เรื่องเล่าพิธีบวงสรวง

พิธีก ฐานสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นปราสาทเบงทเบง รรมบวงสรวงปราสา สำหรับคนรักการอ่าน เรื่ องเล่า พิธีกรรม และความเชื่ อของคนในชุมชนปราสาทเบง

ปราสาทเบง (ปราสาทเบ็ง) ส่วนหลังคาพงั ทลายหมดแลว้ คูนาล้อมรอบเป็นรูปสี่เหลี่ยม เว้นทางด้านทิศตะวัน ออกไว้เป็นทางเข้า-ออก ปัจจุบันยังคงปรากฏร่องรอยให้ เห็นอยู่ทุกดา้ น ความสำ�คญั ของแหลง่ ทางประวตั ศิ าสตร์ โบราณ- คดี ปราสาทเบง เป็นปราสาทขอม ที่มีแผนผังเป็นรูป สเ่ี หลยี่ มจตั ุรสั ไมย่ อ่ มุม และมเี สาประดับกรอบประตเู ปน็ รูปแปดเหล่ียม ซึ่งกำ�หนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษท่ี 15 ปราสาทเบงจึงเป็นร่องรอยหลักฐานที่แสดงอิทธิพล วัฒนธรรมขอมท่ีปรากฏขึ้นในดินแดนแถบนี้ ในราว พุทธศตวรรษท่ี 15 ปราสาทเบง จัดเป็นปราสาทหลังเดียว มีขนาดเล็ก สภาพปัจจุบันยังไม่ได้รับการขุดแต่งและบูรณะ ปรากฏ ร่องรอยหลักฐานคือส่วนเรือนธาตุและเสาประดับกรอบ ประตูซ่ึงยังติดต้ังอยู่ตำ�แหน่งเดิม มีมูลดินทับถมขึ้นมา ถงึ ส่วนฐาน คนู ํา้ ตน้ื เขิน และถนนเขา้ ถงึ ตัวปราสาทเป็น ถนนลกู รงั ในส่วนของการดแู ลปัจจบุ นั ได้มีการดแู ลรักษา ทำ�ความสะอาดและกำ�จัดวชั พชื อย่างสมํา่ เสมอ ตำ�แหนง่ ทต่ี ัง้ บ้านปราสาทเบง ตำ�บลกาบเชิง อำ�เภอกาบเชิง จงั หวัดสรุ นิ ทร์ การเดินทาง ปราสาทเบง ประกอบดว้ ยปราสาทหลงั เดยี ว ต้ังอยู่ จากตัวเมอื งสุรินทร์ ไปตามทางหลวงหมายเลข 214 ภายในบริเวณซึ่งมคี ูนา้ํ ล้อมรอบมรี ายละเอยี ดดังน้ี (สรุ ินทร์-ปราสาท) เมื่อผา่ นตวั อ�ำ เภอปราสาทไปเล็กนอ้ ย ปราสาทประธาน ก่ออิฐ มีแผนผังเป็นรูปส่ีเหล่ียม จะเปน็ สแ่ี ยกไฟจราจร ใหเ้ ลย้ี วขวาตามทางหลวงหมายเลข จตั รุ สั ไมย่ อ่ มมุ ขนาดประมาณ 4 x 4 เมตร มปี ระตทู างเขา้ 24 จากนั้นเล้ยี วขวาไปตามทาง สร.2022 เปน็ ระยะทาง อยู่ทางด้านทิศตะวันออก มีเสาประดับกรอบประตูเป็น 10 กโิ ลเมตร เมอ่ื ถงึ บ้านปราสาทเบง ให้ตรงผา่ นหมบู่ ้าน เสาแปดเหล่ียม แต่ละเหลี่ยมประดับด้วยลายใบไม้รูป ไปอีก 500 เมตร จะพบป้ายบอกทางให้เลี้ยวขวาเป็น สามเหลย่ี ม 1 ใบ ซง่ึ เปน็ รปู แบบทน่ี ยิ มในราวพทุ ธศตวรรษ ถนนลูกรังอีก 800 เมตร ก็จะถึงปราสาทเบงซึ่งตั้งอยู่ ที่ 15 ผนังด้านท่ีเหลืออีก 3 ด้านทำ�เป็นประตูหลอก สดุ ถนน 86 | เสน้ ทางอารยธรรม มรดกล้ำ�ค่าสรุ ินทร์

Beng Khmer Ruins Beng Khmer Ruins is a single main square-based stupa and the ornamental pillars at the doorway is brick stupa with non-indented corners located in an what is left to be seen today in the same position area surrounded by ditches. It is around 4 x 4 m. as in the past. There are earthwork up to the base in size and the entrance door is in the east. There of the stupa with shoal canals around. The road to are eight-faced ornamental pillars at this doorway. this Khmer Ruins is a dirt road. The place is taken On each face of the pillar is the tracery of a trian- care of and cleaned and weeded regularly. gle-shaped leaf which is a popular pattern around Location the 15th BE. The rest of the walls in all 3 sides are false doorways and all the roofs are gone. Beng Khmer Ruins, Kabcherng Sub-district, Kabcherng District, Surin Province There are ridges surrounding the area in square To Go There shape which is still visible today except in the east that is the entry and exit way. From Surin City, take highway 214 (Surin- Historical and Archeological Aspect Prasart), after passing Prasart District, there will be an intersection with traffic light, take a right turn Beng Khmer Ruins is a square-based stupa with to highway 24 then turn right to SR 2022 for 10 non-indented corners with eight-faced ornamental kilometers After reaching Parsart Beng village, keep pillars at its doorway. It is estimated that this place going for another 500 meters and follow the signage is built in 15th BE. and is the evidence of the influ- to turn right on a dirt road for 800 meters to Beng ence of Khmer civilisation in that area in 15th BE. Khmer Ruins at the end of the road. Beng Khmer Ruins is a single stupa small in size. It has never been repaired and the main body of the TrACKING DOWN THE GLORIOUS PATHS of SURIN CIVILAZATION | 87

พธี บี วงสรวงปราสาทเบง ประวัติความเปน็ มาของปราสาทเบง วิถีชีวิตชาวบ้านปราสาทเบง ตำบลกาบเชิง อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์ เป็นชุมชนชนบทที่ยังต้อง พึง่ พาอาศัยธรรมชาติ เพื่อการดำรงชวี ติ ทำอาชีพเกษตรกรเปน็ อาชีพหลัก ทำนาปลูกข้าว ทำสวนทำไร่ เล้ยี งสตั ว์ ในบางปีสภาพดินฟ้าอากาศไม่เอื้ออำนวยต่อการทำเกษตรกรรม เกิดความแห้งแล้งเป็นความเดือดร้อนที่เกิดจาก ภัยจากธรรมชาติ ทำให้คนในชุมชนเกิดความเกรงกลัวต่ออำนาจเหนือธรรมชาติสิ่งศักดิ์สิทธิ์เทวดาอารักษ์ จึงมี พิธีกรรมบวงสรวงเพื่ออ้อนวอนช่วยให้ฟ้าฝนตกตามฤดูกาล ข้าวปลาอาหารสมบูรณ์พูนผล ปกปักรักษาให้คนใน ชมุ ชนเกดิ ความเป็นสุขและปลอดภยั ครอบครวั และชมุ ชนร่มเย็นเปน็ สขุ ปราสาทเบงเป็นสถานท่ี ที่มีสภาพโครงสร้างโบราณมีความเป็นมาดังน้ี ปราสาทเบงครั้งหนึ่งเป็น อาณาจักรขอมขนาดใหญ่แสดงใหเ้ ห็นถงึ ความเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรขอมอย่างชดั เจน ปราสาทเบงถกู สร้างขึ้น เพื่อใช้เป็นสถานที่หยุดพัก ในการรักษาตัวของคนป่วยที่เรียกว่าอโรคยา มีลักษณะเป็นปราสาทหลังเดียวมีคูน้ำ ล้อมรอบก่ออิฐมีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสไม่ย่อมุมขนาด 4 * 4 เมตร มีประตูทางเข้าอยู่ทางทิศตะวันออก มี เสาประดบั โกรกประตูเปน็ เสาแปดเหลี่ยมผนังด้านที่เหลอื 3 ดา้ นเป็นประตูหลอกหลังคาพงั ทลาย มีคูนาลอ้ มรอบ เวน้ ทางเข้าออกทางทศิ ตะวันออกปัจจบุ นั ยงั ปรากฏใหเ้ หน็ อยู่ พธิ บี วงสรวงปราสาทเบง พธิ ีกรรมบวงสรวงปราสาทเบงเกิดจากความเชือ่ ความศรัทธาของคนในชุมชนชาวบา้ นปราสาทเบง มคี วาม เช่อื ในพิธีกรรมบวงสรวงปราสาทเบงว่าเปน็ โบราณสถานอนั ศักด์ิสทิ ธ์ิ การประกอบพิธีกรรมบวงสรวงในแต่ละปีจะ ทำให้อยู่เย็นเป็นสุขประกอบการใด ๆ ก็สำเร็จลุล่วงเจริญรุ่งเรือง พิธีกรรมนี้จะจัดขึ้นในเดือนมีนาคมของทุกปี เน่อื งจากในช่วงเดือนมนี าคมเปน็ เดือนที่คนส่วนใหญ่ในชุมชนวา่ งงาน เมื่อมีพธิ กี รรมบวงสรวงก็จะมาร่วมงานเป็น จำนวนมาก พิธีกรรมบวงสรวงปราสาทเบงถือเป็นประเพณีท้องถิ่นท่เี กดิ ความเช่ือคนในชุมชนได้อนุรักษ์ไว้เพื่อสืบ สานใหล้ กู หลานรุ่นหลงั ต่อ ๆ ไป พธิ กี รรมบวงสรวงปราสาทเบงเป็นมกี ารแสดงโดยใช้การรำของนาฏศลิ ป์ไทยและ นาฏศลิ ปพ์ ืน้ บ้านอีสานใต้ ใช้ดนตรไี ทยและดนตรพี ้นื เมืองในการบรรเลง นอกจากน้ียังมีการแสดงละครมหรสพโดย ชาวบ้านและหน่วยงานต่าง ๆ ร่วมมือกันไม่ว่าจะเป็นวัด บ้าน โรงเรียนที่อยู่ในชุมชม ซึ่งมักจะใช้เรื่องราวเกี่ยวกับ เวสสันดรชาดก มาเป็นเรื่องราวในการแสดง พิธีกรรมบวงสรวงปราสาทเบงของคนในชุมชนหลังจากวันที่การ บวงสรวงเซ่นไหว้ปราสาทเรียบร้อยแล้ว วันรุ่งขึ้นชาวบ้านในชุมชนจะไปทำบุญที่วัดบ้านปราสาทเบง ซึ่งเป็นการ ทำบุญอุทิศส่วนบุญกุศลให้แก่ญาติพี่น้องบรรพบุรษุ เพื่อแสดงความกตัญญูรู้คุณต่อผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว และระลึกถึง เทวดาอารกั ษ์สิ่งศักดสิ์ ทิ ธิท์ ี่คอยปกป้องชมุ ชนใหเ้ ปน็ สุขสงบ

การแสดงละครในพธิ บี วงสรวงปราสาทเบง โดยคณะครแู ละนกั เรียนโรงเรยี นปราสาทเบงวทิ ยารว่ มกบั ชมุ ชนปราสาทเบง