สมุนไพรรักษาโรคไต

โรคไต และสมนุ ไพรรกั ษาโรคไต โรคไตกบั สมนุ ไพรนน้ั ตอ งแยกระหวา งสมนุ ไพรบาํ รุงไตกบั สมนุ ไพรขบั ปสสาวะ แลวแต จุดประสงคในการใชวา ตอ งการบํารุงไตหรอื ขบั ปส สาวะ สมนุ ไพรบาํ รุงไต ไดแ ก กระชายเหลือง หรอื กระชายแกง ซังขา วโพด ไหมขา วโพด เหด็ หลนิ จือ ลูกหมอน ถ่ัวเหลอื ง และหญา ใตใ บ เหด็ หลนิ จอื จะชว ยไดดีสําหรบั กรณีไตวาย สวนหญา หนวดแมว ตะไคร ชวยขบั ปส สาวะ โรคไตวาย เกิดจากการทไ่ี ตสญู เสยี หนา ท่ี ไมสามารถขบั นํา้ และของเสียออกจากรา งกายได ทําให รา งกายเสยี สมดุลและเลือดเปนพษิ ผปู ว ยจะมอี าการออ นเพลีย ซึม คลื่นไส และเสียชวี ิตในทส่ี ุด โรคไตวายมี ๒ แบบ คือ แบบเฉยี บพลนั คือไตวายชวั่ คราว สามารถฟนกลบั มาหายเปนปกตไิ ด แบบเรอ้ื รงั ซึง่ การทํางานของไตเสยี อยางถาวร ไมสามารถทาํ หนา ท่ีไดอีกแลว โรคไตวายเรอ้ื รัง ไมไ ดเกิดจากสาเหตเุ ดียว แตเ ปน ภาวะทเี่ กดิ จากโรคหลายอยาง สาเหตุทพ่ี บบอย ไดแก โรคเบาหวานทเ่ี ปน มานานเกนิ ๑๕ ป เปนโรคความดนั โลหติ สงู นาน ๆ เปน โรคไตอักเสบ เร้ือรงั นิ่วก็เปนสาเหตทุ พี่ บบอยในคนไทย สาเหตขุ องโรคไตวายเรอื้ รงั นนั้ มหี ลายอยาง บางอยา งสามารถรกั ษาและปอ งกนั การเส่ือม หรอื ชะลอการเส่อื มของไต ถาไดร ับการรักษาแตเนนิ่ ๆ และ ลดอาหารเคม็ ลดอาหารประเภทโปรตีน ควบคมุ เบาหวาน ควบคมุ ความดนั โลหติ ใหอ ยูในภาวะปกติ ผูปว ยโรคไตเร้อื รังสวนใหญ ควรลดอาหารเค็ม เพราะรา งกายไมส ามารถขบั เกลอื ออกจากรางกาย ไดต ามปกติ ทําใหบวมและความดันโลหติ สงู โรคไตวายเรอื้ รัง ไมว า เกิดจากสาเหตใุ ด สุดทา ยจะทาํ ใหเ กิดภาวะยเู รเมีย (Uremia) เหมือนกัน คอื ทาํ ใหม ีอาการ ซีด บวม ออนเพลีย ซึมลง จนหมดสตแิ ละชกั ได รางกายจะดํารงอยไู มไดถาไต ไมทํางานขับถายของเสีย 1

วธิ ที แี่ พทยป จ จบุ นั ใชร กั ษาไตวาย สวนใหญจะใชว ธิ ีการลา งไต (Dialysis) แตการรักษาท่ดี ที ส่ี ดุ คือ การผา ตดั ปลูกเปลย่ี นไตจากคนท่ี บรจิ าคไตให แตก ารปลกู เปล่ียนไตมขี อ จํากัดทสี่ ําคัญ คอื มผี บู ริจาคไตนอ ย มผี ปู ว ยไตวายเร้ือรงั นบั รอยนบั พันคนรอการบรจิ าคไตอยู ผปู ว ยเหลา น้ีจะอยไู ดดวยการลางไต ระหวา งทรี่ อการปลกู ไต การลางไตปจ จุบนั มี ๒ วธิ ี วธิ กี ารลา งไตทางหนา ทอ ง (CAPD : Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis) วธิ ีน้ีใชส ายยางฝงไวในชอ งทองอยา งถาวร และใสนาํ้ ยาเขา ไปในชอ งทอง เพื่อลา งเอาของเสียใน เลอื ดออก ตองเปลย่ี นถายน้ํายาวนั ละ ๔-๕ คร้งั ทกุ วนั วิธนี ีม้ ีขอ ดที ท่ี าํ เองท่ีบา นได แตม ขี อ เสียเกิดการตดิ เชอื้ ในชอ งทองสงู เมื่อทําไปนาน ๆ และมกี าร สญู เสยี โปรตนี ออกมาทางนาํ้ ยามากในแตล ะวนั อาจเกดิ ภาวะขาดอาหารถา รบั ประทานอาหารไม เพียงพอ การฟอกเลอื ด (Hemodialysis) โดยการดดู เลอื ดจากผปู ว ยไปลา งเอาน้ําและของเสียออกโดยใชไต เทยี ม (เครือ่ งฟอกเลือด) เลอื ดทล่ี างแลวจะไหลกลบั เขามาในตัวผปู วย วิธนี ใ้ี ชเ วลาครงั้ ละ ประมาณ ๔ ชั่วโมง เพ่อื ท่ีจะใหไ ดผ ลดคี วรฟอกเลอื ดสปั ดาหล ะ ๒-๓ ครงั้ จะเลอื กวธิ ีไหนดีขน้ึ อยกู ับโรคของผปู ว ย และความพอใจของผปู ว ย แพทยจ ะอธิบายใหผ ูป ว ยทราบ ทงั้ ขอ ดี และขอเสียของทงั้ ๒ วธิ ี และแนะนาํ วิธที เี่ หมาะสมให แตผ ูปว ยและญาติเปน ผตู ดั สินใจ เลือกเอง วา จะลา งไตหรอื ไม แลวเลอื กลางไตวธิ ใี ด สมุนไพรบํารุงไต สามารถแยกออกไดเปน ๒ ประเภท คือประเภททบี่ าํ รงุ ไตโดยตรง และประเภทท่ี มฤี ทธ์ขิ บั ปส สาวะ ซึ่งจะชว ยขบั น้าํ ออกจากรางกายเหมาะสําหรบั คนท่ไี ตมปี ญ หาขับน้าํ ................................. 2

เหด็ หลนิ จอื รกั ษาโรคไต คณะแพทยศาสตร จฬุ าลงกรณ วจิ ัยนาํ เห็ดหลนิ จือมารักษาไตเรอ้ื รงั ระบเุ ห็ดหลินจอื ชว ย ฟน ฟกู ารทาํ งานของไต ทางเลอื กใหมแทนกนิ ยากดภมู ิคมุ กัน แพทยจุฬาฯศกึ ษากลไกการเกิดภาวะ ไตวายในรางกายพรอมสรา งทางเลอื กใหมร กั ษาโรคไตเรอ้ื รงั ดว ยสารสกดั เห็ดหลนิ จอื เผยผลทดสอบเบือ้ งตน ชว ยผูปวยกลบั สูภาวะปกติ ระบสุ รรพคณุ สรา งสมดลุ ใหร ะบบภมู ิคุม กนั ลด อาการไตอักเสบ ภาวะไขข าวร่ัวในปสสาวะ แถมยงั เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพระบบไหลเวยี นโลหิตและเพมิ่ สมรรถภาพการทาํ งานของไต รศ.พญ.ดร.นรสิ า ฟตู ระกลู ภาควชิ าสรีรวทิ ยา คณะแพทยศาสตร จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั เปด เผยวา ทมี วิจัยคนพบวธิ รี ักษาผูปวยโรคไตเรอื้ รงั เนฟโฟรสิส ชนิด focal segmental sclerosis ที่ไมส ามารถรักษาไดด วยยากดภูมิคมุ กนั เชน สเตียรอยด โดยเปล่ยี นใหรบั ประทานสารสกัดจากเหด็ หลนิ จือวนั ละ ๗๕๐-๑,๐๐๐ มลิ ลิกรมั ควบคูกบั การใหย า ขยายหลอดเลือด พบวาชว ยฟน ฟูระบบการทํางานของไตใหดีขนึ้ อีกทงั้ ภาวะเนอื้ ไตตายลดลงอยาง ชัดเจน หลงั จากทําวจิ ยั แลวพบวา สาเหตุมาจากสารพษิ ในเลอื ด สารอนมุ ลู อสิ ระ และการเสียสมดลุ ของ ระบบภมู ิคุม กนั ทท่ี ําใหส ารซัยโตคายนเ พม่ิ สูงขน้ึ สง ผลกระทบตอ เซลลบ ผุ วิ หลอดเลอื ด ทําใหเกิด การหดรัดตัวของหลอดเลือดเพมิ่ มากขนึ้ จนเกดิ ความดนั ภายในไตเพมิ่ สงู ขน้ึ และทําใหไตเกดิ ภาวะ ขาดเลอื ด เกิดเนอื้ ไตตายได นกั วิจัยกลา ว ท้งั น้ี ผปู วยโรคไตเร้อื รงั เนฟโฟรสิส ชนิด focal segmental sclerosis จะมอี าการเนือ้ ตัวบวมอยางเหน็ ไดช ัด และหากตรวจเลอื ดและปส สาวะจะพบภาวะไขข าวร่ัวในปส สาวะมากกวา ๓.๕ กรัมตอ วัน สงผลใหโ ปรตีนในเลอื ดตํา่ ปรมิ าณการหมนุ เวยี นในเลอื ดไมเ พียงพอ เลอื ดใน รา งกายพรอง ขน หนืด กอ ใหเกดิ การอดุ ตัน และยงั มภี าวะเผาผลาญไขมนั ผิดปกติ ไขมนั ในเลือดสูง ภาวะตา งๆ เหลาน้ี ทาํ ใหไตมกี ารอักเสบ เสื่อม และถูกทาํ ลายจนเขาสภู าวะไตวายในทา ยทสี่ ดุ หลงั จากเขา ใจถงึ กลไกของสาเหตุโรคไตแลว รศ.พญ.ดร.นริสา จึงไดน าํ เอาสารสกดั จากเห็ดหลินจอื (Ganoderma lucidum) มาทดลองกบั ผปู ว ย เน่อื งจากมสี รรพคณุ ในการชวยฟน ฟรู ะบบสมดลุ ของ ภูมคิ มุ กัน พรอ มทง้ั ยังไดร ักษารวมกบั การใชยาขยายหลอดเลือดดวย สําหรบั อาสาสมคั รที่เขารบั การรักษา เปน ผปู ว ยโรคไตเร้ือรัง ทม่ี ีอาการไขขาวรัว่ ในปส สาวะตอ เนอ่ื ง ๕-๑๐ ป กาํ ลงั อยใู นภาวะไตเสือ่ มถอยลงอยางชาๆ และไมต อบสนองตอ การรกั ษาดว ยยากด ภูมคิ ุมกัน หลงั จากรักษาไดร าว ๑ ป พบวา ภาวะเสียสมดลุ ของระบบภมู คิ มุ กนั เขาสรู ะดบั ปกติ 3

ผปู ว ยมกี ารทํางานของไตดขี นึ้ ภาวะไขข าวรั่วในปส สาวะลดลง และสามารถฟน ฟูสมรรถภาพของไต ใหดขี นึ้ กวา เดิมได \"ปรมิ าณของสารสกัดจากเห็ดหลนิ จอื ท่ีมคี ณุ สมบตั ใิ นการรกั ษาไดน นั้ จะอยูป ระมาณ ๗๕๐-๑,๐๐๐ มลิ ลิกรมั ตอ วนั โดยตองใชร ว มกบั ยาขยายหลอดเลอื ด ซึ่งจะเขา ไปชวยฟน ฟูกลศาสตรไหลเวียนของ ไตใหดขี ้ึน เพราะเลอื ดจะไหลเขา สไู ตไดม ากขนึ้ ทําใหค วามดนั ภายในไตลดลง\" นอกจากน้ี การบรโิ ภคสารสกดั เหด็ หลนิ จอื ในปริมาณดังกลาว ยังไมกอใหเ กิดอนั ตรายหรือ ผลขา งเคียงใดๆ ดวย เนอ่ื งจากเห็ดหลนิ จือเปน สมนุ ไพรทมี่ เี พดานการบรโิ ภคท่ีสงู มาก รศ.พญ.ดร.นริสา ไดใหค ําแนะนาํ สําหรบั ผปู วยโรคไตวา ผูปว ยจะตอ งปรบั เปล่ียนพฤตกิ รรมการ บริโภคและการดาํ เนนิ ชีวิตโดยใหค วามสาํ คัญในเรอื่ งอาหาร นํา้ อากาศ การออกกาํ ลงั กาย การ กาํ จัดปจจยั เสย่ี งตางๆ ควรรบั ประทานอาหารทมี่ ีโปรตนี ในปรมิ าณท่จี ํากดั ควบคุมระดบั ไขมนั ใน เลือดใหอ ยูใ นภาวะปกติ นอกจากนค้ี วรรบั ประทานอาหารใหค รบ ๕ หมู ดมื่ นา้ํ ใหม ากเพียงพอเพอื่ ไมใหไ ตขาดเลอื ด ท่ีสาํ คญั คือควรงดสบู บหุ รี่ ทาํ ไมเหด็ หลนิ จอื จงึ รกั ษาโรคไตอกั เสบ ไตวายได นพ.บรรเจดิ ตนั ตวิ ทิ ไดเ ขยี นหนังสือ \"หลงิ จอื กบั ขาพเจา \" ซึง่ อธบิ ายหลักการทํางานของเหด็ หลนิ จือและประสบการณในการรกั ษาเหด็ หลนิ จอื ใหแ กผปู ว ย ไดอธิบายถึงการทํางานของเหด็ หลินจอื วาทําไมถงึ รกั ษาโรคไตอกั เสบไตวายได ไตทีอ่ ักเสบจะมใี ยแผลเปน ทไ่ี ต นานเขาจะหดรัดไต ทาํ ใหไตเล็กลง รวมทง้ั ยังรัดเสน เลือดที่ไปเลี้ยง ไต ทาํ ใหไตทํางานไมไ ด ไตเกดิ ภาวะขาดเลือด เหด็ หลินจอื ชว ยรกั ษาโรคไตอกั เสบ ไตวายได เพราะเหด็ หลินจือจะชวยละลายใยแผลเปน ใหอ อ นตัว ไมใหไปรดั เสน เลือดทีเ่ ลย้ี งไต เพ่ือใหเ ลอื ดไหลไปเลี้ยงไตได จงึ ทําใหไตทํางานไดด ีขน้ึ เหด็ หลินจอื มสี ารนิวคลีโอไชด มคี ณุ สมบัตลิ ะลายลมิ่ เลอื ด ไมใหลมิ่ เลือดเกาะตวั งา ยจนทาํ ใหเกิด การอุดตันของเสน เลือด ชว ยทาํ ใหเลอื ดไหลเวียนไดดขี นึ้ เหด็ หลนิ จือเปน แอนติออกซแิ ดนต สามารถขจดั อนมุ ลู อสิ ระได เหด็ หลินจอื มโี ปรตนี Lz-8 ทีป่ รบั ระบบภูมิคมุ กนั ใหทํางานเปน ปกติ รวมทง้ั มีสารเยอรมาเนยี มและ สารโพลีแซคคาไรด ท่ชี วยกระตนุ ระบบภูมิคมุ กนั ใหแ ข็งแรงอกี ดว ย ...................................... 4

กระชาย สมนุ ไพรบาํ รงุ ไต อาจารยส ทุ ธวิ สั ส คาํ ภา นักธรรมชาตบิ าํ บัด ไดแ นะนาํ สตู รนา้ํ กระชาย สาํ หรบั บํารงุ ไต บาํ รงุ สมอง บาํ รุงกระดูก มแี คลเซียมสูง ปรบั สมดุลของฮอรโมน สว นประกอบนา้ํ กระชาย กระชายเหลอื งหรอื ทชี่ าวบา นเรยี กวากระชายแกง ๑ ขดี ใบโหระพา หรือใบบัวบก (ใสเพอื่ ดบั กลน่ิ กระชาย) นา้ํ ผง้ึ ๒ ชอ นโตะ มะนาว ๒ ลูก นํา้ ๒ แกว เอากระชายปอกเปลือก แลวลางใหสะอาด หน่ั เปน ชนิ้ ใสใ บโหระพา กบั นาํ้ แลวปน กรองเอาเฉพาะ นาํ้ เติมนาํ้ ผง้ึ และบบี มะนาว นํา้ กระชายทปี่ น แลว กรองเอาเฉพาะน้ําแลว สามารถเกบ็ ในตูเยน็ ได นาน ทาํ เก็บไวก นิ ไดเ ปน อาทิตย ใบโหระพา หรือใบบวั บก นอกจากใสเ พื่อดับกลน่ิ กระชายแลว กินใบโหระพาวนั ละ ๗ ยอด เปนยา อายุวัฒนะ สว นใบบัวบกบํารงุ สมอง เสรมิ ดว ยอาหารบาํ รงุ ไต อยางเหด็ หหู นดู าํ หากนําเหด็ หหู นูดาํ รวมกับเหด็ อน่ื อกี ๒ ชนดิ รวมเปน ๓ ชนดิ มารวมกนั ทาํ เปน ตมจดื ตมยํา หรือจะแกงกไ็ ด แตอยาผดั กับทอด นอกจากจะบํารุงไตแลว ยงั บาํ รุงตบั ดวย สมนุ ไพรบาํ รงุ ไต อนื่ ๆ สมุนไพรไทยบาํ รงุ ไต อาจจะตอ งใชเปน ประจําทกุ วัน สมนุ ไพรทมี่ อี ยทู ัว่ ไป ทีพ่ อจะหาไดงา ย และ สามารถนําไปใชโ ดยไมมีผลขางเคยี ง ยกตวั อยางเชน ๑. ผลหมอ น หรอื เรียกวา ลูกหมอ น กนิ สดท้ังผล มสี ารประกอบของวิตามินซี ไบโอฟลาโวนอยดส ูง มาก สรรพคณุ สมนุ ไพร : บาํ รุงไต แกอาการอักเสบของเนือ้ ไต (ลูกหมอนหาทานยากเสียหนอ ย แตบ าํ รงุ ไตดมี าก) ๒. เกสรหรอื ไหมขา วโพด และซงั ขา วโพด เอาตากแหง แลวตม น้ําดืม่ แทนน้ํา สรรพคณุ สมนุ ไพร : แกไตอักเสบ ขบั ปส สาวะ แกบวมนาํ้ คนทเ่ี ปน โรคเบาหวานดว ย ทานสูตรนี้ดี รสไมห วาน หาซอ้ื ขาวโพดมาทําเองงา ย ฏ 5

๓. ใบขอ ย ใชตม นํ้าแบบใบชาด่มื แทนนํ้า สรรพคณุ สมนุ ไพร : แกไตพกิ าร ขับปส สาวะ ๔. ใบ ตน และรากหรอื เหงา ของเตย ตม ดม่ื แทนน้ํา สรรพคณุ สมุนไพร : แกกระษยั ไตพิการ ขบั ปสสาวะ ๕. ดอกบานไมร โู รย เฉพาะดอกสีขาว ใชต ม น้าํ ดื่มแบบน้าํ ชาแทนนา้ํ สรรพคณุ สมุนไพร : แกกระษยั แกโรคทางเดินปส สาวะ ขบั ปสสาวะ ๖. เปลอื ก เหงา และตะเกยี งสบั ปะรด ตมกบั น้าํ จนเดอื ด เคยี่ วนาน ๑๕ นาที สรรพคณุ สมุนไพร : แกก ระษัย บํารงุ ไต ขบั ปส สาวะ แกนว่ิ ๗. หญา ใตใ บทงั้ ตน ตม กบั นํา้ จนเดือด เค่ยี วนาน ๑๕ นาที สรรพคณุ สมนุ ไพร : กระตุนสมรรถภาพไต ๘. ตน หญา หนวดแมว หนั่ ตากแหง ชงกินแบบน้ําชาตางนํา้ สรรพคณุ สมนุ ไพร : แกกระษยั ทาํ ใหไ ตมกี าํ ลงั ขบั ปส สาวะ แกน ิว่ สาํ หรบั ผทู ่เี ปน โรคหัวใจตอ ง ระมดั ระวงั ถา ใชห ญาหนวดแมวแลวอาจทาํ ใหหัวใจสัน่ เพราะหญา หนวดแมวจะบีบหัวใจนิดหนอ ย ๙. ถว่ั เหลอื ง นมถว่ั เหลอื ง เตา หู เปน ประจาํ หรือจะใชส ารสกัดจากถ่ัวเหลอื งทช่ี อื่ ไอโซฟลาโวน หรือเจนีสเตอนิ ครงั้ ละ ๑ เมด็ (๒๕-๓๐ มก.) วนั ละ ๒ ครง้ั หลงั อาหาร สรรพคณุ สมุนไพร : เสรมิ สมรรถภาพไต ทาํ ใหไ ตทํางานไดด ีขึ้น สมนุ ไพรขบั ปส สาวะ มสี มุนไพรไทยหลายชนดิ ทีม่ ีฤทธ์ขิ บั ปส สาวะ เปน การขับเอานา้ํ ออกจากรา งกาย ลดอาการบวมน้ํา ไดดี ทห่ี าไดง า ยและไมม ผี ลขางเคียง สามารถเอามาตม นาํ้ ด่ืมหรอื กนิ เปน อาหารไดเชน ลกู เดอื ย ใบเตย นาํ้ เตา ตะไคร กระเจี๊ยบ กระชาย บวบเหลี่ยม ออ ย(ลาํ ตน) อาหารทค่ี วรควบคมุ สาํ หรบั คนเปน โรคไต งดอาหารท่มี ีเกลอื โซเดียมมาก อาหารทม่ี ีรสเค็ม เกลือ นาํ้ ปลา ซอี ๊วิ ผงชรู ส เพราะไตไมส มารถขับ โซเดียมออกจากรางกายได เมื่อเกลอื ในรางกายมมี าก มนั จะอมุ น้ําเอาไวม ากเกินไป จนคนท่ีเปน โรคไตมีอาการบวม จาํ กดั โปรตนี แนะนําวาในแตล ะวัน อาหารทีเ่ ปน เนอ้ื สัตวน าจะมปี รมิ าณวนั ละ เทา กับ ๑ ฝามอื แตส าํ หรบั คนทีเ่ ปน โรคไตเนฟโฟรติกมีการสญู เสียโปรตีนในปส สาวะใหใ ชว ธิ ีกนิ โปรตนี คณุ ภาพสูงเขาไปทดแทน คอื กินเฉพาะไขข าวในระหวางท่ีตรวจพบโปรตนี ในปสสาวะ วิธนี ้จี ะ 6

ดีกวาการกนิ อาหารโปรตีนมาก ๆ เพื่อปองกนั การสญู เสยี ทางไตเอาไวก อ น แนะนําวา ใหก นิ ไขข าว วันละ ๔-๖ ฟองจะชวยทดแทนโปรตีนทส่ี ญู เสยี ไปกับปส สาวะในแตล ะวนั หากไมม โี ปรตีนร่ัว ออกมาในปสสาวะแลว กใ็ หงดการกินไขข าวไป งดสารปนเปอนในอาหารเดด็ ขาด เชน สผี สมอาหาร กลน่ิ สงั เคราะห รสชาตสิ งั เคราะห สารกันบดู กนั เชือ้ รา ฯลฯ เพราะสารเคมเี หลานล้ี ว นเปนภาระใหไตตองขบั ออกนอกรางกาย ................................. เรอื่ งอน่ื ๆ ทเี่ กย่ี วขอ ง เอกสารเพม่ิ เตมิ เก่ียวกับโรคไต การปองกนั อาการ อาหารสาํ หรบั ผปู วยโรคไต โดยแพทยห ญิงสายพณิ โชติวิเชยี ร กองโภชนาการ Book Reference: หนงั สอื \"หลิงจอื กับ ขา พเจา\" โดย นพ.บรรเจดิ ตนั ตวิ ทิ หนงั สอื นาฬกิ าชีวติ สตู รนาํ้ กระชาย อาจารยสทุ ธิวสั ส คําภา Related Link: [WebSite External Reference] อาหารบาํ รุงไต โดย แพทยห ญงิ ลลิตา ธรี ะสริ ิ ....................................................................................................................... 7