชื ผัก ผลไม้ สตั วช์ นิดตา่ งๆ ปรากฏการณ์ แผ่นดนิ ไหว สภาพดินฟ้าอากาศ หอ้ งเรยี น ห้องปฏิบตั ิ การ แหลง่ วิทยบริการหรอื แหลง่ การเรยี นรู้ หอ้ งสมดุ ชุมชน สังคม วฒั นธรรม ฯลฯ สิง่ เหลา่ น้เี ปน็ สือ่ ทม่ี ี ความสาํ คญั ตอ่ การส่งเสรมิ การเรียนรซู้ ่งึ ครูหาได้ไมย่ าก 3.3 ส่ือกิจกรรม/กระบวนการ หมายถงึ กจิ กรรมหรอื กระบวนการทค่ี รหู รือผู้เรียน กําหนดข้ึนเพ่ือ เสรมิ สรา้ งประสบการณก์ ารเรยี นรู้ ใชใ้ นการฝึกทักษะซ่งึ ต้องใช้กระบวนการคิด การปฏิบัติ การเผชิญ สถานการณ์ และการประยกุ ตค์ วามร้ขู องผู้เรยี น เชน่ การแสดงละครบทบาท สมมติ การสาธิต สถานกา รณจ์ าํ ลอง การจดั นทิ รรศการ การไปทศั นศกึ ษานอกสถานท่ี การทําโครงงาน เกม เพลง การปฏบิ ตั ติ าม ใบงาน ฯลฯ 55
4. การบรหิ ารการจัดการทางการศึกษามบี ทบาททีด่ ยี ง่ิ ขนึ้ พาไปสูค่ วามกา้ วหนา้ ทาง เทคโนโลยี ทางการศึกษา มีทิศทางและนโยบายที่จะพัฒนาใหเ้ จริญรุ่งเรอื งให้ทดั เทยี มต่อ ประเทศ 5. ผลักดนั และส่งเสรมิ ให้เดก็ ไทยพฒั นาทั้งรา่ งกายและสตปิ ัญญา เกิดความงอ ความคิด มีเหตมุ ี ผลในการดําเนนิ ชีวติ เกิดการรบั รู้ การเรียนรู้ เข้าใจบทบาทชีวติ ของตนเอ เกดิ จากการจดั การศึกษาท่ี แข็งแกร่งของผ้บู รหิ ารการศึกษา 6. เกิดความกา้ วหนา้ อย่างรวดเร็วดา้ นไอที จากการนําคอมพิวเตอร์มาใชใ้ นด้านการ การเรยี นการสอน และรบั รู้สารสนเทศอย่างรวดเร็วไมว่ ่าอยมู่ ุมใดของโลก เพราะ รวดของตนเองมากขน้ึ ไมว่ า่ อยู่มมุ ใดของโลก เพราะใชส้ อื่ ไร้พรมแดน 56
การพจิ ารณาเลือกใชส้ ่อื การเรยี นรู้ ภาวะการณ์ปัจจบุ นั โรงเรยี นระดับตา่ ง ๆ ทม่ี จี าํ นวนมากนําสื่อมาใช้ในการเรยี นการสอน นอกจากผูเ้ รยี น ไดม้ โี อกาสแสวงหาความร้ดู ว้ ยตนเอง ผสู้ อนจะได้ลดภาระในการสอน ทา้ งานอืน่ เพมิ่ ขึน้ อาจกลา่ วได้ วา่ ในภาวะที่ตอ้ งการให้มกี ารพฒั นาด้านประสิทธิภาพและคณุ ภาพ ของโรงเรียนในระดับต่าง ๆ จําเปน็ จะต้องมีการประยกุ ตใ์ ชส้ อ่ื ทีเ่ หมาะสมมาใชใ้ นการจัดการศกึ ษา มากขน้ึ เพราะแนวคิด เทคนคิ วธิ กี าร อปุ กรณ์ และเครอื่ งมอื ท่ีถกู สร้างขนึ้ มาใหม่ ๆ จะชว่ ยใหก้ าร ถา่ ยทอดบรรลุผลตามเป้าหมายอยา่ งเท่ียง ตรง รวดเร็ว มคี ณุ ภาพดีขน้ึ ท่สี ําคญั คอื ประหยดั การ นาํ เอาสือมาใช้ในการเรยี นการสอนจะต้องผ่าน การวิเคราะห์ วิจัย เพอ่ื ใหไ้ ดส้ ือ่ ท่ีเหมาะสม หากมี การสร้างทีย่ งั ขาดตกบกพร่องแล้ว อาจเปน็ ไปไดท้ ี่ทาํ ใหก้ ารเรียนการสอนไมบ่ ังเกิดผล และเปลือง คา่ ใชจ้ า่ ยโดยเปล่าประโยชน์ การนาํ ส่ือมาใชต้ ้องเปน็ การ ทําให้สภาพการเรยี นการสอนดีกว่าเดมิ สอื่ ทีก่ ล่าวเปน็ ที่รูจ้ ักกนั ดแี ตส่ ว่ นใหญม่ องข้ามหรอื นกึ ไม่ถงึ โทรทัศน์ (TELEVISION BROADCASTING) เปน็ ส่ือทร่ี วมวิทยุ ภาพ และหนงั สอื พิมพ์ ไว้ที่เดียวกัน ผูร้ บั สาระได้รบั ท้ังทางหโู ดยการฟังเสียง ทางตาโดยการมองเห็นภาพทั้งภาพน่ิงและ ภาพเคลอื่ นไหว แตจ่ ะนํา เสนอภาพเคล่อื นไหวเป็นส่วนมาก และขอ้ ความที่ข้นึ บนจอโทรทัศน์เปน็ สื่อที่มีบทบาทสําคัญ ปัจจุบนั รฐั บาลได้เปดิ กวา้ งในการเสนอสาระความรู้ความบันเทงิ ต่าง ๆ จะเห็น ได้วา่ ให้โอกาสเอกชนเข้ามาบริ หารโดยเปิดโทรทัศนเ์ สรขี น้ึ เรยี กกนั ทัว่ ไปวา่ ITV ภาพยนตร์ (MOTION PICTURES) สอื่ ท่ีต้องใช้ตาดูหูฟัง เปน็ สอ่ื ทมี่ ปี ระสิทธภิ าพ เช่นกัน สว่ นใหญ่ใช้ การประชาสมั พนั ธ์กันอย่างกว้างขวางแตก่ ็ตอ้ งอาศยั การลงทุนอยา่ งสูงและ บางครั้งกไ็ ม่ตรงกลุม่ เปา้ หมายนกั ส่วนใหญ่จะเนน้ หนกั ด้านความบนั เทิง ภาพถ่ายหรือภาพนง่ิ (SLIDE) เปน็ เคร่ืองมือส่อื สารทางโสตทัศนปู กรณ์ ใชฟ้ ิลม์ ขนาด 35 มม. ประเภท POSITIVE นําภาพมาประกอบคําพดู สามารถดูภาพซาํ้ หรอื เดนิ ไปข้างหนา้ อย่าง รวดเร็วกไ็ ด้ ข้นึ อย่กู บั ผู้เรยี นหรอื ผู้ถา่ ยทอด ผูเ้ รยี นกม็ สี ิทธิม์ ีโอกาสได้ผลิตภาพนิ่ง อาจจะใช้กลอ้ ง ราคาไมแ่ พงนกั เวลาถา่ ยก็ เนน้ เนือ้ หาสาระในภาพแต่ละใบ เคร่ืองฉายภาพข้ามศรี ษะ (OVERHEAD PROJECTOR) เป็นอปุ กรณท์ ีใ่ ชใ้ นปัจจบุ นั ท่ี นิยมกนั มาก ใช้ ประกอบการบรรยายในการสอน ประชมุ ผฟู้ ังได้เหน็ ภาพและข้อความทน่ี ่าสนใจ ปรากฏบนจอภาพ ผู้ บรรยายหันหน้าเข้าหาผฟู้ งั โดยตลอด สามารถสงั เกตพฤติกรรมของผู้ฟังได้ ระหว่างการถา่ ยทอด ที่ สําคญั คอื เตรียมส่ือได้ล่วงหนา้ สามารถเปลีย่ นแปลงเพ่ิมเติมไดท้ ุกเวลา 57
เครอ่ื งฉายภาพทึบแสง (OPAQUE PROJECTORS) เปน็ เครอื่ งฉายภาพนิ่งทีม่ ลี กั ษณะ ทบึ แสงทกุ ชนิด เชน่ กระดาษ พลาสตกิ ทําให้เหน็ ภาพขนาดใหญ่และมสี เี หมือนวสั ดทุ นี่ ํามาฉาย แต่ต้องฉายในห้องที่มี ความมดื มาก ๆ วัสดุทน่ี าํ มาฉายได้แก่ ของจริง ของตวั อย่าง รปู ภาพจาก เอกสารหรือตําราตา่ ง ๆ ตัว เครอ่ื งจะมีขนาดใหญ่ นํ้าหนักมาก ต้องระวงั การเคลือ่ นย้ายเพราะ เครื่องขยายเสยี ง (AMPLIFIER) เปน็ อปุ กรณท์ ี่สาํ คัญในการ” หน้าทีใ่ นการเพ่มิ เสยี งของผู้พดู ให้ดงั ย่งิ ขน้ึ การทํางานต้องประกอบด้วย เสียง และลาํ โพง จะชว่ ยใหค้ รูทมี่ ีเสยี งเบาเพิ่มความดงั ไดเ้ ปน็ อย่างดี ทส1 IFIER) เป็นอุปกรณ์ทีส่ าํ คญั ในการผลติ สอื่ ประเภทเสยี ง ทํา งย่งิ ขน้ึ การทาํ งานตอ้ งประกอบดว้ ย ไมโครโฟน เครื่องขยายเรง่ เบาเพมิ่ ความดังไดเ้ ป็นอย่างดี ทส่ี ําคัญผ้ฟู ังได้รบั ข้อมลู ที่ 1 ถูกตอ้ ง สว่ นมากก็ จะมเี ครอ่ื งขยายเสยี งตดิ ลาํ โพงพรอ้ มไมคล์ อยเปน็ ของสว่ นตวั กนั แล้ววิทยุ (RADIO) เปน็ ส่อื มวลชนท่ีนยิ ม ทั่วไป เปน็ ส่ือกลางใชใ้ นการเผยแพร่ขา่ วสารบันเทิง ความรู้ ความคิด ไปยังผู้ฟงั ไดอ้ ย่างกวา้ งขวาง เขา้ ได้ทุกหนทุกแหง่ ไดร้ บั ฟงั ขา่ วสารทันต่อ เหตกุ ารณท์ ี่สุด ในแต่ละบา้ นมักจะมใี ช้ ราคาปานกลาง ไม่แพง นัก หาซ้อื ไดไ้ ม่ยาก สมัยก่อน เรียกว่าวิทยุทรานซิสเตอร์ ไปไหนมาไหน ทาํ นาทาํ ไร่กพ็ กงา่ ย นําไปไหนก็ สะดวก แผนภมู ิ (CHARTS) เปน็ ส่อื ทศั นวสั ดทุ ใ่ี ชร้ ปู ภาพและสัญลักษณต์ า่ ง ๆ เพ่ือแสดง ความหมายของเร่ือง ราวและแนวคิดต่าง ๆ ใช้ประกอบคาํ อธบิ ายของครูได้ดี ชว่ ยให้ผเู้ รียนเขา้ ใจสิ่ง ท่ีเรียนไดช้ ดั เจนและเรว็ ขึ้น มที ้งั แผนภมู แิ บบต้นไม้ แบบสายธารหรอื แบบองคก์ ร ออกแบบใหต้ รง กับเนอื้ หาใหม้ ากท่ีสดุ เพอ่ื ความเข้าใจอยา่ งถกู ตอ้ งไดง้ า่ ย ๆ เช่น บนดวงจนั ทรก์ ส็ ามารถนาํ ภาพถ่ายมาดูมาศึกษา หรอื วชิ าศลิ ปะให้ ผเู้ รยี นวาดภาพ พชื ผกั แต่ละชนิด แลว้ มอบใหค้ รูสอนการประกอบอาหารเพื่อนํามาใชเ้ ป็นสอ่ื ในช้ันเรียน ก็ได้ แผ่นปา้ ยผ้าสําลี (FLANNEL BOARD) ใชแ้ สดงเรอื่ งราวต่าง ๆ และแสดงการเปล่ยี น แปลงของภาพได้ ดี ทาํ มาจากไม้อดั หรือกระดาษชานอ้อย หุ้มดว้ ยสาํ ลีหรอื ผ้าสกั หลาด วัสดุทนี่ าํ มา ติด เชน่ รปู ภาพ เศษ วัสดุ หรอื ของจรงิ ท่มี ีนาํ้ หนกั เบา ในหอ้ งเรียนหรอื หนา้ ชั้นเรียนแตล่ ะหอ้ งมี บอร์ดเปน็ การชว่ ยเผยแพร่ ความรูไ้ ด้ดว้ ย เช่น อาหาร 5 หมู่กับชีวติ , วนั สนุ ทรภู่, วันวทิ ยาศาสตร์ 58
สื่อประสม (MULTIMEDIA) หมายถงึ การนาํ สอื่ ทห่ี ลากหลาย ท่มี ีความสมั พันธก์ ัน มคี ุณคา่ ในตวั ของมนั เอง ส่อื บางชนิดใชใ้ นการนาํ เข้าสูบ่ ทเรียนไดด้ ี ส่อื บางชนดิ ใช้เพอื่ กอ่ ใหเ้ กิด ความเข้าใจอยา่ งลกึ ซึ้ง จะ ช่วยให้ตวั ผูเ้ รยี นมปี ระสบการณ์จากประสาทสมั ผัสที่ผสมผสานกัน การ ใชส้ อ่ื ประสมถอื วา่ เป็นนวตั กรรม ทางการศกึ ษาอยา่ งหน่ึง นทิ รรศการ (EXHIBITION) คอื การจัดแสดงวัสดุสิง่ ของหรือผลงานต่าง ๆ ไดส้ ัมผสั ด้วย ทางสายตา รับ ฟังจากกจิ กรรมท่จี ัดขึน้ เปน็ การสร้างประสบการณ์ใหแ้ กผ่ ู้เรียน สามารถดงึ ดดู ใจให้ ผู้เรยี นเกิดความ สนใจตอ่ การเรียนยิง่ ข้ึน ผู้เรยี นได้ทัง้ ขอ้ มูล ความรทู้ เี่ ป็นปจั จบุ ัน สัมผัสและชม ของจริง ของจาํ ลอง และ รูปภาพประกอบ อาจจะจดจาํ หรือบันทึกไว้ ท้งั ภาพน่ิงหรอื วีดิทัศน์ การจดั ปา้ ยนเิ ทศ (BULLETIN BOARD) ใชส้ ําหรบั แสดงเร่ืองราวทน่ี ่าสนใจ โดยใช้ รูปภาพ ข้อความ บรรยายเพื่อใหเ้ รื่องนัน้ สมบูรณย์ ่งิ ข้นึ ปา้ ยนิเทศจะมขี นาดใหญ่พอสมควร ซึง่ ทํา จากกระดาษชานอ้อย ไม้อดั เสอ่ื กก แผน่ พลาสตกิ หนงั สอื พมิ พ์ (NEWSPAPER) เป็นสอื่ ทีเ่ ขา้ ถงึ มวลชนดมี าก สอ่ื ชนดิ น้มี ีระยะเวลากาํ หนด นําเสนอเร่อื ง ราวทน่ี ่าสนใจ เช่น ข่าวการเมือง อาชญากรรม สงั คม เศรษฐกจิ บันเทงิ กฬี า มารวมกัน ไว้ในฉบบั เดยี วกนั มที ั้งภาษาไทยและภาษาตา่ งประเทศ หากจะปลกู ฝงั นสิ ัยรกั การอา่ นให้แก่เด็ก เรมิ่ ให้อ่าน หนังสือพิมพ์ เพราะนอกจากจะร้ภู าษาเพมิ่ เติมยงั รขู้ ่าวเหตุการณ์ตา่ ง ๆ ด้วย 59
ตีพิมพ์ ระบบการพิมพท์ ี่สวยงาม ประณีต เรื่องท่นี าํ เสนอในเลม่ มุ่งสู่ กรรมกจ็ ะม่งุ เปา้ ไปยงั กลมุ่ ทม่ี ีอายุประมาณ 45 ปีข้นึ ไป อสาร (MAGAZINES) เปน็ สื่อท่มี ีรปู เล่มเหมาะสม ไม่เลก็ หรอื ไม่ใหญ่เกน บ ออกมาติดตอ่ กันสมํา่ เสมอ ใช้ระบบการพิมพ์ทส่ี วยงาม ประณีต เรอื งก” เป้าหมายแตกตา่ งกนั ไป เช่น ศาสนาและวัฒนธรรมกจ็ ะมุ่ง เปา้ ไปยังกลุ่มท่ีมีอายุประมาณ จดหมายข่าว (NEWSLETTER) เป็นสงิ่ พมิ พ์ท่ีเขียนขึ้นในรปู แบบของขา่ ว มีรายละเอียด Bอหาคล้ายกัน กับขา่ วของหนงั สอื พิมพ์ การออกแบบและการจดั หนา้ น้นั ต่างไปจากจดหมาย โดยท่วั ไป มบี ทบาทและ ความสําคญั ในการประชาสมั พนั ธ์ขององคก์ รและสถาบนั ทวั่ ไป กระดาน (BOARD) ปัจจบุ นั มีท้ังกระดานดําและไวทบ์ อร์ด ผลติ จากไม้เป็นหลักติดตงั้ ถาวรหน้า หอ้ งเรยี นหรอื ห้องประชุม ช่วยในการสรา้ งความเข้าใจ ตามลําดับเร่อื งราว เน้ือหา ใช้ วิธีการเขยี น อธบิ ายข้อความ คาํ ศพั ท์ แผนผงั กราฟ เพ่อื ความเขา้ ใจตรงกนั หากมฝี มี อื กวาด ภาพประกอบง่าย ๆ เสริมเนื้อหาจากทไ่ี ม่มใี นบทเรียน แผน่ ปลิวและใบแทรก (LEAFLET AND INSERT) เป็นเอกสารทีบ่ รรจุข่าวสารหรือ ข้อความทอี่ งคก์ ร หรือสถาบนั ตอ้ งการเผยแพรใ่ หบ้ คุ คลทวั่ ไปทราบในรปู ของใบปลิว วธิ ีการแจก ดว้ ยมอื หรือนําไปแทรกไว้ ในหนังสือทจ่ี ําหน่ายตามรา้ นหนังสือท่วั ไป กอ่ นผลติ และแจกตอ้ ง คํานึงถึงกลมุ่ เป้าหมายให้ดี มเิ ชน่ น้นั เปรียบไดก้ บั ตํานา้ํ พรกิ ละลายแม่น้าํ คือไมไ่ ดอ้ ะไรกลบั มาเลย โปสเตอร์และแผน่ ป้ายประกาศ (POSTERS) ใช้บอกกล่าวเผยแพรใ่ ห้ผู้ดูมีความรคู้ วาม เข้าใจและยัง สามารถใชเ้ พอ่ื ยา้ํ เตือนประชาชนทง้ั ส่งเสรมิ แนะแนว หรือต่อตา้ นในส่งิ ท่ไี มด่ ี ติดไว้ ตามชมุ ชน สถานท่ี ต่าง ๆ หรือบอรด์ ในสถาบนั หัวหนา้ สถานทนี่ ้นั ๆ ต้องรบั ทราบและยอมรับ เนอ้ื หาที่อยู่ในปา้ ยประกาศ เสยี ก่อน 60
ส่อื ในการเรยี นรู้ทเี่ ปน็ ส่อื สิ่งพิมพ์ พวกตาํ รา หนังสือเอกสารประกอบการเรียนการสอน แตล่ ะวิชา ส่วน ใหญ่จะบรรจคุ าํ บรรยายการสอน จุดประสงค์การเรียนรหู้ รือจดุ ประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม คําชี้แจง คาํ แนะ นาํ เน้ือหา พร้อมด้วยแบบฝึกหดั ขอ้ ทดสอบตา่ ง ๆ ไว้ ลกั ษณะเปน็ รูปเลม่ ขนาดท่ีต่างกันออกไปแล้ว แต่การออกแบบ นอกจากนี้ยังมีวารสาร นิตยสาร ท่สี ามารถ นําเอาบทความ เรียงความ สารคดีดี ๆ ท่ี มเี กร็ดความรู้เกย่ี วข้องกบั เนื้อหาท่สี อนมาประกอบการ เรียนรู้ให้แก่ผเู้ รยี นได้เช่นกนั หรือจะเป็นภาพ ประกอบตดั ลงมาแปะลงบนกระดาษแขง็ ใช้ ยกตัวอยา่ งประกอบได้ดี เช่น ภาพดอกไม้ สตั ว์ ววิ ทิวทัศน์ คน และวสั ดหุ รอื วตั ถุตา่ ง ๆ เป็นแผนภูมิ แผนภาพ กราฟ ทแี่ สดงสถิติข้อมูลทเี่ ปน็ ข้อเท็จจริง แผนผงั การเดินทาง แผนท่ี เป็นตน้ ภาพท่ี นํามาใช้สว่ นใหญจ่ ะไมม่ ใี นตาํ ราเรียน สอื่ อีกชนิดคอื สอ่ื จาํ พวกสาม มติ ิ ของตัวอยา่ ง และของจริง เปน็ สอ่ื ท่ชี ่วยกระตนุ้ ผเู้ รียนให้ลงมือปฏิบัติโดยตรง เกบ็ ประสบการณ์ และ สามารถใชว้ ัสดุ อุปกรณ์ ในการทํางานตามคําส่ังของผสู้ อนที่กําหนด หรือใช้ความคิดสร้างสรรค์ที่ผู้เรียน อยากแสดงออกมา กไ็ ด้ ผู้เรียนเรยี นรไู้ ด้ง่ายเพราะเป็นของจรงิ ที่สามารถจบั และสมั ผัสได้ สื่ออีกอยา่ ง หนงึ่ คอื ส่อื วัสดุ ท่ีต้องอาศยั อุปกรณเ์ ปน็ สว่ นสําคญั ในการแสดงเนือ้ หาให้ปรากฏชัดเจนเขา้ ใจโดยรวม เรยี กว่า สอ่ื วสั ดปุ ระเภทฉาย ใชไ้ ด้กบั จาํ นวนผูเ้ รยี นน้อย ๆ จนถงึ จาํ นวนมาก โดยบรรจสุ าระเนอ้ื หาตาม หลกั สูตรกําหนด ผู้เรียนสามารถยืมไปเรยี นเองท่ีบ้านไดโ้ ดยไม่จํากัดเวลา สถานท่ี จํานวนครง้ั ที่ เรยี น สื่อ ทใี่ ช้กันในปัจจุบันแต่มองขา้ มความสําคัญเปน็ อย่างย่งิ คอื โทรทศั น์ นิยมชมกันมาก แต่ไม่ คอ่ ยนยิ มนาํ มา เปน็ สอ่ื การเรยี นการสอน เพราะในปัจจุบันน้ีมรี ายการดี ๆ ทีม่ คี ุณภาพมากมายหลาย รายการแตค่ รูก็ มองขา้ มไป หากมโี อกาสควรทาํ การบนั ทึกไว้ เช่น รายการสารคดี รายการสัมภาษณ์ 61
หลกั การในการออกแบบสือ่ การเรยี นรู้ ใชห้ ลักการ 3 ประการ คือ สือ่ การสอนเพอ่ื การเรยี นรู้ 29 1. การลอกแบบโดยการลอกมาจากตน้ ฉบับโดยตรง 2. การดดั แปลง เปน็ การดดั แปลงจากต้นฉบับตามความเหมาะสมของการใชง้ าน 3. การออกแบบลว้ น ๆ คือ การออกแบบใหมต่ ามความคิด ไมด่ ดั แปลงลอกแบบจากใคร ข้อคํานึงใน การออกแบบสื่อการเรียนรู้ 1. ความสวยงามเพือ่ ใหเ้ ป็นสอ่ื ทเ่ี รา้ ใจ น่าสนใจ 2. ความทนทานเพื่อใหส้ ามารถใชง้ านไดน้ าน 3. ประหยดั 4. ได้ประโยชน์และตรงกับความมงุ่ หมายในการใช้ การเรยี นการสอนรายบคุ คล มุง่ สนับสนนุ ใหผ้ ู้เรยี นรมู้ กี ารรู้จกั รบั ผิดชอบด้วยตนเอง การ แกป้ ัญหา ความตัง้ ใจความคดิ สร้างสรรคม์ ากกวา่ การทําลาย ส่ือการเรยี นรูต้ ้องตอบสนองความ แตกตา่ ง ของผู้ เรยี นรบู้ รรลุผลทกุ คน จะดา้ นร่างกาย จิตใจ สตปิ ัญญา รวมถงึ ความสามารถในการ เรียนรูม้ ากน้อย ไมเ่ ท่ากัน ใหค้ วามเปน็ อสิ รเสรีภาพในการเรียนรู้ ทง้ั ตา่ งสถานที่ ตา่ งเวลา มีการจูงใจ ใหผ้ เู้ รยี นเกดิ การพฒั นาตนเองสงู สุดเป็นรางวัลหรือคาํ พูดทเ่ี สรมิ แรงให้เรียนรูไ้ ดม้ าก ๆ แต่มี คุณภาพ สิง่ สําคญั คือ กระบวนการและวธิ กี ารออกแบบบทเรียน ผเู้ รยี นสามารถ กาํ หนดรปู แบบ สถานที่ เวลา มีโอกาสสร้าง ประสบการณ์ในการเรียนรดู้ ว้ ยกระบวนการและวิธีการตา่ ง ๆ อย่าง 62
การออกแบบงานกราฟกิ เพ่อื การเรยี นรู้ Graphic Design for Learning งานกราฟิกถกู นาํ มาใช้สื่อความหมายอย่างชัดเจนในสมัยอียปิ ต์ โดยเขยี นเปน็ รูปภาพและ ตวั อักษรเปน็ เร่อื งราวทีบ่ นั ทกึ ไวบ้ นกาํ แพง ผนงั พรี ะมิด และเร่อื งราวส่วนใหญ่มกั เกย่ี วกับ ความเชอ่ื การดําเนนิ ชีวิต การทาํ สงคราม การยกยอ่ งเทดิ ทนู กษัตรยิ ์ จนกระทัง่ ถึงสมยั กรกี ไดร้ บั อารยธรรมจากอียปิ ต์ได้ปรบั ปรงุ งานกราฟิกเปน็ รูปแบบเรขาคณติ ทําให้งานกราฟกิ พฒั นาได้ กว้างขวาง และสบื ทอดผ่านยุคสมยั ต่าง ๆ ด้วยความเจริญมาตามลําดับจนถึงปจั จบุ นั ในการตดิ ตอ่ สอื่ สารเพื่อสร้างความสนใจซึ่งกนั และกนั จากอดีตจนถึงปัจจบุ นั มนุษย์ก็ยังใช้ ส่อื เป็น ตวั กลางหรือพาหะในการถ่ายทอดความรสู้ กึ นึกคดิ และประสบการณใ์ นรปู ของการเขยี น การพดู กริ ยิ า ทา่ ทาง ฯลฯ โดยผูร้ ับจะรบั ร้ดู ้วยอวัยวะรบั สัมผัสตา่ ง ๆ ได้แก่ ตา หู จมูก กายสัมผัส และลิน้ จากการ วิจยั ของเอดการ์ เดล (Edgar Dale) กล่าวไว้วา่ ตาเปน็ อวยั วะทใ่ี ช้ในการรบั รูม้ ากถึง 75 % เมอ่ื เปรยี บ เทียบกับอวัยวะรับสัมผัสทางอ่นื ความหมายของกราฟกิ (Graphics) กราฟก (Graphics มีรากศพั ทม์ าจากภาษากรีก Graphikos หมายถงึ การวาดภาพ n. ลวดลาย ลายเส้น เกาพ Drawing วสั ดุกราฟกิ หมายถึง ทศั นวัสดอุ ย่างหนง่ึ ใช้สอื่ ความหมายเพื่อแสดงสญั ลกั ษณ์ ความหมาย ของสง่ิ ใดส่ิง หน่งึ ท่เี ก่ียวขอ้ งกบั ข้อเทจ็ จรงิ แนวคดิ และเสรมิ ความเข้าใจ คณุ ค่าของงานกราฟิกเพอ่ื การเรยี นรู้ 1. ราคาถูก 2. ผลิตไดเ้ อง 3. มีคณุ คา่ โดยตรงสาํ หรบั ผู้เรียน 4. เก็บรกั ษางา่ ย 5. นําไปประยุกต์ใชไ้ ด้ดี ประโยชน์ของงานกราฟกิ เพื่อการเรียนรู้ 1. ผู้สอนกบั ผูเ้ รยี นเขา้ ใจตรงกนั 2. เรยี นรู้ดกี ว่าการบรรยายเพยี งอย่างเดียว 3. ประหยัดเวลา 4. มคี วาม นา่ สนใจ 5. เปดิ โอกาสมีสว่ นร่วม 6. เข้าใจงา่ ยขึน้ ในเร่ืองทีย่ าก ลกั ษณะทีด่ ขี องวสั ดุกราฟิก 1. งา่ ยตอ่ ความเขา้ ใจ 2. ออกแบบได้เหมาะสม 3. มจี ุดเน้นความสนใจ 4. รูปแบบสอดคลอ้ งกบั เนอื้ หา 5. ผสมผสานงานศิลปะ 63
หลักการออกแบบ 1. จดุ มุ่งหมาย 2. ผลที่ไดร้ ับ 3. กระบวนการผลิต 4. วัสดุทีน่ าํ มาใช้ 5. ความกลมกลนื 6. ความถกู ต้อง ข้อดีและข้อจํากัด ขอ้ ดี • เขา้ ใจไดง้ า่ ยถงึ เนอื้ หาท่เี รยี น • ผลิตง่ายไม่ต้องอาศัยความชํานาญ • ใชท้ ุนใน การผลิตไมม่ าก • ใช้สะดวก ไมย่ งุ่ ยาก รักษาง่าย • ผเู้ รียนเข้าร่วมกจิ กรรมได้ทุกโอกาส ข้อจํากดั • ใชก้ ับ ผู้เรยี นกลมุ่ ยอ่ ยเทา่ นัน้ • ออกแบบไม่ดสี ง่ ผลใหไ้ ม่เข้าใจ • ผู้ชํานาญดา้ นการผลติ จึงจะผลิตได้ดี หลกั การ ออกแบบมีคณุ ค่าในตวั เองโดยไม่ตอ้ งใช้สือ่ อ่ืนชว่ ยใช้ในทุกสถานการณ์ มรี าคาถกู หาได้ง่าย ผลิตได้งา่ ย สามารถนําไปใชไ้ ด้กับทุก ๆ วชิ าและเน้ือหาต่าง ๆ รปู ภาพ (Pictures) เปน็ ส่ือการเรยี นการสอนท่หี างา่ ย ผลติ ไดง้ ่าย ราคาถกู ทําให้ผ้เู รียนรู้ สามารถ เข้าใจเรอ่ื งราวทสี่ อนได้อยา่ งรวดเร็ว 64
บรรณานุกรม กดิ านนั ท์ มลิทอง (2543 : 245) กรงุ เทพฯ : ภาควชิ าโสตทศั นศึกษา คณะครศุ าสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวทิ ยาลยั , 2543 หลักการทฤษฎีเทคโนโลยสี ่อื สารการศึกษา กดิ านนั ท์ มลิทอง 2543 การออกแบบการสอน กดิ านันท์ มลทิ อง (2540) เทคโนโลยกี ารศกึ ษานวตั กรรม กรุงเทพ : โรงพมิ พช์ วนพมิ พ์ จุฬาลงกรมหา วิทยาลัย 65
Search
