ความฉลาดทางดิจิทัล DQ

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (DQ: Digital Intelligence) นำสนอ อำจำรยส์ ุธิดำ ปรีชำนนท์ จดั ทำโดย นำงสำวดวงกมล อ้งั เจ๋ำ รหสั นกั ศึกษำ 634102010 สำขำวชิ ำภำษำองั กฤษ คณะครุศำสตร์ มหำวยิ ำลยั รำชภฏั หมู่บำ้ นจอมบึง

คำนำ รำยงำนฉบบั น้ีเป็นส่วนหน่ึงของรำยวชิ ำนวตั กรรมและเทคโนโลยสี ำรสนเทศเพอ่ื กำรส่ือสำรกำรศึกษำและกำร เรียนรู้ PC62506 โดยมีจุดประสงคเ์ พื่อศึกษำควำมรู้ที่ไดจ้ ำกเรื่องควำมฉลำดทำงดิจิทลั (DQ: Digital Intelligence) ท้งั น้ีใน รำยงำนฉบบั น้ีมีเน้ือหำซ่ึงประกอบดว้ ยควำมหมำย และทกั ษะในเร่ืองควำมฉลำดทำงดิจิทลั ท้งั น้ี เน้ือหำ ขอ้ มูล ไดม้ ีกำรศึกษำรวบรวมมำจำกแบบเรียน และอินเทอร์เน็ต ขอขอบพระคุณอำจำรยเ์ ป็นอยำ่ ง สูง ท่ีกรุณำใหค้ ำแนะนำเพื่อกำรแกไ้ ข ใหข้ อ้ เสนอแนะตลอดกำรทำงำน ผจู้ ดั ทำหวงั วำ่ รำยงำนฉบบั น้ีจะเป็นประโยชน์ต่อผทู้ ่ี นำไปใชใ้ หเ้ กิดผลสมั ฤทธ์ิตำมควำมคำดหวงั ดวงกมล อ้งั เจ๋ำ ผจู้ ดั ทำ

สำรบญั หน้ำ เรื่อง ก ข คำนำ 1 สำรบญั 2 ควำมหมำยของควำมฉลำดทำงดิจิทลั 3-20 พลเมืองดิจิทลั 21 8 ทกั ษะ ควำมลำดทำงดิจิทลั 22 สรุปควำมฉลำดทำงดิจิทลั บรรณำนุกรม

1 ควำมฉลำดทำงดจิ ิทลั (DQ: Digital Intelligence) คือ กลุ่มของควำมสำมำรถทำงสงั คม อำรมณ์ และกำรรับรู้ ที่จะทำ ใหค้ นคนหน่ึงสำมำรถเผชิญกบั ควำมทำ้ ทำยบนเสน้ ทำงของชีวติ ในยคุ ดิจิทลั และสำมำรถปรับตวั ใหเ้ ขำ้ กบั ชีวติ ดิจิทลั ได้ ควำมฉลำดทำงดิจิทลั ครอบคลุมท้งั ควำมรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและคำ่ นิยมที่จำเป็นต่อกำรใชช้ ีวิตใน ฐำนะสมำชิกของโลกออนไลน์ กล่ำวอีกนยั หน่ึงคือ ทกั ษะกำรใชส้ ื่อและ กำรเขำ้ สังคมในโลกออนไลน์

2 สมำชิกบนโลกออนไลน์ ที่ใชเ้ ครือขำ่ ยอินเทอร์เน็ต ซ่ึงมี ควำมหลำกหลำยทำงเช้ือชำติ อำยุ ภำษำ และวฒั นธรรม ดงั น้นั พลเมือง ดิจิทลั ทุกคนจึงตอ้ งมี ‘ควำมเป็นพลเมืองดิจิทลั ’ ท่ีมีควำมฉลำดทำงดิจิทลั บนพ้นื ฐำนของควำมรับผดิ ชอบ กำรมีจริยธรรม กำรมีส่วนร่วม ควำมเห็น อกเห็นใจและเคำรพผอู้ ่ืน โดยมุ่งเนน้ ควำมเป็นธรรมในสงั คม ปฏิบตั ิและ รักษำไวซ้ ่ึงกฎเกณฑ์ เพ่อื สร้ำงควำมสมดุลของกำรอยรู่ ่วมกนั อยำ่ งมี ควำมสุข พลเมืองดจิ ิทัล

3 8 ทกั ษะ DQ ควำมฉลำดทำงด้ำนดจิ ทิ ลั

4

5

6 1.ทักษะในกำรรักษำอตั ลกั ษณ์ท่ีดขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) หมำยถึง ตอ้ งมีควำมสำมำรถในกำรสร้ำงสมดุล บริหำรจดั กำร รักษำอตั ลกั ษณ์ท่ีดีของตนเองไวใ้ หไ้ ด้ ท้งั ใน ส่วนของโลกออนไลนแ์ ละโลกควำมจริง โดยตอนน้ีประเดน็ เรื่องกำรสร้ำงอตั ลกั ษณ์ออนไลน์ถือเป็นปรำกฏกำรณ์ใหม่ ท่ีทำ ใหบ้ ุคคลสำมำรถแสดงออกถึงควำมเป็นตวั ตนต่อสงั คมภำยนอก โดยอำศยั ช่องทำงกำรส่ือสำรผำ่ นเวบ็ ไซตเ์ ครือข่ำยสงั คมใน กำรอธิบำยรูปแบบใหม่ของกำรส่ือสำรแบบมีปฏิสมั พนั ธ์ทำงอินเทอร์เน็ต ซ่ึงเป็นกำรแสดงออกเก่ียวกบั ตวั ตนผำ่ นเวบ็ ไซต์ เครือขำ่ ยสงั คมต่ำงๆ

7

8 2. ทกั ษะในกำรรักษำข้อมูลส่วนตวั (Privacy Management) หมำยถึง ดุลพนิ ิจในกำรบริหำรจดั กำรขอ้ มูลส่วนตวั โดยเฉพำะกำรแชร์ขอ้ มูลออนไลน์เพือ่ ป้องกนั ควำมเป็น ส่วนตวั ท้งั ของตนเองและผอู้ ่ืนเป็นสิ่งสำคญั ที่ตอ้ งประกอบอยใู่ นพลเมืองดิจิทลั ทุกคน และพวกเขำจะตอ้ งมีควำมตระหนกั ใน ควำมเท่ำเทียมกนั ทำงดิจิทลั เคำรพในสิทธิของคนทุกคน รวมถึงตอ้ งมีวจิ ำรณญำณในกำรรักษำควำมปลอดภยั ของขอ้ มูล ตนเองในสงั คมดิจิทลั รู้วำ่ ขอ้ มูลใดควรเผยแพร่ ขอ้ มูลใดไม่ควรเผยแพร่ และตอ้ งจดั กำรควำมเสี่ยงของขอ้ มูลของตนในสื่อ สงั คมดิจิทลั ไดด้ ว้ ย

9

10 3.ทักษะในกำรคดิ วเิ ครำะห์มวี จิ ำรณญำณทดี่ ี (Critical Thinking) หมำยถึง ควำมสำมำรถในกำรวเิ ครำะห์แยกแยะระหวำ่ งขอ้ มูลท่ีถูกตอ้ งและขอ้ มูลที่ผดิ ขอ้ มูลท่ีมีเน้ือหำดีและ ขอ้ มูลท่ีเขำ้ ขำ่ ยอนั ตรำย รู้วำ่ ขอ้ มูลลกั ษณะใดท่ีถูกส่งผำ่ นมำทำงออนไลนแ์ ลว้ ควรต้งั ขอ้ สงสยั หำคำตอบใหช้ ดั เจนก่อนเช่ือ และนำไปแชร์ ดว้ ยเหตุน้ี พลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งมีควำมรู้ควำมสำมำรถในกำรเขำ้ ถึง ใช้ สร้ำงสรรค์ ประเมิน สังเครำะห์ และ สื่อสำรขอ้ มูลขำ่ วสำรผำ่ นเคร่ืองมือดิจิทลั ซ่ึงจำเป็นตอ้ งมีควำมรู้ดำ้ นเทคนิคเพอื่ ใชเ้ คร่ืองมือดิจิทลั เช่น คอมพิวเตอร์ สมำร์ต โฟน แทบ็ เลต็ ไดอ้ ยำ่ งเชี่ยวชำญ รวมถึงมีทกั ษะในกำรรู้คิดข้นั สูง เช่น ทกั ษะกำรคิดอยำ่ งมีวจิ ำรณญำณ ที่จำเป็นต่อกำรเลือก จดั ประเภท วเิ ครำะห์ ตีควำม และเขำ้ ใจขอ้ มูลข่ำวสำร มีควำมรู้และทกั ษะในสภำพแวดลอ้ มดิจิทลั กำรรู้ดิจิทลั โดยมุ่งใหเ้ ป็น ผใู้ ชท้ ี่ดี เป็นผเู้ ขำ้ ใจบริบทที่ดี และเป็นผสู้ ร้ำงเน้ือหำทำงดิจิทลั ที่ดี ในสภำพแวดลอ้ มสงั คมดิจิทลั

11

12 4.ทกั ษะในกำรจดั สรรเวลำหน้ำจอ (Screen Time Management) หมำยถึง ทกั ษะในกำรบริหำรเวลำกบั กำรใชอ้ ปุ กรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงกำรควบคุมเพอ่ื ใหเ้ กิดสมดุลระหวำ่ ง โลกออนไลน์และโลกภำยนอก นบั เป็นอีกหน่ึงควำมสำมำรถที่บ่งบอกถึง ควำมเป็นพลเมืองดิจิทลั ไดเ้ ป็นอยำ่ งดี เพรำะเป็นที่ รู้กนั อยแู่ ลว้ วำ่ กำรใชเ้ ทคโนโลยสี ำรสนเทศท่ีขำดควำมเหมำะสมยอ่ มส่งผลเสียต่อสุขภำพโดยรวม ท้งั ควำมเครียดต่อ สุขภำพจิตและเป็นสำเหตุก่อใหเ้ กิดควำมเจบ็ ป่ วยทำงกำย ซ่ึงนำไปสู่กำรสูญเสียทรัพยส์ ินเพอ่ื ใชร้ ักษำ และเสียสุขภำพในระยะ ยำวโดยรู้เท่ำไม่ถึงกำรณ์

13

14 5.ทกั ษะในกำรรับมือกบั กำรคุกคำมทำงโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) หมำยถึง จำกขอ้ มูลทำงสถิติล่ำสุด สถำนกำรณ์ในเรื่อง Cyber bullying ในไทย มีคำ่ เฉลี่ยกำรกลน่ั แกลง้ บนโลก ออนไลนใ์ นรูปแบบต่ำงๆ ท่ีสูงกวำ่ คำ่ เฉล่ียโลกอยทู่ ่ี 47% และเกิดในรูปแบบที่หลำกหลำย อำทิ กำรด่ำทอกนั ดว้ ยขอ้ ควำม หยำบคำย กำรตดั ต่อภำพ สร้ำงขอ้ มูลเทจ็ รวมไปถึงกำรต้งั กลุ่มออนไลน์กีดกนั เพื่อนออกจำกกลุ่ม ฯลฯ ดงั น้นั วำ่ ที่พลเมือง ดิจิทลั ทุกคน จึงควรมีควำมสำมำรถในกำรรับรู้และรับมือกำรคุกคำมขม่ ขบู่ นโลกออนไลนไ์ ดอ้ ยำ่ งชำญฉลำด เพ่อื ป้องกนั ตนเองและคนรอบขำ้ งจำกกำรคุกคำมทำงโลกออนไลน์ใหไ้ ด้

15

16 6.ทกั ษะในกำรบริหำรจดั กำรข้อมูลทผี่ ู้ใช้งำนทงิ้ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) รำยงำนกำรศึกษำวจิ ยั ยนื ยนั วำ่ คนรุ่น Baby Boomer คือ กลุ่ม Aging ที่เกิดต้งั แต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใช้ งำนอปุ กรณ์คอมพวิ เตอร์หรือโทรศพั ทเ์ คลื่อนที่ของผอู้ ่ืน และเปิ ดใชง้ ำน WiFi สำธำรณะ เสร็จแลว้ มกั จะละเลย ไม่ลบ รหสั ผำ่ นหรือประวตั ิกำรใชง้ ำนถึง 47% ซ่ึงเส่ียงมำกที่จะถูกผอู้ ่ืนสวมสิทธิ ขโมยตวั ตนบนโลกออนไลน์ และเขำ้ ถึงขอ้ มูลส่วน บุคคลไดอ้ ยำ่ งง่ำยดำย ดงั น้นั ควำมเป็นพลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งมีทกั ษะควำมสำมำรถท่ีจะเขำ้ ใจธรรมชำติของกำรใชช้ ีวิตในโลก ดิจิทลั วำ่ จะหลงเหลือร่องรอยขอ้ มูลทิ้งไวเ้ สมอ รวมไปถึงตอ้ งเขำ้ ใจผลลพั ธ์ท่ีอำจเกิดข้ึน เพอ่ื กำรดูแลสิ่งเหล่ำน้ีอยำ่ งมีควำม รับผิดชอบ

17

18 7.ทกั ษะในกำรรักษำควำมปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) หมำยถึง ทกั ษะในกำรรักษำควำมปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ ควำมสำมำรถในกำรป้องกนั ขอ้ มูลดว้ ย กำรสร้ำงระบบควำมปลอดภยั ท่ีเขม้ แขง็ และป้องกนั กำรโจรกรรมขอ้ มลู ไม่ใหเ้ กิดข้ึนได้ ถำ้ ตอ้ งทำธุรกรรมกบั ธนำคำรหรือซ้ือ สินคำ้ ออนไลน์ เช่น ซ้ือเส้ือผำ้ ชุดเดรส เป็นตน้ ควรเปล่ียนรหสั บ่อยๆ และควรหลีกเล่ียงกำรใชค้ อมพิวเตอร์สำธำรณะ และ หำกสงสยั วำ่ ขอ้ มูลถูกนำไปใชห้ รือสูญหำย ควรรีบแจง้ ควำมและแจง้ หน่วยงำนท่ีเกี่ยวขอ้ งทนั ที

19

20 8. ทกั ษะในกำรใช้เทคโนโลยอี ย่ำงมีจริยธรรม (Digital Empathy) หมำยถึง ควำมสำมำรถในกำรเห็นอกเห็นใจและสร้ำงควำมสมั พนั ธ์ที่ดีกบั ผอู้ ่ืนบนโลกออนไลน์ พลเมืองดิจิทลั ท่ีดีจะตอ้ งรู้ถึงคุณคำ่ และจริยธรรมจำกกำรใชเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถึงผลพวงทำงสงั คม กำรเมือง เศรษฐกิจ และวฒั นธรรม ท่ีเกิดจำกกำรใชอ้ ินเทอร์เน็ต กำรกดไลก์ กดแชร์ ขอ้ มูล ขำ่ วสำร ออนไลน์ รวมถึงรู้จกั สิทธิและควำมรับผดิ ชอบออนไลน์ อำทิ เสรีภำพในกำรพดู กำรเคำรพทรัพยส์ ินทำงปัญญำของผอู้ ่ืน และกำรปกป้องตนเองและชุมชนจำกควำมเสี่ยงออนไลน์ เช่น กำร กลน่ั แกลง้ ออนไลน์ ภำพลำมกอนำจำรเดก็ สแปม เป็นตน้

21 “กำรจะเป็นพลเมืองดิจิทลั ที่ดีน้นั ตอ้ งมีควำมฉลำดทำงดิจิทลั ซ่ึงประกอบข้ึนดว้ ยชุดทกั ษะและควำมรู้ท้งั ในเชิงเทคโนโลยี และกำรคิดข้นั สูง หรือท่ีเรียกวำ่ “ควำมรู้ดิจิทลั ” (Digital Literacy) เพื่อใหส้ ำมำรถใชป้ ระโยชนจ์ ำกขอ้ มูลขำ่ วสำรในโลกไซ เบอร์ รู้วธิ ีป้องกนั ตนเองจำกควำมเส่ียงต่ำงๆ ในโลกออนไลน์ เขำ้ ใจถึงสิทธิ ควำมรับผิดชอบ และจริยธรรมที่สำคญั ในยคุ ดิจิทลั และใชป้ ระโยชน์จำกอินเทอร์เน็ตในกำรมีส่วนร่วมทำงกำรเมือง เศรษฐกิจ สงั คม และวฒั นธรรม ท่ีเกี่ยวกบั ตนเอง ชุมชน ประเทศ และพลเมืองบนโลก ไดอ้ ยำ่ งสร้ำงสรรค”์ ควำมฉลำดทำงดจิ ิทลั (DQ: Digital Intelligence)

22 บรรณำนุกรม เวบ็ ไซต์ สสส. . คู่มือพลเมืองดจิ ทิ ลั [ออนไลน์]. 2016, แหล่งทม่ี ำ : https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base [ 01 พฤศจิกำยน 2564]

Thank you.