โรงไฟฟ้าถ่านหินและระบบผูกขาดพลังงานของไทย (Coal power plant)

โรงไฟฟ้ าถา่ นหินและระบบผกู ขาดพลงั งาน ของไทย เรียบเรยี งโดย นาย ณัฐวุฒิ บวั เขียว สาขาวชิ าไฟฟา้ กาลัง วิทยาลยั เทคนิคสโุ ขทยั

1 โรงไฟฟ้าถ่านหินและระบบผูกขาดพลงั งานของไทย การประกาศของนายกรัฐมนตรี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่จะตัดสินใจเดินหน้าโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินและท่าเทียบเรือถ่านหินกระบ่ีในวันศุกร์ที่ 17 กุมภาพันธ์ 2560 ท่ีจะถึงน้ี นอกจากสวนทางกับคามั่นสัญญาที่จะเป็นส่วนหน่ึงของการกู้วกิ ฤตโลกร้อนโดยเฉพาะการจากัดอุณหภูมเิ ฉลี่ยผิวโลกไม่ให้เพิ่มมากไปกวา่1.5 องศาแล้ว ยังแสดงให้ประชาชนได้เห็นความไม่เป็นธรรมในการจัดการพลังงานของประเทศสู่ช่องวา่ งทางอานาจท่ีห่างมากข้ึนของประชาชนและกลุ่มทุนพลังงานถ่านหิน การไฟเขียวของนายกฯถือเป็นการยอมรับให้การผูกขาดด้านพลังงานยังอยู่และผลักภาระให้ประชาชนเป็นผู้แบกรับภาระต้นทุนความล้มเหลวของการจัดการพลังงานของประเทศการสั่งเดินหน้าโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินกระบี่สะท้อนให้เห็นระบบผูกขาดพลังงานของประเทศอย่าง เหนียวแน่นและยังอยู่ในภาวะยุคมืดอีกหลายปีนับจากน้ี การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ยังคงเป็นหน่วยงานท่ีมีอานาจแต่เพียงผู้เดียวในการจัดหาพลังงานป้อนเข้าสู่ระบบสายส่งตามพระราชบัญญัติการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย พ.ศ.2535 ท่ีกาหนดให้กฟผ.เป็นผู้ผลิต จัดหา ส่งและจาหน่ายพลังงานไฟฟ้าให้แก่การไฟฟ้านครหลวงและการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค หากพิจารณาอานาจของกฟผ.จะเหน็ ชดั เจนว่า กฟผ.มีบทบาทท้ังในการวางแผนและการจัดหาพลังงาน อานาจในการวางแผนพลังงานที่กฟผ.เป็นนายหนา้ ผูกขาดต้ังแต่การพยากรณก์ ารใช้ไฟฟ้าของประเทศตามแผนพัฒนากาลงั ผลติ ไฟฟ้า(พดี ีพี)ซ่ึงท่ีผ่านมาส่งผลให้ในชว่ ง10 ปที ี่ผา่ นมา ประเทศไทยมีการคาดการณ์การใช้พลังงานล่วงหน้าสูงเกินความเป็นจริงมาตลอดเฉลี่ยปีละราว 1,000 เมกะวัตต์และการผูกขาดใน การวางแผนพลั งงานยั งคงต่ ออายุ “พีดี พีแบ่งเค้ก”ที่ทาให้ การจั ดสรรโคร ง การ

2โรงไฟฟ้าเช้ือเพลิงฟอสซิลขนาดใหญ่ต้ังอยู่บนผลประโยชน์มิใช่ความต้องการที่แท้จริง เน่ืองจากหากย่ิงสร้างโรงไฟฟ้าเพม่ิ ยง่ิ ได้รับผลตอบแทนจากการลงทนุ เพ่ิม ถึงแม้ว่าไฟฟ้าดังกล่าวจะเกินความต้องการและเกินค่าสารองมาตรฐานสากลที่ระดับร้อยละ 15 แต่ภาระตน้ ทุนดังกลา่ วไม่ได้อยู่ในความรับผดิ ชอบของกฟผ.เนื่องจากมนั ถูกผลักมายังบิลคา่ ไฟฟา้ ของประชาชนท่ีได้จ่ายในบิลค่าไฟฟ้าทุกเดือน ซึ่ง ณ ปี 2559 ประชาชนได้จ่ายเงินกว่าแสนล้านบาทล่วงหน้าแล้ว อันมาจากกาลงั สารองไฟฟา้ ของประเทศเกนิ ค่ามาตรฐานสากลมาราว 3,300 เมกะวตั ต์ (1) การผูกขาดพลังงานของกฟผ.ได้ส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ถึงระบบสายจาหน่ายของการไฟฟ้านครหลวง(กฟน.) และการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) โดยท้ังกฟน.และกฟภ.ถูกบังคับตามกฎหมายให้ซื้อไฟฟ้าจากกฟผ.เป็นหลัก ดังน้ันสายส่งไฟฟ้าของประเทศไทยเป็นสายส่งไฟฟ้าที่ขาดความเป็นกลาง เนื่องจากเป็นสายส่งท่ีกีดกนั การผลติ ไฟฟ้าจากพลังงานหมนุ เวยี นแตม่ ไี วร้ องรับพลังงานเชื้อเพลงิ ถา่ นหนิ

3ทาไมถึงไมป่ ลดล๊อคสายส่งเพื่อรับซ้ือไฟฟ้าจากแหล่งพลังงานอนื่ ? คาถามสาคัญของประชาชนผู้ใช้ไฟฟ้าคือทาไมกฟน.และกฟภ.จึงไม่ปลดล๊อคระบบสายส่งให้สามารถรับซื้อไฟฟ้าได้จากผู้ผลิตพลังงานท่ีหลากหลายเพื่อให้เกิดการแข่งขันและทาให้ประชาชนมีทางเลือกในการใช้พลงั งานอน่ื นอกจากถ่านหิน ผผู้ ลติ พลังงานหมนุ เวยี นในระดบั บ้านเรือน อาคารสานักงาน โรงเรียนหรือแมก้ ระท่ังห้างสรรพสนิ ค้าท่ีผลติ ไฟฟ้าไดใ้ นพน้ื ท่จี ะไม่สามารถเขา้ ส่รู ะบบสายส่งไฟฟา้ ของกฟน.และกฟภ.ได้เน่ืองจากท้ังสองหนว่ ยงานต้องจัดสรรการจาหน่ายไฟฟ้าในพื้นท่ีเหล่านั้นโดยให้ความสาคญั กบั ไฟฟ้าท่ีได้มาจากการจดั หาของกฟผ.เปน็ หลัก ดังนั้นประชาชนในพื้นที่จึงไม่มีสิทธิเข้าถึงการผลิตและจาหน่ายไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนถึงแม้ว่าพ้ืนที่ของจังหวัดเหล่านั้นจะมีศักยภาพในการผลิตพลังงานหมุนเวียนก็ตาม ในต่างประเทศประชาชนมีสิทธิเข้าถึงพลังงานหมุนเวียนจากระบบ Net Metering ที่ทาให้มิเตอร์ไฟฟ้าของประชาชนที่ผลิตไฟฟ้าสามารถหักลบคา่ ใช้จ่ายไฟฟา้ ท่ีใชจ้ ากสายส่งส่วนกลางได้ ระบบดังกล่าวจะผลักดันใหเ้ กิดการเติบโตของการแขง่ ขนั ลงทุนดา้ นพลงั งานหมุนเวยี นและมกี ารเปรียบเทยี บต้นทุนพลังงานทเี่ ปน็ ธรรมซ่งึ ที่ผา่ นมาหนว่ ยงานภาครฐั มักอ้างว่าต้นทุนโรงไฟฟ้าใหม่ถูกกว่าเพราะไมเ่ คยมกี ารเปรียบเทยี บกันในดา้ นค่าขนสง่ พลังงาน ความจาเป็นในการประกาศเดินหน้าโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินกระบี่จึงมีค่าเป็นศูนย์เม่ือเทียบกับความจาเป็นอันย่ิงยวดของนายกรัฐมนตรีในการเร่งเดินหน้าจัดการการผูกขาดพลังงานไฟฟ้าขอ งประเทศไทยอันเป็นตัวการสาคัญที่ทาให้ประเทศไทยไม่สามารถข้ามพ้นกลุ่มทุนอุตสาหกรรมถ่านหิน ถึงเวลาที่ประเทศจะต้องเปล่ียนอานาจการจัดหาพลังงานไฟฟ้ามาอยู่กฟน.และกฟภ.แทนท่ีกฟผ. โดยจะต้องแยกการจัดหากับอานาจการผลติ พลังงานออกจากกัน ทง้ั น้ีกฟผ.ยังคงสร้างโรงไฟฟ้าและดูแลระบบสายสง่ กลาง แต่กฟผ.ต้องเข้ามาแข่งขันกับผู้ผลิตพลังงานรายอื่นหรือบริษัทลกู ของกฟผ. กฟผ.ไม่จาเป็นต้องแปรรูปเพียงแค่แยกอานาจการจัดหาพลงั งานไฟฟ้ามาอยู่ท่กี ฟน.และกฟภ. ดังนั้นการพยากรณ์ความต้องการใช้ไฟฟ้าของประเทศจะตั้งอยู่บนความต้องการที่แท้จริงและการกอ่ สร้างโรงไฟฟา้ ใหมไ่ ม่สามารถทาได้บน การแบ่งปนั ผลประโยชน์เน่ืองจากทางกฟน.และกฟภ.ไม่จาเปน็ และไม่อยากทาสญั ญารับซ้ือไฟฟ้าเพ่ิมจงึ ทาให้ประเทศมกี ารผลิตและรับซ้ือไฟฟ้าท่เี หมาะสม ความกล้าหาญของนายกฯในอีกไม่ก่ีวันข้างหน้าจึงไม่ใช่การประกาศเดินหน้าโครงการโรงไฟฟ้ าถ่านหินกระบ่ี แต่คือการยกเลิกการผูกขาดการจัดการพลงั งานของประเทศอันเป็นวาระแห่งชาติ เพราะจะเป็นการสร้างความเปน็ ธรรมและลดภาระคา่ ไฟฟ้าท่ีประชาชนต้องแบกรบั อย่างน้อย 450,000ล้านบาท หากรฐั บาลยุติเดินหน้าโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินตามแผนพีดีพี 2015 จานวนกว่า 7,300 เมกะวัตต์และโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่

4รวมท้ังส้ิน13 โรงท่ัวประเทศ (1) อีกท้ังโรงไฟฟ้าถ่านหินใหม่มีอายุการใช้งาน 40 – 60 ปี คาร์บอนไดออกไซด์ท่ีปล่อยออกมาจะสะสมอยู่ในช้ันบรรยากาศนับร้อยปี(2)และก่อให้เกิดหายนะจากการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศซ่ึงประเทศไทยเองเป็น1ใน10 ของประเทศที่มีความเส่ียงสูงท่ีต้องแบกรับภาระค่าใช้จ่ายจากผลกระทบดงั กล่าวเชน่ กัน(3)ข้อมูลอา้ งอิง(1)เอกสารการนาเสนอ “ประเทศไทยในสัญญาปารีส”ราว, 21 มกราคม 2560, ศภุ กิจ นันทะวรการ มูลนธิ ินโยบายสขุ ภาวะ(วนั ที่คน้ ข้อมลู : 20 กรกฎาคม 2560)