หน่วยที่ 4 วิศวกรรมความปลอดภัย

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชล้ ฟิ ตเ์ พอื่ การเคลอ่ื นยา้ ยวตั ถุ (1) บคุ คลไมค่ วรขนึ้ -ลง หรอื ใชล้ ฟิ ตข์ นสง่ (2) ผลู ้ าเลยี งขนสง่ พงึ หลกี เลย่ี งการขนึ้ -ลงรว่ มกบั การลาเลยี งวตั ถจุ านวนมากในลฟิ ต์ ขนสง่ (3) การลาเลยี งวตั ถใุ นลฟิ ตข์ นสง่ ควรจัดเรยี งตามน้าหนัก ขนาด รปู ทรงใหเ้ หมาะสมเพอื่ ป้องกนั การลม้ ทบั และปิดกนั ระบบการทางานภายในลฟิ ต์ (4) ขนสง่ วตั ถตุ ามน้าหนักทก่ี าหนดโดยวศิ วกรผอู ้ อกแบบลฟิ ตน์ ัน้ (5) ลฟิ ตข์ นสง่ จะตอ้ งมรี ะบบควบคมุ การทางานผดิ พลาด และสามารถปลดระบบการ ทางานไดใ้ นทกุ สถานะอยา่ งปลอดภยั (6) ลฟิ ตข์ นสง่ จะตอ้ งมรี ะบบหยดุ การทางานไดอ้ ยา่ งมัน่ คง ขณะขนวตั ถเุ ขา้ และออก จากลฟิ ตจ์ นกวา่ ผปู ้ ฏบิ ตั งิ านจะกดป่ มุ ยกเลกิ การหยดุ ระบบ Occupational Health and Safety 51

การเคลอ่ื นยา้ ยวตั ถุ ดว้ ยยานพาหนะ ใชใ้ นการเคลอื่ นยา้ ยวตั ถไุ ดท้ งั้ แนวระนาบ แนวลาดเอยี ง แนวดง่ิ โดย ขน้ึ อยกู่ บั ประเภทของยานพาหนะนัน้ ๆ (1) การเคลอ่ื นยา้ ยวตั ถดุ ว้ ยรถเข็นลากหรอื จงู (2) การเคลอ่ื นยา้ ยวตั ถดุ ว้ ยรถยก (Forklift) Occupational Health and Safety 52

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถเข็นใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (1) อยา่ บรรทกุ สง่ิ ของมากเกนิ กวา่ น้าหนักทร่ี ถเข็นจะ รับได ้ (2) การจัดวางสง่ิ ของใหข้ องทหี่ นักทสี่ ดุ อยดู่ า้ นลา่ ง (3) อยา่ ใชร้ ถเขน็ ผดิ วตั ถปุ ระสงค์ เชน่ โดยสารไปกบั รถเขน็ หรอื ใชร้ ถเขน็ ไปผลกั ดนั สงิ่ ของหรอื รถคนั อน่ื (4) ขณะเขน็ รถหา้ มวงิ่ แตใ่ หเ้ ดนิ ดว้ ยความเร็วปกติ อยา่ งระมดั ระวงั (5) อยา่ เข็นรถดว้ ยมอื ทลี่ นื่ หรอื เปียกน้าเพราะจะ บงั คบั รถไดไ้ มส่ ะดวก Occupational Health and Safety 53

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถเข็นใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (6) ขณะจอดรถใหล้ ็อคลอ้ หรอื นาสงิ่ ของมาวางขดั ลอ้ ไวเ้ สมอ (7) เมอื่ เข็นรถผา่ นทางลาด พน้ื ทเ่ี ปียกลนื่ หรอื ขรขุ ระใหใ้ ชค้ วามระมดั ระวงั (8) การเขน็ รถลงทางลาด ใหร้ ถเข็นอยดู่ า้ นหนา้ ถา้ เป็ นการขน้ึ ทางลาดใหร้ ถเขน็ อยดู่ า้ นหลงั เสมอ (9) อยา่ จอดรถกดี ขวางทางเดนิ ประตู หรอื สงิ่ ของที่ ผปู ้ ฏบิ ตั งิ านคนอน่ื ตอ้ งหยบิ ใช ้ (10) เมอ่ื ถงึ ทางแยก หรอื บรเิ วณมมุ ใหห้ ยดุ รถ เพราะ อาจชนกบั เพอ่ื นรว่ มงานทเี่ ดนิ ผา่ นมาได ้ และใหท้ าง แกค่ นเดนิ กอ่ นเสมอ Occupational Health and Safety 54

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (1) ปฏบิ ตั ติ ามคมู่ อื การใชร้ ถยก Forklift อยา่ งถกู วธิ ี ผู ้ ขบั ขรี่ ถยก ตอ้ งเป็ นผทู ้ ไี่ ดร้ ับใบอนุญาตและอบรมอยา่ ง ถกู ตอ้ งเทา่ นัน้ ตอ้ งสวมใสเ่ สอื้ ผา้ รัดกมุ และใสห่ มวก นริ ภยั ระหวา่ งปฏบิ ตั งิ านเสมอ (2) กอ่ นเรมิ่ งาน ควรตรวจสภาพของรถยก และปฏเิ สธ การทางานทันที ถา้ รถยกไมอ่ ยใู่ นสภาพทพ่ี รอ้ มจะใช ้ งาน โดยรายงานตอ่ หวั หนา้ งานในทันทเี มอื่ ตรวจพบสง่ิ บกพรอ่ งเสยี หาย และหยดุ ใชง้ านชว่ั คราว (3) อยา่ บรรทกุ น้าหนักเกนิ ตอ้ งตรวจสอบน้าหนักของ วตั ถทุ จ่ี ะยก วา่ ไมเ่ กนิ ขดี จากดั ของรถยก (ในแตล่ ะรนุ่ ที่ ใช)้ พงึ ระวงั เรอื่ งน้าหนักและจดุ ศนู ยถ์ ว่ ง (4) เลอื กใช ้ ฐานรองวตั ถุ หรอื Pallet ใหเ้ หมาะสมกบั ของทจี่ ะยก และตอ้ งอยใู่ นสภาพดี การยบุ หรอื หกั พงั Occupational Health and Safety 55

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (5) การจัดระยะความกวา้ งของงาใหเ้ หมาะสม ชว่ ยให ้ การยกของมคี วามทรงตวั ทด่ี ยี งิ่ ขน้ึ (6) ระมดั ระวงั และมคี วามรอบคอบในเรอ่ื งความสมดลุ ของน้าหนักบรรทกุ ในกรณที วี่ ตั ถทุ บ่ี รรทกุ เป็ นหบี หอ่ ตา่ งน้าหนักและขนาด ควรจัดวางตาแหน่งของหบี หอ่ ให ้ สมดลุ มั่นคง เพอ่ื ความปลอดภยั ใหบ้ รรทกุ แตพ่ อสมควร (7) น้าหนักของวตั ถทุ บ่ี รรทกุ บนงา ควรจัดใหไ้ ดส้ มดลุ กรณีทบ่ี รรทกุ ของทม่ี คี วามยาวมาก ๆ ระวงั สง่ิ ของที่ บรรทกุ จะหลดุ เลอ่ื นออกจากแผงกนั้ หนา้ รถยก เชน่ ทอ่ นซงุ (8) อยา่ ยกของทบี่ รรทกุ ไวส้ งู ในขณะทรี่ ถยกวง่ิ ผา่ น พน้ื ลาดเอยี งตา่ งระดบั เพอื่ ป้องกนั มใิ หเ้ กดิ การ กระเทอื น เพราะแรงสะดดุ อาจทาใหร้ ถพลกิ ควา่ ได ้ Occupational Health and Safety 56

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (9) หา้ มใหผ้ หู ้ นงึ่ ผใู ้ ดอยใู่ นบรเิ วณ ปฏบิ ตั งิ านของรถยก 57 หา้ มยนื หรอื เดนิ ผา่ นใตง้ าของรถยก ไมว่ า่ จะบรรทกุ ของ อยหู่ รอื ไม่ (10) ขณะขบั รถยก หา้ มยน่ื มอื หรอื เทา้ ออกไปเกนิ สว่ นที่ เป็ นเสาของรถยก โดยเด็ดขาด เพราะผขู ้ บั ขม่ี ักไดร้ ับ อบุ ตั เิ หตเุ สมอ (11) ใชต้ ะแกรงกนั้ ของและหลงั คานริ ภยั สาหรับการใช ้ งานยกของสงู ๆ เสมอ และใหใ้ ชค้ วามระมดั ระวงั อยา่ ง เต็มทเี่ พอื่ ไมใ่ หม้ ขี องเลอื่ นหลดุ ออกจากงา เมอื่ ใชง้ ายก ของสงู ๆ (12) เมอื่ บรรทกุ ของอยบู่ นงา เสาควรอยใู่ นลกั ษณะตรง หรอื เอนหลงั ตลอดเวลา เวน้ แตเ่ มอื่ จะเขา้ วางของลงบน ชนั้ Occupational Health and Safety

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (13) ควรรักษาระดบั งาใหส้ งู จากพน้ื ถนนประมาณ 100 58 ถึง 150 มิลลิเมตรหรือ 4–6 น้ิว อย่ายกงาสูง เม่ือ บรรทกุ วตั ถแุ ละเคลอื่ นรถโดยไมจ่ าเป็ น (14) สอดงาเขา้ ใต ้ Pallet ทจี่ ะบรรทกุ ใหส้ ดุ ความยาว ปรับเสาใหเ้ อนหลงั เพอื่ ใหห้ บี หอ่ ทบี่ รรทกุ อยู่บนงาแนบ ชดิ กบั แผงกนั้ (15) กอ่ นเคลอ่ื นรถ ตอ้ งแน่ใจวา่ เสา งา และของที่ บรรทกุ อยูใ่ นสภาพเรยี บรอ้ ยและเสน้ ทางทจี่ ะนารถผ่าน ไป ไ ม่ว่า จ ะ เ ป็ น ด า้ น ห น า้ ห รือ ด า้ น ห ลั ง ต อ้ ง โ ล่ง ปราศจากสงิ่ กดี ขวาง (16) หลกี เลยี่ งการเคลอื่ นทห่ี รอื หยดุ รถโดยกะทันหัน หรอื กระตกุ โดยเฉพาะเมอ่ื บรรทกุ วตั ถุ หรอื เขา้ วาง Occupational Health and Safety

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (17) อยา่ ขบั รถยกในขณะทมี่ อี าการมนึ งง หรอื ใช ้ 59 รถยกเป็ นเครอื่ งเลน่ หยอกลอ้ (18) อยา่ แซงรถคนั อนื่ ซง่ึ วง่ิ ไปในเสน้ ทางเดยี วกนั เพราะมักเกดิ จดุ บอดทม่ี องไมเ่ ห็น เป็ นเหตใุ หเ้ กดิ อนั ตรายโดยไมค่ าดคดิ ขนึ้ (19) ควบคมุ รถดว้ ยความระมดั ระวัง โดยใชค้ วามเร็ว ใหเ้ หมาะสม อยา่ ใชค้ วามเร็วสงู เมอื่ จะเลยี้ วรถ ให ้ ลดความเร็วลงแลว้ จงึ เลยี้ วรถ พงึ ระลกึ ไวเ้ สมอวา่ กาลงั ปฏบิ ตั งิ านอยใู่ นบรเิ วณทจ่ี ากดั (20) หากตรงหวั มมุ ทางแยกไมม่ กี ระจกโคง้ ใหด้ ู ตอ้ งใชค้ วามระมดั ระวงั เป็ นพเิ ศษ ดว้ ยการเบาเครอื่ ง แลว้ ใหส้ ญั ญาณแตรและเลยี้ วไปดว้ ยความ ระมัดระวงั Occupational Health and Safety

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (21) หลกี เลย่ี งการขบั รถยกลงในหลมุ –บอ่ หรอื สง่ิ กดี ขวาง อนั จะทาใหร้ ถเสยี การทรงตวั (22) รถยกอาจจะเสยี การทรงตวั ในทเ่ี ปียกหรอื ลนื่ ได ้ งา่ ย จงึ ควรระมัดระวงั (23) ใชค้ วามระวงั ตอ่ สง่ิ กดี ขวางทอี่ ยใู่ นระดบั สงู เชน่ โคมไฟ สายไฟฟ้า ทอ่ น้าระบบดบั เพลงิ อตั โนมตั ิ ทอ่ ตดิ เพดาน หนิ หรอื ไมท้ ว่ี างขวางอยู่ บนประตู ตลอดจนสายพานตา่ ง ๆ การขบั ขรี่ ถยกให ้ ผขู ้ บั ขล่ี ดระดบั ของงาลงใหม้ ากทสี่ ดุ เทา่ ทจ่ี ะทาได ้ ในบรเิ วณทจี่ ากดั ความสงู (24) เมอ่ื วง่ิ รถเปลา่ ควรลดงาลงไวใ้ นระดบั ตา่ เสมอ เพอ่ื ป้องกนั มใิ หง้ าไปเฉย่ี วหรอื ทมิ่ แทงสงิ่ ของหรอื ตวั บคุ คล Occupational Health and Safety 60

ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการใชร้ ถยก (Forklift) ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั (25) การบรรทกุ ของใหญข่ องสงู วธิ ดี ที สี่ ดุ คอื วง่ิ ถอย 61 หลงั (26) ควรตรวจสอบใหแ้ น่ใจวา่ พน้ื ตอ่ หรอื พนื้ เสรมิ ถกู ตรงึ ไวแ้ น่น และแขง็ แรง พอทจ่ี ะรับน้าหนักรถยกได ้ กอ่ นเคลอ่ื นรถเขา้ สพู่ นื้ ทนี่ ัน้ (27) เมอื่ ตอ้ งทางานโดยใชร้ ถยกวตั ถลุ งจาก รถบรรทกุ ตอ้ งใหแ้ น่ใจวา่ รถบรรทกุ นัน้ ไดห้ า้ มลอ้ และ ใชว้ สั ดทุ ก่ี นั การไหลของรถไวแ้ ลว้ เพราะหาก รถบรรทกุ เกดิ เคลอ่ื นทไ่ี ดเ้ อง อบุ ตั เิ หตรุ า้ ยแรงจะเกดิ ขน้ึ กบั ผขู ้ บั ขร่ี ถยกแน่นอน (28) การขนึ้ ทางชนั ใหเ้ ดนิ หนา้ ขนึ้ และเมอ่ื จะลงทาง ลาดตา่ ใหถ้ อยหลงั ลง อยา่ งระมดั ระวงั (29) อยา่ ใชร้ ถยกแทนลฟิ ต์ แมแ่ รง Occupational Health and Safety

ความปลอดภยั ในงานกอ่ สรา้ ง เนอื่ งจากงานกอ่ สรา้ งจะมสี ภาพแวดลอ้ มทอ่ี าจกอ่ ใหเ้ กดิ อนั ตรายจานวน มาก เชน่ สภาพพน้ื ขรขุ ระ นั่งรา้ นสงู สายไฟ และอปุ กรณ์ทอี่ าจวางกดี ขวาง เป็ นตน้ Occupational Health and Safety 62

นง่ั รา้ นแบบเคลอ่ื นทไ่ี ด้ (Mobile scaffolding & working stage mobile) สงิ่ ทคี่ วรทราบในการปฏบิ ตั งิ านกบั นง่ั รา้ นแบบ เคลอ่ื นทไี่ ด้ (1) ผปู ้ ฏบิ ตั งิ านตอ้ งเขา้ รับการฝึกอบรมเรอ่ื งการ ทางานบนทสี่ งู (2) ตรวจสอบป้ายอนุญาต และโครงสรา้ งนั่งรา้ น กอ่ นใชง้ าน (3) ตรวจสอบพน้ื ทท่ี างานและลอ้ มรอบบรเิ วณพน้ื ที่ ทางานนัน้ ใหช้ ดั เจน พรอ้ มตดิ ป้ายเตอื นตาม มาตรฐานความปลอดภยั (4) สวมใส่ และใชอ้ ปุ กรณ์ป้องกนั การตกจากทสี่ งู Occupational Health and Safety 63

นง่ั รา้ นแบบเคลอื่ นทไ่ี ด้ (Mobile scaffolding & working stage mobile) สง่ิ ทคี่ วรทราบในการปฏบิ ตั งิ านกบั นง่ั รา้ นแบบ เคลอื่ นทไ่ี ด้ (ตอ่ ) (5) เครอ่ื งมอื ทนี่ าไปใชป้ ฏบิ ตั งิ านตอ้ งผกู รัดดว้ ย เชอื กใหม้ นั่ คง เพอื่ กนั การตก (6) หา้ มจัดเก็บวสั ด-ุ อปุ กรณ์ บนพนื้ ทที่ างาน (น่ังรา้ น) (7) ลอ้ เลอื่ นของนั่งรา้ นตอ้ งสามารถล็อคไดอ้ ยา่ ง ม่ันคง (8) ตอ้ งล็อคลอ้ ทกุ ลอ้ ใหม้ ัน่ คงกอ่ นเรมิ่ ปฏบิ ตั งิ าน Occupational Health and Safety 64

นง่ั รา้ นแบบเคลอื่ นทไี่ ด้ ขอ้ กาหนดทผี่ ปู้ ฏบิ ตั งิ านควรตระหนกั และถอื ปฏบิ ตั ิ (1) หา้ มใชน้ ั่งรา้ นผดิ วตั ถปุ ระสงค์ (2) หา้ มแบกวสั ดโุ ดยใชม้ อื ทงั้ สองขา้ งขนึ้ บนั ได (3) หา้ มโยนวสั ดลุ งจากน่ังรา้ น (4) หา้ มยนื ทางานบนขอบของราวกนั ตก (5) พนื้ ทที่ างานและบนั ไดตอ้ งไมม่ สี งิ่ กดี ขวาง (6) ใหใ้ ชง้ านไดเ้ ฉพาะบนพนื้ ทมี่ คี วามแขง็ แรงเทา่ นัน้ (7) พนื้ ทที่ างานและบนั ไดตอ้ งไมม่ คี ราบน้ามนั จารบี และ สารหลอลนื่ ตา่ ง ๆ (8) หา้ มนาไมก้ ระดานพาดบนราวกนั ตกเพอื่ ยนื ทางาน Occupational Health and Safety 65

นง่ั รา้ นแบบเคลอื่ นทไี่ ด้ 66 ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการเคลอ่ื นยา้ ยนง่ั รา้ นอยา่ งปลอดภยั (1) ตรวจสอบเสน้ ทางทจี่ ะทาการเคลอื่ นยา้ ยวา่ ไมม่ สี ง่ิ ใดกดี ขวางและไมม่ อี ปุ สรรคตอ่ การ เคลอ่ื นยา้ ย หากมคี วามจาเป็ นตอ้ งรอื้ ถอนและ นาไปประกอบในพนื้ ทป่ี ฏบิ ตั งิ านใหมก่ ็ตอ้ งทา (2) หา้ มทาการเคลอื่ นยา้ ยน่ังรา้ นขณะมี ผปู ้ ฏบิ ตั งิ านอยบู่ นนั่งรา้ น ควรใหท้ กุ คนลงจาก นั่งรา้ นกอ่ นจงึ เคลอ่ื นยา้ ย (3) จัดเกบ็ วสั ด-ุ อปุ กรณล์ งจากพน้ื ของนั่งรา้ นกอ่ น ทาการเคลอ่ื นยา้ ย (4) หา้ มมบี คุ คลใด ๆ อยดู่ า้ นหนา้ ของทศิ ทางการ เคลอื่ นยา้ ยน่ังรา้ น (5) หา้ มทาการเคลอ่ื นยา้ ยน่ังรา้ นทส่ี งู เกนิ กวา่ หนงึ่ ชนั้ ดว้ ยวธิ กี ารยก Occupational Health and Safety

การบารงุ รกั ษาคณุ ภาพของนง่ั รา้ น 67 มขี อ้ ควรปฏบิ ตั ดิ งั นี้ (1) หา้ มทาการรอ้ื ถอด แกไ้ ข ดดั แปลงสว่ นประกอบนั่งรา้ น (2) หา้ มใชน้ ่ังรา้ นเกนิ ขดี ความสามารถ ปกตนิ ่ังรา้ นจะ สามารถรับน้าหนักสงู สดุ ไดไ้ มเ่ กนิ 150 กโิ ลกรัม ตอ่ ตารางเมตร (3) ตอ้ งไมใ่ ชน้ ั่งรา้ นเมอ่ื มคี วามเร็วลม 45 กโิ ลเมตร ตอ่ ชว่ั โมง หรอื ใชใ้ นทโ่ี ลง่ เวลามฝี นฟ้าคะนอง (4) หา้ มขนึ้ ปฏบิ ตั งิ านบนนั่งรา้ น ในบรเิ วณพนื้ ทท่ี แ่ี สงสวา่ ง ไมเ่ พยี งพอ (5) หา้ มใชน้ ั่งรา้ นบนพนื้ ทล่ี าดเอยี ง ลาดชนั หรอื ไมไ่ ด ้ ระนาบ (6) จัดใหม้ เี ชอื กสาหรับเคลอ่ื นยา้ ยวัสดขุ นึ้ -ลง หา้ มใช ้ วธิ กี ารโยนวสั ดขุ น้ึ -ลง (7) จัดเก็บ ถอดประกอบ ทาความสะอาดชนิ้ สว่ นนั่งรา้ นทกุ ครัง้ หลงั เสร็จงาน Occupational Health and Safety

การป้ องกนั อคั คภี ยั ในงานกอ่ สรา้ ง 68 (1) ตอ้ งไมเ่ ก็บวสั ดไุ วไฟหรอื วตั ถรุ ะเบดิ ไวใ้ น อาคารหรอื ทพ่ี ัก (2) หา้ มบคุ คลทไี่ มเ่ กยี่ วขอ้ งเขา้ ไปในบรเิ วณทม่ี ี การจัดเกบ็ วตั ถไุ วไฟ หรอื วตั ถรุ ะเบดิ (3) ตอ้ งจัดใหม้ เี ครอื่ งดบั เพลงิ ทเ่ี หมาะสม และ ตรวจสอบอปุ กรณ์ดบั เพลงิ อยา่ งนอ้ ย 6 เดอื นตอ่ ครัง้ Occupational Health and Safety

การป้ องกนั อคั คภี ยั ในงานกอ่ สรา้ ง 69 (4) ตอ้ งจัดใหม้ ที างหนไี ฟทม่ี คี วามกวา้ งไม่ นอ้ ยกวา่ 1.10 เมตร และบนั ไดหนไี ฟท่ี เหมาะสม พรอ้ มตดิ ป้ายแสดงทางหนไี ฟ ตามมาตรฐานสากลทกุ ชนั้ (5) ตอ้ งจัดใหม้ รี ะบบสญั ญาณแจง้ เหตเุ พลงิ ไหม ้ กรณีอาคารกอ่ สรา้ งทม่ี คี วามสงู ตงั้ แต่ 15 เมตรขน้ึ ไป หรอื อาคารทมี่ พี น้ื ทแ่ี ตล่ ะชนั้ ตงั้ แต่ 2,000 ตารางเมตรขน้ึ ไป หรอื อาคารที่ มพี นื้ ทรี่ วมทงั้ หมดเกนิ 2,000 ตารางเมตร Occupational Health and Safety

อนั ตรายขณะปฏบิ ตั งิ านบนทสี่ งู 70 การตกจากทสี่ งู เป็ นสาเหตกุ ารตายอนั ดบั หนงึ่ ในงานกอ่ สรา้ ง มี สาเหตพุ อแบง่ ดงั 5 ลกั ษณะ (1) การลน่ื จากการเหยยี บพนื้ ผวิ ทม่ี สี ารลนื่ เปรอะเปื้อนบนพนื้ ทางเดนิ เป็ นผลใหเ้ กดิ การพลดั ตก ( 2) การสะดดุ บนพน้ื ทางเดนิ ซงึ่ สามารถเป็ นไดท้ งั้ การสะดดุ วสั ดทุ ว่ี างขวางอยู่ สะดดุ พนื้ ผวิ จงึ เป็ นผลใหเ้ กดิ การพลดั ตก (3) พลดั ตกจากบนั ได จากการเหยยี บขนั้ บนั ไดพลาด หรอื ขนั้ บนั ไดชารดุ (4) พลดั ตกจากทสี่ งู อาจจะเกดิ จากการกา้ วพลาด ถลา เกาะ รัง้ พลาด และอน่ื ๆ (5) การตกกระทบของวสั ดใุ นงานกอ่ สรา้ งมใี หเ้ ห็นบอ่ ยครัง้ ทผี่ ู ้ พลดั ตกจากทส่ี งู เพราะถกู วสั ดกุ อ่ สรา้ งตกกระทบใหห้ มดสติ หรอื เสยี การทรงตวั พลดั ตกจากการเกาะยดึ Occupational Health and Safety

ขอ้ ปฏบิ ตั สิ าหรบั การปฏบิ ตั งิ านบนทส่ี งู 71 เพอ่ื ใหม้ คี วามปลอดภยั (1) ตอ้ งใชน้ ั่งรา้ น บนั ได ขาหยง่ั หรอื มา้ ยนื กรณที ่ี ตอ้ งปฏบิ ตั งิ านสงู จากพน้ื เกนิ กวา่ 2 เมตร ขน้ึ ไป (2) บรเิ วณทล่ี าดชนั ทท่ี ามมุ เกนิ 30 องศาจากแนว ระนาบและมคี วามสงู เกนิ 10 เมตร ขนึ้ ไป ตอ้ งใช ้ นั่งรา้ นทเ่ี หมาะสม และตอ้ งใชส้ ายหรอื เชอื ก ชว่ ยชวี ติ และเข็มขดั นริ ภยั พรอ้ มอปุ กรณ์ หรอื เครอื่ งป้องกนั อน่ื เสมอ (3) สถานทป่ี ฏบิ ตั งิ านทอ่ี าจพลดั ตก หรอื อาจถกู วสั ดุ พังทับ หรอื คานทมี่ คี วามสงู ตงั้ แต่ 4 เมตร ขน้ึ ไป ตอ้ งจัดทาราวกนั้ หรอื รัว้ กนั ตก ตาขา่ ยสง่ิ ปิดกนั้ หรอื อปุ กรณป์ ้องกนั อน่ื และตอ้ งใชส้ าย หรอื เชอื กชว่ ยชวี ติ และ เขม็ ขดั นริ ภยั พรอ้ มอปุ กรณ์ หรอื เครอื่ งป้องกนั อน่ื เสมอ Occupational Health and Safety

ขอ้ ปฏบิ ตั สิ าหรบั การปฏบิ ตั งิ านบนทส่ี งู เพอื่ ใหม้ คี วามปลอดภยั (4) สถานทป่ี ฏบิ ตั งิ านทมี่ ปี ลอ่ ง หรอื ชอ่ ง ตอ้ งมฝี าปิดทแ่ี ข็งแรง มรี าวกนั้ หรอื รัว้ กนั ตก ทม่ี คี วามสงู ไมน่ อ้ ยกวา่ 50 เซนตเิ มตร แผงทบึ หรอื ขอบกนั ของตก ทมี่ คี วามสงู ไมน่ อ้ ย กวา่ 7 เซนตเิ มตร และตอ้ งตดิ ป้ายเตอื นอนั ตรายตามมาตรฐานดว้ ย (5) ในชนั้ ทเ่ี ปิดโลง่ ตอ้ งมรี าวกนั้ หรอื รัว้ กนั ตกตามมาตรฐาน หรอื ใชอ้ ปุ กรณป์ ้องกนั อนื่ ทไี่ ดม้ าตรฐาน Occupational Health and Safety 72

อนั ตรายจากกระแสไฟฟ้ า อนั ตรายจากกระแสไฟฟ้ า ใน 2 ลกั ษณะ คอื (1) ไฟฟ้าดดู (2) เพลงิ ไหม ้ อคั คภี ยั ทเ่ี กดิ จากกระแสไฟฟ้ า มสี าเหตุ 2 ประการ คอื (1) ประกายไฟ (2) ความรอ้ นทสี่ งู ผดิ ปกติ Occupational Health and Safety 73

อนั ตรายทเ่ี กดิ ขนึ้ จากกระแสไฟฟ้ าในงานอตุ สาหกรรมนนั้ มสี าเหตหุ ลกั มาจาก (1) ระบบการบรหิ ารจัดการดอ้ ยประสทิ ธภิ าพ รวมถงึ ขาด ระบบการประสานงานทดี่ ใี นระหวา่ งการซอ่ มบารงุ ขาด ชา่ งเทคนคิ ทมี่ คี วามรคู ้ วามสามารถ และ ไมม่ ขี อ้ มลู การ ออกแบบทชี่ ดั เจน (2) การใชอ้ ปุ กรณ์ไฟฟ้าทไี่ มผ่ า่ นมาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) ทาใหร้ ะบบไฟฟ้าในโรงงานเสยี่ งตอ่ การเกดิ เหตุ ไมพ่ งึ ประสงค์ (3) การทางานในสภาพแวดลอ้ มทไ่ี มป่ ลอดภยั เชน่ บรเิ วณพน้ื ทปี่ ฏบิ ตั งิ านมคี วามเปียกชน้ื ซงึ่ จะทาให ้ รา่ งกายเป็ นตวั นากระแสไฟฟ้าทดี่ ี (4) ผทู ้ ป่ี ฏบิ ตั งิ านเกย่ี วกบั ไฟฟ้า หรอื ผใู ้ ชอ้ ปุ กรณไ์ ฟฟ้า ขาดตระหนักเรอื่ งความปลอดภยั เกยี่ วกบั การตดิ ตงั้ และ การใชง้ านระบบไฟฟ้า Occupational Health and Safety 74

การควบคมุ และการแกป้ ญั หา 75 อนั ตรายจากกระแสไฟฟ้ า (1) ออกแบบและตดิ ตงั้ อปุ กรณไ์ ฟฟ้า ดว้ ยความ ตระหนักถงึ ความปลอดภยั ของผใู ้ ชอ้ ปุ กรณ์ และ ผปู ้ ฏบิ ตั งิ านอน่ื (2) กาหนดมาตรฐานอปุ กรณ์ โดยเฉพาะการ เลอื กใชแ้ ตอ่ ปุ กรณ์ทผ่ี า่ นการรับรองคณุ ภาพ มาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) (3) อบรมใหค้ วามรู ้ และสรา้ งความตระหนักใหก้ บั ผปู ้ ฏบิ ตั งิ าน หรอื ผรู ้ ับผดิ ชอบงานเกย่ี วกบั ไฟฟ้าใน เรอื่ งวธิ กี ารใชป้ ระโยชน์ และความปลอดภยั Occupational Health and Safety

ความปลอดภยั ในการควบคมุ แหลง่ พลงั งานไฟฟ้ า เพอ่ื การซอ่ มบารงุ ตอ้ งมกี ารตดั แหลง่ พลงั งานออกจากระบบ เพอ่ื ความปลอดภยั ของ ผปู ้ ฏบิ ตั งิ าน เรยี กขานกระบวนการนวี้ า่ การลอ๊ ค และ การแขวนป้ายชบ้ี ง หรอื Lock Out & Tag Out Occupational Health and Safety 76

การใช้ Lock Out & Tag Out 77 มหี ลกั ปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี (1) กอ่ นทาการตดั แหลง่ พลงั งาน ผรู ้ ับผดิ ชอบจะตอ้ ง ผา่ นการฝึกอบรมและไดร้ ับอนุญาตจากหน่วยงานที่ รับผดิ ชอบระบบ (2) ตอ้ งแจง้ ใหผ้ ปู ้ ฏบิ ตั งิ านอนื่ ในสถานประกอบกจิ การ นัน้ รับทราบกอ่ นดาเนนิ การตดั แหลง่ พลงั งาน (3) ตรวจสภาพการทางานของเครอื่ งจักรทเ่ี กย่ี วขอ้ งให ้ อยใู่ นตาแหน่งหยดุ การทางานทงั้ ตวั เครอ่ื งจักรและป่ มุ ควบคมุ การทางานของเครอื่ งจักร (4) ตดั แหลง่ พลงั งานตามรปู แบบของระบบ เชน่ การโยก สะพานไฟเพอื่ ตดั วงจรไฟฟ้า (5) ตรวจสอบการทางานของเครอ่ื งจักรทเ่ี กยี่ วขอ้ งอกี ครัง้ เพอื่ ใหแ้ น่ใจวา่ ไมม่ พี ลงั งานหลงเหลอื อยู่ Occupational Health and Safety

การใช้ Lock Out & Tag Out 78 มหี ลกั ปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี (ตอ่ ) (6) ลอ๊ คระบบกญุ แจ พรอ้ มตดิ ป้ายชบ้ี ง แสดง รายละเอยี ดวนั ท่ี และลายมอื ชอื่ ผรู ้ ับผดิ ชอบ หากมี ผรู ้ ับผดิ ชอบหลายคน ใหใ้ ชร้ ะบบลอ๊ คแบบหลายกญุ แจ (Multi Lock Adapter) หา้ มใหด้ าเนนิ การแทนกนั (7) หลงั บารงุ เสร็จเรยี บรอ้ ยแลว้ ผรู ้ ับผดิ ชอบแตล่ ะ สว่ นไขและนากญุ แจของตนออกได ้ (หา้ มทาแทนกนั ) ผทู ้ รี่ ับผดิ ชอบคนสดุ ทา้ ย หลงั จากนากญุ แจของตนออก แลว้ ใหป้ ลดป้ายชบ้ี งออกดว้ ย แลว้ แจง้ ใหผ้ ปู ้ ฏบิ ตั งิ าน อน่ื รับทราบ Occupational Health and Safety

การใช้ Lock Out & Tag Out 79 มหี ลกั ปฏบิ ตั ิ ดงั นี้ (ตอ่ ) (8) กอ่ นเปิดแหลง่ พลงั งาน สารวจและเกบ็ เครอ่ื งมอื และอปุ กรณ์ทกุ อยา่ งใหเ้ ป็ นทเี่ รยี บรอ้ ย จากนัน้ ทดสอบ การทางานของเครอ่ื งจนแน่ใจวา่ ทกุ อยา่ งกลบั คนื สู่ สภาวะปกติ (9) หากการทางานเสร็จสนิ้ แลว้ การปลดลอ๊ กกญุ แจ ยงั คงมกี ญุ แจคา้ งอยู่ จะตอ้ งแจง้ หาผรู ้ ับผดิ ชอบ ซงึ่ หากไมพ่ บ จะตอ้ งมกี ารประชมุ รว่ มกบั ผบู ้ รหิ ารเพอื่ หา ขอ้ สรปุ การปลดลอ๊ กกญุ แจนัน้ หา้ มตดั สนิ ใจแทนโดย ลาพังเด็ดขาด Occupational Health and Safety

การป้ องกนั และระงบั อคั คภี ยั การควบคมุ และจดั การองคป์ ระกอบทท่ี าใหเ้ กดิ เพลงิ ไหม้ องคป์ ระกอบทที่ าใหเ้ กดิ ไฟไหม้ ปฏกิ ริ ยิ าทจ่ี ะทาใหเ้ กดิ เป็ นเปลวไฟลกุ ไหม ้ ขน้ึ ได ้ จะตอ้ งประกอบดว้ ยองคป์ ระกอบ 3 ชนดิ คอื (1) เชอ้ื เพลงิ (2) ความรอ้ น (อณุ หภมู สิ งู ถงึ จดุ ทจี่ ะกอ่ ใหเ้ กดิ การลกุ ไหม)้ และ (3) ออกซเิ จน โดยมอี งคป์ ระกอบเสรมิ คอื ปฏกิ ริ ยิ าลกู โซ่ 80 หรอื ปฏกิ ริ ยิ าตอ่ เนอ่ื ง Occupational Health and Safety

การป้ องกนั และระงบั อคั คภี ยั ถา้ ตอ้ งการดบั ไฟก็ตอ้ งจากดั หรอื กาจดั ทอ่ี งคป์ ระกอบใดองคป์ ระกอบหนง่ึ เชน่ หากไมม่ กี ารเตมิ เชอ้ื เพลงิ หรอื ความรอ้ น หรอื ออกซเิ จน อยา่ งใด อยา่ งหนง่ึ หรอื หลายอยา่ งพรอ้ ม ๆ กนั ปฏกิ ริ ยิ าของการเกดิ เปลวไฟก็จะ คอ่ ย ๆ ลดลงจนดบั ในทส่ี ดุ Occupational Health and Safety 81

ประเภทของอคั คภี ยั การแบง่ ประเภทหรอื ชนดิ ของไฟจะแบง่ ตามลกั ษณะและปฏกิ ริ ยิ าในการ เผาไหมเ้ ป็ น 4 ประเภท ดงั น้ี A B C และ D ประเภท เอ (Class A) เป็ นปฏกิ ริ ยิ าการเกดิ เพลงิ ไหมจ้ ากเชอ้ื เพลงิ ทเ่ี ป็ น ของแข็งทว่ั ไป เชน่ ไม ้ ถา่ น กระดาษ พลาสตกิ เป็ นตน้ Occupational Health and Safety 82

ประเภทของอคั คภี ยั ประเภท บี (Class B) เป็ นปฏกิ ริ ยิ าการเกดิ เพลงิ ไหม ้ จากเชอ้ื เพลงิ ทเ่ี ป็ น สารไฮโดรคารบ์ อนทกุ ชนดิ ทงั้ ทอี่ ยใู่ นสภาวะของเหลวและแกส๊ เชน่ น้ามนั เชอ้ื เพลงิ พาราฟิน สารตวั ทาละลาย (ทนิ เนอร์ น้ามนั สน ฯลฯ) กา๊ ซ หงุ ตม้ เป็ นตน้ Occupational Health and Safety 83

ประเภทของอคั คภี ยั ประเภท ซี (Class C) เป็ นเพลงิ ไหมท้ เี่ กดิ จากปฏกิ ริ ยิ าทางไฟฟ้า เชน่ กระแสไฟฟ้าทเ่ี กดิ การอารค์ สปารค์ ไฟฟ้าลดั วงจร รวมถงึ การเกดิ เพลงิ ไหมใ้ นพนื้ ทย่ี งั มกี ระแสไฟฟ้าหรอื แหลง่ พลงั งานอยู่ Occupational Health and Safety 84

ประเภทของอคั คภี ยั ประเภท ดี (Class D) เป็ นปฏกิ ริ ยิ าการเพลงิ ไหมข้ องเชอื้ เพลงิ ประเภท โลหะ และสารทที่ าปฏกิ ริ ยิ ากบั น้า เชน่ แมกนเี ซยี ม ตติ าเนยี ม โซเดยี ม โพแทสเซยี ม แอมโมเนยี มไบเตรต เป็ นตน้ Occupational Health and Safety 85

สารดบั เพลงิ สญั ลกั ษณ์ ประเภทของไฟ ชนดิ ของสารดบั เพลงิ ทเ่ี หมาะสม ชนดิ น้า ชนดิ โฟม ชนดิ ผงเคมเี อนกประสงค์ โบรโมโตรฟลอู อโรมเี ทน (1301) (Bromotrifluoromethane 1301) คารบ์ อนไดออกไซด์ (CO2) ผงเคมแี หง้ ชนดิ โฟม Occupational Health and Safety 86

สารดบั เพลงิ สญั ลกั ษณ์ ประเภทของไฟ ชนดิ ของสารดบั เพลงิ ทเ่ี หมาะสม Occupational Health and Safety โบรโมโตรฟลอู อโรมเี ทน (1301) (Bromotrifluoromethane 1301) คารบ์ อนไดออกไซด์ (CO2) (หวั ฉีดทาดว้ ยพลาสตกิ ) ผงเคมแี หง้ การเลอื กชนดิ ของสารดบั เพลงิ ขอใหผ้ เู ้ ชย่ี วชาญได ้ ทาการสารวจหาปรมิ าณของโลหะไวไฟและชนดิ ของ โลหะทมี่ อี ยู่ 87

หลกั สาคญั ในการดบั เพลงิ สามารถกระทาได้ 4 วธิ ี ดงั น้ี (1) นาเชอื้ เพลงิ ออกไปจากบรเิ วณเกดิ อคั คภี ยั (2) นาสารชนดิ อน่ื มาเคลอื บผวิ ของเชอื้ เพลงิ เชน่ โฟม น้าละลายเกลอื น้าลาย ผงซกั ฟอก หรอื สารอนื่ ๆ ทฉี่ ดี ลงบนพน้ื ผวิ วสั ดเุ ชอ้ื เพลงิ แลว้ สามารถปกคลมุ อยไู่ ดน้ าน 2) กาจัดออกซเิ จน เชน่ ฉีดน้าหรอื สารปกคลมุ อนื่ ๆ ไปคลมุ บรเิ วณเพลงิ ไหม ้ เพอื่ สง่ ผล ใหป้ รมิ าณออกซเิ จนนอ้ ยลง จนไมท่ าใหเ้ กดิ การสนั ดาปตอ่ เนอ่ื งอกี ไฟจะดบั ลงไดใ้ นทสี่ ดุ 3) การลดอณุ หภมู ขิ องเชอื้ เพลงิ ใหต้ า่ กวา่ จดุ วาบไฟ หรอื จดุ ลกุ ตดิ ไฟ เพลงิ ก็ไมส่ ามารถ ลกุ ไหมต้ อ่ ไป วธิ กี ารลดอณุ หภมู ผิ วิ ของสารเชอ้ื เพลงิ เชน่ การฉีดดว้ ยน้า 4) การตดั ปฏกิ ริ ยิ าตอ่ เนอ่ื ง โดยการใชส้ ารบางชนดิ ทมี่ คี วามไวตอ่ ออกซเิ จน เชน่ สารพวก ไฮโดรคารบ์ อน ประกอบกบั ฮาโลนเจน ซง่ึ สารฮาโลนเจน ไดแ้ ก่ ไดโอดี โบรมนี คลอรนี และฟลอู อรนี ฉีดลงไปในเพลงิ ทก่ี าลงั ลกุ ไหม ้ จะเกดิ การดงึ ออกซเิ จนออกจากปฏกิ ริ ยิ า สนั ดาป สง่ ผลใหป้ ฏกิ ริ ยิ าตอ่ เนอ่ื งในการเผาไหมถ้ กู ตดั ลง ไฟจงึ ดบั Occupational Health and Safety 88