ปฏิกิริยาเคมีในชีวิตประจำวัน

เมอื่ ลมื ตาตนื่ นอนขนึ้ มา ทนั ทที ่เี ราแปรงฟัน อาบนา้ และฟอกสบู่ กม็ ีปฏิกริ ิยาเคมี (Chemical Reaction) หรือการเปลย่ี นแปลงทางเคมีเกดิ ขนึ้ เมอ่ื เราทาอาหาร กม็ ี ปฏกิ ริ ิยาเคมีเกดิ ขนึ้ เมอ่ื เราสตาร์ตเคร่ืองยนต์และขบั รถไปทางาน กม็ ีปฏิกริ ิยาเคมี เกดิ ขนึ้ ปฏกิ ริ ิยาเคมีเกดิ ขนึ้ แม้กระท่งั ตอนทเ่ี รานาอาหารเข้าสู่ร่างกาย จงึ ดูเหมอื นว่า ปฏิกริ ิยาเคมจี ะอยู่ทุกหนทุกแห่งรอบ ๆ ตวั เราในแต่ละวนั หรือเรียกว่าเป็ นปฏกิ ริ ิยา เคมีในชีวติ ประจาวนั ได้เลยทเี ดยี ว ในชีวติ ประจำวนั ของคนเรำเกี่ยวขอ้ งกบั ปฏิกิริยำเคมีมำกมำย ตวั อยำ่ งของปฏิกิริยำเคมีที่เรำมกั เห็นและ คุน้ เคยกนั ดี ไดแ้ ก่ 1. กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง (Photosynthesis) กำรสังเครำะห์ดว้ ยแสงเป็นปฏิกิริยำเคมีท่ีเกิดข้ึนในพืช โดยพชื จะดูดกลืนพลงั งำนแสงจำกดวงอำทิตยม์ ำใช้ เพอ่ื เปล่ียนคำร์บอนไดออกไซดแ์ ละน้ำใหเ้ ป็นอำหำร (กลูโคส) ของพชื และมีผลพลอยไดค้ ือ ออกซิเจน ออกมำ ปฏิกิริยำน้ีเก่ียวขอ้ งกบั ชีวติ ประจำวนั ของเรำโดยตรง เพรำะน่ีคือกระบวนกำรผลิตอำหำรที่สำคญั ของโลก อีกท้งั ยงั เป็นกำรเปลี่ยนก๊ำซคำร์บอนไดออกไซดใ์ หเ้ ป็นกำ๊ ซออกซิเจนที่เรำสำมำรถใชห้ ำยใจดว้ ย ภำพ : Shutterstock สมการเคมขี องกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง 6CO2 + 6H2O + light ----> C6H12O6 + 6O2 คำร์บอนไดออกไซด์ + น้ำ + แสง ----> กลูโคส + ออกซิเจน

2. การสันดาปหรือการเผาไหม้เชือ้ เพลงิ ทุกคร้ังที่เรำจุดไมข้ ีดไฟ ไฟแช็ก หรือก่อกองไฟ จะมีปฏิกิริยำเคมีอยำ่ งหน่ึงเกิดข้ึน นน่ั คือปฏิกิริยำกำร สันดำปหรือกำรเผำไหมเ้ ช้ือเพลิง ซ่ึงนอกจำกจะมีเช้ือเพลิงท่ีติดไฟ เช่น มีเทน โพรเพน ไฮโดรเจน แลว้ ยงั ตอ้ งมีก๊ำซออกซิเจนเพ่ือช่วยทำใหไ้ ฟติด และควำมร้อนดว้ ย จึงจะทำใหไ้ ดพ้ ลงั งำน ตลอดจนน้ำและก๊ำซ คำร์บอนไดออกไซดอ์ อกมำ ภำพ : Pixabay สมการเคมีการสันดาป C3H8 + 5O2 + heat ----> 4H2O + 3CO2 + energy โพรเพน (เช้ือเพลิง) + ออกซิเจน + ควำมร้อน ----> น้ำ + คำร์บอนไดออกไซด์ + พลงั งำน 3. ปฏกิ ริ ิยาการสะเทิน ปฏิกิริยำกำรสะเทินเกิดจำกกำรท่ีกรด เช่น น้ำส้มสำยชู น้ำมะนำว กรดซลั ฟิ วลิก และเบส เช่น เบกกิ้งโซดำ สบู่ อะซีโตน เขำ้ ทำปฏิกิริยำกนั ไดพ้ อดี เกิดเป็นผลิตภณั ฑเ์ กลือและน้ำ ท้งั น้ีเกลือที่ไดไ้ มจ่ ำเป็นตอ้ งเป็น เกลือโซเดียมคลอไรดเ์ สมอไป ข้ึนกบั สำรต้งั ตน้ ซ่ึงอำจทำใหไ้ ดเ้ ป็นเกลือโพแทสเซียมคลอไรด์ ซ่ึงมีรสชำติ เคม็ เหมือนกนั แตอ่ นั ตรำยสำหรับผปู้ ่ วยโรคไตมำกกวำ่ เกลือโซเดียมคลอไรด์ สมการเคมีของปฏกิ ริ ิยาการสะเทนิ HCl + KOH ----> KCl + H2O ไฮโดรเจนคลอไรด์ (กรด) + โพแทสเซียมไฮดรอกไซด์ (เบส) ----> โพแทสเซียมคลอไรด์ (เกลือ) + น้ำ

4. ปฏิกริ ิยาการเกดิ สนมิ เหลก็ หลำยคร้ังที่เรำเห็นมีดในครัว กุญแจ หรือรำวสะพำนลอยมีสีแดงเพรำะถูกสนิมเหลก็ จบั มนั คือตวั อยำ่ งของ กำรเกิดปฏิกิริยำออกซิเดชนั หรือกำรสูญเสียอิเลก็ ตรอนจำกวงโคจรภำยในอะตอมของมนั ใหก้ บั โมเลกลุ อ่ืน ซ่ึงนอกจำกปฏิกิริยำออกซิเดชนั ที่เกิดข้ึนกบั เหล็กแลว้ ยงั มีปฏิกิริยำท่ีเกิดข้ึนกบั ทองแดง ทำใหเ้ กิดเป็ นสนิม สีเขียว และปฏิกิริยำท่ีเกิดข้ึนกบั โลหะเงิน ทำใหเ้ กิดเป็นรอยด่ำงดวงข้ึนมำดว้ ย ภำพ : Pixabay สมการเคมีของการเกดิ สนิมเหลก็ 4Fe + 3O2 + 3H2O ----> 2Fe2O3.3H2O เหล็ก + ออกซิเจน + น้ำ ----> เหล็กออกไซด์ (สนิมเหลก็ )

5. ปฏิกริ ิยาการสลายตวั ของโซเดยี มไฮโดรเจนคาร์บอเนตหรือเบกกงิ้ โซดา เวลำท่ีเรำทำขนมประเภทเคก้ หรือขนมปัง จำเป็นตอ้ งมีเบกกิ้งโซดำหรือผงฟู (มีเบกกิ้งโซดำเป็น ส่วนประกอบ) เป็นหน่ึงในส่วนผสม และเมื่ออุณหภมู ิสูงข้ึน เบกกิ้งโซดำซ่ึงมีชื่อทำงวิทยำศำสตร์วำ่ โซเดียมไฮโดรเจนคำร์บอนเนตหรือโซเดียมไบคำร์บอเนต จะเกิดปฏิกิริยำกำรสลำยตวั และได้ คำร์บอนไดออกไซดอ์ อกมำ ซ่ึงกำ๊ ซน้ีเองที่ทำใหข้ นมฟูนุ่มน่ำรับประทำน ภำพ : Pixabay สมการเคมีของปฏกิ ิริยาการสลายตวั ของโซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนตหรือเบกกงิ้ โซดา NaHCO3 + heat ----> Na2CO3 + CO2 + H20 โซเดียมไฮโดรเจนคำร์บอเนต (โซเดียมไบคำร์บอเนต) + ควำมร้อน ----> โซเดียมคำร์บอเนต + คำร์บอนไดออกไซด์ + น้ำ 6. ปฏกิ ริ ิยาการหายใจแบบใช้ออกซิเจน (การหายใจแบบแอโรบกิ ) ปฏิกิริยำกำรหำยใจแบบใชอ้ อกซิเจน เป็ นกำรสลำยสำรอำหำรโดยใชอ้ อกซิเจน เพื่อใหเ้ กิดพลงั งำนที่เซลล์ สำมำรถนำไปใชไ้ ด้ โดยปฏิกิริยำน้ีจะเกิดข้ึนท่ีเซลลใ์ นร่ำงกำยของเรำนน่ั เอง ซ่ึงในปฏิกิริยำน้ี สำรอำหำร อยำ่ งกลูโคสจะรวมกบั ออกซิเจนท่ีเรำหำยใจเขำ้ ไป เกิดปฏิกิริยำเคมีและปลดปล่อยพลงั งำนท่ีจำเป็นต่อเซลล์ ออกมำในรูป ATP นอกจำกน้ียงั มีคำร์บอนไดออกไซดแ์ ละน้ำที่ถูกปล่อยออกมำดว้ ย สมการเคมีการหายใจแบบใช้ออกซิเจน C6H12O6 + 6O2 ----> 6CO2 + 6H2O + energy (36 ATPs) กลูโคส + ออกซิเจน ----> คำร์บอนไดออกไซด์ + น้ำ + พลงั งำน (36 ATPs)

7. ปฏิกริ ิยาการหายใจแบบไม่ใช้ออกซิเจน (การหายใจแบบแอนาโรบกิ ) ปฏิกิริยำกำรหำยใจแบบไม่ใชอ้ อกซิเจนเกิดข้ึนทุกวนั แต่กำรหำยใจแบบไม่ใชอ้ อกซิเจนในสิ่งมีชีวติ แต่ละ ชนิดจะใหผ้ ลิตภณั ฑท์ ่ีตำ่ งกนั จำกกระบวนกำรบำงอยำ่ งที่แตกต่ำงกนั หำกเป็นพชื รำ และยสี ต์ ปฏิกิริยำกำร หำยใจแบบไม่ใชอ้ อกซิเจนจะไดผ้ ลิตภณั ฑเ์ ป็นเอทำนอล คำร์บอนไดออกไซด์ และพลงั งำนออกมำ ส่วนใน กลำ้ มเน้ือของคนเรำ กำรหำยใจแบบไมใ่ ชอ้ อกซิเจนจะเกิดข้ึนเมื่อร่ำงกำยไมส่ ำมำรถนำออกซิเจนส่งไปยงั กลำ้ มเน้ือไดท้ นั และเพียงพอ เช่น กรณีท่ีมีกำรออกกำลงั กำยอยำ่ งหนกั และยำวนำน ซ่ึงจะทำใหก้ ำรสลำย กลูโคสในเซลลก์ ลำ้ มเน้ือไมส่ มบูรณ์ และเกิดเป็นกรดแลกติกสะสมในกลำ้ มเน้ือ ทำใหเ้ กิดอำกำรปวดหรือ กลำ้ มเน้ือลำ้ ได้ ภำพ : Pixabay สมการเคมีการหายใจแบบไม่ใช้ออกซิเจนในยสี ต์ C6H12O6 ----> 2C2H5OH + 2CO2 + energy กลูโคส ----> เอทำนอลหรือเอทิลแอลกอฮอล์ + คำร์บอนไดออกไซด์ + พลงั งำน แหล่งข้อมูล Chemistry Online Courses. 33 chemical reaction examples for chemistry in everyday life. 10 Examples of Chemical Reactions in Everyday Life. 10 Examples of Chemical Reactions in Everyday Life.