รายงานความฉลาดทางดิจิทัล(DQ)

Digital Intelligence Quotient

จดั ทำโดย นำงสำววภิ ำรัตน์ บวรสุคนธชำติ 634102017 ครุศำสตรบ์ ณั ฑติ สำขำภำษำอังกฤษปี ท่ี 2 เสนอ คุณครูสุธิดำ ปรีชำนนท์

คำนำ รำยงำน เร่ือง Digital Intelligence Quotient (DQ) เป็ นกำรนำเสนอส่วน หนึ่งของวชิ ำ นวัตกรรมและเทคโนโลยสี ำรสนเทศเพอื่ กำรส่ือสำร PC62506 โดยมี จุดประสงคใ์ หผ้ ู้เรียนไดม้ คี วำมรู้ ควำมเข้ำใจในเร่ือง DQ และสำมำรถนำควำมรู้ที่ ไดม้ ำใช้ในชวี ิตประจำวัน ผู้จดั ทำคำดหวงั เป็ นอย่ำงยง่ิ วำ่ กำรจัดทำรำยงำนเล่มนีจ้ ะมขี ้อมูลทเี่ ป็ นประโยชนต์ ่อ ผู้ทสี่ นใจศึกษำข้อมูลเกยี่ วกบั Digital Intelligence Quotient เป็ นอยำ่ งดี หำกมขี ้อมูลผิดพลำดประกำรใดต้องขออภยั มำ ณ ทนี่ ีด้ ว้ ย วภิ ำรัตน์ บวรสุคนธชำติ ผู้จัดทำ

สำรบัญ หน้ำ เร่ือง 1 2 Digital Intelligence Quotient 3 พลเมืองดจิ ติ อล 4 ทกั ษะที่ 1 5 ทกั ษะที่ 2 6 ทกั ษะที่ 3 7 ทกั ษะที่ 4 8 ทกั ษะท่ี 5 9 ทกั ษะท่ี 6 10 ทกั ษะท่ี 7 11 ทกั ษะท่ี 8 บรรณำนุกรม

Digital Intelligence Quotient (DQ) การเปลี่ยนแปลงของโลกปัจจบุ นั โดยเฉพาะการเขา้ มาของเทคโนโลยีดจิ ทิ ลั นนั้ ทาใหเ้ กิดการตงั้ คาถามวา่ ทกั ษะและความสามารถจาเป็นในอนาคตจะเป็นอย่างไรและทาใหเ้ กิดประเดน็ พดู คยุ เรอื่ งการพฒั นาบคุ คล มากมายในชว่ งหลายปีที่ผ่านมา ทงั้ นี้ DQ – Digital Intelligence หรอื ความฉลาดดา้ นดิจทิ ลั นนั้ เป็นการวิเคราะหค์ วามฉลาดโดย เอาองคป์ ระกอบดา้ นเทคโนโลยีเขา้ มาผสานเพ่ือชีใ้ หเ้ หน็ วา่ การใชช้ ีวิตในอนาคตนนั้ จาเป็นจะตอ้ งมคี วาม พรอ้ มในดา้ นไหนบา้ ง ซงึ่ ในโมเดลพืน้ ฐานแลว้ ก็มีการแบง่ DQ ออกมาให้ 8 กลมุ่ สาคญั ดว้ ยกนั

ควำมเป็ นพลเมอื งดจิ ทิ ลั ความเป็นพลเมืองดิจิทลั คอื พลเมืองผใู้ ชง้ านส่ือดิจทิ ลั และสอื่ สงั คมออนไลนท์ ่ีเขา้ ใจบรรทดั ฐานของ การปฏิบตั ิตวั ใหเ้ หมาะสมและมคี วามรบั ผดิ ชอบในการใชเ้ ทคโนโลยี โดยเฉพาะอยา่ งย่ิง การส่ือสาร ในยคุ ดิจิทลั เป็นการสือ่ สารทีไ่ รพ้ รมแดน สมาชกิ ของโลกออนไลนค์ ือ ทกุ คนทใ่ี ชเ้ ครอื ข่ายอินเทอรเ์ นต็ บนโลกใบนี้ ผใู้ ชส้ อื่ สงั คมออนไลนม์ ีความหลากหลายทางเชือ้ ชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม พลเมือง ดจิ ทิ ลั จงึ ตอ้ งเป็นพลเมืองที่มีความรบั ผิดชอบ มจี รยิ ธรรม เห็นอกเห็นใจและเคารพผอู้ ่ืน มีสว่ นรว่ ม และมงุ่ เนน้ ความเป็นธรรมในสงั คม การเป็นพลเมอื งในยคุ ดิจิทลั นนั้ มที กั ษะทสี่ าคญั 8 ประการ

ทกั ษะในกำรรักษำอตั ลักษณท์ ดี่ ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) ตอ้ งมีความสามารถในการสรา้ งสมดลุ บรหิ ารจดั การ รกั ษาอตั ลกั ษณท์ ดี่ ีของตนเองไวใ้ หไ้ ด้ ทงั้ ในสว่ นของโลก ออนไลนแ์ ละโลกความจรงิ โดยตอนนีป้ ระเดน็ เรอ่ื งการสรา้ งอตั ลกั ษณอ์ อนไลนถ์ ือเป็นปรากฏการณใ์ หม่ ทีท่ าให้ บคุ คลสามารถแสดงออกถึงความเป็นตวั ตนตอ่ สงั คมภายนอก โดยอาศยั ชอ่ งทางการสอ่ื สารผา่ นเวบ็ ไซตเ์ ครอื ขา่ ย สงั คมในการอธิบายรูปแบบใหมข่ องการสอ่ื สารแบบมีปฏิสมั พนั ธท์ างอนิ เทอรเ์ นต็ ซงึ่ เป็นการแสดงออกเกี่ยวกบั ตวั ตนผา่ นเว็บไซตเ์ ครอื ขา่ ยสงั คมตา่ งๆ

ทกั ษะในกำรรักษำข้อมูลส่วนตวั (Privacy Management) ดลุ พินิจในการบรหิ ารจดั การขอ้ มลู สว่ นตวั โดยเฉพาะการแชรข์ อ้ มลู ออนไลนเ์ พ่อื ป้องกนั ความเป็น สว่ นตวั ทงั้ ของตนเองและผอู้ ่ืนเป็นส่งิ สาคญั ท่ีตอ้ งประกอบอยใู่ นพลเมืองดิจิทลั ทกุ คน และพวกเขา จะตอ้ งมีความตระหนกั ในความเทา่ เทียมกนั ทางดิจทิ ลั เคารพในสทิ ธิของคนทกุ คน รวมถงึ ตอ้ งมี วิจารณญาณในการรกั ษาความปลอดภยั ของขอ้ มลู ตนเองในสงั คมดจิ ทิ ลั รูว้ า่ ขอ้ มลู ใดควรเผยแพร่ ขอ้ มลู ใดไมค่ วรเผยแพร่ และตอ้ งจดั การความเสีย่ งของขอ้ มลู ของตนในส่อื สงั คมดิจทิ ลั ไดด้ ว้ ย

ทกั ษะในกำรคดิ วิเครำะหม์ วี จิ ำรณญำณทด่ี ี (Critical Thinking) ความสามารถในการวิเคราะหแ์ ยกแยะระหวา่ งขอ้ มลู ที่ถกู ตอ้ งและ ขอ้ มลู ทผ่ี ิด ขอ้ มลู ที่มีเนือ้ หาดีและขอ้ มลู ท่ีเขา้ ข่ายอนั ตราย รูว้ า่ ขอ้ มลู ลกั ษณะใดท่ถี กู สง่ ผ่านมาทางออนไลนแ์ ลว้ ควรตงั้ ขอ้ สงสยั หาคาตอบ ใหช้ ดั เจนก่อนเชื่อและนาไปแชร์ ดว้ ยเหตนุ ี้ พลเมอื งดิจิทลั จงึ ตอ้ งมี ความรูค้ วามสามารถในการเขา้ ถงึ ใช้ สรา้ งสรรค์ ประเมนิ สงั เคราะห์ และสอื่ สารขอ้ มลู ขา่ วสารผา่ นเครอื่ งมือดจิ ิทลั ซงึ่ จาเป็นตอ้ งมีความรู้ ดา้ นเทคนิคเพ่อื ใชเ้ ครอ่ื งมือดิจิทลั เช่น คอมพิวเตอร์ สมารต์ โฟน แท็บ เลต็ ไดอ้ ยา่ งเช่ียวชาญ รวมถึงมีทกั ษะในการรูค้ ดิ ขนั้ สงู เชน่ ทกั ษะการ คดิ อยา่ งมวี ิจารณญาณ ทจี่ าเป็นตอ่ การเลือก จดั ประเภท วิเคราะห์ ตคี วาม และเขา้ ใจขอ้ มลู ขา่ วสาร มีความรูแ้ ละทกั ษะในสภาพแวดลอ้ ม ดจิ ิทลั การรูด้ ิจทิ ลั โดยมงุ่ ใหเ้ ป็นผใู้ ชท้ ดี่ ี เป็นผเู้ ขา้ ใจบรบิ ทท่ีดี และเป็น ผสู้ รา้ งเนือ้ หาทางดจิ ิทลั ท่ีดี ในสภาพแวดลอ้ มสงั คมดิจิทลั

ทกั ษะในกำรจดั สรรเวลำหน้ำจอ (Screen Time Management) ทกั ษะในการบรหิ ารเวลากบั การใชอ้ ปุ กรณย์ คุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคมุ เพ่ือใหเ้ กิดสมดลุ ระหวา่ งโลก ออนไลนแ์ ละโลกภายนอก นบั เป็นอีกหน่งึ ความสามารถท่ีบง่ บอกถึง ความเป็นพลเมืองดจิ ทิ ลั ได้ เป็นอยา่ งดี เพราะเป็นท่ีรูก้ นั อยแู่ ลว้ วา่ การใชเ้ ทคโนโลยี สารสนเทศท่ีขาดความเหมาะสมยอ่ มสง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพโดยรวม ทงั้ ความเครยี ดตอ่ สขุ ภาพจติ และเป็น สาเหตกุ ่อใหเ้ กิดความเจ็บป่วยทางกาย ซง่ึ นาไปสกู่ าร สญู เสียทรพั ยส์ นิ เพ่ือใชร้ กั ษา และเสียสขุ ภาพในระยะ ยาวโดยรูเ้ ท่าไมถ่ งึ การณ์

ทกั ษะในกำรรับมือกับกำรคุกคำมทำงโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากขอ้ มลู ทางสถิติลา่ สดุ สถานการณใ์ นเรอ่ื ง Cyber bullying ในไทย มี คา่ เฉลย่ี การกล่นั แกลง้ บนโลกออนไลนใ์ นรูปแบบตา่ งๆ ท่ีสงู กวา่ คา่ เฉล่ยี โลกอยู่ ท่ี 47% และเกิดในรูปแบบท่ีหลากหลาย อาทิ การดา่ ทอกนั ดว้ ยขอ้ ความหยาบ คาย การตดั ตอ่ ภาพ สรา้ งขอ้ มลู เท็จ รวมไปถึงการตงั้ กลมุ่ ออนไลนก์ ีดกนั เพ่ือน ออกจากกลมุ่ ฯลฯ ดงั นนั้ วา่ ท่ีพลเมืองดิจทิ ลั ทกุ คน จงึ ควรมีความสามารถใน การรบั รูแ้ ละรบั มือการคกุ คามขม่ ขบู่ นโลกออนไลนไ์ ดอ้ ยา่ งชาญฉลาด เพ่ือ ปอ้ งกนั ตนเองและคนรอบขา้ งจากการคกุ คามทางโลกออนไลนใ์ หไ้ ด้

ทกั ษะในกำรบริหำรจดั กำรข้อมูลทผี่ ู้ใช้งำนทงิ้ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศกึ ษาวิจยั ยืนยนั วา่ คนรุน่ Baby Boomer คือ กลมุ่ Aging ท่ีเกิดตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใชง้ าน อปุ กรณค์ อมพิวเตอรห์ รอื โทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ีของผอู้ ่ืน และเปิดใช้ งาน WiFi สาธารณะ เสรจ็ แลว้ มกั จะละเลย ไม่ลบรหสั ผา่ นหรือ ประวตั กิ ารใชง้ านถงึ 47% ซง่ึ เส่ยี งมากท่ีจะถกู ผอู้ ่ืนสวมสทิ ธิ ขโมยตวั ตนบนโลกออนไลน์ และเขา้ ถึงขอ้ มลู สว่ นบคุ คลไดอ้ ยา่ ง งา่ ยดาย ดงั นนั้ ความเป็นพลเมืองดิจทิ ลั จงึ ตอ้ งมีทกั ษะ ความสามารถท่ีจะเขา้ ใจธรรมชาตขิ องการใชช้ ีวติ ในโลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือรอ่ งรอยขอ้ มลู ทิง้ ไวเ้ สมอ รวมไปถงึ ตอ้ งเขา้ ใจผลลพั ธ์ ท่ีอาจเกิดขนึ้ เพ่อื การดแู ลส่งิ เหลา่ นีอ้ ยา่ งมีความรบั ผิดชอบ

ทกั ษะในกำรรักษำควำมปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการปอ้ งกนั ขอ้ มลู ดว้ ยการสรา้ ง ระบบความปลอดภยั ท่ีเขม้ แขง็ และปอ้ งกนั การ โจรกรรมขอ้ มลู ไมใ่ หเ้ กิดขนึ้ ได้ ถา้ ตอ้ งทาธุรกรรม กบั ธนาคารหรอื ซอื้ สนิ คา้ ออนไลน์ เชน่ ซือ้ เสอื้ ผา้ ชดุ เดรส เป็นตน้ ควรเปล่ยี นรหสั บอ่ ยๆ และควร หลกี เล่ยี งการใชค้ อมพวิ เตอรส์ าธารณะ และหาก สงสยั วา่ ขอ้ มลู ถกู นาไปใชห้ รอื สญู หาย ควรรบี แจง้ ความและแจง้ หนว่ ยงานท่เี ก่ียวขอ้ งทนั ที

ทกั ษะในกำรใช้เทคโนโลยอี ยำ่ งมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจและสรา้ งความสมั พนั ธท์ ่ีดี กบั ผอู้ ่ืนบนโลกออนไลน์ พลเมืองดิจิทลั ท่ีดจี ะตอ้ งรูถ้ ึงคณุ คา่ และจรยิ ธรรมจากการใชเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถึงผลพวง ทางสงั คม การเมือง เศรษฐกิจ และวฒั นธรรม ท่ีเกิดจากการ ใชอ้ นิ เทอรเ์ น็ต การกดไลก์ กดแชร์ ขอ้ มลู ข่าวสาร ออนไลน์ รวมถงึ รูจ้ กั สิทธิและความรบั ผิดชอบออนไลน์ อาทิ เสรภี าพใน การพดู การเคารพทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาของผอู้ ่ืน และการ ปกปอ้ งตนเองและชมุ ชนจากความเส่ยี งออนไลน์ เชน่ การกล่นั แกลง้ ออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเดก็ สแปม เป็นตน้

บรรณำนุกรม ผแู้ ตง่ วรพจน์ วงศก์ ิจรุง่ เรอื ง ปีท่ีพมิ พ์ 2561 พลเมืองดิจทิ ลั (Digital Citizenship) สบื คน้ 20 สงิ หาคม 2564 จาก https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge- base/article-pr/1355-goto-citizens21st