คำสมาส

ส่ือการเรยี นรอู เิ ลก็ ทรอนกิ ส วิชาภาษาไทย ชน้ั มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๒ เรอื่ ง คาํ สมาส ผูจดั ทาํ นางสาวพิชชนชุ สิริปุณยากร

การสรางคาํ ตามไวยากรณภาษาบาลสี นั สกฤต

คาํ สมาสแบบธรรมดา สมาส (ชน)

ลักษณะของคําสมาส ๑. คาํ บาลีหรอื สันสกฤตต้ังแต ๒ คาํ ขึน้ ไปมารวมกนั ๒. หากทา ยคาํ แรกมสี ระ อะ หรือตวั การันต ตอ งตดั ทิ้ง ธุระ + กิจ = ธรุ กจิ ยุทธ + วธิ ี = ยุทธวิธี ๓. คําขยายอยูหนา คาํ ต้ังอยูหลัง แปลจากหลงั มาหนา ราช (พระราชา) + การ (งาน) = ราชการ

ลกั ษณะของคําสมาส ๔. เม่อื นํามารวมกนั แลว ตอ งออกเสยี งสระเช่อื มตรงกลาง เทพบุตร อานวา เทบ – พะ – บุด อุบตั เิ หตุ อานวา อุ – บดั – ติ - เหด ๕. คําทข่ี น้ึ ตน ดว ย “พระ” แลวตามดวยบาลสี ันสกฤต ถือเปน คาํ สมาส พระกรรณ (หู) พระกร (แขน) พระจนั ทร

ระวงั ! คําที่มีลักษณะคลา ยคาํ สมาส ๑. ไมไ ดมาจากบาลสี ันสกฤตทงั้ หมด เทพเจา เจา เปนคําไทย ผลไม ไม เปนคําไทย ราชวงั วัง เปนคาํ ไทย พระสลา สลา เปน คาํ เขมร พระโธรน โธรน (throne) เปน คาํ องั กฤษ

ระวัง! คาํ ทีม่ ลี ักษณะคลา ยคาํ สมาส ๒. คําตัง้ อยหู นา ขยายอยูหลงั (ไมไดแปลจากหลงั มาหนา ) การแพทย (งานของแพทย) ผลบญุ (ผลของบญุ ) นายกสภา (หัวหนา สภา) ผลผลติ (ผลจากการผลติ ) สมัยโบราณ (ชว งเวลาในอดตี )

เพราะเหตุใดคาํ ตอ ไปนจ้ี งึ ไมใ ชค าํ สมาส ๑. คณุ คา ๒. เทพเจา ๓. ราชวัง ๔. ชวี เคมี ๕. ราชดาํ เนนิ

เพราะเหตุใดคําตอ ไปนจ้ี งึ ไมใ ชค าํ สมาส ๖. มายากล ๗. ทนุ ทรพั ย ๘. เคมภี ณั ฑ ๙. พลความ ๑๐. สวุ รรณชาด

เฉลย เพราะเหตุใดคาํ ตอ ไปนจี้ ึงไมใ ชค าํ สมาส ๑. คุณคา คา เปนคําไทย ๒. เทพเจา เจา เปนคําไทย ๓. ราชวงั วงั เปนคําไทย ๔. ชีวเคมี เคมี (chemical) เปน คําองั กฤษ ๕. ราชดาํ เนนิ ดําเนนิ เปน คําเขมร

เฉลย เพราะเหตุใดคาํ ตอ ไปนจี้ งึ ไมใ ชค าํ สมาส ๖. มายากล กล เปนคําเขมร ๗. ทนุ ทรัพย คาํ ตั้งอยหู นาคาํ ขยาย ๘. เคมีภณั ฑ คําตั้งอยหู นา คาํ ขยาย ๙. พลความ ความ เปน คําไทย ๑๐. สวุ รรณชาด ชาด เปน คําไทย

สรปุ ลักษณะของคํา ทม่ี ีลักษณะคลา ยคาํ สมาส ๑. ไมใชค าํ ทม่ี าจากภาษาบาลีและสนั สกฤต ท้ังหมด ๒. คําตง้ั อยหู นา คาํ ขยาย ถงึ แมจ ะมาจากบาลี สนั สกฤต