ภูมิปัญญาไทย

วชิ า วถิ ีชวี ติ พอเพียง เร่ือง วฒั นธรรมและภมู ิปัญญาไทย

วฒั นธรรม คอื สิ่งทเี่ ปน็ ความรู้ ท่ีในกลุ่มมรี ่วมกันและ เรียนรู้ พรอ้ มทัง้ ถ่ายทอดจากรนุ่ หนงึ่ ไปสอู่ ีกรนุ่ หน่ึง วฒั นธรรม ของแตล่ ะชาตจิ ะมีภูมปิ ัญญาของชาตนิ ัน้ ปรากฏดว้ ยเสมอ

การเรียนรู้ของมนุษย์ แบ่งเป็น 2 ประเภท ดงั น้ี 1. การเรยี นรู้แบบลองผิดลองถกู เปน็ การ กระทาในระยะแรกทผี่ เู้ รยี นไม่เคยมปี ระสบการณ์ เก่ยี วกับสิ่งน้ันมากอ่ น ต้องลองผดิ ลองถูกอยู่ หลายครัง้ กว่าจะได้ผลเปน็ ทพ่ี อใจ 2. การเรยี นร้ทู างสงั คม เป็นการเรยี นรูด้ ว้ ย วธิ ีการติดต่อสอ่ื สารกบั คนอื่น และดว้ ยการ ลอกเลยี นแบบอยา่ ง

ความหมายของภมู ิปัญญา ภูมปิ ญั ญาไทย หมายถึง องค์ความรู้ ความสามารถและ ทกั ษะของคนไทยอันเกดิ จากการสงั่ สมประสบการณท์ ี่ผ่าน กระบวนการเรียนรู้ เลือกสรร ปรุงแต่ง พัฒนา และถ่ายทอดสบื ต่อกันมา เพ่ือใช้แกป้ ัญหาและพฒั นาวถิ ีชวี ิตของคนไทยใหส้ มดลุ กบั สภาพแวดลอ้ ม และเหมาะสมกับยคุ สมยั

ภมู ปิ ญั ญาไทยดา้ นอาหาร ภาคเหนอื จะมีแกงโฮะ โฮะ แปลว่า รวม สันนิษฐานวา่ เกดิ จากการ ทชี่ าวบา้ นนาอาหารมาถวายพระเป็นจานวนมาก พระฉนั ไม่หมดทิง้ ไว้ก็ จะบูดเนา่ เสยี จึงมีการนาอาหารมารวมกันแลว้ แตง่ รสใหมข่ ้นึ โดยใส่ ใบมะกรดู ตะไคร้ ซึ่งเปน็ ผักสมุนไพรทีม่ ีสรรพคุณในการดับกลิ่นและแก้ ทอ้ งอืดทอ้ งเฟ้อได้ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มลี าบซึ่งทาจากเนื้อสัตว์ คือ หมูหรือเน้ือ และเพื่อดับกล่ินคาวจึงใส่ข้าวค่ัวพร้อมผักสมุนไพรต่างๆ เช่น ผักชี สะระแหน่ ต้นหอม หัวหอม ซ่ึงมีสรรพคุณในการดับกลิ่น และช่วยให้ ระบบการย่อยอาหารดีขนึ้

ภาคกลาง มแี กงเขียวหวานท่ปี ระกอบด้วยเนือ้ ไก่ เน้อื หมู และกะทิ มกี ารใส่ผกั สมุนไพรต่างๆท่ีมสี รรพคณุ ชว่ ยแกท้ ้องอืด เช่น มะเขือพวง โหระพา และใบมะกรดู เปน็ ต้น C AB ภาคใต้ มีข้าวยา เปน็ อาหารทีป่ ระกอบด้วย ข้าวกบั สมนุ ไพรตา่ งๆ เชน่ ใบมะกรดู ตะไคร้ ใบชะพลู เป็นต้น ซง่ึ ก็มสี รรพคณุ ชว่ ยระบบการ ย่อยอาหารเช่นกัน

ภูมิปญั ญาไทยด้านเครื่องนุ่งห่ม ในอดีตเสื้อผ้า เคร่ืองนุ่งห่ม เป็นสิ่งท่ีสามารถแสดงถึงความเป็น เผ่าพันธุ์ หรือความเป็นหมู่เหล่าของสังคมนั้นๆ ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบ ลวดลาย สีสัน ล้วนเป็นองค์ประกอบท่ีสามารถบอกถึงท่ีตั้ง ภูมิลาเนา และฐานะของผสู้ วมใสไ่ ด้ สีดา ไดจ้ าก ผลมะเกลือ สีแดง ได้จาก ครงั่ คาแสน สีเหลอื ง ได้จาก ขม้นิ สีเขยี ว ไดจ้ าก ใบไม้ สมี ่วง ไดจ้ าก เปลอื กมังคดุ

ภมู ิปัญญาไทยด้านทอ่ี ยู่อาศัย เรอื นไทยภาคเหนือ สามารถกาหนดได้ 2 ประเภท คอื 1. เรอื นชนบทหรอื เรือนเครือ่ งผกู ลักษณะเป็นเรอื นขนาดเลก็ เปน็ เรอื นแบบด้งั เดิม ปัจจุบันประชาชนผมู้ ีรายไดน้ อ้ ยยงั นิยมปลูกเรอื น แบบเครอ่ื งผกู นี้อยู่

ภมู ปิ ัญญาไทยดา้ นท่อี ยู่อาศยั เรอื นไทยภาคเหนอื สามารถกาหนดได้ 2 ประเภท คอื 2. เรอื นกาแล ถอื วา่ เป็นทีอ่ ยอู่ าศยั ของผู้มี ฐานะรา่ รวย หรือคนช้ันสงู ในสังคม ลักษณะของเรอื นกาแล คอื สร้างด้วยไม้ เนอ้ื แขง็ ทง้ั หลัง สว่ นปลายยอดหลงั คา (หนา้ จวั่ ) จะทาเปน็ ไมป้ ้านลมไขว้กันไว้ ชาวเหนอื เรยี กว่า “กาแล”

เรอื นไทยภาคกลาง สว่ นใหญ่สร้างขน้ึ ประกอบดว้ ย เรือนนอน ซง่ึ มหี อ้ งนอน และห้องโถง หนง่ึ หลงั เมื่อครอบครัวขยาย คอื เมอื่ ลูก ชายหรอื ลูกสาวมีครอบครวั อาจปลูกตอ่ จากบ้านของพ่อแม่ หรอื ตรงข้ามกัน โดย ทาชานบา้ นเป็นตัวเช่อื ม เมื่อมหี ลายหลงั เรียกว่า เรือนหมู่

เรือนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สว่ นใหญจ่ ะสรา้ งอยูร่ วมกนั เปน็ กลุ่มตามลกั ษณะของสงั คมเครือญาติ จะสร้างยุ้งขา้ วไวใ้ กล้เรอื น ใตถ้ ุนยกสูง โดยจะเลอื กตง้ั ถิน่ ฐานบา้ นเรือนอยูต่ าม พนื้ ท่รี าบลมุ่ แม่นา้ สาคญั ๆซึง่ เปน็ ท่ที ีม่ ี ความอดุ มสมบรู ณ์

เรอื นไทยภาคใต้ จะลักษณะแปลกและโดดเด่นออกไปจากภาค อน่ื ๆ เช่น หลงั คาตอ้ งทาใหล้ าดเอยี งมากๆ เพ่ือชว่ ย ระบายน้าฝน เสาเรือนไม่นิยมฝังลงดิน แตจ่ ะเช่อื ม ยดึ กบั ตอมอ่ หรอื ฐานเสาเพอื่ ปอ้ งกันปลวก เป็นตน้

ภูมปิ ญั ญาไทยด้านการดูแลสุขภาพและการรกั ษาโรค สมุนไพร ในทางการแพทย์แผนไทย แบ่งเปน็ 3 ประเภท * พชื วัตถุ ได้แก่ พชื พรรณไม้นานาชนิดที่สามารถนาสว่ นใดมาทายา ได้ เชน่ ราก ใบ ดอก แกน่ เปลอื กตน้ ลกู เป็นต้น * สัตวว์ ัตถุ ได้แก่ สตั ว์ชนดิ ต่างๆซง่ึ จะตอ้ งรู้จักว่าสามารถนาสว่ นใด มาทายาได้ เช่น ตัว ขน หนัง เขา งา เล็บ กระดูก เป็นต้น * ธาตวุ ตั ถุ ได้แก่ แรธ่ าตุทเี่ กดิ ขึ้นเองธรรมชาติ หรอื ประกอบข้ึนจาก แร่ธาตุตา่ งๆทจ่ี ะนามาใชเ้ ปน็ ยารกั ษาโรค เช่น เกลอื นา้ ปูนใส สารสม้ ดินประสิว เงิน เป็นตน้

สมนุ ไพรไทย “ขงิ ” วาดรูปสมนุ ไพรไทย พร้อมระบายสี ช่ือสามญั ........ ช่ือวิทยาศาสตร์....... ชอื่ ท้องถนิ่ /ช่ืออ่ืน........... ลักษณะทางพฤกษศาสตร.์ ...... สว่ นทใี่ ช้ เชน่ เหง้าแกส่ ด ตน้ ใบ ดอก ผล สรรพคุณ.......