คุณธรรมจริยธรรมกับการพัฒนาผู้เรียนในยุค

คุณธรรมจริยธรรมกับการพฒั นาผเู้ รียนในยุคไทยแลนด์ 4.0 Moral Ethics and Development of Learners in Thailand 4.0 พระมหาอนันต์ องกฺ ุรสิริ Phramaha Anan Aungurasiri มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand. บทคัดยอ่ คณุ ธรรมจริยธรรมนับว่าเป็นพืน้ ฐานทีส่ าคญั ของคนทกุ คนและทกุ วิชาชีพ หากบคุ คลใดหรือวิชาชีพ ใดไม่มีคณุ ธรรมจริยธรรมเป็นหลกั ยึดเบอื้ งตน้ แล้วกย็ ากที่จะก้าวไปสู่ความสาเรจ็ แห่งตนและแห่งวิชาชีพนั้นๆ ที่ยิง่ กว่านนั้ ก็คือการขาดคุณธรรมจริยธรรมทั้งในสว่ นบุคคลและในวิชาชีพ อาจมีผลร้ายตอ่ ตนเอง สังคมและ วงการวิชาชีพในอนาคตได้อีกด้วย ปัจจบุ นั ในยุคโลกาภิวัตนค์ ณุ ธรรมและจริยธรรมอันดีงามของคนไทยของ เรากาลังจะถูกละเลยจนทาให้เกิดปัญหาสังคมตามมาอย่างมากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักเรียนและเยาวชน ซึ่งเป็นอนาคตของชาติ ได้รบั วฒั นธรรมตา่ งชาติทีห่ ล่ังไหลเข้ามา พร้อมกับความเจริญทางด้านเทคโนโลยี โดยขาดการพิจารณาไตร่ตรองประกอบกับการไม่เป็นแบบอย่างที่ดขี องบุคคลในสงั คม ในการจัดการเรียนรู้ใน สถานศึกษาทีเ่ นน้ ให้ผู้เรียนมีคณุ ธรรม จริยธรรม เป็นการพัฒนาคุณภาพนกั เรียนให้เปน็ บุคคลที่ใฝ่รู้ ใฝ่เรียน อย่างต่อเน่อื ง สามารถคิดเป็น ทาเป็น แก้ปญั หาได้ รักเพื่อนมนุษย์ รกั ธรรมชาตแิ ละ สิ่งแวดล้อม ตลอดจน เปน็ ผู้มีวิสยั ทัศน์ทีก่ ว้างไกลและมีจิตใจเปน็ กลาง ครูผู้สอนจะตอ้ งปรบั ปรงุ พฒั นาทักษะและประสบการณ์ในการสอนให้สอดคล้องกับ ความต้องการ ความสนใจ และเจตคตขิ องผู้เรียน โดยเน้นนักเรียนเป็นศูนย์กลาง เนน้ กระบวนการเรียนรู้ให้สามารถเรียนรู้ เป็นเพือ่ การเรียนรู้อย่างตอ่ เน่อื งและนาไปใช้ในการสร้างและเตรียมทรพั ยากรมนุษย์ ให้ประเทศมีคุณภาพที่ เหมาะสมและสอดคล้องกับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศแบบยังยืนสู่การปฏิรปู การศึกษาในยุค ไทยแลนด์ 4.0 คุณธรรมจริยธรรมจึงเป็นสิ่งสาคัญในสังคม ที่จะนาความสุขสงบและความและความ เจริญก้าวหนา้ มาสู่สงั คมนนั้ ๆ เพราะเมื่อคนในสังคมมีคุณธรรมจริยธรรมแล้ว จิตใจก็ย่อมสูงส่ง มีความ สะอาด และสว่างในจิตใจ จะทาการงานใดก็ไม่ก่อให้เกิดความเดอื ดร้อน ไมก่อให้เกิดทกุ ข์แก่ตนเองและผู้อื่น เปน็ บคุ คลที่มีคณุ ค่ามีประโยชน์ และสร้างสรรค์คณุ งามความดี อันเปน็ ประโยชน์ต่อสังคมประเทศชาติ พระ ศาสนาสืบไป คาสาคญั : คุณธรรมจริยธรรม; การพัฒนาผู้เรียน; ไทยแลนด์ 4.0 ปรับปรงุ จากการประชมุ วิชาการระดับชาติ MCU Congress II 2561

82 | วารสารนวัตกรรมการศกึ ษาและการวิจัย ปีที่ 2 ฉบบั ที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2561 Abstract Moral and ethics are considered as requirements of any person and profession. The lack of moral and ethics can lead to unfavorable effects on one’s self, societies, and professions. Nowadays, moral and ethics are neglected by Thai people, especially by students and juveniles, leading to social problems. The students and juveniles can learn and imitate improper models from the revolution of technology and globalization. Moral and Ethical Development of Thai students are needed to develop them to be studious, analytical, and emphatic. Teachers need to develop the skills and experience according to interests and attitudes of the learners. The students are to be centralized. The teaching instructions aims for the learners’ further studies and development of human resources of the country according to Thailand 4.0 policy. To develop students Moral and ethics are essential for tranquility and prosperity of Thailand. As people in the society have moral and ethics, they are not to misconduct and cause problems to themselves and others – they are to be beneficial people for the country. Keywords: Moral and Ethics; Learners’ Development; Thailand 4.0 บทนา มนุษย์นบั ว่าเปน็ ทรัพยากรที่มีคุณค่า และมีความสาคัญมากที่สุดในโลก เพราะมนุษย์เป็นทรัพยากรที่ สามารถเรียนรู้และรับการฝึกอบรมส่ังสอน จนสามารถนาความรู้ที่ได้รับมาสร้างสรรค์สิ่งต่าง ๆ ที่เป็ น คณุ ประโยชนต์ อ่ โลกได้ ในการเรียนรู้และการฝึกอบรมเพื่อสะสมประสบการณ์ชีวิต มนุษย์ควรได้รับการปลูกฝัง คุณธรรมและจริยธรรมไปด้วย พร้อม ๆ กัน เพราะคุณธรรมจริยธรรมมีความสาคัญต่อการดาเนินชีวิตของ มนษุ ย์ทุกคนเป็นอย่างมาก ในปัจจบุ ันน้ีสังคมไทยกาลังเดินทางเข้าสู่ยุคโลกาภิวัฒน์ที่ถาโถมเข้ามา ทาให้เยาวชน ไทยหลงใหล ไปกับกระแสบริโภคนิยม ประกอบในปัจจุบันสังคมไทยกลายเป็นสังคมเดี่ยว เยาวชนขาดความรัก ความอบอุ่น เนอ่ื งจากผู้ปกครองตอ้ งประกอบอาชีพเพื่อหาเลี้ยงครอบครัว จึงไม่ได้เอาใจใส่ อบรมสั่งสอน ดูแล บุตรหลานของตนเอง ส่งผลให้เยาวชนหันไปใช้เวลาอยู่กับเพื่อนมากกว่าครอบครัว ซึ่งอาจทาให้เกิดความเชื่อ และค่านิยม ที่ผิด สุทัศน์พงษ์ กุลบุตร (2550) กล่าวว่า ปัญหาที่เกิดขึ้นในกลุ่มของเยาวชน ทุกคนต่างลง ความเหน็ ตรงกนั ว่า เยาวชนไทยของเราขาดการปลูกฝังในด้านคุณธรรม และจริยธรรม อย่างย่ังยืน คือ อาจจะมี อยู่บ้างแตเ่ ปน็ แบบฉาบฉวยไม่เกิดผลที่ถาวรในขณะที่สังคมไทยต้องการเห็นภาพการพัฒนาเยาวชนไทยไปสู่การ เป็นบัณฑิตที่มีคุณภาพ มีความสมบูรณ์ทั้งร่างกายและจิตใจ มีสติปัญญา มีความรู้และคุณธรรม มีจริยธรรม และวฒั นธรรม ในการดารงชีวิตสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข ในขณะที่แผนการศึกษาแห่งชาติ

Journal of Educational Innovation and Research Vol. 3 No. 2 May - August 2018 | 83 (พ.ศ. 2545 – 2559) ฉบบั ปรับปรุง ได้กล่าวถึงแนว พระราชดารัสองค์สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ยึดทาง สายกลาง บนพื้นฐานของความสมดุลพอดี รู้จักประมาณ อย่างมีเหตุผล มีความรอบรู้เท่าทันโลก เป็นแนวทางใน การ ดาเนินชีวิตเพื่อมุ่งให้เกิด “การพัฒนาที่ยั่งยืนและ ความอยู่ดีมีสุขของคนไทย” ยึด “คน” เป็นศูนย์กลาง การ พัฒนาเพื่อให้คนไทยมีความสุข พึ่งตนเองและก้าวทันโลก โดยยังรักษาเอกลักษณ์ความเป็นไทยไว้ สามารถ เลอื กใช้ความรู้และเทคโนโลยีได้อย่างคุ้มค่า เหมาะสม มีภูมิคุ้มกันที่ดีมีความยืดหยุ่นพร้อมรับการ เปลี่ยนแปลง ควบคู่ไปกับการมีคุณธรรมและพฤติกรรม ความซื่อสัตย์สุจริต ดังที่วัตถุประสงค์ข้อหน่ึงของแผนการศึกษา แห่งชาติได้กาหนดว่าจะต้องพัฒนาคน อย่างรอบด้านและสมดุล โดยมีแนวนโยบายข้อที่ สามว่า ปลูกฝังและ เสริมสร้าง ศีลธรรม คุณธรรม จริยธรรม ค่านิยมและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ทั้ง ด้านจิตใจและพฤติกรรมที่ แสดงออก เช่น มีวินัย ประหยัด มีความเอื้อเฟื้อเกื้อกูล มีเหตุผล รู้หน้าที่ ซื่อสัตย์ พากเพียร ขยัน ใฝ่รู้ใฝ่เรียน รักประเทศชาติ มีจิตใจเป็นประชาธิปไตย เคารพความคิดเห็นและสิทธิ ของผู้อื่น มีความเสียสละ รักษ า สิ่งแวดล้อม สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างสันตสิ ุข การจัดการศกึ ษาของไทยมีเกณฑ์วดั คณุ ภาพที่เนน้ ความรู้ทางวิชาการ แต่ขาดการวัดมาตรฐาน คุณลกั ษณะทางจิตใจและขาดคุณธรรมซึ่งถือว่าเปน็ ปจั จัยสาคัญในกระบวนการพัฒนาคุณภาพมนุษย์ เมื่อ ระบบการศกึ ษาไร้จิตวิญญาณ จึงไม่สามารถสร้างให้คนมีความรู้ความสามารถและเป็นคนดไี ปพร้อมๆ กันได้ อย่างที่คาดหวัง น่นั คือมุ่งสร้างกลไกทีจ่ ะนาไปสู่การพฒั นาคนให้คนได้มีทั้งความรู้ความสามารถและเป็นคนดี ไปพร้อมๆ กันโดยคาดหวังว่าจะเป็นพลังอันมีประสิทธิภาพที่จะช่วยขับเคลือ่ นสังคมและประเทศชาตินาไปสู่ การพฒั นาทีม่ น่ั คงและย่ังยืนในอนาคต คณุ ธรรมจริยธรรมกับการพัฒนาผู้เรียนในยคุ ไทยแลนด์ 4.0 กระทรวงศกึ ษาธิการ ได้ประกาศนโยบายเร่งรัดการปฏิรูปการศกึ ษา โดยยึดคุณธรรมนาความรู้ สร้าง ความตระหนักสานึกในคุณค่าของปรัชญาเศรษฐกิจพอ เพียง ความสมานฉันท์ สันติวิธี วิถี ประชาธิปไตย พฒั นาคนโดยใช้คุณธรรมเปน็ พืน้ ฐานของกระบวนการเรียนรู้ที่เชื่อมโยง ความร่วมมือของ สถาบันครอบครัว ชมุ ชน สถาบันศาสนา และสถาบันการศกึ ษา โดยมีจดุ เนน้ เพื่อพัฒนาเยาวชนให้เป็นคนดี มีความรู้ และอยู่ดมี ีสุข ดงั นน้ั เพือ่ ให้การขบั เคล่อื นดังกล่าวมีความชัดเจน เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และ สามารถนาไปสู่การปฏิบัตไิ ด้อย่างเป็นรูปธรรมด้วย “คุณธรรมพื้นฐาน 8 ประการ” ที่ควรเร่งปลูกฝังแก่ ผู้เรียนดงั น้ี 1) ขยนั คือ ความตง้ั ใจเพียรพยายามทาหน้าที่การงานอย่างต่อเน่ือง สม่าเสมอ อดทนไม่ ท้อถอยเมือ่ พบอปุ สรรค ความขยันตอ้ งควบคู่กับการใช้ปัญญา แก้ปัญหาจนเกิดผลสาเร็จตามความมุ่งหมาย ผู้ทีม่ ีความขยนั คือ ผู้ทีต่ ั้งใจทาอย่างจริงจงั ตอ่ เน่อื งในเรื่องที่ถูกที่ควร เป็นคนสู้งาน มีความพยายาม ไม่ ท้อถอย กล้าเผชิญอุปสรรค รักงานที่ทา ตง้ั ใจทาหนา้ ทีอ่ ย่างจริงจงั

84 | วารสารนวัตกรรมการศกึ ษาและการวิจัย ปีที่ 2 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2561 2)ประหยดั คือ การรู้จกั เกบ็ ออม ถนอมใช้ทรัพย์สิน สิง่ ของให้เกิดประโยชน์คุ้มค่า ไม่ฟุ่มเฟือย ฟุ้งเฟ้อ ผู้ทีม่ ีความประ หยัด คือ ผู้ที่ดาเนนิ ชีวิตเรียบง่าย รู้จกั ฐานะการเงินของตน คิดก่อนใช้ คิดก่อนซือ้ เก็บ ออม ถนอมใช้ทรพั ย์สนิ ส่งิ ของอย่างคุ้มค่า รู้จกั ทาบญั ชีรายรับ-รายจ่ายของตนเองอยู่เสมอ 3)ซือ่ สตั ย์ คือ ประพฤติตรง ไม่เอนเอียง ไม่มีเล่ห์เหลีย่ ม มีความจริงใจ ปลอดจากความรู้สึก ลาเอียงหรืออคติ ผู้ที่มีความซื่อสัตย์ คือ ผู้ที่มีความประพฤติตรง ท้ังตอ่ หนา้ ที่ ตอ่ วิชาชีพ ตรงต่อเวลา ไม่ใช้ เล่ห์กล คดโกง ทั้งทางตรงและทางอ้อม รับรู้หนา้ ทีข่ องตนเองและปฏิบตั อิ ย่างเตม็ ที่ถูกต้องง 4)มีวินัย คือ การยึดม่นั ในระเบียบแบบแผน ข้อบังคับ และข้อปฏิบตั ิ ซึง่ มีทั้งวินัยในตนเองและ วินัยตอ่ สงั คม ผู้ที่มีวินัย คือ ผู้ทีป่ ฏิบัตติ นในขอบเขต กฎระเบียบของสถานศึกษา สถาบัน/องค์กร/สังคมและ ประเทศ โดยที่ตนเองยินดีปฏิบัตติ ามอย่างเตม็ ใจและตง้ั ใจ 5)สุภาพ คอื เรียบร้อย อ่อนโยน ละมุนละม่อม มีกิริยามารยาทที่ดีงาม มีสัมมาคารวะ ผู้ที่มี ความสภุ าพ คือ ผู้ทีอ่ ่อนนอ้ มถ่อมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ ไม่ก้าวร้าว รนุ แรง วางอานาจข่มผู้อื่น ทั้ง โดยวาจาและท่าทาง แตใ่ นเวลาเดียวกนั ยังคงมีความมัน่ ใจในตนเอง เปน็ ผู้ที่มีมารยาท วางตนเหมาะสมตาม วฒั นธรรมไทย 6)สะอาด คือ ปราศจากความมวั หมอง ทั้งกาย ใจ และสภาพแวดล้อม ความผ่องใส เป็นที่ เจริญตา ทาให้เกิดความสบายใจแก่ผู้พบเห็น ผู้ทีม่ ีความสะอาด คือ ผู้รกั ษาร่างกาย ที่อยู่อาศัย สิ่งแวดล้อม ถูกตอ้ งตามสุขลักษณะ ฝึกฝนจิตใจมิให้ขุ่นมัว มีความแจ่มใสอยู่เสมอ 7)สามัคคี คือ ความพร้อมเพรียงกัน ความกลมเกลียวกัน ความปรองดองกัน ร่วมใจกัน ปฏิบตั งิ านให้บรรลุผลตามที่ต้อง การ เกิดงานการอย่างสร้างสรรค์ ปราศจากการทะเลาะวิวาท ไม่เอารัดเอา เปรียบกัน เปน็ การยอมรับความมีเหตุผล ยอมรับความแตกต่างหลากหลายทางความคิด ความหลากหลายใน เรื่องเชือ้ ชาติ ความกลมเกลียวกนั ในลักษณะเช่นน้ี เรียกอีกอย่างว่า ความสมานฉันท์ 8)มีนาใจ คือ ความจริงใจทีไ่ ม่เห็นแก่เพียงตวั เองหรือเรือ่ งของตัวเอง แต่เห็นอกเห็นใจ เห็น คุณค่าในเพือ่ นมนุษย์ มีความเออื้ อาทร เอาใจใส่ ให้ความสนใจในความตอ้ งการ ความจาเป็น ความทุ กข์สุข ของผู้อื่น และพร้อมทีจ่ ะให้ความช่วยเหลอื เกือ้ กลู กันและกัน ผู้ทีม่ ีน้าใจ คือ ผู้ให้และผู้อาสาช่วยเหลือสงั คม ความหมายของคุณธรรม จริยธรรม คาว่า”คุณธรรมจริยธรรม” น้ี เป็นคาที่คนสว่ นใหญ่จะกล่าวควบคู่กนั เสมอ จนทาให้เข้าใจผิดได้ว่า คาท้ังสองคามีความหมายอย่างเดียวกนั หรือมีความหมายเหมือนกนั แท้ทีจ่ ริงแล้วคาว่า “คุณธรรม” กับคา ว่า”จริยธรรม” เปน็ คาแยกออกได้ 2 คา และมีความหมายแตกต่างกนั คาว่า “ คณุ ” แปลว่า ความดี เป็นคาที่ มีความหมายเปน็ ทางนามธรรม ส่วนคาว่า “จริย” แปลว่า ความประพฤติกริยาที่ควรประพฤติเป็นคาที่มี ความหมายทางรปู ธรรม ดงั นนั้ จึงควรทีจ่ ะตอ้ งทาความเข้าใจเกี่ยวกบั ความหมายของคาสองคาน้ีให้ถ่องแท้ ก่อน

Journal of Educational Innovation and Research Vol. 3 No. 2 May - August 2018 | 85 พจนานุกรมฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546) ให้ความหมายว่า คุณธรรม หมายถึง “สภาพคณุ งามความดี” พิศมัย เทียนทอง (2553) กล่าวว่า คุณธรรม คือ หลักความจริง หลักการปฏิบตั ิ ประกอบด้วย จริยธรรม มี 2 ความหมายคือ ความประพฤติดงี าม เพื่อประโยชน์สขุ แก่ตนและสังคม ซึ่งมีพืน้ ฐานมาจาก หลกั ศีลธรรมทางศาสนา ค่านยิ มทางวฒั นธรรม ประเพณี หลกั กฎหมาย จรรยาบรรณทางวิชาชีพ การ ประพฤติว่าอะไรควรไม่ควรทา พระวิจิตรธรรมาภรณ์ (2558) กล่าวว่า คุณธรรม คือ ความดีงามทีถ่ ูกปลูกฝังขึ้นในจิตใจ มีความ กตญั ญู ขยัน ประหยดั ซือ่ สัตย์ สามคั คี มีวินยั มีน้าใจ และ เป็นสุภาพชน เปน็ ต้น จนเกิดจิตสานึกที่ดี รู้สึก รบั ผิดชอบ ช่ัว ดี เกรงกลัวตอ่ การกระทาความชัว่ โดยประการตา่ งๆ เมือ่ จิตเกิดคณุ ธรรมขนึ้ แล้ว จะทาให้เป็น ผู้มีจิตใจดี และคิดแตส่ ิ่งทีด่ ี จึงได้ช่อื ว่า “เป็นผู้มีคุณธรรม” จรรยา หมายถึง ความประพฤติ กิริยาที่ควร ประพฤติซึง่ สงั คมแตล่ ะสังคมกาหนดขึน้ สอดคล้องกบั วฒั นธรรมในแต่ละวิชาชีพก็อาจกาหนดบุคลิกภาพ กิริยา วาจาทีบ่ คุ คลในวิชาชีพพึงประพฤติปฏิบตั ิ เช่น ครู แพทย์ พยาบาล ย่อมเป็นผู้พึงสารวมในกิริยา วาจา ท่าทางทีแ่ สดงจริยธรรมคือ กฎแห่งความประพฤติของมนุษย์ซึ่งเกิดจากธรรมชาติของมนุษย์เอง ความเป็นผู้มีปรีชาญาณ (ปญั ญาและเหตุผลรวมกัน) ทาให้มนุษย์มีมโนธรรม รู้จักแยกแยะความดี ถูกผิด ควรไม่ควร จริยธรรมมีลักษณะ 4 ประการ คือ 1) การตดั สนิ ทางจริยธรรม (moral judgment) บคุ คลจะมีหลกั การของตนเองเพื่อตัดสิน การกระทาของผู้อื่น 2) หลกั การจริยธรรมและการตดั สนิ ตกลงใจเป็นความสมั พนั ธ์ที่เกิดขึ้นในตัวบุคคลก่อนที่ จะปฏิบัตกิ ารตา่ ง ๆ 3) หลกั การทางจริยธรรมเป็นหลักการสากลที่บุคคลใช้ในการตดั สนิ ใจในการกระทาสิ่งตา่ ง 4) ทัศนะเกีย่ วกับจริยธรรมได้มาจากความคิดของบุคคลหรืออุดมคติของสังคมจนเป็น ทัศนะในการดารงชีวิตของตนและของสงั คมที่ตนอยู่ จะเห็นว่าคุณธรรม หมายถึง หลกั ของความดี ความงาม ความถกู ตอ้ งในการแสดงออกท้ังกาย วาจา ใจ ของแตล่ ะบคุ คลซึ่งยึดม่นั ไว้เปน็ การประพฤติปฏิบัตจิ นเกิดเป็นนสิ ัยซึง่ อาจส่งผลให้การอยู่ร่วมกัน ในสังคมอย่างมีความสขุ จะทาให้เกิดประโยชน์ตอ่ ตนเองและสังคม กล่าวสรปุ ได้ว่า คาว่า คุณธรรม จริยธรรม สองคาน้ีเปน็ คาที่มีความหมายเกี่ยวข้องกันในด้านคุณ งามความดี กล่าวคือ จริยธรรมคือความประพฤติที่ถูกต้องดีงามทั้งกายและวาจา สมควรทีบ่ ุคคลจะประพฤติ ปฏิบตั ิ เพือ่ ให้ตนเองและคนในสงั คมรอบข้างมีความสุข สงบ เยือกเยน็ จริยธรรมเปน็ เรื่องของการฝึกนิสัยที่ดี โดยกระทาอย่างตอ่ เน่อื งสม่าเสมอจนเปน็ นสิ ัย ผู้มีความประพฤติดงี ามอย่างแท้จริงจะต้องเป็นผู้มีความรู้สึก ในดา้ นดอี ยู่ตลอดเวลา การพฒั นาคุณธรรมจริยธรรมของบุคคลจึงต้องพัฒนาทั้ง 3 ด้าน ควบคู่กันไป คือ การพัฒนาด้านสตปิ ญั ญา ด้านจิตใจและด้านพฤติกรรม

86 | วารสารนวัตกรรมการศกึ ษาและการวิจัย ปีที่ 2 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2561 ความสาคัญของคณุ ธรรมจริยธรรม คุณธรรมจริยธรรมนับว่าเป็นพนื้ ฐานทีส่ าคญั ของคนทกุ คนและทกุ วิชาชีพ หากบุคคลใดหรือวิชาชีพ ใดไม่มีคณุ ธรรมจริยธรรมเป็นหลักยึดเบอื้ งตน้ แล้วกย็ ากที่จะก้าวไปสู่ความสาเร็จแห่งตนและแห่งวิชาชีพนั้นๆ ที่ยิง่ กว่านนั้ กค็ ือการขาดคุณธรรมจริยธรรมทั้งในสว่ นบุคคลและในวิชาชีพ อาจมีผลร้ายตอ่ ตนเอง สังคมและ วงการวิชาชีพในอนาคตได้อีกด้วย จริยธรรมจึงเป็นส่งิ สาคัญในสงั คม ที่จะนาความสุขสงบและความและความเจริญก้าวหน้ามาสู่ สงั คมนนั้ ๆ เพราะเมื่อคนในสงั คมมีจริยธรรม จิตใจกย็ ่อมสงู ส่ง มีความสะอาด และสว่างในจิตใจ จะทาการ งานใดกไ็ ม่ก่อให้เกิดความเดอื ดร้อน ไมก่อให้เกิดทุกข์แก่ตนเองและผู้อืน่ เป็นบุคคลมีคณุ ค่ามีประโยชน์ และ สร้างสรรค์คณุ งามความดี อนั เปน็ ประโยชน์ตอ่ บ้านเมืองตอ่ ไป วศนิ อินทสระ (2541) ได้กล่าวถึงความสาคญั และประโยชน์ของจริยธรรมดังจะกล่าวโดยย่อดังน้ี 1) จริยธรรมเป็นรากฐานอันสาคัญแห่งความเจริญรุ่งเรือง ความม่ันคงและความสงบสุขของ ปัจเจกชน สังคมและประเทศชาติอย่างยิ่ง รัฐควรส่งเสริมประชาชนให้มีจริยธรรมเป็นอันดับแรก เพื่อให้เป็น แกนกลางของการพัฒนาด้านอื่นๆ ท้ังเศรษฐกิจ การศึกษา การเมือง การปกครอง ฯลฯ การพัฒนาที่ขาด จริยธรรมเปน็ หลกั ยึดย่อมเกิดผลร้ายมากกว่าดี เพราะผู้มีความรู้แต่ขาดคุณธรรม ย่อมก่อให้เกิดความเสื่อมเสีย ได้มากกว่าผู้ดอ้ ยความรู้ 2) การพัฒนาบ้านเมือง ตอ้ งพัฒนาจิตใจคนก่อน หรืออย่างนอ้ ยกใ็ ห้พร้อม ๆ ไปกับการพัฒนา เศรษฐกิจ สังคม การศกึ ษาวิชาการอื่นๆ เพราะการพฒั นาทีไ่ ม่มีจริยธรรมเปน็ แกนนานน้ั จะสูญเปล่าและเกิด ผลเสียเปน็ อนั มากทาให้บคุ คลลุ่มหลงในวัตถุและอบายมขุ การที่เศรษฐกิจตอ้ งเสอ่ื มโทรม ประชาชนทุกข์ยาก เพราะคนในสังคมละเลยจริยธรรม กอบโกยทรพั ย์สนิ เปน็ ประโยชน์สว่ นตวั มากเกินไปขาดความเมตตาปราณี แล้งนา้ ใจในการดาเนนิ ชีวิตซึ่งกันและกัน 3) จริยธรรม มิได้หมายถึง การถือศลี กินเพล เข้าวัดฟังธรรม จาศลี ภาวนา โดยไม่ช่วยเหลือทา ประโยชน์ให้แก่สงั คม แตจ่ ริยธรรมหมายถึงความประพฤติ การกระทาและความคิดที่ถูกต้องเหมาะสมการทา หนา้ ทีข่ องตนอย่างถูกตอ้ งสมบรู ณ์ เว้นสิง่ ควรเว้น ทาสิง่ ควรทา ด้วยความฉลาดรอบคอบ รู้เหตุรู้ผลถูกต้อง ตามกาลเทศะและบุคคล ดังนน้ั จะเห็นว่าจริยธรรมจึงจาเปน็ และมีคุณค่าสาหรับทกุ คนในทุกวิชาชีพทุกสังคม สังคมจะอยู่รอดด้วยจริยธรรม 4) การทจุ ริต คดโกง การเบียดเบียนกนั ในรูปแบบตา่ งๆอนั เปน็ เหตใุ ห้สังคมเสอ่ื มโทรม มีสาเหตุ มาจากการขาดจริยธรรมของคนในสงั คม ทรัพยากรธรรมชาตใิ นโลกนีน้ า่ จะพอเลยี้ งชาวโลกไปได้อีกนาน ถ้า ชาวโลกช่วยกนั ละทิง้ ความละโมบโลภมาก แล้วมามีชีวิตอยู่อย่างเรียบง่าย ช่วยกันสร้างสรรค์สังคม ยึดเอา จริยธรรมเปน็ ทางดาเนนิ ชีวิต

Journal of Educational Innovation and Research Vol. 3 No. 2 May - August 2018 | 87 5) จริยธรรมสอนให้เราเลิกดหู มิน่ กดขี่คนจน ให้เอาใจใส่ดูแลเอื้ออาทรต่อผู้สูงอายุ ซึ่งเป็น บพุ การีของชาติ สอนให้เราถ่อมตวั เพื่อเข้าหากันได้ดกี ับคนท้ังหลาย และไม่วางโตโอหังอวดดีหรือก้าวร้าว ผู้อื่น สอนให้เราลดทิฏฐมิ านะลงให้มาก ๆ เพือ่ จะได้มองเห็นส่ิงต่างๆ ตามความจริง ไม่หลงสาคัญตัวว่ารู้ ดีกว่า มีความสามารถกว่าใคร ผู้นาทีม่ ีจริยธรรมสงู ย่อมเปน็ ที่เคารพกราบไหว้ของทั้งหลายได้อย่างสนทิ ใจ จากข้อความทีก่ ล่าวมาทั้งหมดน้ี พอสรปุ ได้ว่าคุณธรรมจริยธรรมเป็นรากฐานสาคัญในการพัฒนา คน ปัญหาของสังคมไทยที่ประสบพบเหน็ อยู่ทุกวนั น้เี กิดจาก “คน” ปัญหาเริ่มตน้ ที่ “คน” และมีผลกระทบถึง “คน” การแก้ปญั หาสังคมไทยจึงตอ้ งแก้ด้วย “การพฒั นาคน” เพื่อให้คนมีปญั ญา มีความรู้มีคุณธรรมและมี ทกั ษะในการแก้ปญั หาชีวิต ปัญหาจึงอยู่ทีว่ ่าเราจะพฒั นาคนอย่างไรเพื่อให้คนมีชีวิตที่ดงี ามสามารถใช้ความรู้ และแก้ปญั หาได้ สร้างสรรค์ได้ ปฏิบตั ติ อ่ เทคโนโลยีอย่างถูกต้อง อยู่ในระบบการแข่งขันทางเศรษฐกิจได้ บริโภคผลผลิตด้วยปัญญา รู้อะไรดี อะไรชวั่ มีทศั นคตทิ างจริยธรรมทีเ่ หมาะสม ฯลฯ ท้ังหมดน้ีเป็นคุณสมบัติ ของคนที่มีคุณธรรม การจัดการศกึ ษาคงตอ้ งยึดหลกั สาคญั คือ “ให้ความรู้คู่คุณธรรม” สังคมไทยจึงจะมี สมาชิกของสังคมที่เป็นท้ังคนเก่งและคนดี การพัฒนาผูเ้ รียน การพฒั นาผเู้ รียน (Student Development) หมายถึง ความสารถในการปลูกฝงั คณุ ธรรมจริยธรรม การพฒั นาทักษะชีวิต สขุ ภาพกายและสขุ ภาพจิต ความเป็นประชาธิปไตย ความภูมิใจในความเป็นไทย การ จัดระบบดแู ลช่วยเหลอื ผู้เรียนเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพ การพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณธรรมจริยธรรม สถานศึกษาตอ้ งเนน้ ให้เด็กได้เรียนวิชาทีว่ ่าด้วยศีลธรรม คุณธรรม จริยธรรม หรือหลักธรรมของศาสนา เท่านน้ั แตก่ ารสร้างคณุ ธรรมจริยธรรมให้เกิดขนึ้ กับผู้เรียนนนั้ กระบวนการเรียนรู้สามารถพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมให้เกิดขึน้ กบั ผู้เรียนได้ โดยการสอดแทรกในกระบวนการจดั การเรียนรู้ทกุ กลุ่มสาระการเรียนรู้และ กิจกรรมพฒั นาผู้เรียน เพราะคุณลกั ษณะทีพ่ ึงประสงค์ทีก่ าหนดไว้ในหลักสูตรสามารถสร้างให้เกิดได้โดย ผ่านกระบวนการปฏิบตั งิ าน ท้ังงานสว่ นบุคคล และการปฏิบัตงิ านร่วมกันเปน็ กลุ่ม ดังนนั้ ครผู ู้สอนคงมิได้มี หนา้ ที่เพียงแตส่ อนเน้ือหาในหนังสือให้จบเท่านนั้ แตย่ ังตอ้ งช่วยกันคานงึ ถึงการสอดแทรกคณุ ธรรมจริยธรรม ให้เหมาะสมกับสภาพของผู้เรียนดว้ ย เพื่อสรรค์สร้างให้ผู้เรียนเป็นคนที่มีความรู้คู่คุณธรรมนาชีวิตไปสู่ ความสขุ การสอดแทรกคณุ ธรรมจริยธรรมเฉพาะในห้องเรียน อาจยังไม่เพียงพอต่อการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมให้เกิดขึ้นในผู้เรียนได้อย่างย่ังยืนและถาวร สถานศึกษ ายังจาเป็นต้องจัดกิจกรรมเสริมที่ หลากหลาย โดยใช้ศกั ยภาพและทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์อย่างคุ้มค่า อีกท้ังเปิดให้ผู้เรียนมีโอกาส ได้รบั ประสบการณ์ทางคุณธรรมจริยธรรมด้วยวิธีการและจากแหล่งการเรียนรู้ที่หลากหลาย ท้ังจากเพื่อน ครู ครอบครัว ชมุ ชน และสงั คม ดงั น้ี (ครเู ชียงราย, 2555) 1) การวิจยั และพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมคุณธรรมจริยธรรมผู้เรียนเป็นการ บูรณาการ ระบบประกนั คุณภาพภายในสถานศึกษา (มาตรฐานที่ 1 ด้านคุณธรรมจริยธรรมของผู้เรียน) กับหลักทฤษฎี

88 | วารสารนวัตกรรมการศกึ ษาและการวิจัย ปีที่ 2 ฉบบั ที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2561 การกระจ่างในค่านยิ ม (V.C) และการปรบั พฤติกรรม (BM) โดยใช้ระบบดแู ลช่วยเหลือนักเรียนผ่านทางครูที่ ปรึกษาและชว่ั โมงโฮมรูม เปน็ ฐาน 2) การอบรมครูเพือ่ สอนผู้เรียนให้เข้าถึงแก่นของหลกั ธรรม ได้แก่ อริยสัจ 4 (ทุกข์ สมุทัย นโิ รธ มรรค) ปฏิจจสมปุ บาท (อิทปั ปจั จยตา) ไตรลกั ษณ์ (อนจิ จงั ทกุ ขงั อนตั ตา) ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปญั ญา) โยนโิ สมนสกิ าร (การคิดอย่างแยบคาย) กาลามสตู ร (ความมีวิจารณญาณ) 3) การส่งเสริมให้โรงเรียนจัดกิจกรรมกล่อมเกลา ( ซึมซับ ) ด้านคุณธรรมจริยธรรมให้เกิดแก่ ผู้เรียน 4) การส่งเสริมให้ครจู ดั การเรียนการสอนทีส่ ร้างเสริมคุณธรรมจริยธรรมแก่ผู้เรียน 5) การส่งเสริมให้ครแู ละนกั เรียนเข้าเรียนและสอบตามหลักสตู รธรรมศึกษาโดยการสมัครเข้า เรียนและสอบตามหลกั สตู รนักธรรมตรี – โท – เอก ซึ่งจะได้ท้ังความรู้และกล่อมเกลาด้านจิตใจไปด้วย 6) การจัดกิจกรรมเข้าค่ายนักเรียนหรือบรรพชาสามเณรภาคฤ ดู ร้ อ น เป็ น กิ จก รรมก ล่ อ มเก ล า อย่างหน่งึ ทีน่ ่าสนใจแตค่ วรมีการวางแผนและดูแลให้บรรลตุ ามเป้าหมายด้วย 7) การใช้ดนตรี กีฬา ศลิ ปะและวฒั นธรรมเป็นเครือ่ งมือกล่อมเกลาจิตใจนักเรียนเป็นเครื่องมือ สร้างความสนุ ทรีย์ในจิตใจและกล่อมเกลานักเรียนได้เป็นอย่างดี แตค่ รูหรือผู้ฝึกต้องวางแผนและดูแลอย่างดี ด้วย 8)การใช้ส่อื คอมพิวเตอร์ช่วยสอนธรรมะปจั จบุ ันแหล่งเรียนรู้มีมากมาย แต่สื่อคอมพิวเตอร์ เปน็ ส่อื ที่ทนั สมยั สามารถสืบค้นหาความรู้ได้มากมายและเข้าถึงได้ง่ายซึ่งครูสามารถสร้างเป็นบทเรียน ( E – Learning) ให้นกั เรียนได้เรียนในเรือ่ งที่เหมาะสม รวมท้ังอาจมีเกมธรรมะ สื่อธรรมะทีส่ นกุ ๆ ให้นักเรียนเกิด ความสนใจมากกว่าการเล่นเกมทีม่ อมเมา เปน็ ตน้ 9)การจดั บรรยากาศและสิ่งแวดล้อมเป็นครูที่พูดไม่ได้เป็นการจัดบรรยากาศกายภาพใน โรงเรียนให้เปน็ สถานที่น่าอยู่น่าเรียนและช่วยกล่อมเกลาจิตใจนกั เรียน เช่น สอนจริยธรรมนกั เรียน ต้นไม้พูด ได้ เป็นตน้ 10) การจดั กิจกรรมประกวด แข่งขัน ยกย่องคนดี กลา่ วสรุปได้วา่ ผู้บริหารและครผู ู้สอนจะตอ้ งจัดกิจกรรมทีพ่ ัฒนาและส่งเสริมผู้เรียนให้มีคุณธรรม จริยธรรม ซึง่ สิ่งที่จะเป็นพืน้ ฐานของนกั เรียนในยุคปฏิรปู การศกึ ษา อนั จะนาไปสู่การพัฒนาการศึกษายั่งยืน และมีความมน่ั คง คือ คณุ ธรรม เพราะว่าคณุ ธรรมมีลกั ษณะที่สาคญั ทางด้านจิตใจมากที่สุด และคุณธรรม ยงั มีความหมายสาคญั ตอ่ บคุ คล สงั คม และชาตบิ ้านเมือง สังคมใดมีสมาชิกของสงั คมที่ไร้คุณธรรม จานวน มาก การทางานในทีน่ ี้ หมายถึงสงั คมนน้ั จะมีแตค่ วามวุ้นวายและยากแก่การพฒั นาในสังคม โดยเฉพาะตาม ความหมายและประเภทของคุณธรรม จึงหมายถึง ความเคยชินในการประพฤติอย่างใดอย่างหน่ึงตรงข้ามกับ กิเลส ซึ่งได้แก่ ความเคยชินในการประพฤติผิดอย่างใดอย่างใดอย่างหน่งึ ทั้งคุณธรรมและกิเลสไม่มีขอบเขต ที่แนน่ อนสาหรบั แบ่งประเภทย่อยลงไป จึงไม่น่าแปลกใจที่มีแบ่งได้หลายวิธี แม้จะแบ่งได้หลายวิธีหรือดีสัก

Journal of Educational Innovation and Research Vol. 3 No. 2 May - August 2018 | 89 เพียงใด ก็อดทีจ่ ะเหลอ่ื มล้ากนั ไม่ได้อยู่น้ันเอง ซึง่ ความประพฤติแต่ละคร้ังสืบเน่ืองมาจากคุณธรรมหลาย อย่าง และเมื่อฝึกคณุ ธรรมใดคุณหน่งึ คุณธรรมอื่นๆ มกั จะพลอยได้ไปด้วย และทานองเดียวกัน การปล่อย ตวั ให้กิเลสอย่างใดอย่างหน่งึ มาเกาะกมุ จะพลอยให้มีกิเลสอีกหลายๆ อย่างตดิ ตวั ไปโดยอตั โนมัติ การปฏิรปู การศึกษาไทยในยุคปจั จุบัน การเตรียมพร้อมที่จะสร้างคนไทยยุคใหม่ในโลกปัจจุบันสู่อนาคตมีความสาคัญยิ่ง คนไทยยุค เทคโนโลยีสารสนเทศ จะตอ้ งเปน็ ผู้ทีม่ ีความรู้ความสามารถ มีความรอบรู้ มีความพร้อม มีความมุ่งมั่น มี จินตนาการมองการณ์ไกล มีความคิดริเริม่ สร้างสรรค์และสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างมีความสุข การเรียนรู้ จะประสบความสาเร็จทีส่ ดุ เมื่อกิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวข้องโดยตรงกับประสบการณ์ทางกายภาพที่เป็น รปู ธรรมจบั ตอ้ งได้ เราจะจาสิง่ ตา่ งๆได้แม่นยาทีส่ ุด เมือ่ ข้อเท็จจริงตา่ งๆ และทักษะปรากฏอยู่ในกิจกรรมใน ชีวิตจริงตามธรรมชาติ ซึ่งทกุ คนสามารถพฒั นาปญั ญา แตล่ ะด้านให้สงู ขนึ้ ถึงระดบั ใช้การได้ถ้ามีการฝึกฝนที่ ดี มีการให้กาลังใจทีเ่ หมาะสม ในสภาพแวดล้อมที่เอือ้ ตอ่ การเรียนรู้ และปญั ญาด้านต่างๆ สามารถทางาน ร่วมกนั ได้ ดงั นน้ั การจดั กระบวนการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับการทางานของสมองนับเป็นสิ่งสาคัญ เพื่อให้ ผู้เรียนสามารถพฒั นาศกั ยภาพของสมองได้อย่างเตม็ ความสามารถ และสามารถทางานและอยู่ร่วมกับผู้อื่น ได้อย่างมีความสุข การศกึ ษาในยคุ Thailand 4.0 มีความหมายมากกว่าการเตรียมความพร้อมด้านความรู้ เท่านนั้ แต่เป็นการเตรียมมนุษย์ให้เปน็ มนุษย์ โดยมีการกาหนดทิศทางทีช่ ัดเจนและมีแผนในการเตรียมความ พร้อมของคนทกุ ด้าน ให้สามารถมีชีวิตทีด่ ี อยู่รอดในสังคม และทามาหากินเป็น โดยเฉพาะในส่วนของ นักเรียนนกั ศกึ ษาตอ้ งสอนให้มี \"ความรู้คู่คณุ ธรรม และมีทักษะในศตวรรษที่ 21\" ก็มีความ สาคัญต่อการ พัฒนาเด็กและเยาวชนให้มีความเข้าใจและรู้เท่าทันโลกยุค Thailand 4.0 สรปุ การพฒั นาผู้เรียนให้มีคณุ ธรรมในยุคปฏิรูปการศกึ ษานนั้ ครูผู้สอนและผู้บริหารจะต้องตระหนัก และให้ความสาคัญในการจดั กิจกรรมทีส่ ง่ เสริมให้ผู้เรียนได้พัฒนาตนเอง มุ่งสู่การปลูกฝงั คุณธรรม จริยธรรม คือ การเนน้ วิถีชีวิตของเดก็ ตง้ั แตเ่ รื่องการกิน อยู่ ดู ฟัง ไปจนกระท่งั เรือ่ งการพฒั นาทักษะท้ังในด้านการใช้ ร่างกาย การคิด การกระทาที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น ตลอดจนการจัดสภาพแวดล้อมที่เป็น ธรรมชาติ เพือ่ ให้เดก็ ตระหนกั ต่อความสมั พันธ์ระหว่างตนเองกบั โลกรอบตัว ทั้งน้ี ครูหรือผู้สนใจที่ต้องการ ปลกู ฝังคุณธรรมให้กบั เด็ก จาเป็นจะตอ้ งศกึ ษาแนวคิดสาคัญของคุณธรรมเหล่านั้นให้เข้าใจอย่างแท้จริง คานงึ ถึงธรรมชาตกิ ารเรียนรู้ของเดก็ และความสนใจในการเรียนรู้ของเด็กที่แตกต่างกันออกไป ตามพื้นฐาน ของเดก็ และสภาพแวดล้อมรอบตวั เปน็ สาคัญ แล้วจึงนามาประยกุ ต์ใช้ให้เหมาะกบั บริบทหรือหนว่ ยการเรียนรู้ ตา่ ง ๆ ในโรงเรียน เพื่อผู้เรียนจะได้มีความพร้อมและสามารถพัฒนาตนเองสู่การศึกษาในยุคปัจจุบันได้เป็น อย่างดี สามารถปรับตัวเข้ากบั คนอืน่ และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสขุ

90 | วารสารนวัตกรรมการศกึ ษาและการวิจัย ปีที่ 2 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2561 เอกสารอางอิง ครเู ชียงราย. (2555). การพัฒนาผู้เรียน. เข้าถึงได้จาก http://www.kruchiangrai.net/ (วันที่ค้นข้อมูล:5 เมษายน 2561). พระธรรมปิฎก. (2540). พุทธธรรม. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระวิจิตรธรรมาภรณ์ . (2558). ความหมายของ คุณธรรม.เข้าถึงได้จาก http://portal.tebyan.net/ Portal/Cultcure/ (วนั ที่ค้นข้อมูล : 5 เมษายน 2561). พิศมัย เทียนทอง. (2553). การดาเนนิ การพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมด้านความซื่อสัตย์สุจริตของนักเรียน โรงเรียนบ้านเขามะกา สงั กัดสานกั งานเขตพื้นที่การศึกษาสระแก้ว เขต 1(วิทยานิพนธ์ปริญญา มหาบณั ฑิต). มหาวิทยาลยั ปทุมธาน.ี ราชบณั ฑิตสถาน. (2546). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน พ.ศ. 2542 . กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์ พบั ลิเคชั่นส์. วศนิ อินทสระ. (2541). พุทธจริยศาสตร์. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพ์ทองกวาว. สานกั งานปฏิรูปการศกึ ษา. (2545). ปฏิรปู การศกึ ษา ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542. กรงุ เทพฯ: บุญศริ ิการพิมพ์. สทุ ศั น์พงษ์ กลุ บุตร. (2550). การปลูกฝงั คุณธรรม จริยธรรมให้แก่นักศึกษา. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย ศรีปทมุ .