บทที่ 5 ระบบเสียงตามสาย

ระบบเสียงตามสาย ระบบเสยี งตามสาย คอื การสง่ สัญญาณเสียงจากแหล่งกาเนิดเสยี งตน้ ทาง อาจจะเปน็ ไมโครโฟน หรือ เคร่อื งเล่นเสยี ง CD/VCD/DVDMP3 หรือจากเคร่ืองรับวทิ ยุ หรอื แหล่งอนื่ ๆ แลว้ ส่งไปท่ีเครื่องขยายเสียงเพ่อื ทาการขยายใหไ้ ด้กาลงั สงู ๆ เพอื่ จะไดส้ ง่ ไปตามสายในระยะทางทีไ่ กลๆ โดย ที่ปลายทางจะมลี าโพงต่ออยู่ ระบบเสียงตามสาย อาจถกู เรียกไดห้ ลายแบบเชน่ ระบบเสยี งตามสาย เสียงตามสาย ระบบประกาศ ระบบกร ะจายเสียงตามสาย ระบบกระจายเสียงสาธารณะ เป็นตน้ ซ่งึ ล้วนแตม่ ีความหมายในทางเดี ยวกัน อาจจะมวี ัตถปุ ระสงค์และรู ปแบบการใชง้ านที่แตกต่างกันบ้าง แตพ่ ื้ นฐานหลกั การจะมอี ง คป์ ระกอบเหมอื นท่ี กล่าวมาในตอนตน้ การใชง้ านระบบเสียงตามสายนยิ มใช้ในระยะท่ไี ม่ไกลมาก โดยปกติจะใชภ้ ายในอาคาร ระหวา่ ง อาคาร หรือในพ้นื ทห่ี น่วยงาน โดยเฉล่ยี จะไม่เกนิ 2 กโิ ลเมตรเน่อื งจาก ยิง่ ระยะทางไกลจะทาใหเ้ กิดความ ต้านทานในสาย และทาให้สัญญาณเสียงลดคุณภาหรือดงั ค่อยลง อาคารเกือบทกุ ประเภทมีความจาเปน็ ตอ้ งมีระบบเสยี งตามสายเพ่อื กระจายเสียงสาหรับประกาศเรียก หรอื กระจายเสียงภายในอาคารเพ่ือส่อื สารกับผใู้ ชอ้ าคาร มอี ุปกรณห์ ลายชนิดรวมอยูใ่ นแผงกระจายเสียง (Sound Distribution Frame) ในลกั ษณะของแรก็ (Rack) โดยอาจประกอบดว้ ยอปุ กรณด์ งั ตอ่ ไปน้ี 3.1 เครือ่ งเสยี ง แหลง่ กาเนิดสัญญาณ (มาตรฐานทเี่ กีย่ วข้อง : IEC 60268-1) เปน็ แหล่งกาเนิดสญั ญาณ อาจประกอบดว้ ยเครอื่ งรบั วทิ ยุ AM/FM เคร่ืองเลน่ CD DVD เครอ่ื งเลน่ เทป (ปจั จุบันไมน่ ิยมใช้) แบบแยกชิ้น หรอื แบบรวมอปุ กรณด์ ังกล่าวขา้ งต้นเข้าด้วยกนั เปน็ ช้ินเดียว (Integrated) ใช้เปน็ เสยี งเพลงเพอื่ สร้างบรรยากาศทดี่ ีในอาคาร รูปท่ี 1 เครอื่ งเสียง แหล่งกาเนดิ สญั ญาณ 3.2 อุปกรณ์ประกาศเรยี ก (มาตรฐานทเ่ี กย่ี วข้อง : IEC 60268-4) อปุ กรณ์ประกาศเรยี ก เป็นไมโครโฟนสาหรบั โอเปอรเ์ รเตอรใ์ ชใ้ นการประกาศ หรือส่งขา่ วสาร ซึง่ มีทั้งชนดิ ทม่ี เี สยี งกรงิ่ อิเลก็ โทรนิกส์ หรือมสี วติ ซ์เลอื กโซนประกาศรวมอยูด่ ว้ ย

รปู ที่ 2 อุปกรณป์ ระกาศเรียก 3.3 มิกซ์เซอร์ (มาตรฐานท่เี กย่ี วขอ้ ง : IEC 60268-6) เปน็ อุปกรณ์รวมสัญญาณจากแหล่งกาเนิดเสยี งหลายแหล่ง เช่น เคร่ืองเสยี งแบบแยกชิน้ อุปกรณ์ประกาศเรียกเขา้ ด้วยกันโดยสามารถปรบั ระดับสัญญาณของแต่ละช่องไดอ้ ยา่ งอิสระ รูปที่ 3 มกิ ซเ์ ซอร์ 3.4 เครอื่ งขยายเสยี ง (มาตรฐานทเ่ี กีย่ วข้อง : IEC 60268-3) เปน็ อปุ กรณข์ ยายสัญญาณจากมิกซ์เซอร์ เพ่ือสง่ เข้าระบบกระจายเสียงโดยตรง หรอื ผ่าน อปุ กรณเ์ ลอื กโซน โดยเอาต์พุตของเครือ่ งขายเสียงจะเปน็ ลักษณะของแรงดนั (Line Voltage) เนอ่ื งจากโหลด ของเคร่ืองขยายเสยี งในระบบประกอบดว้ ยลาโพงเปน็ จานวนมาก ซ่ึงจานวนลาโพงที่ตอ่ อยู่กบั ระบบ อาจเพมิ่ หรอื ลดไดโ้ ดยการใชอ้ ุปกรณ์เลือกโซน การจ่ายเอาตพ์ ุตเป็นแรงดนั จึงมีความเหมาะสมกับโหลดลกั ษณะนี้ รูปท่ี 4 เครอื่ งขยายเสียง 3.5 อปุ กรณ์เลือกโซน (มาตรฐานทเี่ กยี่ วข้อง : IEC 60268-6) เปน็ อปุ กรณ์ทใ่ี ชใ้ นการเลือกบริเวณหรือโซนทีต่ ้องการกระจายเสียง เพ่ือไมใ่ หเ้ ปน็ การรบกวน บรเิ วณอน่ื ๆ การเลอื กโซนกระจายเสยี งสามารถเลอื กได้ตงั้ แตห่ นงึ่ โซนหรอื ทุกโซน โดยรปู แบบ (Pattern) ของ โซนตา่ งๆน้ันถกู กาหนดไว้ในขั้นตอนออกแบบ

รูปท่ี 5 อุปกรณเ์ ลือกโซน 3.6 โวลล่มุ คอนโทรล (มาตรฐานทเ่ี กยี่ วข้อง : IEC 60268-17) โวลลุ่มคอนโทรล เปน็ อปุ กรณ์ปรับระดับความดังของเสยี ง ตดิ ต้งั อย่ใู นบริเวณตา่ งๆ ที่ ต้องการกระจายเสยี ง เพ่ือปรบั ความดงั ของลาโพงในบริเวณนัน้ ๆ ใหอ้ ย่ใู นระดบั ทเี่ หมาะสม รูปท่ี 6 โวลล่มุ คอนโทรล 3.7 สายสัญญาณ (มาตรฐานท่ีเกยี่ วข้อง : มอก.11 มอก.1100) ทใี่ ชใ้ นระบบเสียงแบ่งเปน็ 2 ส่วน คอื ภายในแผงกระจายเสียง อาจใชเ้ ปน็ สายเคเบิลแกนรว่ ม เชอ่ื มต่ออนิ พตุ กบั เอาต์พตุ ของอปุ กรณ์ สาหรับในระบบกระจายเสยี งอาจใช้เปน็ สายทองแดงหุ้มฉนวนแบบสาย อ่อน (VCT) หรือสายทองแดงหมุ้ ฉนวน (THW) รปู ท่ี 7 สายอ่อน (VCT) รปู ที่ 8 สายทองแดงหุ้มฉนวน (THW)

3.8 ลาโพง (มาตรฐานทีเ่ ก่ยี วข้อง : IEC 60268-5) ลาโพงในระบบเสียงมคี วามแตกตา่ งจากลาโพงของเคร่อื งเสยี งบา้ น โดยลาโพงของระบบเสียง จะมี Matching Transformer ตดิ ตง้ั มาด้วยเพื่อแปลงเอาต์พุตของเครื่องขยายเสียงใหเ้ หมาะสมกับอิมพีแดนซ์ ของลาโพง ชนิดของลาโพงแบง่ ออกเป็นหลายชนิดตามลักษณะการติดตั้ง เช่น ลาโพงแบบฝังฝ้าเพดาน (Recess Ceiling Speaker) และลาโพงฮอร์น (Horn Speaker) เป็นต้น รูปที่ 9 ลาโพง