601320919

เรือนเคร่ืองสับ 601320919 นายรัฐกจิ จานเครือ เรอื นเคร่อื งสบั เปน็ เรือนพักอาศยั ท่ีสรา้ ง จากไมจ้ ริง ลักษณะเป็นเรือนถาวรใช้งาน ไดย้ าวนานหลายสิบปี การก่อสร้างมคี วาม ประณีตเรยี บรอ้ ยมากกวา่ เรอื นเครือ่ งผกู เรอื น ประเภทน้ีมักถกู เรียกว่า “เรือนไทยเดมิ ” 1

สารบัญ ประวัติความเป็นมา ประเภทเรือนเครือ่ งสบั แปลนบ้านเรอื นไทยเครือ่ งสบั 2

เรือนเครอ่ื งสบั ประวตั คิ วามเปน็ มา เรือนเคร่อื งสบั เปน็ เรอื นพัก อาศยั ทีส่ ร้างจากไม้จรงิ ลักษณะเปน็ เรอื นถาวรใช้งานไดย้ าวนานหลายสบิ ปี การก่อสร้างมีความประณีตเรียบรอ้ ย มากกวา่ เรอื นเครื่องผูก เรอื นประเภทนี้ มกั ถูกเรยี กว่า “เรือนไทยเดมิ ” และเป็นภาพจำ�ของเรือนไทยแบบประเพณี โดยรวม เรอื นไทยประเภทเรอื นเครอื่ งสับ แบ่งออกเปน็ เรือนประเภทตา่ งๆ ตามการ ใช้งานและลักษณะทปี่ รากฏ ได้ดงั น้ี 1

ประเภทเรอื นเคร่ืองสับ เรือนเดี่ยว เป็นเรือนสําหรับครอบครัวเดี่ยวหรือครอบครัวเล็กมีผัวเมียหรือมีลูกเล็กท่ี ยังไมแ่ ต่งงาน โดยท่ัวไปจะประกอบด้วย เรือนนอน 1 หลงั เรอื นครวั 1 หลงั เชอ่ื ม กนั ดว้ ยชานดา้ นหนา้ -ด้านขา้ ง ชานเรือนดา้ นหน้าใช้พักผ่อนและทำ�กิจกรรมอนื่ ๆ ส่วนชานข้างหรือชานหลงั ใช้อาบนำ้ �ล้างจาน ซกั ผ้าและงานบา้ นอนื่ ๆ เรอื นเดยี่ วแบบเรอื นครวั อยู่ด้านหน้า เรอื นเดย่ี วแบบเรอื นครวั ขวาง 2

เรือนหมู่ เรอื นหมู่ เป็นเรอื นหลายหลงั เชอ่ื มกันด้วยชาน โดยเรอื นหม่แู บง่ ออกกเปน็ 4 แบบ ดงั น้ี 1) เรือนสําหรบั ครอบครัวขยาย เป็นการกอ่ สร้างเรอื นเพิ่มเตมิ สำ�หรบั ลูกสาวทเี่ มอ่ื แต่งงานแลว้ ต้องการห้องนอนแยกเป็นเอกเทศ ไม่นิยมตอ่ เตมิ หรอื ขยายเรอื นพอ่ แม่ เพ่ือเพิม่ หอ้ งนอน แต่จะสรา้ งเรือนนอนใหม่อกี หลังหนง่ึ มกั จะสร้างอยตู่ รงขา้ มกบั เรือนพ่อแม่ จ่วั ขนานกัน ดา้ นหลังหรอื ด้านข้างเป็นครัว ซึง่ เป็นเรอื นขวาง ดา้ นตรง ขา้ มกบั เรอื นครวั อาจสรา้ งเป็นหอนง่ั เปน็ เรือนโถง มฝี า 3 ดา้ น ดา้ นทีต่ ิดกบั ชานเปิด โลง่ ใชพ้ ักผ่อน รับแขก เพราะเมอื่ ครอบครัวขยายข้ึน โถงข้างห้องนอนหรือระเบียง อาจมีพนื้ ทไ่ี ม่เพียงพอหรือไม่สะดวก เพราะอยูใ่ นเรือนพ่อแม่ เมอื่ สรา้ งหอน่งั ขน้ึ ใหม่ สำ�หรบั พักผ่อนแลว้ สว่ นห้องโถงเดมิ ในเรือนใหญอ่ าจใชเ้ ป็นท่ีตั้งโต๊ะหมู่บูชา ทำ�เป็น ห้องพระ หรือขยายห้องนอนออกจนเต็มเรือน ซง่ึ การขยายเรอื นน้อี าจทำ�ไดท้ ้ังการ สร้างเรียงตามยาวต่อจากเรอื นพ่อแมห่ รือสร้างตรงข้าม หรือสร้างเป็นกล่มุ เช่อื ม ด้วยชานโลง่ ไม่มหี ลังคาคลมุ หรอื สรา้ งข้ึนใหมใ่ นบริเวณเดียวกนั โดยไมม่ ชี านเชื่อม เรอื นขยายท่ขี ยายจากเรือนเด่ียวแบบเรอื นครวั ขวาง โดยเพม่ิ เรอื นนอนอีกสองหลงั 3

2) เรือนคหบดี เป็นเรือนหมูท่ ่ีสรา้ งใหญโ่ ตหรูหรา ชานเรือนกว้าง มี เรอื นอนื่ ๆ ประกอบอนื่ นอกเหนอื จากเรือนนอนและเรือนครวั เชน่ หอ น่ังหรอื หอกลาง อยู่กลางชานไว้สำ�หรับนั่งเลน่ รับแขก กนิ อาหาร และ จดั งานพิธีต่างๆ หอนกสําหรบั งานอดิเรก เช่น เล้ยี งนก เลยี้ งปลา สวยงาม หอพระสําหรับประดิษฐานพระพุทธรปู ตา่ งๆ เปน็ เรอื นของผมู้ ี อนั จะกิน หรือสงู ศักดิ์ อาจปลกู ขึน้ พรอ้ มกนั ทงั้ หมู่ ไม่ได้ทยอยปลกู ข้นึ ตามความจําเปน็ เหมอื นครอบครัวขยาย 3) คมุ้ ขนุ แผน เป็นเรอื นไทยทีศ่ กึ ษา 4 เปน็ แบบอยา่ งของเรือนไทยไดไ้ ม่ทัง้ หมด เพราะสร้างข้ึนโดยให้ความสำ�คญั กับ หอกลางมากกวา่ ชาน มีขนาดใหญ่ กว่าชานและเรอื นอน่ื ๆ จนกลายเป็น เรอื นประธานไป ไมต่ รงตามแบบแผน ประเพณี ทีว่ า่ งโดยรอบเหลือนอ้ ยไม่ สามารถไหลเทไปมาได้

4) เรือนหลวง เปน็ เรอื นหมู่ทส่ี รา้ งขึ้นโดยพระมหากษัตริยใ์ ช้เป็นท่ีประทบั หรอื สรา้ ง เพื่อใช้รับราชทตู หรือสร้างพระราชทานให้ผ้ใู ด มีระบบศักดนิ ากำ�กบั องคป์ ระกอบ ต่างๆ ของเรอื นเพื่อแสดงฐานะของผู้อยอู่ าศยั กฏุ ิ อาคารพักอาศยั ของพระภิกษุ อย่ใู นวดั มีท้ังทีผ่ ูม้ จี ติ ศรัทธาสรา้ งถวาย หรือเรอื น ชาวบ้านทรี่ ื้อมาสรา้ งถวาย เพราะผ้อู ยู่อาศัยอยู่แลว้ ไมป่ กติสขุ หรือเสยี ชีวิตลูก หลานอยแู่ ล้วไม่ปกติสุขจงึ ร้อื มาถวาย แบง่ ออกเป็น 3 แบบ 1) หลงั เดย่ี ว 2) หมกู่ ฏุ ิ 3) กฏุ ิทมิ แถวแบบเขอ่ื นเพชร (เคร่ืองกอ่ ) 5

แปลนบ้านเรอื นไทยเครื่องสบั 6

7

8

แหล่งท่มี า กรมศลิ ปากร.กรมศิลปากร [ออนไลน]์ . 2017, แหลง่ ทม่ี า : http://www.thapra. lib.su.ac.th [ 31 ตุลาคม 2562] NAM PB.เรือนเครื่องสบั [ออนไลน]์ . 2015, แหลง่ ทม่ี า : https://sites.goog- le.com/site/reuxnphunthinphakhklang/prapheth-khxng-reuxnthiy- phakh-klang/reuxn-kheruxng-sab [ 31 ตุลาคม 2562] 9

เรือนเคร่ืองสบั 10